KILUSANG LANGHAP GINHAWA

MODULE 1

Mga Kailangan ng Tao Para Manatiling Buhay Ano ang mga bagay na kailangan ng tao para manatiling buhay.? Desired answers: TUBIG, PAGKAIN AT HANGIN. Ang hanging nilalanghap ay mayaman sa oxygen. Hindi mabubuhay ang isang tao o hayop kung walang oxygen. Kailangan ng katawan ang oxygen para manatiling aktibo. Kailangan namang humingang palabas upang maalis sa katawan “maruming hangin” na tinatawag na carbon dioxide. Masama ang epekto ng carbon dioxide kapag nanatili sa loob ng katawan-maaaring makamatay ito.

LUNG ANATOMY Ito ang larawan ng ating baga, na nahahati sa dalawa, ang kanan at ang kaliwang bahagi, na ipinagdudugtong ng trakea o “wind pipe”. Gaya ng nasabi ko, sa ating paghinga, ang ang hangin ay pumapasok sa ating ilong at bibig, at tumutuloy pababa sa ating trakea. Pagkatapos, ito’y nagdaraan sa dalawang malaking tubo, isa sa kanan at isa sa kaliwa, papunta sa mas maliliit na tubo hanggan ang hangin ay makarating sa dulo ng mga tubong ito na tinatawag na “air sacs” kung saan ang oxygen ay nahahalo sa ating dugo upang makarating sa iba’t ibang parte ng ating katawan. Pagkatapos nito, ang maruming hangin (carbon dioxide) na nagamit na ng ating katawan ay lumalabas sa ating baga sa kabaligtarang ayos, ibig sabihin mula sa maliliit na tubo, patungo sa mas malaking tubo hanggang sa mailabas sa ating bibig at ilong.

Proseso ng paghinga ng taong walang karamdaman sa baga Proseso ng paghinga ng taong walang karamdaman sa baga. Ganito ang Normal na paghinga. Normal na Paghinga

Ito naman ang proseso ng paghinga ng taong may Hika. Paghinga ng may Hika

Ano ang Nagaganap Kapag May Hika? Sensitibo Sakal Ipagpalagay natin na ang daanan ng paghinga ay isang pangkaraniwang tubo. Ang isang normal na daanan ng hangin ay maluwang dahil ang mga masel na nakapulupot dito ay relaks, may manipis na na dingding sa paligid nito, at sapin sa loob ay kulay rosas at may kakaunting plema, kayat ang daanan ng paghinga ay maluwag upang madali para sa hangin ang makalabas-pasok dito. Ang mga normal na tubo ng baga ay hindi rin maaapektuhan ng mga bagay na nasa kapaligiran; hindi sila sensitibo o maselan. Ngayon naman, ganito ang larawan ng daanan ng hagnin ng isang may hika na kasalukuyang inaatake o kaya’y may hika na hindi kontrolado. TANDAAN: mayroong TATLONG proseso na nagaganap kapg may hika: (SMS) SAKAL – ang danan ng paghinga ay sumisikip dahil grabeng higpit ang pagkapulupot ng mga masels na nakapalibot, kaya parang sinasakal ang mga tubo ng baga. Dahol dito, hirap ang paghinga ng pasyente. MAGA – ang daanan ng hangin ay namamaga, kung saan ang sapin sa loob nito ay namumula, kumakapal at naglalabas ng maraming plema. Ang dingding at paligid ay napakakapal din. SENSITIBO – ang mga tubo ng baga ng isang taong may hika ay napakasensitibo o maselan. Sa sandaling nalantad ang mga ito sa mga bagay-bagay sa ating paligid tulad ng usok ng sigarilyo, alikabok at iba pa, sumisikip ang daanan ng hangin dahil sa sakal ng mga masel at pamamaga ng tubo. Maga

Dahil sa tatlong pagbabagong ito sa daanan ng ating paghinga, ang daloy ng hangin ay nasasarhan o nahahadlangan at nakakaramdam tayo ng mga sintomas ng hika. Pinakikita sa larawang ito ang kaibahan ng tubo na normal at tubo na may hika.

Sintomas ng Hika Hingal, ubo, pito/huni, sikip Pasumpong-sumpong Mas malala sa gabi, paggising sa umaga at pagkatapos ng ehersisyo

TANDAAN! Sinyales at sintomas ng hika ay pasumpong-sumpong Ang mga sintomas ay karaniwang nangyayari at nagiging malala sa gabi, sa pag-gising sa umaga at pagkatapos mag – ehersisyo. Hindi lahat ng hika ay nakakaramdam ng pagpito / paghuni ng baga Para sa iba, ang tangi nilang sintomas ay palagiang pag - ubo Hindi lahat ng nakakaranas ng paghuni ng baga ay may hika. Mahalagang malaman na sa tamang paggagamot ang mga sintomas ng hika ay malulunasan. Dapat tandaan na ang kailangang bigyang lunas kahit na bahagyang sintomas ng hika upang maiwasan ang pag-grabe nito

“Triggers” ng Hika Kurtina Unan Kumot Dust Mite Laruan Karpet Pagwawalis Anu-ano ang mga bagay sa kapaligiran ang maaaring makapagpapasimula o nagpapaatake ng hika? Bookshelves Higaan

“Triggers” ng Hika Sigarilyo Ipis Polusyon Balahibo ng Pusa Pollen ng Aso Balahibo ng kabayo

“Triggers” ng Hika Labis na Emosyon Pagkain Pabago bago na panahaon Ehersisyo Impeksyon Molds

? ILAN??? HINDI KA NAG-IISA!!! ISA SA SAMPUNG MATATANDANG PINOY TATLO SA SAMPUNG BATANG PINOY HINDI KA NAG-IISA!!!

ANONG EDAD? > 45 y/o (20%) < 15 y/o (50%) 15-44 y/o (30%)

Genes (lahi) EWAN KO…… KAHIT SINO Allergy BAKIT? SINO? BAKIT AKO PA? Nalantad sa triggers

WALA NA AKONG PAG – ASA? HINDI, HA!!! Tamang paggamot Mabibisang gamot

NAKAKAHAWA BA ANG HIKA? HINDING HINDI!

NAKAKAMATAY BA ANG HIKA? OO! Kung mapapabayaan Kung hindi kontrolado

MODULE 2

Sitwasyon Ng Unang Pasyente 20 taong gulang Isang beses sa isang linggo nagkakaroon ng sintomas Sumisikip ang dibdib at humuhirap ang paghinga pagkatapos mag ehersisiyo Hindi pa naoospital o nadadala sa Emergency Room dahil sa hika May 1,000 pesos May gustong bilhing bagong sapatos

Sitwasyon Ng Pangalawang Pasyente 40 taong gulang May hika mula pagkabata Halos araw – araw sinusumpong May gabing nagigising dahil sa hika 2 beses nadala sa ER dahil sa hika May 2,000 pesos May gustong bilhing bagong damit at sapatos

Sitwasyon ng Pangatlong Pasyente 30 taong gulang Mahilig manigarilyo 3 beses sa isang linggo sinusumpong lalo na pagkatapos mag ehersisyo Nagigising sa gabi dahil sa sumpong ng hika May 200 pesos Ubos na ang pakete ng sigarilyo

Ang Mga Gamot sa Hika Pang-Aksyon Agad: Kontra-sakal at Kontra-sikip Pang-Bantay Alalay: Kontra-maga or Kontra-sensitibo Bronchodilators Steroids

KONTRA – MAGA AT SENSITIBO Gamot na pangbantay alalay KONTRA – SAKAL A. Gamot na pang aksyon agad Blue or green inhaler B. Gamot na pangdagdag ginhawa Tabletang bronchodilator KONTRA – MAGA AT SENSITIBO Gamot na pangbantay alalay red, brown, o orange inhaler tabletang steroid

Bakit mas mainam ang mga nilalanghap kaysa sa mga iniinom na gamot? mabilis ang epekto mabagal ang epekto diretso sa baga kumakalat sa buong katawan maliit na dosis mas maraming dosis kaunting di – kanais – nais na epekto mas maraming di – kanais – nais na epekto sa bawat dosis, mas matipid mas magastos sa pangmatagalang gamit

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP SALBUTAMOL Ventolin (MDI) Ventolin (ROTAHALER) Ventolin (DISKHALER) Librentin (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP FORMOTEROL SALMETEROL Oxis (TURBUHALER) Serevent (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA NILALANGHAP TERBUTALINE Bricanyl (MDI) Bricanyl (TURBUHALER) FENOTEROL + IPRATROPIUM Berodual (MDI) IPRATROPIUM + SALBUTAMOL Combivent (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – SAKAL NA PANG AKSYON AGAD NA INIINOM SALBUTAMOL TERBUTALINE Volmax Ventolin Bricanyl Librentin THEOPHYLLINE -Unidor, Asmasolon, Theovent, Theodor atbp

MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON AT BANTAY ALALAY NA NILALANGHAP Symbicort (Turbuhaler) Seretide (Rotadisk) Budecort (Turbuhaler) Flixotide (MDI)

MGA GAMOT NA KONTRA – MAGA AT SENSITIBO NA PANG AKSYON AT BANTAY ALALAY NA INIINOM PREDNISONE METHYLPREDNISOLONE (MEDROL) BETAMETHASONE (CELESTONE) KAILAN ITO GINAGAMIT: Pangkontrol ng lumalalang atake ayon sa “Asthma Action Plan” Para sa grabeng hika na di kaya kontrolin ng inhaler

PATNUBAY SA WASTONG PAGGAMIT NG KONTRA-MAGA NA INIINOM Gamitin lamang ayon sa payo ng duktor Regular na follow up sa duktor habang ginagamit ito Huwag lalampas sa dalawang linggo ang pag- inom nito

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Acne Tumataba

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Sakit ng Ulo Panghihina ng katawan at ng resistensya Madaling mabali ang Buto

Mga nangyayari sa mga Umaabuso ng Steroid Paghinto ng Adrenal Glands Katarata Mainitin ang Ulo Paghinto ng Adrenal Glands

TANDAAN: Ang “oral steroid” ay mura, ngunit hindi basta basta ang paggamit Sa matagalang paggamit o pag-inom ng mataas na dosis, kumakalat ito sa katawan at maaaring lumantad ang mga di-kanais-nais na epekto Kung matagal nang ginagamit ang oral steroid (mahigit sa dalawang linggo), huwag basta huminto sa pag-inom. Kumunsulta sa duktor ukol sa tamang dahan-dahang paghinto.

MODULE 3

PALATANDAAN NG SUMPONG ubo at hirap sa paghinga NG HIKA Nalantad sa mga “Triggers” Nagigising dahil sa ubo at hirap sa paghinga Madaling hingalin Naninikip ang dibdib Nangangati at masakit Ang lalamunan Madalas at lumalalang ubo lalo na sa gabi

Ang mga sumusunod ba ay angkop sa inyo? Hindi mapalagay Walang Tigil ang pagtulo Ng sipon Mas madalas na paggamit Ng blue / green inhaler Palatandaan ng simula ng atake ng hika. Pagbaba ng inyong “peak flow reading”

MGA PALATANDAAN NG HIKANG LUMALALA Lumalala ang hika kahit gumamit na ng blue/green inhaler ng tatlon beses sa loob ng isang oras Panandaliang epekto ng blue inhaler, at kailangang gumamit ulit ng wala pang apat na oras ang nakalipas Paggamit ng blue/green inhaler ng mahigit sa talong beses sa loob ng 24 oras

Higit sa normal ang Bilis ng paghinga Nangangati at Masakit ang mata Madaling mapagod Pagbahing May lagnat Masakit ang ulo

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Nadala sa ER dahil sa hika nitong nakalipas na taon Naospital ng dahil sa hika nitong nakalipas na taon Kasalukuyang gumagamit o pagtigil kumakailan ng prednisone o Medrol

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Ang bilang ng iyong peak flow ay bumababa o hindi bumubuti kahit nakagamit na ng blue inhaler Napahinto ka sa paglalaro o pagtatrabaho at hindi na maituloy muli Grabe na ang hirap sa paghinga Ang labi o kuko ay kulay asul o abo

MGA PALATANDAAN NG HIKANG MAPANGANIB Hindi umiige sa tamang paggamit ng mga gamot May maraming suliranin personal, sa pamilya, sa trabaho o sa paaralan Na-admit sa critical care unit (CCU) sa nakaraan dahil sa hika

Mga Hakbang Tungo sa Tamang Pangangalaga ng Hika Alamin kung gaano kalala ang hika: gumamit ng peak flow meter Kamtan ang pinakamahusay na kakayahan ng iyong baga

X Iwasan ang mga “triggers” ng hika Gamitin ang mga mainam na gamot laban sa hika: kontra sakal at sikip, kontra maga at sensitibo

Alamin ang iyong pansariling plano sa pangangasiwa ng hika Subaybayan ang iyong hika nang regular

ASTHMA ACTION PLAN

Asthma Action Plan: Green Zone Ang peak flow ay mas mataas sa 80% ng iyong pinakamahusay na marka Wala o kaunti ang mga sintomas na nararamdaman araw-araw na madali namang malunasan ng blue inhaler. > 80%

Mga dapat gawin: Ipagpatuloy ang iyong karaniwang gamot Gamitin ang blue inhaler tuwing kailangan Gamitin ang red / orange / brown / violet inhaler, ayon sa payo ng doktor

Asthma Action Plan: Yellow Zone 60-80% Nagigising sa gabi dahil sa hika Mas madalas na paggamit ng blue inhaler

Mga dapat gawin: Gamitin ang iyong blue inhaler nang regular sa loob ng 24 – 48 na oras Dagdagan ang iyong red / brown / orange / violet inhaler hanggang maging kontrolado ang mga sintomas Kung walang pagbabago sa mga nararamdaman o lumalala ang mga sintomas, simulan ang prednisone o Medrol (First dose only) at pagkatapos ay makipagkita kaagad sa doktor

Asthma Action Plan: Red Zone < 60% Kung ang peak flow ay mas mababa sa 60% ng iyong pinakamahusay na marka May palatandaan ng lumalalang hika Grabeng atake!

Mga dapat gawin: Gamitin nang mas madalas ang blue inhaler Dagdagan ang dose ng red inhaler Simulan kaagad ang prednisone o methylprednisolone Magpadala kaagad sa emergency room o ospital

Kaya ko na ang Hika Ko! Langhap Ginhawa na!

The Philippine College of Physicians wishes to acknowledge the following for their invaluable efforts in the preparation of this module Aileen Wang, MD Camilo Roa, Jr., MD Comprehensive Ambulatory Respiratory Rehabilitation Program (CARE) Pulmonary Section, Department of Medicine Philippine General Hospital