ماهی شناسی عمومی(Ichthyology) تعریف ماهی
تاریخچه ماهی شناسی اولین کسی که در زمینه ماهی شناسی مطالعه نمود ارسطو بود بلون در سال 1551 کتاب تاریخ طبیعی ماهیان سالویانی در سال 1557 بر روی فون ماهیان روندلت اولین کتاب جامع ماهی شناسی را نوشت دانشمند انگلیسی بنام ویلوگبی در سال 1686، 420 گونه ماهی را شناسی کرد پیتر آرتدی در سال های 1705 تا 1735
طبقه بندی ماهیان(Fish classification)
طبقه بندی ماهیان(Fish classification)
Distribution of water vs. fishes 58% of all fishes 41% of all fishes
محیط زیست ماهیان(Fish environment)
شکل بدن در ماهیان(Fish body forms) دوکی شکل
از طرفین فشرده شده
فشرده از بالا به پایین Batrachoididae Angel shark
ماری شکل : نخی شکل نواری شکل Eel Pholidae
سهمی شکل(sagittiform): اردک ماهی، گار Gar Gar Esocidae
دایره ای شکل(globolar): خورشید ماهی اقیانوسی
جعبه ای شکل(box form) کرمی شکل(vermiform): هاگ فیش
بخش های مختلف بدن ماهیان
بیومتری ماهی
Paedocypris Whale shark
سر(head)
دهان
دهان و انواع آن انتهایی فوقانی زیرین نیمه انتهایی
دهان فوقانی آمورچه گامبوزیا زمین کن
دهان زیرین
دهان انتهایی
دهان نیمه انتهایی
Halfbaek fish
منافذ بینی(nostril)
Lamprey(hyperoartia)
Hagfish(hyperotreta)
Lungfish
Uranoscopidae
Shark & Rays
ماهیان دارای 2 سوراخ بینی ماهی خاویاری کپور دوشیزه ماهی
ماهیان دارای 4 سوراخ بینی اسبله ماهی گاوماهی مارماهی
سوف شوریده حلواسفید
اسپیراکل
سبیلک یک زوج: لای ماهی
دو زوج: کپور معمولی و سس ماهی
سه زوج: گربه ماهی شمال(اسبله)
چهار زوج: گربه ماهیان جنوب
سه تا پنج زوج: سگ ماهیان جویباری
سبیلک در ماهیان خاویاری: در ازون برون و فیل ماهی به حفره دهانی نزدیکتر است
در استرلیاد و شیپ سبیلک ها حالت منشعب و رشته رشته دارد
باربوت
مارماهی خاردار آب شیرین
Capoeta capoeta heratensis
schizothorax pelzami Ariidae
جمجمه سر و ناحیه پس سری(Occipitalis)
باله ها نرم و منشعب و بند بند سخت، غیرمنشعب و غیر مفصلی
تقسیم بندی ماهیان بر اساس نوع باله Malacopterygi: Acipenseridae, Salmonidae, Umbridae, Siluridae, Esocidae, Anguillidae, Cyprinidae, Odacidae Acanthopterygii: Stromatidae, Gobiidae, Carangidae, Serranidae, Lutjanidae, Mugilidae
Umbridae Mugilidae Odacidae Carangidae
باله های فرد یا میانی
باله پشتی ماهیان دارای یک باله پشتی
ماهیان دارای 2 باله پشتی دارای 2 باله پشتی مجزا گل آذین ماهی راشکو Barracuda
ماهیان دارای 2 باله پشتی پیوسته
باله پشتی دارای یک ردیف بالچه های منفرد 3 باله پشتی باله پشتی دارای یک ردیف بالچه های منفرد African lungfish
اندازه باله پشتی باله پشتی بلند و ممتد Carassuis auratus
در ماهی کلمه پایه باله پشتی کوتاه است. در خاویاری و اردک ماهی باله پشتی در قسمت عقب بدن قرار دارد.
تغییراتی که در باله پشتی در برخی ماهیان ایجاد شده
برخی از ماهیان دارای باله پشتی بلندی هستند Thymallidae xiphiidae Istiophoridae
مارماهی دارای باله پشتی و مخرجی طویلی است
باله مخرجی
معمولا باله مخرجی دارای قاعده کوچکی است اما در برخی ماهیان قاعده باله مخرجی بزرگتر از قاعده باله پشتی است.
در برخی از ماهیان باله مخرجی طویل و کشیده است و حتی تا باله دمی رسیده و به آن پیوسته می شود
در کفشک ماهی و گورامی ها هم باله مخرجی طویل است
برخی از ماهیان باله مخرجی ندارند. Ray Skate شیمرا
برخی از کوسه ها مانند Squalus و Somniosus هم باله مخرجی ندارند.
در دهان گردان هم باله مخرجی وجود ندارد و فقط در فصل تولیدمثل آثاری در بین ماهیان استخوانی در جنس نر سوزن ماهی و ماهی Trachipterus هم باله مخرجی وجود ندارد. در دهان گردان هم باله مخرجی وجود ندارد و فقط در فصل تولیدمثل آثاری از آن در جنس نر دیده می شود Pipe fish Trachipterus Lamprey
در برخی از ماهیان باله مخرجی تغییرشکل داده و به اندام جفتگیری تبدیل می شود. anableps Gonopodium of anableps
در Opisthoproctidae(Barreleye) باله مخرجی در انتهای خلفی بدن قرار گرفته و باله دمی را به سمت بالا جابجا می کند
تقسیم بندی باله دمی براساس موقعیت ستون مهره نسبت به باله دمی 1- باله دمی پروتوسرک 2- باله دمی دیفی سرک 3- باله دمی هتروسرک 4- باله دمی هموسرک هتروسرک پروتوسرک هموسرک دیفی سرک
باله دمی پروتوسرک: لارو ماهیان و هاگ فیش
باله دمی دیفی سرک: مارماهی مهاجر، ماهیان شش دار و سلاکانت Coelacanth Australian lungfish
الف) Epicercal : در کوسه و ماهیان خاویاری باله دمی هتروسرک: الف) Epicercal : در کوسه و ماهیان خاویاری ب) Hypocercal: در ماهیان فسیل و استراکودرمی Fossil fish
باله دمی هموسرک Semihomocercal: در ماهی بوفین و گار bowfin gar
Homocercal Caudal Rounded : گامبوزیا، گاوماهی، هامور Truncate : آزادماهیان Emerginate: کپورماهی شکلان، برخی از آزادماهیان Lunate: ماهیان تن Forked: ساردین، تلاجی و برخی از کپورماهیان
سایر انواع باله های دمی ایزوسرک: روغن ماهیان لپتوسرک یا شلاقی: سپرماهیان دم گزنده جفیروسرک: در هدفیش یا مولیده
ماهی پرنده باله سینه ای بسیار بزرگی دارد ماهیان دارای شنای سریع و بدن بلند باله سینه ای دراز و نوک تیز دارند مانند ماهیان تن ماهی پرنده باله سینه ای بسیار بزرگی دارد راشکو در جلوی باله سینه ای 6-4 عدد شعاع آزاد دارد
باله شکمی در جنس نرکوسه، سپرماهیان و شیمرا تبدیل به کلاسپر شده در برخی ماهیان در جلوی باله سینه ای یا وضعیت جوگولار قرار دارد مانند روغن ماهیان و قورباغه ماهیان برخی ماهیان باله شکمی ندارند مثل لامپری، مارماهی و حلواسفید در برخی دیسک مانند شده جهت چسبیدن به سنگ و... مانند گاوماهیان، چسبک ماهیان و سیکلوپتریده
Gadidae Batrachoididae
Gobiesosidae Gobiidae cyclopteridae cyclopteridae