1. Prof. Dr. Veysel EROĞLU Çevre ve Orman Bakanı 12 Aralık 2009 - İstanbul İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, TÜRKİYE VE KOPENHAG 15.TARAFLAR KONFERANSI

2. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İklim Değişikliğinin Potansiyel Etkileri 2

3. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ CO 2 Değeri (Son 60.000 Yılın) 3

4. Kaynak: University of Berne and National Oceanic and Atmospheric Administration İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Küresel Sıcaklığın Değişimi 4 1961-1990 ortalama sıcaklığına göre değişimler Grafiğin kırmızı bölümü aletli ölçüm ile mavi bölümü ağaç halkaları, buz kütleleri ve mercan resiflerinden elde edilen verilere göre oluşturulmuştur.

5. En iyimser senaryoya göre (B1) :1.8 °C artış En kötümser senaryoya göre (A1FI) : 4,0°C artış İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 5

6. Faaliyetler Sonucunda Ortaya Çıkan Sera Gazlarının Önlenmesi İçin İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ  Haziran 1992’de yapılan BM Cevre ve Kalkınma Rio Konferansında imzaya açılmıştır.  21 Mart 1994 yılında resmen yürürlüğe girmiştir. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 6

7. Sözleşme Listeleri ÜlkelerSorumluluklar Ek-1 OECD + AB + PEGSÜ (*) (41 ülke) Türkiye (Özel şartları tanınarak) Emisyon Azaltımı Ek-2 OECD + AB-15 (24 ülke) Türkiye (hariç) Teknoloji Transferi ve Mali Destek Sağlamak Ek-1 Dışı Diğer Ülkeler (Çin, Hindistan, Pakistan, Meksika, Brezilya, …) Yükümlülükleri yok… (*) PEGSÜ: Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki Ülkeler (Doğu Bloku Ülkeleri) BMİDÇS ve TÜRKİYE Sözleşme kapsamında ülkeler 3 gruba ayrılmıştır: Ülkemiz, 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle Sözleşme’ye Taraf olmuştur. 7

8. KYOTO PROTOKOLÜ  Protokol, Sözleşme’nin sera gazı emisyonlarının azaltılmasına veya sınırlandırılmasına yönelik hukuki açıdan bağlayıcı belgesidir.  11 Aralık 1997 yılında imzaya açılmış ve 16 Şubat 2005 yılında yürürlüğe girmiştir.  AB dahil şu an Protokol’ün 190 Tarafı vardır. 8

9. KYOTO PROTOKOLÜ ve TÜRKİYE  Türkiye Protokol’ün Ek-B listesinde değildir.  Türkiye, 26 Ağustos 2009 tarihi itibari ile Kyoto Protokolü’ne resmen taraf olmuştur. 9

10. TÜRKİYE’NİN TEMEL GÖSTERGELERİ Ülkemiz, 2012 sonrasına yönelik uluslararası müzakereleri temel çevresel, ekonomik ve sosyal göstergeleri paralelinde sürdürmektedir. 10

11. TÜRKİYE’NİN TEMEL GÖSTERGELERİ  Ülkemiz, iklim değişiklinin olumsuz etkilerine karşı en hassas bölgeler arasında bulunan Akdeniz Havzasında yer almaktadır. 11

12. TÜRKİYE’NİN TEMEL GÖSTERGELERİ  Kişi başı sera gazı emisyon değerleri (ton CO 2 - eşd.): Amerika: 19,1 (2007 yılı) Kanada: 17,4 (2007 yılı) Rusya: 11,2 (2007 yılı) OECD: 15,0 (2007 yılı) AB-27: 10,2 (2007 yılı) Çin: 4,6 (2005 Yılı) Hindistan: 1,2 (2005 Yılı) Türkiye: 5,3 (2007 Yılı) Not: Yukarıdaki değerler kişi başına düşen sera gazı emisyon miktarlarını göstermektedir. Çin ve Hindistan’ın nüfusları dikkate alındığında toplam miktarın daha yüksek olduğu görülecektir. Kaynak: Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) 12

13. TÜRKİYE’NİN TEMEL GÖSTERGELERİ Kişi başı sera gazı emisyon değerleri (ton CO 2 - eşd.) Amerika: 19,1 (2007) Kanada: 17,4 (2007) Rusya: 11,2 (2007) AB-27: 10,2 (2007) Çin: 4,8 (2005) Hindistan: 1,2 (2005) Türkiye: 5,3 (2007) 13

14. KÜMÜLATİF SERA GAZI EMSİYONLARI 1850-2002 Yılları Arasında Emisyonların Ülkelere Göre Dağılımı (%) Kaynak: World Resources Institute, 2004 ÜlkeEmisyon (%) ABD% 29,3 AB-25% 26,5 Rusya% 8,1 Çin% 7,6 Hindistan% 2,2 Kanada% 2,1 Türkiye% 0,4 14

15. TOPLAM SERA GAZI EMİSYONLARI 1990, 1995, 2000, 2005 Yıllarında Ülkelerin Toplam Emisyonları: Kaynak: BMİDSÇ Sekretaryası Envanter Tabloları, 2007; Ek-1 Dışı Ülkelerin Ulusal Bildirimleri 15 1000 ton CO 2 eşdeğeri

16. KİŞİ BAŞI SERA GAZI EMİSYONLARI Kaynak: BMİDSÇ Sekretaryası Envanter Tabloları, 2007; Ek-1 Dışı Ülkelerin Ulusal Bildirimleri 16

17. TÜRKİYE’NİN SERA GAZI EMİSYONLARI Ülkemizin 1990-2007 yılları arası Toplam Sera Gazı Emisyonları Sera Gazı Emisyonları (Milyon CO 2 -eş Ton) 17

18. TÜRKİYE’NİN SERA GAZI EMİSYONLARI 2007 yılı, Sektörlere Göre Toplam Sera Gazı Emisyonları (Milyon ton CO 2 eşdeğeri) Enerji: 288,3 (% 77,4) Atık 31,8 (% 8,5) Tarım 26,3 (% 7,1) Sanayi 26,2 (% 7,0) 18

19. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Türkiye, Protokol’ün Ek-B listesinde yer almadığı için bir azaltım hedefi almamıştır, ancak çevreye duyarlı bir şekilde, aşağıdaki sektörlerde pek çok politika uygulamaktadır: Enerji, Ulaştırma, Atık, Tarım, Ormancılık, Arazi Kullanımı. 19

20. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının arttırılması,  Enerji verimliliği,  Enerji yoğunluğunun azaltılması,  Yanma sonucu düşük CO 2 emisyonu çıkaran yakıtlara geçilmesi, Enerji Sektöründeki Politikalar 20

21. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Yakıt kalitesinin iyileştirilmesi,  Termik santrallerin rehabilitasyonu,  Enerji üretiminde kaynak çeşitliliğine gidilmesi,  Nükleer enerji güç santrallerinin kurulması. Enerji Sektöründeki Politikalar 21

22. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  2005 yılında “YENİLENEBİLİR ENERJİ KANUNU” çıkarılmıştır. 2007 yılında, takriben 200 milyar kWh’lik Türkiye tüketiminin 35,8 milyar kWh’lik bölümü hidrolik santrallerden karşılanmıştır.

23. 23 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  2007 yılında “Enerji Verimliliği Kanunu” çıkarılmış ve enerji tasarrufuna önem verilmiştir. Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik uygulamalarla, 2020 yılında 222 Milyon ton eşdeğer petrol (Mtep) olması beklenen tüketimin en az 30 Mtep’lik bölümü, sanayide, binalarda, ulaşımda ve enerji sektöründe tasarruf edilebilecek ve böylece yaklaşık 75 milyon ton karbondioksit emisyonu önlenebilecektir.

24. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Toplu taşıma (metro, hafif raylı sistemler, vb.) araç kullanımının yaygınlaştırılması,  Yük taşımacılığında demiryolu ve deniz yollarının kullanımına ağırlık verilmesi,  Şehir ulaştırma strateji ve planlarının hazırlanması, Ulaştırma Politikaları 24

25. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Yakıt kalitesinin iyileştirilmesi,  Araç parkındaki eski taşıtların trafikten çekilmesi ve ortalama araç yaşının düşürülmesi,  Araçlarda yeni motor teknolojilerinin kullanılması. Ulaştırma Politikaları 25

26. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE İstanbul Boğazı Tüp Geçit Projesi (Marmaray) (2005-2009) Hat uzunluğu: 76 km CO 2 azaltım miktarı: 327 ton/gün Toplam SGE azaltımı: 130,335 ton/yıl Marmaray Projesi 26

27. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Düzenli depolama ve geri dönüşüm metotlarının kullanılması,  Çöp depolama alanlarından geri kazanılan deponi gazının değerlendirilmesi,  2020 yılına kadar elde edilecek emisyon azaltımı 25 Milyon ton CO 2 eşdeğeridir. Atık Yönetimi 27

28. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  Arazi kullanım planlarının rehabilitasyonu ve arazi toplulaştırması çalışmaları,  Orman alanlarının ve biyoçeşitliliğin korunması,  Var olan yutak alanların korunması ve yeni yutak alanların oluşturulması. Tarım, Ormancılık ve Arazi Kullanımı Politikaları 28

29. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE  En iyi tarım tekniklerinin kullanılması,  Orman köylülerinin hayat standartlarının iyileştirilerek ormanların tahrip edilmesinin engellenmesi,  Kırsal kalkınma (misal: kırsal alanda güneş enerjisinin ısınma maksatlı kullanımı),  Ağaçlandırma seferberliği. Tarım, Ormancılık ve Arazi Kullanımı Politikaları 29

30. 1000 ton CO 2 eşdeğeri İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ORMAN KAYNAKLI YUTAK ALAN POTANSİYELİMİZ Ağaçlandırma ve Rehabilitasyonla Öngörülen Yıllık CO 2 Eşdeğeri İlave Faaliyetler İle Normal Temayül 30

31. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE 31 Bakanlığımız koordinasyonunda, ilgili bütün kurum/kuruluşlarla işbirliği içerisinde ülkemiz önceliklerini tanımlayan “ Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi” oluşturulmuştur.

32. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Enerji Sektörü:  2020 yılına kadar enerji yoğunluğu düşürülecektir,  Yenilebilir enerji kaynaklarından etkin yararlanma stratejileri belirlenecektir. Bu belgede yer alan bazı faaliyetler; 32

33. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Ulaştırma Sektörü:  Özellikle büyük şehirlerde metro ve hafif raylı sistemler ile toplu taşıma sistemleri yaygınlaştırılacaktır,  Alternatif yakıt ve yeni teknoloji ürünü motorların kullanımını yaygınlaştıracak politikalar belirlenecektir. 33

34. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Sanayi Sektörü:  Temiz üretim teknolojilerinin, “iklim dostu ve yenilikçi teknoloji” tercih edilmesini sağlamak üzere özendirici mekanizmalar devreye sokulacaktır. 34

35. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Atık Sektörü:  Yeniden kullanım ve atık geri kazanım miktarının artırılmasına yönelik oluşturulan Atık Eylem Planı (2008–2012) uygulanmaktadır,  Düzenli depolama tesislerine giden organik madde miktarı azaltılacaktır. 35

36. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Ormancılık Sektörü:  Milli Ağaçlandırma Seferberliği (2008–2012) kapsamında 2,3 Milyon ha alan ağaçlandırılacaktır ve bozuk ormanlar rehabilite edilecektir.  Bu sayede 2020 yılına kadar toplam 181,4 milyon ton karbon tutulmuş olacaktır. 36

37. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Uyum Çalışmaları:  Ülkemizin su kaynaklarının çok maksatlı kullanılması ve korunmasına yönelik 25 havza için “Havza Master Planları” ve “Nehir Havzası Yönetim Planları” tamamlanacaktır. 37

38. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Uyum Çalışmaları:  Tahıllarda kuraklığa dayanıklı çeşitler bölgesel olarak tespit edilerek üretimleri sağlanacaktır.  Bu maksatla, “Kuraklık Test Merkezi” kurulacaktır. 38

39.  İklim değişikliği ile mücadele için yapılması gerekenler ek maliyet olarak düşünülmemelidir,  Bu yapılacakların, yatırım maliyetini kısa sürede amorti edeceğinin ve ülkeye fayda sağlayacağının farkında olunması önemlidir. Misal olarak;  Binalarda ısı yalıtımı,  Verimli motor teknolojilerinin kullanımı. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE 39

40. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI  Türkiye, iklim değişikliği müzakerelerine, hem sürdürülebilir kalkınma hedeflerini gözetmek hem de sürece katkı sağlamak prensibiyle katılmaktadır,  Kopenhag konferansına 65 kişi müzakere heyeti olmak üzere kamu ve özel kuruluşlardan toplam 115 kişilik heyet ile katılım sağlanmaktadır. 40

41.  2012 sonrasına yönelik devam eden müzakerelerde, Türkiye’nin özel şartlarına ilişkin alınan kararın (26/CP.7) ilgili bütün metinlere girmesini sağlamaktadır,  Türkiye, yeni dönemde de, azaltım ve mali yükümlülükleri bulunan ülkeler ile aynı kategoride yer almayacaktır. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 41

42.  Ülkemiz, söz konusu müzakerelerde yaptığı bildirimlerde kendini aşağıdaki şekilde tanımlamıştır; Halen sanayileşmeye devam eden, Sera gazı sınırlaması (artıştan azaltım) yapabilecek, Ulusal programlar çerçevesinde azaltım (NAMA*) planlayan, Protokol’ün Ek-B listesi dışında bulunan, Düşük Karbonlu Kalkınma Stratejisi ile kalkınmayı hedefleyen bir ülke. (*) NAMA-Nationally Appropriate Mitigation Action KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 42

43.  Ülkemiz, mutlak azaltım hedefi almadan,  Ulusal programlar çerçevesinde azaltım sağlayarak, Ek-1 Dışındaki Ülkelere model teşkil edecektir. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 43

44.  Ülkemiz, 2007 yılında Birleşmiş Milletlere verilen 1. Ulusal Bildirim raporunda, 2020 yılı toplam sera gazı emisyonunun artış oranından %11 azaltım yapabileceğini bildirmiştir. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 44

45.  Ülkemizin şartları tekrar gözden geçirilmiş olup, müzakere sürecindeki gelişmelere ve diğer ülkelerin taahhütlerine bağlı olarak Türkiye’nin açıklayabileceği oran üzerinde çalışmalar devam etmektedir. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 45

46. Ek-ı Ülkelerinin Emisyon Azaltım Taahhütleri Ülke2020 YılıReferans Yılı Avustralya- %5 ila - %152000 Belarus- %5 ila - %101990 Kanada- %202006 Hırvatistan+ %61990 AB 27- %20 ila - %301990 İzlanda- %151990 Kazakistan- %151992 Japonya- %251990 Lihtenştayn- %20 ila - %301990 Monako- % 201990 Yeni Zelanda- % 10 ila - % 201990 Norveç- %30 ila - %401990 Rusya Federasyonu- % 10 ila - % 151990 İsviçre- %20 ila - %301990 Ukrayna- %201990

47. Ortak Vizyon Gerçekçi, Esnek, Katılımcı, Tüm ülkelerin ihtiyaçlarını dikkate alacak şekilde kapsayıcı, Düşük karbonlu teknolojiye geçişin sağlanabilmesi için teşvik mekanizmalarını ihtiva eden bir anlaşma. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 47

48. Azaltım Ülkelerin ekonomik gelişmişlik ve ulusal kapasitelerine göre farklı kategorilerde değerlendirilmesi, Bu kategorilerin oluşturulmasında yeni kriterlerin belirlenmesi, Dinamik, eşitlik esasına dayanan, esnek bir sistemin kurulması. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 48

49. Uyum (Adaptasyon) Uyum planlarının geliştirilmesi ve ulusal planlara entegrasyonu, Çeşitli teşvikler ile mali ve teknik destek sağlanması. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 49

50. Teknoloji Transferi Yeni bir teknoloji transferi mekanizmasının oluşturulması, Bu mekanizmadan sağlanan desteğin emisyon azaltımı ve teknolojiyi kullanma potansiyellerine göre kullanılması. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 50

51. Finansman İklim değişikliği ile mücadelede mali fonların yetersiz kalması sebebiyle yeni ve yenilikçi mekanizmaların oluşturulması, Tüm tarafların erişimine açık olacak şekilde geliştirilmesi. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI 51

52. Konferans Beklentilerimiz  İklim sisteminin eşitlik temelinde, ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluk ilkesine uygun olarak korunması  İklim değişikliğinden etkilenecek olan gelişme yolundaki ülkelerin ihtiyaç ve özel şartlarının dikkate alınması. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI

53.  İklim değişikliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlerin etkin ve en az maliyetle yapılması,  Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi ve alınacak politika ve tedbirlerin ulusal kalkınma programlarına entegre edilmesi. KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI

54. MÜZAKERE SÜRECİ DURUMU-KOPENHAG  Katıldığımız müzakerelerde ülkemizin hangi azaltım hedefini koyduğuna yönelik bir soru veya baskı gelmemiştir. Bu çerçevede, ülkemiz herhangi bir sayısal azaltım hedefi açıklamamıştır.

55. MÜZAKERE SÜRECİ DURUMU  Sözleşme Çalışma grubu altında dağıtılan yeni taslak metinde; gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ile bu ülkeler için öngörülen taahhütler arasında belirgin bir farklılık bulunmaktadır.

56. MÜZAKERE SÜRECİ DURUMU  Kyoto Çalışma grubu altında dağıtılan yeni taslak metinde; Kyoto Protokolünün mevcut yapısı korunmakta ve bir sonraki taahhüt dönemindeki yükümlülükler belirlenmeye çalışılmaktadır.  Ülkemiz KP oturumlarında Protokolün Ek-B listesinde yer almayacağını açıklamıştır

57. MÜZAKERE SÜRECİ DURUMU  AB, en yüksek salımlara sahip ABD ve Çin’in emisyon azaltma taahhütlerinde bulunmaları yönünde yoğun çaba sarf etmektedir  Siyasi bağlayıcılığı bulunan bir belgenin “Taraflar Konferansı” kararı olarak kabul edilmesi veya siyasi bir belge yayınlanması beklenilmektedir.

58. GÜZEL BİR GELECEK TEMENNİSİYLE TEŞEKKÜRLER