1. آشنايي با سيستم اعداد

2. مرور سیستم دهدهی پایه 10 است و ارقام 0، 1، ... 9 مي باشند.
برای اعداد بزرگتر از 9، یک رقم با اهمیت تر به سمت چپ اضافه کنید. مثلا: 19>9
هر محل دارای یک وزن است:
Weights:
MSD
LSD
به عنوان مثال عدد را می توان به صورت زیر نمایش داد:

3. سیستم عدد نویسی دودویی پایه 2 است و ارقام 0، 1هستند.
برای اعداد بزرگتر از 1، یک رقم با اهمیت تر به سمت چپ اضافه کنید. مثلا: 10>1
هر محل دارای یک وزن است:
Weights:
MSD
LSD
به عنوان مثال عدد را می توان به صورت زیر محاسبه کرد:

4. مبنای دو (باینری)

5. سیستم عدد نویسی دودویی (110000.0111)2 = ( ? )10 جواب: 48.4375
( )2 = ( ? )10
جواب:
در دنیای کامپیوتر:
210=1024 با K (کیلو) نشان داده می شود.
220= با M (مگا) نشان داده می شود.
230= G (گیگا)
240 = T (ترا)
چه تعداد بیت در یک حافظه 16GByte وجود دارد؟

6. مبناهای 8 و 16
مبنای 8
پایه 8 است و رقمها 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7هستند
(236.4)8 = (158.5)10
مبنای 16
پایه 16 است و رقمهای 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9از سیستم دهدیی قرض گرفته شده اند و از A, B, C, D, E, F به ترتیب برای نمایش رقمهای 10، 11، 12، 13، 14، 15 استفاده می گردد.
(D63FA)16 = (877562)10

7. تبدیل از دهدهی به دودویی
تبدیل اعداد اعشاری:
معادل دودویی (0.8542)10 را تا شش رقم دقت پیدا کنید.
x 2 = a-1 = 1
x 2 = a-2 = 1
x 2 = a-3 = 0
x 2 = a-4 = 1
x 2 = a-5 = 1
x 2 = a-6 = 0
( )10 = ( ? )2

8. تبدیل از مبنای ده به مبنای دو

9. جمع دودویی

10. مکمل گیری
مکمل 1 و مکمل 2
مکمل 9 و مکمل 10
اعداد باینری
اعداد دهدهی
مکمل 9 عدد دهدهی N برابر است با : (10n-1) – N
مکمل 10 عدد دهدهی N برابر است با: 10n – N
مکمل 1 عدد باینری N برابر است با : (2n-1) – N
مکمل 2 عدد باینری N برابر است با: 2n – N
در کامپیوترهای دیجیتالی از تکنیک مکمل گیری برای انجام عمل تفریق استفاده می کنند.
برای پیدا کردن مکمل 1 یک عدد باینری تمام 0 ها را یک و تمام 1 ها را به 0 تبدیل کنید.
برای پیدا کردن مکمل 2 ، مکمل 1 را 1 جمع کنید.
یک راه دیگر این است که اولین 1 را از سمت راست پیدا کرده و تمام ارقام بعد از آن را معکوس کنید.

11. مکمل
مکمل 9 عدد : (105 – 1) – = 87654
مکمل 9 عدد : (106 – 1) – =
مکمل 10 عدد : – =
مکمل 10 عدد 2500 : 104 – 2500 = 7500
مکمل 9 و 10 عدد را پیدا کنید:
جواب: and

12. مکمل 1 و مکمل 2 مکمل 1 عدد 1101011 برابر است با 0010100
مکمل 1 عدد برابر است با
مکمل 2 عدد برابر است با
مکمل 1 و 2 عدد را پیدا کنید:
جواب: و

13. استفاده از مکمل گیری برای تفریق
تفریق دو عدد n رقمی و بدون علامت (M-N) در مبنای r
M را با مکمل r عدد N جمع کنید: M + (rn – N)
اگرM≥N نتیجه جمع دارای رقم نقلی خواهد بود که از آن صرفنظر می کنیم.
اگر M≤N نتیجه جمع دارای رقم نقلی نخواهد بود و نتیجه منفی است. لذا عدد را دوباره به فرم ممکل دو تبدیل کنید تا متوجه شوید که نتیجه حاصله منفی چه عددی است.

14. استفاده از مکمل گیری برای تفریق
انجام تفریق 150 – 2100 با استفاده از مکمل 10
M =
مکمل 10 N = 7900
Sum =
Answer: – (10’s complement of 8050) = – 1950
There’s no end carry  negative
انجام تفریق – 3049 با استفاده از مکمل 10
M = 7188
10’s complement of N =
Sum =
Discard end carry 104 = – 10000
Answer =

15. انجام عمل تفریق توسط مکمل 2
20-75=؟
75=
20=
مکمل دو 20:
چون رقم نقلی داریم آنرا حذف می کنیم.
نتیجه برابر ( ) یا 55 خواهد بود.

16. تفریق با استفاده از مکمل 2
75-20=؟
75=
20=
مکمل دو 75:
چون رقم نقلی نداریم نتیجه برابر منهای مکمل دو رقم فوق خواهد بود یعنی ( )- یا 55-

17. شیوه های نمایش اعداد منفی
مکمل 1
مکمل 2 (مناسبترین روش)
مقدار و علامت
مثال: عدد 4 بیتی 1011 در روش مکمل 1، مکمل 2 و مقدار علامت به ترتیب نمایش دهنده : 4- ، 5- و 3- است
(اگر پر ارزشترین بیت، 1 بود به معنای منفی بودن عدد است)

18. نمایش اعداد ممیز شناور
عدد اعشاری را به شکل نرمال تبدیل کرده و سپس از قالب زیر برای نمایش آن استفاده می نماییم.
e به نما یا exponent معروف است
s به مقدار کسری یا Significant و یا Fraction معروف است.
b به پایه یا base معروف است.

19. نمایش اعداد ممیز شناور
نمایش ممیز شناور یک عدد دارای دو بخش است. بخش اوّل یک عدد ممیز ثابت علامتدار است که مانتیس خوانده میشود. بخش دوم محل ممیز دهدهی (یا دودویی) را معیّن میکند و نما نام دارد. مانتیس ممیز ثابت، ممکن است یک عدد کسری و یا صحیح باشد. مثلاً: نما: :کسر
در مثال فوق، مقدار نما مشخص میکند که مکان واقعی ممیز چهار واحد به سمت راست ممیز نشان داده شده در کسر است. این نمایش معادل با نماد علمی × است. بطور کلّی m × re بکار میرود. در ثباتها فقط مانتیس m و نمای e بطور فیزیکی نمایش داده میشوند. یک عدد ممیز شناور دودویی نیز به نحوی مشابه نشان داده میشود بجز اینکه از پایۀ 2 برای نما استفاده میشود. مثلاً عدد دودویی با بخش کسری 8 بیتی و نمای 6 بیتی بشکل زیر نمایش داده میشود. نما: :کسر
بخش کسری دارای یک 0 در منتهاالیه سمت چپ است که مثبت بودن آن را مشخص میکند. نقطۀ ممیز دودویی بدنبال بیت علامت آمده است ولی در ثبات نشان داده نمیشود. نما دارای معادل دودویی عدد +4 است. عدد ممیز شناور معادل است با: m × 2 e = + ( )2 × 2 +4
یک عدد ممیز شناور، در صورتیکه پر ارزش ترین رقم مانتیس غیر صفر باشد، نرمالیزه (یا بهنجار) خوانده میشود.

20. مثال از ممیز شناور
اگر عدد ممیز شناور را به صورت 8 بیتی نمایش دهیم و 3 بیت برای توان در نظر گرفته شده باشد و توان را به صورت مکمل 2 نمایش دهیم آنگاه عدد FC، معادل چه عددی در مبنای ده خواهد بود؟
(FC)16=( )2=
= * 2 -1= =-0.375 -1