1. Yeni İnsan Ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı Bölüm 2

2. SOSYAL PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARINDA YÖNTEM ve ÖRNEKLER  Bilimsel yöntemin tüm mantığı bütün bilim dallarında aynıdır;bilimden bilime değişen ise kullanılan tekniklerdir.  Sosyal psikoloji de genel bilimsel yaklaşımı diğer bilimlerle paylaşır.

3. Bilimsel Yöntemin Mantığı Bilimsel Yöntemin Üç Süreci Tümevarım Süreç 1 Süreç 3 Sınama Sağlama Kavram Düzeyi Tümdengelim Olgu Düzeyi Süreç 2 Kuram Tahmin

4. Bilimsel Araştırmanın Amaçları Bilimsel yöntemi açıkladıktan sonra,bu yöntemi kullanan araştırmaların amaçlarını kısaca açıklayalım:

5. a) Olayların Betimlemesi:  Bu betimleme çok zaman düzene koyma,sınıflama şeklinde olur.  Sınıflama ise,olayların aralarındaki ilişkileri bulmaya doğru önemli bir adımdır.

6. b) Olaylar arasındaki ilişkileri bulup çıkarma: Burada korelasyonlardan faydalanarak çeşitli olayların birbirleriyle ilişki derecesi incelenir.ilişki saptanması,bize sebep-sonuç belirleme olanağını vermez,çünkü birbiri ile ilişkin olarak değişiklik gösteren iki olay,birbirlerine nedensel bir bağla bağlı olmayabilir.

7. c) Olayları Anlama Ve Açıklama: Burada amaç,nedensel ilişkilere varmaktır.Örneğin,yukarıdaki belli bir yöre halkının belirli bir şekilde oy vermesinin açıklanması için bazı kurumlar ortaya atılıp sınanabilir.Bunu yapınca da olaylar arasındaki nedensel ilişkiyi anlamaya başlayabiliriz.

8. d) Olayların Önceden Tahmini: Örneğin,o yöre halkı son birkaç seçimde belirli bir patiye oy verdiği için bu seçimde aynı partiye oy verecek diye bir tahmin yürütebiliriz.

9. e) Olayların Kontrolü: Bilimin uygulamadaki bu önemli amacı,böbrek nakli ameliyatları,uzaya astronotların gitmesi gibi durumlarda gerçekleşmektedir.Ancak sosyal bilimlerin araştırdığı olaylar çok karmaşık ve çok nedenli olduğundan,bu bilimlerde kontrolden ziyade olaylara etki etme amaç olarak düşünülebilir.

10. Sosyal Psikolojinin Temel Yöntemleri “Yöntem” ve “Kavram” arsında bir ayırım yapmamız gerekir.Araştırma yöntemi,araştırmanın,amacını gerçekleştirebilmek için kullandığı genel yaklaşımdır.Araştırma tekniği ise,araştırma yönteminin gerçekleştirilebilmesi için kullanılan bilgi toplama aracıdır.Bir yöntem çerçevesinde bir yada daha çok veri toplama tekniği kullanılabilir.

11. Veri Toplama Teknikleri ve Araştırma Yöntemleri TekniklerYöntemler a)Hazır bilgilerden yararlanmak b)Soru sormak c)Davranış gözlemi yapmak d)Deney yapmak 1)Laboratuvar Deneyi 2)Alan Deneyi 3)Doğal Deney 4)Alan Araştırması 5)Survey 6)Arşiv Araştırması

12. 1.Laboratuvar Deneyi: Bağımsız Değişken Buhran anında hazır bulunan denek sayısı(hastadan başka1,2 yada 5 denek9 Bağımlı Değişken Herhangi bir denek’in yardım davranışında bulunması Kontrol: Yüz yüze bulunma durumunun bağımlı değişkene muhtemel etkisi,denekleri tek odalara koymakla kontrol edilmiştir. Laboratuvar Deneyi Tasarımı

13. 2. Alan Deneyi: Alan deneyi, sosyal bilimlerde deney yönteminin alana uygulamasıdır. Burada alan terimi, gerçek olayların meydana geldiği ortam anlamını taşır. Alan bir okul,ev,fabrika vb olabilir. Bu yöntemde araştırmacı, laboratuvar deneyini,laboratuvarın dışında, gerçek hayata çıkarmaktadır ve denekler çoğu zaman denek olduklarının farkına varmazlar, dolayısıyla hareket ve tepkileri daha kendiliğinden ve gerçeğe daha yakın olur.

14. 3. Doğal Deney Doğal deney, sosyal araştırmalarda kullanılan bir çeşit deneydir. Bu deneyin laboratuvar ve alan deneylerinden önemli bir farkı vardır. Bu yöntemlerde araştırmacı, etkisini incelemek istediği bağımsız değişkeni kendisi değiştirir ve bu değiştirmenin, örneğin, çeşitli derecelerinin bağımlı değişken üzerindeki etkilerini saptamaya çalışır.

15. 4. Alan araştırması Alan araştırmasında genellikle küçük bir grup yada toplumun sosyal yapısı, kişiler ve gruplar arası karşılıklı etkileşimi, kurumları, değerleri vb sosyal olaylar çalışma konusudur. Alan araştırması derinlemesine, fakat dar kapsamlı bir araştırma yöntemidir.alan araştırmasında amaç, gözlemi yapılan olayın sürecinin anlaşılmasıdır.

16. 5. Survey: Örneklem surveyi diye de adlandırılan bu yöntemde temel olarak belirli özelliklere sahip bir nüfusun belirli sorulara nasıl cevap verdiği çalışma konusudur. Genellikle bu yöntemle çok sayda kişiye ulaşmak istenir. Yazılı yada sözlü mülakat olarak verilen anketlerle bu amaca ulaşılamaya çalışılır. Bu anketler derinlemesine bilgi vermekten çok, geniş kapsamlıdır.

17. 6. Arşiv Araştırması: Bu yöntem sosyal psikolojide en az kullanılan yöntemdir ve daha sık ve etkin bir şekilde kullanılmasında yarar vardır. Çeşitli istatistikler, kişisel dökümanlar ve kitle haberleşmesi, arşiv araştırması için bilgi kaynağı olarak kullanılabilir. Burada arşiv teriminin sadece devlet arşivlerinde bulunan bilgi olarak değil en geniş anlamıyla hazır bilgi şeklinde ele alındığını belirtelim.

18. Araştırma Süreci Adım 1Bir araştırma konusu seçme Adım 2Araştırma konusunda var olan literatürün taranması Adım 3Hipotez oluşturma Adım 4Uygun bir araştırma tekniği seçme Adım 5Veri toplama Adım 6Veri analizi Adım 7Sonuçların rapor haline getirilmesi