1. Adeiledd a Swyddogaethau’r croen Structure and functions of the skin

2. Haenau’r Croen / Layers of the skin
Y croen yw organ fwyaf y corff. Mae'r haen elastig ac amddiffynnol hon yn denau iawn ar y gwefusau a'r amrannau ac yn drwchus iawn ar gledrau'r dwylo a gwadnau'r traed.
Mae'n cynnwys cannoedd o haenau sydd wedi'u cywasgu i greu tair haen.
Yr epidermis yw haen allanol y croen sy'n creu rhwystr gwrth-ddŵr ac yn ffurfio lliw eich croen.
Y dermis yw'r haen sydd o dan yr epimeris ac mae'n cynnwys meinwe cyswllt gwydn, ffoliglau blew a chwarennau chwys.
Mae'r haen isgroenol (heipodermis) yn cynnwys meinwe braster a chyswllt.
Caiff lliw'r croen ei greu gan gelloedd o'r enw melanosytau. Mae'r celloedd hyn yn cynhyrchu pigment o'r enw melanin sy'n gorwedd yn yr epidermis.
The skin is the largest organ of the body. This elastic, protective covering is thinnest on the lips and eyelids and thickest on the palms and soles.
Its made up of hundreds of layers that are compacted into three layers.
The epidermis, this is the outermost layer of skin which provides a waterproof barrier and creates our skin tone.
The dermis, this layer is beneath the epidermis and contains tough connective tissue, hair follicles and sweat glands.
Subcutaneous layer (hypodermis) is made of fat and connective tissue
The skin’s colour is created by cells called melanocytes, these cells produce the pigment melanin and are located in the epidermis

3. Cross section of the skin

4. trawstoriad o’r croen Cross section of the skin
ffoligl gwallt
siafft gwallt
capilari gwaed
terfynau nerfau
mandwll chwys
haen tethennol y dermis
chwarren sebwm
haen rhwydol
y dermis
cyhyr arrector pili
haen isgroenol
ffibryn nerfol
chwarren chwys
Papila y croen
bwlb gwallt
dolen capilari
ffibryn nerfol
meinwe bloneg

5. Swyddogaethau’r Croen Functions of the skin
T- teimlo
R - rheoli gwres y corff
A – amsugno
A - amddiffyn
C - cael gwared â gwastraff
S - secretu
Cynhyrchu fitamin D
S - sensation
H - heat regulation
A - absorption
P - protection
E - excretion
S – secretion
Vitamin D production

6. Swyddogaethau’r Croen Functions of the skin
Teimlo – Ceir pum math o derfyn nerf yn y croen i helpu'r croen deimlo poen, cyffyrddiad, gwres, oerfel a phwysau ysgafn.
Rheoli gwres y corff - Mae'r croen yn helpu rheoli tymheredd y corff drwy chwysu i oeri'r corff wrth iddo orboethi a chrynu wrth iddo oeri.
Poeth: Mae'r chwarennau chwys yn y corff yn rhyddhau mwy o chwys wrth boethi ac mae’r chwys yn anweddu sy’n tynnu ynni gwres o’r croen. Mae’r pibellau gwaed sy’n arwain at y capilarïau yn ymagor gan alluogi mwy o waed i lifo drwy’r croen a cholli mwy o wres.
Oer : Pan rydym yn oer mae ein cyhyrau’n cyfangu’n sydyn sy’n gwneud i ni grynu. Mae pibellau gwaed sy’n arwain at y capilarïau'n culhau gan adael llai o waed trwy’r croen a chadw gwres yn y corff. Mae crynu yn cau’r mandyllau ac mae’r cyhyrau arrector pili sydd ynghlwm wrth ffoliglau blew yn cyfangu ac yn tynnu’r ffoligl ar i fyny (croen gŵydd) er mwyn iddynt ddal y gwynt cynnes sydd nesaf at y croen, a thrwy hynny, arbed y gwres rhag dianc.
Sensation – there are five types of nerve ending within the skin to help identify pain, touch, heat, cold and light pressure
Heat regulation – The skin helps regulate the body's temperature by sweating to cool the body when it overheats and shivering when its cold.
Hot: The sweat glands in the body release more sweat when hot which evaporates. This removes heat energy from the skin. Blood vessels leading to capillaries become wider (dilate) allowing more blood to flow through the skin and more heat to be lost.
Cold : Our muscles contract rapidly when we are cold which causes us to shiver. Blood vessels leading to capillaries become narrower (constrict) letting less blood through the skin and conserving heat in the body. Shivering closes the pores, and the arrector pili muscle attached to the hair contracts causing the hair to stand on end (goose bumps) to trap a layer of warm air next to the skin, which helps to prevent against heat loss.

7. Swyddogaethau parhad… Functions continued…
Protection – The skin is the first barrier we have against outside aggressions.
The skin contains a pigment called melanin that protects us from UV light. When we are exposed to UV light more melanin is produced and this is what gives us a suntan.
We also have an acidic layer (acid mantle) on the surface of the skin which protects us against bacterial infections.
Sebum (oil) is produced by the sebaceous gland and this waterproofs our skin
Absorption – some creams, essential oils and medications can be absorbed through the skin via the hair follicles. Ultra violet rays are also absorbed which aid in the production of vitamin D which is essential for the production of healthy bones and eyes.
Amddiffyn – Y croen yw’r rhwystr cyntaf yn erbyn ymosodiadau o’r tu allan.
Mae’r croen yn cynnwys pigment a elwir yn melanin sy’n ein amddiffyn rhag olau uwchfioled. Pan rydym yn agored i olau uwchfioled cynhyrchir mwy o felanin a dyma sy’n rhoi lliw haul i ni.
Mae gennym fantell asid (acid mantle) ar wyneb y croen sy’n ein amddiffyn rhag heintiau bacteriol.
Cynhyrchir Sebwm (olew) gan y chwarren sebwm ac mae hyn yn gwneud i’n croen ddal dŵr
Amsugno – gall rhai hufenau, olewau hanfodol a meddyginiaethau gael eu hamsugno i mewn i’r croen drwy’r ffoliglau blew. Amsugnir pelydrau uwchfioled hefyd sy’n helpu cynhyrchu fitamin D sy’n hanfodol er mwyn cynnal esgyrn a llygaid iach.

8. Swyddogaethau parhad… Functions continued…
Secretu – Caiff sebwm a chwys eu secretu ar wyneb y croen. Mae sebwm (oel) yn iro ac yn meddalu’r croen. Gyda’i gilydd, mae chwys a sebwm yn ffurfio’r fantell asid.
Cael gwared â gwastraff – mae cynhyrchion gwastraff a thocsinau megis dŵr a halen yn gadael y corff drwy’r chwarennau chwys
Secretion – Sebum and sweat are secreted onto the skins surface. The sebum (oil) keeps the skin lubricated and soft. Sweat combines with the sebum to form the acid mantle.
Excretion – waste products and toxins such as water and salt are removed from the body via the sweat glands

9. Cross section of the epidermis
Task
In pairs you will be assigned one layer of the epidermis.
Identify the Latin name for your layer and complete the function of the layer you are given.
Feedback answers to the rest of the group.

10. Trawstoriad o’r epidermis
Tasg
haen cornaidd
Mewn parau byddwch yn cael un haen o’r epimermis.
Nodwch enw Lladin eich haen yn ogystal â swyddogaeth yr haen rydych wedi’i derbyn.
Adroddwch eich atebion yn ôl i weddill y grŵp.
haen clir
haen gronynnog
Haen y celloedd pigo
Melanosytau
haen y celloedd gwaelodol

11. Cylchrediad Circulation
Blood is transported around the body via the circulatory system
Composition of blood = 55% plasma 45% blood cells
Plasma is a yellow, transparent fluid made up of mostly water with a small amount of protein present.
There are 3 types of blood cells:
Red – transport oxygen to cells take away carbon dioxide
White – protect body against invading bacteria help form immune system
Platelets – play important role in blood clotting
Oxygenated blood and nutrients are carried away from the heart via the arteries
Deoxygenated blood is carried back to the heart via the veins
Arteries = Away
Vein = In
Mae cylchrediad y gwaed yn cario gwaed o amgylch y corff
Cyfansoddiad y gwaed = 55% plasma 45% celloedd gwaed
Hylif melyn a thryloyw yw plasma sy’n cynnwys dŵr gan fwyaf gydag ychydig o brotein.
Ceir tri math o gell gwaed:
Coch – yn cludo ocsigen i gelloedd ac yn mynd â carbon deuocsid i ffwrdd
Gwyn – yn amddiffyn y corff rhag bacteria ac yn helpu ffurfio’r system imiwn
Platennau – yn chwarae rhan bwysig wrth i’r gwaed geulo
Caiff gwaed ocsigenedig a maetholion eu cario o’r galon drwy’r rhydweli
Caiff gwaed anocsigenedig ei gario yn ôl i’r galon drwy’r gwythiennau
Rhydweli = Rhedeg o’r galon
Gwythïen – mewn i’r Galon

12. CYLCHREDIAD Y LLAW A’R FRAICH Circulation of the hand and arm
Gwythïen seffalig
Rhydweli breichiol
Gwythïen basilig
Gwythïen elinol ganol
Rhydweli elinol
Rhydweli radiol
Bwa cledrol dwfn

13. Pibellau gwaed yn y llaw a’r fraich Blood vessels in the hand and arm
Brachial artery
Rhydweli breichiol
Cephalic vein
Gwythïen seffalig
Basilic vein
Gwythïen balisig
Radial artery
Ulna vein
Gwythïen wlna
Rhydweli radiol
Median cubital vein
Median vein
Gwythïen ganol
Gwythïen elinol ganol
Ulna artery
Rhydweli wlna
Metacarpal artery
Rhydweli Metacarpaidd
Digital artery
Rhydweli byseddol