1. زبان ماشین و اسمبلی – درس هفتم و هشتم
دستورات محاسباتی در قالبهای BCD ، ASCII و ...
دانشگاه آزاد اسلامی – مشهد
1385 علمی

2. اعداد BCD در کدگزاری BCD هر رقم دهدهی با 4 بیت نمایش داده می شود.
0000
0001 1
در کدگزاری BCD هر رقم دهدهی با 4 بیت نمایش داده می شود.
6 ترکیب 1010 تا 1111 حاوی هیچگونه داده ای نیستند
0010 2
0011 3
0100 4
0101 5
0110 6
0111 7
1000 8
1001 9
1010
1011
1100
بلا استفاده
1101
1110
1111

3. اعداد BCD BCD فشرده BCD غیر فشرده 1 رقم دسیمال 1 رقم دسیمال

4. جمع اعداد BCD اگر مجموع دو رقم کمتر از ده باشد مشکلی ایجاد نخواهد شد
اگر مجموع دو رقم بیشتر از نه شود کدهای حاصل کدهای بی معنی خواهند بود ( در بازه 10 تا 15)

5. مثال
195
182
, ,
, , +
در صورتی که حاصلجمع دو رقم بیش از 9 باشد باید جواب تحصیص شود
یعنی عدد نه به آن رقم افزوده شود
, ,

6. Decimal Adjust Afer Addition
دستور جمع BCD
دستورات معمولی جمع به کار برده میشوند
پس از جمع جواب باید تصحیح شود
داده های BCD به صورت فشرده فرض شده اند
Decimal Adjust Afer Addition
DAA

7. نگاه دقیق تر به دستورDAAAF CF
AH 4 بیت
AL4 بیت
BH4 بیت
BL4 بیت +
CH4 بیت
CL4 بیت
IF ( CF=1 ) OR (CH>9) THEN
CL = CL + 6
IF ( AF=1 ) OR (CL>9) THEN
CL = CL + 6

8. Decimal Adjust after Substraction
تفریق BCD
ابتدا دستورات معمولی تفریق بکار برده می شود
سپس نتیجه اصلاح می شود
DAS
Decimal Adjust after Substraction

9. اصلاح اعداد BCD دستورات DAA و DAS فقط بر روی AL عمل می کنند
این دستورات باید بلافاصله بعد از دستور جمع اجرا شوند

10. تمرین
برنامه ای بنویسید که دو عدد 10 رقمی را به روش BCD با هم جمع کند .
برنامه قبلی را برای تفریق نیز اجرا نمایید .

11. اعداد به صورت اسکی 48 30H 1 49 31H 55 +53 ‘7’ +’5’ 2 50 32H 12 108 348
30H 1 49
31H 55
+53
‘7’
+’5’ 2 50
32H 12
108 3 51
33H
-96 4 52
34H 5 53
35H 6 54
36H 7 55
37H 8 56
38H 9 57
39H
1 بایت

12. جمع و تفریق اعداد ASCII جمع معمولی / تفریق معمولی اصلاح نتیجه AAA
ASCII Adjust after Addition
AAS
ASCII Adjust after Substraction
در هر دو دستور اپرند در AL قرار دارد
AAM
ASCII Adjust after Multiplication
اپرند در AX قرار دارد

13. اصلاح ضرب اسکی هر دو عدد به صورت BCD غیر فشرده باشند
برای تبدیل اعدا اسکس به BCD کافی است آنها را با 0FH ، AND کنیم

14. مثال ضرب اعدا 7 و 9 MOV AL, ‘9’ AND AL,0F MOV BL,9 MUL BL AAM
OR AX, 3030H
AL=37H
AL=07H
BL=39H
BL=09H
AX=003FH
AX=0603
AX=3633H=‘6’’3’

15. تنظیم کد اسکی قبل از تقسیم
مقسوم کد BCD غیر فشرده
مقسوم در AX
مقسوم علیه کد BCD غیر فشرده
خارج قسمت در AL
باقیمانده درAH
AAD
ASCII Adjust after Division

16. مثال : تقسیم عدد 52 بر 7 AX=3532H MOV AX,3532 AX=0502 AND AX,0F0FH AAD
MOV DL,’7’
AND DL,0FH
DIV DL
OR AX,3030H
AX=3532H
AX=0502
AX=0034H
DL=37H
DL=07H
AL=07H
AH=03H
AX=3337H

17. تبدیل کداسکی به BCD غیرفشرده
فقط کافی است چهار بیت بالایی صفر شوند
‘6’
AND 0FH
36H
06H

18. تبدیل کداسکی به BCD غیرفشرده3X 3X
AND OF 0X 0X
0000xxxx
0000XXXX
xxxxXXXX

19. Stacksg segment stack ‘stack’ Dw 32h dup(0) Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
X dB ’57’
Y dB ?
Datasg ends
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main : proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
MOV AX, WORD PTR X
AND AX,0F0FH
XCHG AL,AH
MOV CL,4
SHL AH,CL
OR AL,AH
MOV Y,AL ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main

20. تبدیل کد BCD فشرده به اسکی
X X X X Y Y Y Y
X X X X Y Y Y Y
AND =0FH
SHIFT RIGHT
X X X X
Y Y Y Y

21. تمرین
برنامه ای بنویسید که عدد 95 را که در یک بایت حافظه به صورت BCD ذخیره شده است را به اسکی تبدیل نماید

22. دستورات کنترلی
انشعاب غیرشرطی
مشابه دستور GOTO
انشعاب شرطی
مشابه با IF

23. JMP
JMP LABEL
MOV AX , A00
L1 : INC
ADD AX,BX
JMP L1
حلقه بی نهایت

24. LOOP هر بار یک واحد از CX کم می کند
برای ایجاد حلقه FOR مناسب است
MOV AX,O
MOV X,AX
MOV CX,20
FOR : MOV AX,X
INC
LOOP FOR
For(i=0;i<20;i++)
X++;

25. CMP مقایسه دو عدد (COMPARE) OP1=OP2 1 OP1>OP2 OP1<OP2
CMP OP1,OP2 OF CF ZF SF
OP1=OP2 1
OP1>OP2
OP1<OP2 ZF
OP1-OP2 AF DF
OP1 و OP2 تغییر نمی کنند CF

26. CMP AX,BX
CMP AX, Z
CORRECT USE
CMP Z, AX
CMP AX,120
CMP ,Y
ERROR
CMP , CX

27. LOOPZ حلقه تا زمانی که نتیجه باشد MOV CX,10 I=10; LABEL : MOV AX,X
ADD AX,Y
MOV X,AX
CMP AX,1200
LOOPZ LABEL
I=10;
WHILE ( I # 0) AND (X=1200) {
X=X+Y
I--; }
LOOPE علاوه بر CX ، ZF را نیز بررسی می کند
بلافاصله با غیر صفر شدن نتیجه یک محاسبه ZF=0 شده و از حلقه خارج میشود
WHILE ( CX#0) AND ( ZF=1) { }

28. LOOPE دقیقا مثل LOOPZ است با عدم تساوی دو اپرند مطمئنا ZF=0 است
دلیل استفاده از این دستور ؟
خوانایی برنامه ؟؟؟؟

29. دستور LOOPNE هم به همین معنی بکار برده میشود
LOOPNZ
حلقه تا زمانی که :
CX صفر نشده
نتیجه محاسبات غیر صفر شود
خروج از حلقه
CX صفر شود
نتیجه محاسبه صفر شود ( تساوی)
WHILE(CX#0) AND (ZF=0) { }
دستور LOOPNE هم به همین معنی بکار برده میشود

30. دستورات پرش شرطی این دستورات از فلگ ها اثر می پذیرند
قبل از این دستورات پردازش لازم جهت تغییر فلگ ها انجام میشود
مبتنی بر فلگ ها
برای اعداد علامتدار
دستورات پرشی
برای اعداد بی علامت

31. JUMP NOT SIGN (POSITIVE)
پرش مبتنی بر فلگ ها
JUM SIGN (NEGATIVE)
SF=1 JS
JUMP NOT SIGN (POSITIVE)
SF=0
JNS
JUMP CARRY
CF=1 JC
JUMP NOT CARRY
CF=0
JNC
JUMP OVERFLOW
OF=1 JO
JUMP NOT OVERFLOW
OF=0
JNO
JUMP PARITY
PF=1 JP
JUMP NOT PARITY
PF=0
JNP

32. پرش برای اعداد بی علامت JUMP EQUAL JE OP1=OP2 JUMP NOT EQUAL JNE
JUMP ABOVE JA
OP1>OP2
JUM ABOVE OR EQUAL
JAE
OP1>=OP2
JUMP BELOW JB
OP1<OP2
JUMP BELOW OR EQUAL
JBE
OP1<=OP2

33. پرش برای اعداد علامتدار
JUMP EQUAL JE
OP1=OP2
JUMP NOT EQUAL
JNE
OP1#OP2
JUMP GREATER JG
OP1>OP2
JUMP GREATER OR EQUAL
JGE
OP1>=OP2
JUMP LESS JL
OP1<OP2
JUMP LESS OR EQUAL
JLE
OP1<=OP2

34. ;-----------------------------------------------
; Define stack segment ;
STACKSG SEGMENT STACK 'STACK'
DW 32H DUP(0) ; 32H word for stack
STACKSG ENDS ; End of segment
; 2- Define data segment
DATASG SEGMENT 'DATA'
MESSAGE DB 'IT IS TOO HOT','$'
ORG 1500
ARRAY DB 20,30,32,20,12,40,15,8,12,20
DATASG ENDS ;End of segment
; Define code segment ; ;
CODESG SEGMENT 'CODE'
ASSUME SS:STACKSG,DS:DATASG,CS:CODESG
MAIN PROC FAR
MOV AX,DATASG ;1-Initialize DS
MOV DS,AX ;2- register

35. LEA DI,ARRAY ;3-DI= address of ARRAY
MOV CX, ;4-CX= 10 as a counter
DEC DI ;5-Decremnet pointer
AGAIN: INC DI ;6-Increment pointer
CMP BYTE PTR [DI], ;7- Compare [DI] &
LOOPNE AGAIN ;8- 40 go AGAIN, not equal
JNE EXIT ;9-If not equal go EXIT
MOV AH, ;10- Else print MESSAGE:
LEA DX,MESSAGE ;11- IT SI TOO HOT on
INT 21H ;12- monitor
EXIT: MOV AX,4C00H ;13- End of
INT 21H ;14- processing
MAIN ENDP ; End of procedure
CODESG ENDS ; End of segment
END MAIN ; End of program

36. نکات مهم
تمامی دستورات پرشی SHORT هستند یعنی حداکثر 127 بایت پایین تر یا 128 بایت بالاتر پرش می کنند
دستورات پرشی دیگری هم وجود دارد که همین اعمال را انجام میدهند
برای پرش های دورتر باید این کار را برنامه نویس انجام دهد
دستورات پرش بر روی فلگها تاثیر ندارند

37. .MODEL SMALL
.STACK 64 ;Define stack
.DATA ;Define data segment
FIRST DB 10
SECOND DB 14 ;
.CODE ;Define code segment
MAIN PROC FAR
MOV ;1- Set data segment
MOV DS,AX ;2- address ;
MOV BL,FIRST ;3-BL=10
MOV CL,SECOND ;4-CL=15
MOV AL,0 ;5-AL=0
AGAIN: ADD AL,BL ;6-AL=AL+BL
INC BL ;7-BL=BL+1
CMP BL,CL ;8-Cmopare BL & CL,if
JLE AGAIN ;9- BL <= CL go to

38. ; ;AGAIN ;
MOV AX,4C00H ;10-End of
INT 21H ;11- processing
MAIN ENDP ; End of procedure
END MAIN ; End of program

39. در اغلب موارد از رجیستر CX به عنئان شمارنده حلقه ها استفاده میشود
JCXZ
JCXZ LABEL
JUMP if CX is ZERO
در اغلب موارد از رجیستر CX به عنئان شمارنده حلقه ها استفاده میشود

40. ;----------------------------------------------------------
; Stack segment ;
STACKSG SEGMENT STACK 'STACK'
DW 10 DUP(0)
STACKSG ENDS
; Data segment ;
DATASG SEGMENT 'DATA'
DATA1 DB 22 DUP (4)
DATASG ENDS
; Code segment
COSEG SEGMENT 'CODE'
ASSUME CS:COSEG, DS:DATASG, SS:STACKSG
MAIN PROC FAR
MOV AX,DATASG ;1-Initialize DS
MOV DS,AX ;2- register ;
MOV SI, ;3-Set SI to first memory location
MOV DI,0 ;4-Set DI to first memory location

41. BACK1: INC DI ;5-Set DI to next memory location
MOV AL,[SI] ;6-Move content of [SI] to AL
BACK2: CMP AL,[DI] ;7- & compare with [DI]
JAE SORT1 ;8-Jump if above or equal to SORT1
XCHG AL,[DI] ;9- else exchange with AL
MOV [SI],AL ;10-Move AL to [SI]
SORT1: INC DI ;11-Increment DI
CMP DI,16 ;12-Compare DI with 16
JB BACK2 ;13- if below go to BACK2
INC SI ;14-Else increment SI
MOV DI,SI ;15-Make DI equal to SI
CMP SI,15 ;16-Compare SI to 15
JL BACK1 ;17- if less go to BACK1
MOV AX,4C00H ;18-Else end of
INT 21H ;19- processing
MAIN ENDP ;End of procedure
COSEG ENDS ;End of code segment
END MAIN ;End of program

42. سابروتین PROCNAME PROC ---------- RET PROCNAME ENDP MAIN :----------
CALL PROCNAME
PROCNAME PROC
RET
PROCNAME ENDP

43. روال فراخوانی سابروتین
ذخیره آدرس بازگشت در پشته IP
NEAR
انواع سابروتین CS IP
FAR

44. MAIN PROGRAM ( CALL PROCEDURS) PROCEDURE DECLARATION
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main : proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ; ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp ;
Codesg ends
End main
MAIN PROGRAM ( CALL PROCEDURS)
PROCEDURE DECLARATION

45. Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main : proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
CALL START
CALL SEARCH ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp ;
START PROC NEAR
;**************
RET
START ENDP
SEARCH PROC NEAR
SEARCH ENDP
Codesg ends
End main

46. دستورات منطقی عملیات بر روی تک تک بیت ها
اعمال پایه منطقی مثل AND-ORو ...
قبل از دستورات کنترلی
تاثیر روی فلگها

47. از این دستور می توان برای ماسک کردن یک داده استفاده کرد
AND
AND OP1,OP2 SF ZF PF
OP1←OP1.OP2
CF=0
OF=0
از این دستور می توان برای ماسک کردن یک داده استفاده کرد

48. مثال
OP1 X1 X2
X1.X2 1
OP2
AND

49. از این دستور برای ست کردن تعدادی بیت استفاده می شودOR
OR OP1,OP2 SF ZF PF
OP1←OP1+OP2
CF=0
OF=0
از این دستور برای ست کردن تعدادی بیت استفاده می شود

50. از این دستور برای ست کردن تعدادی بیت استفاده می شود
XOR
XOR OP1,OP2 SF ZF PF
OP1←(OP1) XOR (OP2)
CF=0
OF=0
از این دستور برای ست کردن تعدادی بیت استفاده می شود

51. X1 X2
XOR 1
OP1
OP2
XOR
تابع XOR یک تابع فرد است

52. MOV AX,0FCH
AND AX,0FH
AX=?
MOV AX,12H
AND AX, B

53. MOV BX,04H
OR BX,F0H
BX=?
MOV BX,35H
OR BX, B

54. MOV AX,0FCH
XOR AX,12H
AX=?
MOV AX,100
XOR AX,AX

55. تمرین
XOR AX,BX
XOR BX,AX
نتیجه این دستورات چیست ؟

56. تک تک بیت ها معکوس میشوند (مکمل1)
NOT OPERAND
تک تک بیت ها معکوس میشوند (مکمل1)
فلگها ثابت می مانند
TEST OP1,OP2 SF ZF PF
AND OP1,OP2
CF=0
OF=0
مقادیر OP1 و OP2 تغییر نمی کند

57. دستورات شیفت SHL OP1,1 SHL OP1,CL SHIFT LEFT SF SAL OP,1 SAL OP,CL
SHIFT ARITHMETIC LEFT ZF PF CF OF CF 7 2 1

58. SHIFT ARITHMETIC RIGHT
دستورات شیفت
SHR OP1,1
SHR OP1,CL
SHIFT RIGHT SF
SAR OP,1
SAR OP,CL
SHIFT ARITHMETIC RIGHT ZF PF CF CF
منطقی 7 2 1 OF CF
ریاضی S 2 1

59. دستورات دوران ROR OP1,1 ROR OP1,CL ROTATE RIGHT SF ZF PF CF OF CF 7 2

60. ROTATE RIGHT THROUGH CARRY FLAG
دستورات دوران
ROTATE RIGHT THROUGH CARRY FLAG
RCR OP1,1
RCR OP1,CL SF ZF PF CF OF CF 7 2 1

61. دستورات دوران
ROL OP1,1
ROL OP1,CL
ROTATE LEFT SF ZF PF CF OF CF 7 2 1

62. ROTATE LEFT THROUGH CARRY FLAG
دستورات دوران
ROTATE LEFT THROUGH CARRY FLAG
RCL OP1,1
RCL OP1,CL SF ZF PF CF OF CF 7 2 1

63. SHIFT ARITHMETIC RIGHT SAR
SHIFT LEFT
SHL
SHIFT ARITHMETC LEFT
SAL
SHIFT RIGHT
SHR
SHIFT ARITHMETIC RIGHT
SAR
ROTATE RIGHT
ROR
ROTATE RIGHT THROUGH CARRY
RCR
ROTATE LEFT
ROL
ROTATE LEFT THROUGH CARRY
RCL

64. Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
MASK1 PROC
AND AL,0FH
RET
MASK1 ENDP
MASK2 PROC
AND AL,0F0H
MASK2 ENDP
Main : proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
MOV AL,X
CALL MASK1
MOV X,AL
MOV AL,Y
CALL MASK2
MOV Y,AL
ADD AL,Y
MOV Z,AL ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main

65. ; Define stack segment ;
SSEG SEGMENT STACK 'STACK'
DW 32H DUP(0)
SSEG ENDS
; Define data segment ;
DSEG SEGMENT 'DATA'
COUNT EQU 05
DATA1 DW ,25000,30000,35000,40000
ORG 20H
SUM DW 2 DUP(?)
DSEG ENDS
; Define code segment

66. CSEG SEGMENT 'CODE'
START PROC FAR
ASSUME CS:CSEG, DS:DSEG, SS:SSEG
MOV AX,DSEG ;1-Set data segment
MOV DS,AX ;2- address ;
MOV CX,COUNT ;3-CX=5
MOV SI,OFFSET DATA1 ;4-SI=Offset DATA1
MOV AX,0 ;5-AX=0
MOV BX,AX ;6-BX=0
BACK1: ADD AX,[SI] ;7-Add memory [SI] to AX
ADC BX,0 ;8-Add carry to BX
INC SI ;9-Increment SI
INC SI ;10-SI point next DATA1
DEC CX ;11-Decrement CX
JNZ BACK1 ;12-CX #0 back to BACK1
MOV SUM,AX ;13-Else move AX to SUM
MOV SUM+2,BX ;14-Move BX to SUM+2

67. ;
MOV AX,4C00H ;15-End of
INT 21H ;16- processing
START ENDP ; End of procedure
CSEG ENDS ; End of segment
END START ; End of program

68. سوال ؟