1. شرکت فراروش صبا
(سهامی خاص)

2. سیستم مدیریت یکپارچه و ممیزی آن
دوره آموزشی
سیستم مدیریت یکپارچه و ممیزی آن
(IMS)
ISO 9001:2000
ISO 14001:2004
OHSAS 18001:2007
IMS

3. اهداف دوره
مروري بر تعاريف و الزامات سيستم‌هاي مديريت ISO 9001:2000 ، ISO 14001: 2004 و OHSAS : 2007
آشنايي با مشتركات سه سيستم
آشنايي با مستندات سه سيستم مذكور
IMS

4. اهداف دوره شناخت مباني و اصول مميزي
شناخت مراحل و فرايند مميزي سيستم‌هاي مديريت
شناخت اصول رفتاري مميزين داخلي
آشنايي با روش ثبت سه سيستم
IMS

5. سيستم هاي مديريت كيفيت (ISO 9001:2000)، مديريت زيست محيطي(ISO 14001:2004) و مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي (OHSAS 18001:2007) با ثبت وقايع و به جا گذاردن شواهد عيني، با استفاده از ابزارهايي مانندبازنگري مديريت، اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه و مميزي ها شرايط يادگيري را در سازمان تسهيل مي نمايند.
IMS

6. نظام مديريت يكپارچه(IMS)
عبارت است از يك نظام مديريت كه براي سازمان از ديدگاه هاي كيفيت، محيط زيست و ايمني و بهداشت حرفه اي برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و رهبري و كنترل مي نمايد.
IMS

7. مزاياي استقرار يكپارچه
سازمان‌ها مي‌توانند درصورت ادغام اين سه سيستم از مزاياي زير بهره‌مند شوند:
- افزايش اثربخشي سيستم مديريت سازمان از طريق نگرش جامع به موضوع تعيين خط‌مشي و اهداف، برنامه‌ريزي‌ها، مميزي‌ها، پايش و اندازه‌گيري و …
- كاهش تضاد و نقاط افتراق بين سه سيستم
- استفاده از منابع در دسترس به صورت مؤثر و پيشگيري از دوباره‌كاري‌ها و اتلاف وقت و انرژي كاركنان
- اجراي آسان‌تر و روان‌تر سيستم‌ها از سوي كاركنان
IMS

8. جلب رضايت طرف‌هاي ذينفع از جمله مشتريان و ارائه تصويري
كاهش زمان لازم جهت انجام مميزي‌هاي شخص ثالث و صرفه جويي در هزينه‌هاي مربوطه.
كاهش حجم اطلاعات در گردش و كمتر شدن احتمال بروز خطا و نيز حجم مستندات كمتر.
جلب رضايت طرف‌هاي ذينفع
از جمله مشتريان و ارائه تصويري
مطلوبتر از سازمان.
IMS

9. ISO
IMS

10. سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001:2000
( International Organization for Standardizaton )
سازمان ISO
سازمان بين المللي استاندارد ISO
سازمان غير انتفاعي ، مقر آن در ژنو سوئيس
وظيفه آن تبادل نظر، توسعه و صدور استانداردهاي جهاني
در برگيرنده بيش از 100 كشور عضو و نماينده
متشكل از بيش از 200 كميته فني (TC)
IMS

11. مباني فكري سيستم هاي مديريت كيفيت
مشتري محوري
بهبود مداوم
سيستم‌هاي مديريت كيفيت، سازمانها را ترغيب مي‌كند تا نيازها و انتظارات مشتري را تحليل كرده و به تعيين فرايندهايي كه جهت دستيابي به محصول مورد قبول مشتري كمك مي‌كند اقدام نمايند و اين فرايندها را تحت كنترل قرار دهند و دائماً بهبود بخشند تا احتمال افزايش رضايت مشتري و ساير طرفهاي ذينفع را بيشتر كند.
IMS

12. هشت اصل مديريت كيفيت
1- مشتري محوري سازمان‌ها به مشتريان خود وابسته هستند و لذا بايستي نيازهاي حال و آينده آنان را درك نمايند، خواسته‌هاي آنها را برآورده سازند و در جهت فرارفتن از انتظارات مشتري تلاش كنند.
2- راهبري راهبران وحدت مقصد و جهت‌گيري سازمان راايجاد مي‌كنند.آنها بايستي محيط درون سازمان را به نحوي به‌وجود آورده و برقرار نگه‌دارند تا افراد بتوانند در دستيابي به اهداف سازمان به طور كامل دخيل شوند.
IMS

13. هشت اصل مديريت كيفيت 3- دخيل بودن افراد 4- رويكرد فرايندي
افراد در هر سطحي كه باشند جوهره سازمان هستند و دخيل بودن كامل آنها موجب مي‌شود تا توانايي‌هاي آنها در جهت منافع سازمان مورد استفاده قرار گيرند.
4- رويكرد فرايندي
نتيجه مطلوب هنگامي به صورت كاراتر حاصل مي‌شود كه فعاليت‌ها و منابع مرتبط به آنها به صورت يك فرايند مديريت شوند.
5- رويكرد سيستمي در مديريت شناسايي ، درك و مديريت فرايندهاي مرتبط به به عنوان يك سيستم به اثربخشي و كارآيي سازمان در دستيابي به اهداف كمك مي‌كند.
IMS

14. هشت اصل مديريت كيفيت
6- بهبود مداوم بهبود مداوم در عملكرد كلي سازمان بايستي يك هدف دايمي براي سازمان باشد.
7- رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري تصميمات مؤثر مبتني بر تحليل داده‌ها و اطلاعات است .
8- روابط سودمند متقابل با تأمين كننده هر سازمان و تأمين كننده آن بهم وابسته‌اند و روابط سود بخش متقابل بين آنها موجب افزايش هر دو در ايجاد ارزش مي‌گردد.
IMS

15. خانواده ISO 9000 ISO 9000 ISO 9001 ISO 9004 ISO 9000 Withdrawn
Quality management systems- Fundamentals and vocabulary
Quality management systems- Requirements
Quality management systems- Guidelines for performance improvements
ISO 8402
ISO
ISO
ISO
ISO
ISO 9002
ISO 9003
ISO
ISO
ISO
ISO
Withdrawn
Withdrawn
Withdrawn
Withdrawn
بهبود مستمر
Withdrawn
IMS

16. تعاريف (بر اساس ISO9000-2000 ) فرآيند
مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي مرتبط به هم يا متعامل كه درونداد را به بروندادادها تبديل مي‌كند.
دروندادهاي يك فرايند عمومأ بروندادهاي سايرفرايندها هستند.
فرايندها در سازمان عمومأ برنامه‌ريزي مي‌شوند و تحت شرايط كنترل شده به اجرا در‌مي‌آيند تا ارزش‌افزوده ايجاد شود.
IMS

17. فرآيند
INPUT
OUTPUT
PROCESS A
FEEDBACK
PROCESS B
IMS

18. تعاريف (بر اساس ISO9000-2000 ) اثر بخشــي كارآيـــي
ميزاني كه فعاليتهاي برنامه ريزي شده تحقق يافته و نتايج برنامه ريزي شده بدست آمده است.
كارآيـــي
رابطه ميان نتايج بدست آمده با منابع استفاده شده.
IMS

19. رويكرد فرآيندي (در ويرايش سال 2000)
هر فعاليت يا مجموعه اي از فعاليتها كه از منابع جهت تبديل دروندادها را به برونداد ها استفاده مي‌كند فرايند خوانده مي‌شود.
هر سازماني براي عملكرد مؤثّرتر بايد تعدادي فرايند مرتبط با هم و مؤثّر برهم را تعيين و مديريت نمايد.
در بيشتر موارد ستانده‌ها از يك فرايند، داده‌ها به فرايند بعدي را تشكيل مي‌دهند.
شناسايي و مديريت نمودن فرايند‌هاي به‌كارگرفته شده در يك سازمان و به‌ويژه تعامل ميان اين فرايندها به شكل سيستماتيك رويكرد فرايندي ناميده مي‌شود.
IMS

20. مزاياي رويكرد فرآيندي
يكي از مزاياي رويكرد فرايندي كنترل دائمي برروي ارتباط ميان فرايندهاي مجزا ازهم در داخل يك سيستم فرايندها و نيز بر روي تركيب و تعامل آنها است.
چنين رويكردي در صورتي كه در يك سيستم مديريت كيفيت مورد استفاده قرار گيرد بر اهميت موارد زير تأكيد دارد :
الف) درك و برآورده ساختن نيازمندي‌ها،
ب) نياز به موردتوجه قراردادن فرايندها برمبناي ارزش افزوده،
ج) به دست آوردن نتايجي همچون كارآيي و اثربخشي، و
د) بهبود مداوم فرايندها بر مبناي اندازه‌گيري واقع‌بينانه.
IMS

21. رويكرد فرآيندي و بهبــود
بهبود مداوم سيستم مديريت كيفيت
مسئوليت مديريت
رضـــــايــــت
نيـــازمنـــديهــــا
مـشـــتــــري
مـشـــتــــري
اندازه گيري
مديريت منابع
تحليل و تحليل
و بـهبـــود
درونداد
پديد آوري محصول
برونداد
محصول
جريان اطلاعات
فعاليتهاي با ارزش افزوده
IMS

22. بنيان سيستم بر چرخة PDCA استوار است:
تفكر بهبود مداوم
(در ويرايش سال 2000)
بنيان سيستم بر چرخة PDCA استوار است:
طرح‌ريزي : تعيين اهداف وفرايندهاي لازم جهت ارائه نتايج بر طبق خواسته‌هاي مشتري و خط‌مشي‌هاي سازمان
اجرا: اجراي فرايندها
بررسي : پايش و اندازه‌گيري فرايندها و محصول بر طبق خط‌مشي‌ها، اهداف و الزامات ويا خواسته‌هاي مربوط به محصول وگزارش‌دهي نتايج
اقدام : انجام اقدامات جهت بهبود مداوم عملكرد فرايند
IMS

23. ساختار و سر فصلــهاي استاندارد ISO 9001:2000
IMS

24. 4- سيستم مديريت كيفيت 4-1 الزامات عمومي 4-2 الزامات مربوط مستندات
4-2-1 كليات
نظامنامه كيفيت
4-2-3 كنترل مدارك
كنترل سوابق
IMS

25. 4-1 الزامات عمومي شناسايي فرايندها و كاربرد آن‌ها در سراسر سازمان
4-1 الزامات عمومي
ايجاد، مدون، اجرا و نگهداري يك سيستم مديريت كيفيت و بهبود مداوم اثر بخشي آن براساس الزامات اين استاندارد.
شناسايي فرايندها و كاربرد آن‌ها در سراسر سازمان
تعيين توالي و تعامل ميان اين فرايند ها
تعيين معيارها و روش‌هاي لازم جهت حصول اطمينان از اثر بخشي اجرا و كنترل اين فرايندها
اطمينان از در دسترس بودن منابع و اطلاعات لازم جهت پشتيباني از اجرا و پايش فرايندها
پايش، اندازه‌گيري، و تحليل فرايندها
اجراي اقدامات لازم براي دستيابي به نتايج طرح‌ريزي شده و بهبود مداوم فرايندها
IMS

26. 4-2 الزامات مربوط به مستندات
الزامات مربوط به مستندات
كليات
مدارك سيستم مديريت كيفيت بايد شامل :
بيانيه هاي مدون در مورد خط مشي كيفيت و اهداف كيفيت،
يك نظام‌نامة كيفيت،
روش‌هاي اجرايي الزامي در اين استاندارد،
مدارك مورد نياز سازمان جهت اطمينان از اثربخشي طرح‌ريزي، اجرا و كنترل فرايندهاي آن،
سوابق كيفيت الزامي در اين استاندارد
IMS

27. نظام نامه كيفيت
سازمان بايد نظام‌نامه كيفيتي ايجاد و برقرار نگه‌دارد كه شامل موارد زير باشد:
دامنة شمول سيستم مديريت كيفيت از جمله جزئيات و توجيهات هر نوع استثناء
روش‌هاي اجرايي مدون سيستم مديريت كيفيت يا ارجاع به آنها
توصيفي از تعامل فرايندهاي سيستم مديريت كيفيت
IMS

28. كنتـرل مـدارك
مدارك موردنياز در سيستم مديريت كيفيت بايد تحت كنترل قرار گيرند
روش اجرايي مدوني بايد ايجاد شود تا كنترلهاي مورد نياز براي موارد زير را تعيين كند:
تصويب مدارك از نظر كفايت قبل از صدور
بازنگري و روزآمد‌نمودن بر حسب نياز و تصويب مجدد مدارك
حصول اطمينان ازاينكه تغييرات و وضعيت كنوني تجديد نظرمدارك مشخص است
حصول اطمينان از اينكه نسخ مدارك ذيربط در مكانهاي استفاده در دسترس است
حصول اطمينان از اينكه مدارك به صورت خوانا باقي مي‌مانند و به سهولت قابل شناسايي هستند
حصول اطمينان از اينكه مداركي كه منشأ بيروني دارند مشخص وتوزيع آنها تحت كنترل مي‌باشد
پيشگيري از استفادة سهوي از مدارك منسوخ‌شده و مشخص كردن آنها به نحو مناسب
IMS

29. 4-2-4 كنترل سوابق كيفيت
سوابق بايد جهت فراهم آوردن شواهد انطباق با الزامات و اجراي اثر بخش سيستم مديريت كيفيت ايجاد وبرقرار نگه‌داشته شود.
سوابق كيفيت بايد خوانا و به سهولت قابل شناسايي و قابل دستيابي باقي بمانند.
روش اجرايي مدوني بايد ايجاد شود تا كنترلهاي مورد نياز براي شناسايي، بايگاني، ذخيره، حفاظت، دستيابي، مدت نگاه‌داري و تعيين تكليف سوابق كيفيت را تعيين نمايد.
IMS

30. تعهد مديريت
پايبندي مديريت ارشد به توسعه و بهبود مداوم اثربخشي سيستم مديريت كيفيت ازطريق ارائه شواهدي دال بر:
انتقال وتفهيم اهميت برآورده كردن خواسته هاي مشتري وهمچنين الزامات مربوطبه قوانين ومقررات به سازمان
تعيين و برقراري خط مشي كيفيت
حصول اطمينان از اينكه اهداف كيفيت تعيين شده اند
انجام بازنگري هاي مديريت
حصول اطمينان از در دسترس بودن منابع.
IMS

31. مشتري محوري
مديريت رده بالا بايد اطمينان يابد كه خواسته‌هاي مشتري با هدف افزايش سطح رضايت مشتري تعيين و برآورده مي‌شود.
(مراجعه به بند و 8-2-1)
IMS

32. مديريت رده بالاي سازمان بايد اطمينان يابد كه خط‌مشي:
خط مشي كيفيت
مديريت رده بالاي سازمان بايد اطمينان يابد كه خط‌مشي:
براي مقصد سازمان مناسب باشد
تعهد به برآورده‌كردن الزامات ويا خواسته‌ها و همچنين بهبود مداوم اثربخشي سيستم مديريت كيفيت را شامل شود.
چارچوبي براي تعيين و بازنگري اهداف كيفيت فراهم آورد.
درون سازمان انتقال يافته، تفهيم شده و درك شود.
از نظرتداوم مناسب بودن آْ‎ن مورد بازنگري قرار گيرد.
IMS

33. 5-4 طرح ريزي كيفيت 5-4-1 اهداف كيفيت
طرح ريزي كيفيت
اهداف كيفيت
مديريت ارشد بايد اطمينان حاصل نمايد كه اهداف كيفيت در بخشها و سطوح مختلف سازماني مرتبط تعيين شده‌اند
اهداف كيفيت بايد قابل اندازه‌گيري بوده و با خط‌مشي كيفيت هم‌خوان باشند
IMS

34. 5-4-2 طرح ريزي سيستم مديريت كيفيت مديريت رده بالاي سازمان بايد اطمينان يابد كه
طرح‌ريزي سيستم مديريت كيفيت به‌منظور برآورده ساختن الزامات مذكور در بند 4-1 و همچنين اهداف كيفيت انجام گرفته‌است
هنگامي كه تغييراتي در سيستم مديريت كيفيت طرح ريزي و اجرا مي‌گردد انسجام سيستم مديريت كيفيت برقرار نگه‌داشته مي‌شود.
IMS

35. 5-5 مسئوليت، اختيار و ارتباط
مسئوليت، اختيار و ارتباط
مسئوليت و اختيار
مديريت رده بالاي سازمان بايد اطمينان يابد كه :
مسئوليت‌ها و اختيارات تعيين‌ شده و در درون سازمان ابلاغ مي‌شوند.
IMS

36. 5-5-3 انتقال اطلاعات دردرون سازمان
نماينده مديريت
تعيين يكي از اعضاء مديريت به‌عنوان نماينده مديريت با مسئوليت‌هاي زير:
حصول اطمينان ازايجاد، اجرا وبرقراري فرايندهاي مورد نياز سيستم مديريت كيفيت
گزارش‌دهي به مديريت رده بالا در مورد عملكرد سيستم و هر نوع نياز براي بهبود
حصول اطمينان از گسترش آگاهي نسبت به نيازمندي‌هاي مشتري در داخل سازمان
5-5-3 انتقال اطلاعات دردرون سازمان
مديريت رده بالاي سازمان بايد اطمينان يابد كه
فرايندهاي مناسب انتقال اطلاعات در درون سازمان ايجاد شده‌اند
انتقال اطلاعات در خصوص اثر بخشي سيستم كيفيت انجام مي‌گيرد“
IMS

37. 5-6 بازنگري مديريت 5-6-1 كليات مديريت رده بالاي سازمان بايد:
بازنگري مديريت
كليات
مديريت رده بالاي سازمان بايد:
سيستم را در فواصل زماني برنامه‌ريزي شده براي
اطمينان از تداوم مناسب بودن و اثر بخشي سيستم
ارزيابي فرصت‌هاي بهبود
نياز به تغييرات در سيستم مديريت كيفيت ازجمله خط‌مشي و اهداف‌كيفيت مورد بازنگري قرار دهد
نگه‌داري سوابق بازنگري (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

38. 5-6-2 دروندادهای بازنگري نتايج مميزي‌ها بازخور از مشتري
دروندادهای بازنگري
نتايج مميزي‌ها
بازخور از مشتري
عملكرد فرايند و انطباق محصول
وضعيت اقدامات پشگيرانه و اصلاحي
اقدامات پيگيرانه بازنگري مديريت‌هاي قبلي
تغييراتي كه مي‌تواند بر سيستم مديريت
كيفيت تأثيرگذارد و
توصيه‌هايي براي بهبود
IMS

39. بروندادهاي بازنگري بهبود اثر بخشي سيستم مديريت كيفيت و فرايندهاي آن
بهبود محصول در رابطه با خواسته‌هاي مشتري
نيازهاي مربوط به منابع
IMS

40. 6 مديريت منابع 6-1 تهيه منابع تعيين و تدارك منابع لازم براي
به اجرا درآوردن وبرقرارنگهداشتن سيستم مديريت كيفيت وبهبود مداوم اثربخشي آن
ارتقاء رضايت مشتري ازطريق برآورده ساختن خواسته هاي مشتري
IMS

41. 6-2 منابع انسانـي 6-2-1 كليات
منابع انسانـي
كليات
كاركناني كه كارهاي تأثيرگذار بر كيفيت محصول را انجام مي دهند بايد براساس:
تحصيلات
آموزش
مهارت
تجربه
مناسب داراي شايستگي باشند.
IMS

42. 6-2-2 شايستگي، آگاهي و آموزش
شايستگي، آگاهي و آموزش
سازمان بايد نسبت به موارد زيراقدام نمايد:
تعيين شايستگي مورد نياز كاركنان تأثيرگذار بر كيفيت
فراهم آوردن آموزش يا اقدامات ديگر براي برآورده كردن نيازهاي آن
ارزيابي اثر بخشي اقدامات انجام شده
حصول اطمينان از آگاهي كاركنان ازمرتبط بودن و اهميت فعاليتهاي خود واينكه چگونه آنها در دستيابي به اهداف كيفيت مشاركت دارند
نگهداري سوابق تحصيلات، آموزش، تجربه و مهارت (به بند رجوع شود)
IMS

43. 6-3 زيرساخت ساختمان، محل كار و تأسيسات جانبي
زيرساخت
زير ساخت مورد نياز جهت دستيابي به انطباق با الزامات ويا خواسته هاي مربوط به محصول محصول بايد تعيين، فراهم و نگهداري گردد. بعنوان مثال:
ساختمان، محل كار و تأسيسات جانبي
تجهيزات مربوط به فرايند (هم از سخت افزار و هم نرم افزار)
خدمات پشتيباني كننده (شامل حمل و نقل يا تبادل اطلاعات)
IMS

44. محيـط كـار
سازمان بايد محيط كاري مورد نياز براي دستيابي به انطباق با الزامات و يا خواسته هاي محصول را تعيين و مديريت نمايد.
IMS

45. 7-1 طرح ريزي پديدآوري محصول
طرح ريزي پديدآوري محصول
طرح ريزي و تكوين فرايندهاي مورد نياز براي پديدآوري محصول
سازگار با الزامات مربوط به ساير فرايندهاي سيستم مديريت كيفيت )بند4-1(
حسب مورد تعيين موارد زير:
اهداف كيفيت و الزامات ويا خواسته هاي محصول
نياز به برقراي فرايندها، ايجاد مدارك و فراهم آوردن منابع مربوط به محصول
فعاليتهاي تصديق، صحه گذاري، پايش، بازرسي و آزمون و معيارهاي پذيرش محصول
سوابق مورد نيازجهت فراهم آوردن شواهدي فرايندهاي پديدآوري و محصول حاصله، الزامات را برآورده مي كنند. (به بند4-2-4رجوع شود(
مناسب بودن برونداد اين طرحريزي براي روش هاي مورد عمل در كارسازمان
IMS

46. 7-2 فرايندهاي مرتبط با مشتري
7-2 فرايندهاي مرتبط با مشتري
7-2-1 تعيين الزامات ويا خواسته هاي مربوط به محصول
سازمان بايد موارد زير را تعيين كند:
خواسته هاي مشخص شده توسط مشتري، از جمله خواسته هاي مربوط به تحويل و فعاليتهاي پس از تحويل
خواسته هاي بيان نشده توسط مشتريكه براي استفاده مشخص
شده يا مورد نظر (در صورتيكه معلوم باشند) ضروري هستند
الزامات مربوط به قوانين و مقررات مربوط با محصول
هرنوع الزامات ديگر تعيين شده توسط سازمان
IMS

47. بازنگري نيازمندي هاي مربوط به محصول پيش از تعهدبه تأمين محصول، سازمان بايد الزامات ويا خواسته هاي مربوط به محصول را بازنگري نمايد تا اين اطمينان يابد كه :
الزامات ويا خواسته هاي مربوط به محصول تعيين شده اند
الزامات قرارداد يا سفارش كه با موارد بيان شده در قبل مغاير هستند حل شده اند
سازمان توانايي برآورده كردن الزامات و يا خواسته هاي تعيين شده را داراست
نگهداري سوابق نتايج بازنگري و اقدامات ناشي از بازنگري (به بند4-2-4رجوع شود)
خواسته هايي كه بصورت مدون بيان نشده اندپيش ازپذيرش بايد بوسيله سازمان به تاييد برسد
درصورت تغييرالزامات ويا خواسته هاي محصول،مدارك مربوطة اصلاح وكاركنان ذيربط نسبت به نيازمنديهاي تغيير يافته آگاهي يابند
IMS

48. 7-2-3 تبادل اطلاعات با مشتري
تبادل اطلاعات با مشتري
تعيين و اجراي روش هاي مؤثري براي ارتباط با مشتري در رابطه با:
اطلاعات در مورد محصول
استعلامها، اقدامات در موردپيشبرد قراردادها يا سفارشها، شامل اصلاحيه ها
بازخور از مشتري از جمله شكايات مشتري
IMS

49. 7-3 طراحي و تكوين 7-3-1 طرح ريزي طراحي و تكوين
7-3 طراحي و تكوين طرح ريزي طراحي و تكوين
طرح‌ريزي و كنترل طراحي و تكوين محصول شامل تعيين:
مراحل طراحي و تكوين
بازنگري، تصديق و صحه‌گذاري براي هر مرحله از طراحي مناسب باشد
مسئوليتها و اختيارات
اعمال مديريت بر فصل مشترك بين گروههاي مختلف دخيل در طراحي و تكوين بمنظور حصول اطمينان ازتبادل اطلاعات بصورت اثربخش و واگذاري شفاف مسئوليتها
برونداد طرحريزي همچنانكه طراحي و تكوين پيش مي‌رود روزآمد گردد
IMS

50. 7-3-2 دروندادهاي طراحي و تكوين
دروندادهاي طراحي و تكوين
تعيين داده هاي مرتبط با نيازمنديهاي محصول شامل:
الزامات ويا خواسته هاي عملي و اجرائي
الزامات مربوط به قوانين و مقررات ذيربط
برحسب مورد اطلاعات حاصل از طراحي هاي مشابه،
ساير الزامات ويا خواسته هاي اساسي براي طراحي و تكوين
بازنگري داده ها از نظر كفايت
نيازمنديها بايد كامل و بدون ابهام بوده و در تعارض با هم نباشند.
IMS

51. 7-3-3 بروندادهاي طراحي و تكوين
بروندادها بايد بنحوي ارائه شوندكه بتوان آنها را برمبناي درونداد ها تصديق نمود
بايد قبل از ترخيص تأييد گردند
بروندادهاي طراحي و تكوين بايد:
الزامات ويا خواسته هاي مربوطبه دروندادهاي طراحي و تكوين را برآورده سازد
اطلاعات مناسب را براي خريد، توليد و ارائه خدمت فراهم آورد
شامل معيارهاي پذيرش محصول بوده يا به آنها ارجاع دهد
ويژگيهاي محصول را كه براي استفاده ايمن ودرست آن اساسي هستند مشخص كند.
IMS

52. 7-3-4 بازنگري طراحي و توسعه
بازنگري طراحي و توسعه
انجام بازنگريهاي نظام يافته در مراحل مناسبي از طراحي وتكوين بمنظور:
ارزيابي توانايي نتايج حاصل از طراحي و توسعه براي برآورده ساختن الزامات ويا خواسته ها
مشخص شدن مسائل وپيشنهاد اقدامات ضروري
شركت كنندگان شامل نمايندگاني از بخشهاي مرتبط
نگهداري سوابق نتايج بازنگريها (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

53. 7-3-5 تصديق طراحي وتكوين بر اساس ترتيبات طرح ريزي شده(در بند 7-3-1)
تصديق طراحي وتكوين
بر اساس ترتيبات طرح ريزي شده(در بند 7-3-1)
اطمينان از اينكه بروندادهاي طراحي وتكوين الزامات دروندادها را برآورده مي كند
نگهداري سوابق نتايج تصديق وهر نوع اقدامات ضروري (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

54. 7-3-6 صحه گذاري طراحي و تكوين
صحه گذاري طراحي و تكوين
بر اساس ترتيبات طرح ريزي شده (در بند 7-3-1)
اطمينان از اينكه محصول بدست آمده قادراست الزامات براي كاربرد مشخص شده ويااستفاده موردنظررا برآورده نمايد
در مواردي كه عملي باشدصحه گذاري بايد قبل از تحويل يا بكارگيري محصول انجام مي شود
نگهداري سوابق نتايج صحه گذاري (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

55. 7-3-7 كنترل تغييرات طراحي و تكوين
كنترل تغييرات طراحي و تكوين
تغييرات طراحي و تكوين بايد مشخص و سوابق آن نگهداري شود
تغييرات بايد برحسب مورد بازنگري، تصديق و صحه گذاري شوند و قبل از اجرا تأييد گردد
بازنگري شامل ارزيابي تأثير تغييرات بر اجزاء متشكله و محصولي كه قبلا تحويل شده مي باشد
نگهداري سوابق نتايج بازنگري تغييرات (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

56. 7-4 فرايند خريد
سازمان بايد انطباق محصول خريداري شده با الزامات مشخص شده موارد زير اطمينان يابد.
نوع و گستره كنترل برتأمين كننده و محصول به تأثير محصول خريداري شده بر مراحل بعدي پديدآوري يا بر محصول نهايي بستگي دارد
سازمان بايد تأمين كنندگان را بر پاية توانايي آنها در تأمين محصولبر طبق الزامات سازمان ارزيابي و انتخاب كند
معيارهاي انتخاب، ارزيابي و ارزيابي مجدد بايد تعيين گردد
نگهداري سوابق نتايج ارزيابيها وهر نوع اقدامات ناشي از ارزيابيها (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

57. 7-4-2 اطلاعات خريد توصيف محصولي كه در نظر است خريداري شود شامل:
اطلاعات خريد
توصيف محصولي كه در نظر است خريداري شود شامل:
الزامات تأييد محصول، روشهاي اجرايي، فرايندها و تجهيزات
الزامات مرتبط واجد شرايط بودن كاركنان
الزامات سيستم مديريت كيفيت
سازمان بايد پيش از اعلام الزامات مشخص شده به تأمين كننده ازكفايت آنها اطمينان يابد.
IMS

58. 7-4-3 تصديق محصول خريداري شده
تصديق محصول خريداري شده
حصول اطمينان از انطباق محصول خريداري شده با الزامات مشخص شده خريد ازطريق بازرسي يا فعاليتهاي لازم
تصريح ترتيبات تصديق مورد نظر و طريق ترخيص محصول در اطلاعات خريد درصورت انجام تصديق در محل تأمين كننده توسط سازمان يا مشتري
IMS

59. 7-5-1كنترل توليد و ارائه خدمت
طرح ريزي و اجراي توليد و ارائه خدمت در شرايط تحت كنترل شامل:
در دسترس بودن اطلاعاتي كه ويژگيهاي محصول را تشريح مي كند
در دسترس بودن دستورالعمل هاي كاري برحسب نياز
استفاده از تجهيزات مناسب
در دسترس بودن و استفاده از وسايل پايش و اندازه گيري
انجام پايش و اندازه گيري
انجام فعاليتهاي ترخيص، تحويل و پس از تحويل
IMS

60. 7-5-2 صحه گذاري فرايندهاي توليد و ارائه خدمت
صحه گذاري فرايندهاي توليد و ارائه خدمت
صحه گذاري فرايندهايي كه بروندادهاي حاصل از آنها را نمي توان از طريق پايش و اندازه گيري بعدي مورد تصديق قرار داد و نارسائيها تنها پس ازمورد استفاده قرار دادن محصول يا ارائه خدمت ظاهر مي شود
صحه گذاري بايد توانائي اين فرايندها جهت دستيابي به نتايج طرح ريزي شده اثبات نمايد.
IMS

61. 7-5-2 صحه گذاري فرايندهاي توليد و ارائه خدمت(ادامه)
صحه گذاري فرايندهاي توليد و ارائه خدمت(ادامه)
سازمان بايد ترتيباتي را براي اين فرايند ها برقرار سازد، ازجمله حسب مورد:
معيارهاي تعيين شده براي بازنگري و تأييد فرايندها
تأييد تجهيزات و واجد صلاحيت بودن كاركنان
استفاده ازشيوه ها و روشهاي اجرايي معين
الزامات مربوط به سوابق (به بند4-2-4رجوع شود)
صحه گذاري مجدد
IMS

62. 7-5-3شناسايي و قابليت رديابي
در موارد مقتضي شناسايي محصول به طرق مناسب در سرتاسر مراحل پديدآوري محصول
تعيين وضعيت محصول در رابطه با الزامات پايش و اندازه گيري
كنترل و ثبت شناسايي منحصر بفرد محصول هرگاه قابليت رديابي يك الزام باشد (به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

63. 7-5-4دارايي مشتري
مراقبت از دارايي مشتري مادامي كه تحت كنترل واستفاده سازمان است
دارايي مشتري بايد شناسايي، تصديق،حافظت كرده و مصون نگهدارد
اگر مايملك مشتري مفقود شد يا آسيب ديد و يا به هر صورت ديگر براي استفاده نامناسب تشخيص داده شود، اين امر بايد به مشتري گزارش و سوابق آن نگهداري شود (به بند4-2-4رجوع شود)
يادآوري: مايملك مشتري مي تواند شامل دارايي معنوي نيز باشد
IMS

64. 7-5-5 محافظت از محصول
محافظت از محصول طي فرآوري داخلي و نيز تا تحويل در مقصد مورد نظر
محافظت از محصول شامل شناسايي، جابجايي، بسته بندي، انبارش و حفاظت
محافظت از اجزاء متشكله يك محصول
IMS

65. 7-6 كنترل وسايل پايش و اندازه گيري
7-6 كنترل وسايل پايش و اندازه گيري
تعيين پايش و اندازه گيري هايي كه مي بايد انجام شود و
تعيين وسايل پايش و اندازه گيري مورد نياز براي ارائه شواهد انطباق محصول
بوسيله استانداردهاي اندازه گيري قابليت رديابي به استانداردهاي اندازه گيري بين المللي يا ملي باشد
در فواصل زماني مشخص يا پيش از استفاده كاليبره يا تصديق گردد
هرگاه استانداردهاي مرجع موجود نباشد، مبناي مورد استفاده ثبت گردد
بر حسب لزوم تنظيم يا تنظيم مجدد گردد
بمنظور فراهم كردن تعيين وضعيت كاليبراسيون شناسايي گردد
از تنظيم هايي كه نتايج اندازه گيريها را بي اعتبار مي سازد مصون نگهداشته شوند
IMS

66. 7-6 كنترل وسايل پايش و اندازه گيري
7-6 كنترل وسايل پايش و اندازه گيري
درمقابل آسيب و خرابي درحين جابجائي، نگهداري و انبارش محافظت شوند
ارزيابي اعتبار نتايج قبلي اندازه گيريها درصورتيكه تجهيزات با الزامات منطبق نباشند
انجام اقدامات لازم در ارتباط با تجهيزات و هر محصولي كه تحت تأثير بوده
نگهداري سوابق كاليبراسيون و تصديق (به بند4-2-4رجوع شود)
تاييد توانايي نرم افزار رايانه اي از نظر برآوردن شرايط كاربرد هرگاه براي پايش و اندازه گيري از كامپيوتر استفاده شود.اين امر بايد پيش از نخستين استفاده انجام گيرد و بر حسب لزوم تأييد مجدد گردد.
استاندارد راهنما (ISO ,2)
IMS

67. طرح ريزي و اجراي فرايندهاي پايش، اندازه گيري، تحليل و بهبود به منظور:
8-1كليات
طرح ريزي و اجراي فرايندهاي پايش، اندازه گيري، تحليل و بهبود به منظور:
اثبات انطباق محصول
حصول اطمينان از انطباق سيستم مديريت كيفيت
بهبود مداوم اثربخشي سيستم مديريت كيفيت
اين امر بايدتعيين روشهاي ذيربط ازجمله فنون آماري و گسترةاستفاده از آنها باشد.
IMS

68. پايش و اندازه گيري
8-2-1رضايت مشتري
يكي از معيارهاي اندازه گيري عملكرد سيستم مديريت كيفيت
پايش اطلاعات مربوط به تلقي مشتري از برآورده شدن خواسته هاي وي توسط سازمان
تعيين شيوه هاي بدست آوردن و استفاده از اين اطلاعات
IMS

69. به طور اثربخش اجرا و برقرار نگهداشته ميشود
8-2-2 مميزي داخلي
سازمان بايد مميزيهاي داخلي را در فواصل زماني برنامه ريزي شده به اجرا درآوردتا تعيين كندكه آيا سيستم مديريت كيفيت:
با ترتيبات طرح ريزي شده، باالزامات اين استاندارد و با الزامات استقرار يافته بوسيله سازمان انطباق دارد
به طور اثربخش اجرا و برقرار نگهداشته ميشود
IMS

70. مميزي داخلي (ادامه)
تهيه برنامة مميزي با در نظر گرفتن وضعيت و اهميت فرايندها و حوزه هاي مورد مميزي و نيز نتايج مميزي هاي قبلي
تعيين معيارها، دامنه شمول، دفعات و شيوه هاي مميزي
انتخاب مميزان و انجام مميزي با اطمينان از واقع بينانه
و بيطرفانه بودن مميزي
مميزان نبايد كارخود را مميزي كنند
وجود يك روش اجرايي مدون وحفظ سوابق
(به بند4-2-4رجوع شود)
IMS

71. مميزي داخلي )ادامه(
مديريت مسؤول حوزة مورد مميزي بايد اطمينان يابد كه اقدامات جهت رفع عدم انطباقها و علل آنها بدون تأخير بي موردانجام ميگيرد.
فعاليتهاي پيگيري بايد تصديق اقدامات انجام شده و گزارش دهي نتايج تصديق را شامل باشد )به بند8-5-2 رجوع شود(
IMS

72. 8-2-3 پايش و اندازه گيري فرايندها
پايش و درصورت كاربرد اندازه گيري فرايندهاي سيستم مديريت كيفيت
جهت اثبات توانايي فرايندها در دستيابي به نتايج طرح ريزي شده
هرگاه نتايج طرح ريزي شده به دست نيامده باشد اصلاح و اقدام اصلاحي جهت اطمينان از انطباق محصول انجام گيرد.
IMS

73. 8-2-4 پايش و اندازه گيري محصول
پايش و اندازه گيري محصول
تصديق برآوردن الزامات محصول ازطريق پايش
و اندازه گيري ويژگيهاي محصول در مراحل مناسبي
ازفرايند پديدآوري محصول (به بند7-1رجوع شود)
شواهد انطباق با معيارهاي پذيرش بايد نگهداري شود
سوابق بايد شخص يا اشخاص صادر كننده اجازه ترخيص محصول را نشان دهد (به بند4-2-4رجوع شود)
ترخيص محصول و ارائه خدمت ، تاهنگامي كه تمامي ترتيبات طرح ريزي شده به طور رضايتبخش تكميل نشده باشد نبايد صورت گيرد، مگر آنكه به نحو ديگري بوسيله مرجع ذيربط وبرحسب اقتضاء مشتري تأييد شده باشد.
IMS

74. 8-3 كنترل محصول نامنطبق
شناسايي و كنترل محصولي كه باالزامات وخواسته ها منطبق نيست بمنظور جلوگيري از استفاده يا تحويل ناخواسته
يك روش اجرايي مدون براي تعيين كنترل ها و مسئوليت ها و اختيارات جهت اقدام در مورد محصول نامنطبق
IMS

75. 8-3كنترل محصول نامنطبق (ادامه)
سازمان بايد در مورد محصول نامنطبق به يك يا چند طريق زير اقدام نمايد
اقدام در جهت رفع عدم انطباق تشخيص داده شده
اجازة استفاده، ترخيص يا پذيرش با اجازة ارفاقي توسط مرجع ذيربط و بر حسب اقتضاء توسط مشتري
اقدام در جهت جلوگيري از استفاده يا كاربرد آن كه در اصل مورد نظر بوده است.
IMS

76. كنترل محصول نامنطبق (ادامه)
نگهداري سوابق مربوط به ماهيت عدم انطباقها و هرنوع اقدامات بعدي ازجمله اخذ اجازه ارفاقي (به بند4-2-4رجوع شود)
تصديق مجدد محصول نامنطبق اصلاح شده
هرگاه محصول نامنطبق بعداز شروع تحويل يا شروع استفاده تشخيص داده شود، سازمان بايد اقدام متناسب با تأثيرات بالفعل يا تأثيرات بالقوه عدم انطباق را به عمل آورد
IMS

77. 8-4 تجزيه و تحليل داده ها
سازمان بايد داده هاي مقتضي جهت اثبات مناسب بودن و اثر بخشي سيستم مديريت كيفيت و ارزيابي اينكه در چه حوزه هايي بهبود مداوم سيستم مديريت كيفيت مي تواند انجام گيرد، را تعيين، گردآوري و تحليل نمايد. اين داده ها شامل داده هاي ايجاد شده در نتيجة پايش و اندازه گيري و نيز از ساير منابع مي باشد.
IMS

78. 8-4 تجزيه و تحليل داده ها (ادامه)
8-4 تجزيه و تحليل داده ها (ادامه)
تحليل داده ها بايد اطلاعاتي در رابطه با موارد زير ارائه دهد:
رضايت مشتري (به بند8-2-1رجوع شود)
انطباق با الزامات ويا خواسته هاي مربوط به محصول (به بند7-2-1رجوع شود)
ويژگيها و روند فرايندها و محصولات شامل فرصتهايي براي اقدام پشگيرانه
تأمين كنندگان
IMS

79. 8-5 بهبود
بهبود مداوم
بهبود مداوم اثر بخشي سيستم مديريت كيفيت از طريق بهره گيري از:
خط مشي كيفيت و اهداف كيفيت
نتايج مميزي
تحليل داده ها
اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه
بازنگري مديريت
IMS

80. اقدام اصلاحي
سازمان بايد براي رفع علت عدم انطباقها بمنظور جلوگيري از وقوع مجدد متناسب با اثرات عدم انطباقهاي مورد مواجهه اقدام نمايد.
يك روش اجرايي مدون كه در آن الزاماتي براي موارد زير تعيين شود:
بازنگري عدم انطباقها (ازجمله شكايات مشتري)
تعيين علل عدم انطباقها
ارزيابي نياز به اقدام جهت حصول اطمينان ازاينكه عدم انطباقها مجددا رخ نميدهد
تعيين و انجام اقدام مورد نياز
سوابقي مربوط به نتايج اقدام انجام گرفته (به بند4-2-4رجوع شود)
بازنگري اقدام اصلاحي انجام گرفته
IMS

81. اقدام پيشگيرانه
سازمان بايد براي رفع علل عدم انطباقهاي بالقوه بمنظور پيشگيري از وقوع آنها متناسب با اثرات مسائل بالقوه اقدام نمايد.
يك روش اجرايي مدون كه در آن الزاماتي براي موارد زير تعيين شود:
تعيين عدم انطباقهاي بالقوه و علل آنها
ارزيابي نياز به اقدام جهت پيشگيري از وقوع عدم انطباقها
تعيين و انجام اقدام موردنياز
سوابق مربوط به نتايج اقدام انجام گرفته (به بند4-2-4رجوع شود)
بازنگري اقدام پيشگيرانه انجام گرفته
IMS

82. سیستم های مدیریت زیست محیطی ISO 14001:2004 و ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS 18001:2007
IMS

83. دلايل استقرار سيستم ISO 14000 در سازمان
پشتيباني از محيط زيست و پيشگيري از آلودگي
انطباق با نيازمندي‌هاي قانوني و مقرراتي
درنظر گرفتن نيازمندي‌هاي زيست محيطي كليه طرف‌هاي ذينفع
ارزيابي عملكرد زيست محيطي سازمان
شناسايي فرصت‌هايي براي بهبود زيست محيطي
IMS

84. دلايل استقرار سيستم مديريت OH&S
افراد مهمترين دارايي و سرمايه سازمان هستند .
محافظت از منابع انساني و فيزيكي , مهمترين وسيله كاهش هزينه هاست .
ايمني و بهداشت و كيفيت دو روي يك سكه هستند .
ايمني و بهداشت جزو مسئوليت‌هاي مديريت است و اهميت مساوي با توليد و كيفيت دارد.
هزينه هاي مرتبط با نقص كنترل ريسك بالاست .
سازمان نيازمند آئين نامه , جهت ارزيابي و اداره كردن ريسك هاست .
ارتقاء آگاهي افراد نسبت به اينكه ريسك مي تواند و بايستي مديريت شود .
حوادث با ابعاد جهاني (فاجعه بوپال – چرنوبيل – تري مايل آيلند ) نياز به OH&S را واضح تر مي كند .
IMS

85. EMS& OHSAS موارد زير را در نظر مي‌گيرد:
انطباق با كليه نيازمندي‌هاي قانوني و مقرراتي و ساير نيازمندي‌هاي زيست محيطي ، ايمني و بهداشت حرفه‌اي مرتبط با سازمان
دستيابي به بهبود مستمر بر پايه خط مشي و ارزيابي جنبه‌ها و پيامدهاي زيست محيطي، خطرات و ريسكها
تعيين خط مشي و اهداف و برنامه‌ها در جهت بهبود مداوم زيست محيطي، ايمني و بهداشت سازمان
انجام كليه فعاليت‌ها و كنترل عمليات سازمان بمنظور پيشگيري و جلوگيري از آلودگي و بروز حوادث براي انسان و اموال
IMS

86. EMS & OHSASموارد زير را در نظر مي‌گيرد:
سازماني كه فاقد سيستم مديريت زيست محيطي و بهداشت و ايمني مي‌باشد بايستي در ابتدا وضعيت خود را در ارتباط با محيط زيست و بهداشت حرفه اي از طريق بازنگري موارد زير با در نظر گرفتن تمام جنبه‌ها روشن نمايد:
بازنگري كليه فعاليت‌ها، محصولات و خدمات و شناسايي جنبه‌هاي زيست محيطي و پيامدهاي آن و خطرات و ريسكهاي آن
بررسي كليه عمليات عادي و غير عادي و اضطراري در سازمان
شناسايي كليه الزامات قانوني و مقرراتي مرتبط با فعاليت‌هاي سازمان
شناسايي كليه جنبه‌هاي بارز و ريسكهاي غير قابل تحمل
بررسي تمامي رويه‌ها و روش‌هاي موجود در سازمان
IMS
A. SALMASI

87. تعاريف محيط زيست (Environment)
محيطي شامل هوا، آب، خاك، منابع طبيعي، گياهان،‌ جانوران،‌ انسان و روابط متقابل بين آنها كه سازمان در آن فعاليت مي نمايد.
يادآوري: محيط در اين تعريف از
درون يك سازمان تا سيستم جهاني
را دربرمي گيرد.
IMS

88. تعاريف جنبه هاي زيست محيطي (Environmental Aspect)
بخشي از فعاليت ها، محصولات يا خدمات يك سازمان كه بتواند با محيط زيست تأثير متقابل داشته باشد.
يادآوري: جنبه زيست محيطي بارز،‌ آن جنبه زيست محيطي است كه پيامد زيست محيطي بارزي داشته يا بتواند داشته باشد.
IMS

89. تعاريف پيامد هاي زيست محيطي (Environmental Impact)
هر تغييري در محيط زيست، اعم از نامطلوب يا مفيد، كه تمام يا بخشي از آن ناشي از فعاليتها، محصولات يا خدمات يك سازمان باشد.
IMS

90. تعاريف و اصطلاحات بر اساس استاندارد
تعريف ايمني : ميزان و درجه دور بودن از خطرات ( Hazard)
يا در امان بودن از ريسك غير قابل قبول يك خطر
IMS

91. تعاريف و اصطلاحات بر اساس استاندارد
Hazard : source of situation with a potential for harm in terms of injury or ill health,damage to property, damage tp the workplace environment, or a combination
خطر: موقعيت يا منبع بالقوة ايجاد خسارت و يا بيماري ، تخريب اموال، تخريب محيط كار و يا تركيبي از آنها
IMS

92. تعريف ديگري از خطر ( Hazard) : شرايطي كه داراي پتانسيل رساندن صدمه به كاركنان، تجهيزات و ساختمانها، از بين بردن مواد يا كاهش كارآيي در اجراي يك وظيفة از پيش تعيين شده مي باشد.
IMS

93. مثالهايي از خطرات الكتريسيته بارسنگين داربست زمين لغزنده
تشعشعات راديو اكتيو
IMS

94. تعاريف و اصطلاحات بر اساس استاندارد
Hazard identification : process of recognizing that a hazard exists and defining its characteristics
شناسائي خطر: فرايند شناسائي وجود خطر و تعيين مشخصات آنها
IMS

95. علل حوادث محيط كار 10% حوادث به علت شرايط ناايمن از جمله:
حوادث محيط كار در دو شرايط زير روي مي دهد:
10% حوادث به علت شرايط ناايمن از جمله:
-عوامل محيطي عوامل مادي و تجهيزاتي
90% حوادث به علت اعمال ناايمن از جمله:
- فقدان استاندارد
-كمبود پشتيباني
- خطاي فردي
-آموزش ناكافي
-کمبود نظارت
IMS

96. هزينه حوادث شامل دو دسته هزينه: هزينه مستقيم DIRECT COST مانند:
هزينه در مان افراد آسيب ديده
پرداخت غرامت به كاركنان مصدوم
هزينه تعمير يا جايگزيني اقلام از بين رفته
هزينه غير مستقيم INDIRECT COST مانند:
زمان از دست رفته فرد مصدوم و زمان كمك ساير كاركنان
خسارت ناشي از تحويل در سفارش
توقف توليد
عدم احساس امنيت كاركنان و كاهش بهره‌وري
IMS

97. تعاريف و اصطلاحات بر اساس استاندارد
risk : Combination of likelihood and consequences of a specified hazardous event occurring
3-14- ريسك : Risk
تركيب (يا تابعي ) از احتمال و پيامد(هاي) ناشي از وقوع يک اتفاق خطرناك مشخص.
IMS

98. مثالهايي از ريسك كار با تجهيزات برقي بلند كردن بار سنگين
كار روي داربست
راه رفتن روي زمين لغزنده
IMS

99. الـــزامـــات سيستم مديريت زيست محيطي ايمني و بهداشت حرفه‌اي
الـــزامـــات سيستم مديريت زيست محيطي ايمني و بهداشت حرفه‌اي
IMS

100. IMS
A. SALMASI

101. مباني سيستم مديريت زيست محيطي و بهداشت حرفه‌اي
4-1الزامات عمومي
4-2خط مشي
4-3 طرح ريزي
4-4 اجرا و عمليات
4-5 بررسي و اقدام اصلاحي
4-6 بازنگري مديريت
بهبود مداوم
IMS

102. 4-1نيازمنديهاي عمومي
سازمان بايد يك سيستم مديريت زيست محيطي، ايمني و بهداشت حرفه‌اي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد كه الزامات آن در كل بند 4 استاندارد تشريح شده است.
IMS

103. 4-2خط مشي
بيانيه اعلام شده توسط سازمان راجع به مقاصد و اصول آن دررابطه با عملكرد زيست محيطي، بهداشت و ايمني كلي سازمان كه چارچوبي براي اقدام وبراي تعيين اهداف كلان و خرد به دست مي‌دهد.
مديريت رده بالا بايد خط مشي زيست محيطي، ايمني و بهداشت حرفه‌اي سازمان را تعريف و اطمينان حاصل نمايد كه اين خط مشي :
متناسب با ماهيت، وسعت و اثرات زيست محيطي فعاليت ها، محصولات يا خدمات ، ماهيت ريسكهاي ايمني و بهداشت حرفه‌اي باشد.
شامل تعهد به بهبود مستمر در جهت پيشگيري از آلودگي و بهبود عملكرد ايمني و بهداشت حرفه‌اي باشد
IMS

104. 4-2خط مشي
شامل تعهد به تبعيت از قوانين و مقررات زيست محيطي ايمني و بهداشت حرفه‌اي مربوطه و الزامات ديگري كه سازمان تقبل كرده باشد.
چارچوبي براي تعيين و بازنگري اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي ايمني و بهداشت حرفه‌اي ارائه نمايد.
در فواصل زماني مشخص براي حصول اطمينان از تداوم تناسب و مناسب بودن براي سازمان مورد بازنگري قرار گيرد.
به كليه پرسنل به ‌منظور ايجاد آگاهي از الزامات زيست محيطي، ايمني و بهداشت‌ حرفه‌اي مربوط به ايشان اعلام گردد.
براي طرف‌هاي ذينفع قابل دسترسي باشد.
IMS

105. 4-3-1جنبه ها و خطرات و ارزيابي 4-3-2الزامات قانوني و ساير الزامات
4-3طرحريزي
4-3-1جنبه ها و خطرات و ارزيابي
4-3-2الزامات قانوني و ساير الزامات
4-3-3 اهداف خرد و كلان
4-3-4برنامه ها
IMS

106. 4-3-1جنبه‌ها و خطرات ايجاد روش اجرائي به روز آوري اطلاعات
4-3-1جنبه‌ها و خطرات
ايجاد روش اجرائي
براي شناسائي جنبه ها فعاليت ها و محصولات و يا خدمات، خطرات، ارزيابي ريسكها و اجراي اقدامات كنترلي
بمنظور تعيين موارد بارز كه اثرات مهمي بر محيط زيست داشته و يا مي توانند داشته باشند و ريسکهاي غيرقابل تحمل
حصول اطمينان از اينكه جنبه هاي مربوط به اين موارد در تعيين اهداف كلان منظور شده اند.
به روز آوري اطلاعات
IMS

107. 4-3-1 طرح‌ريزي براي شناسايي ارزيابي كنترل روش‌ها بايد شامل: -فعاليت‌هاي عادي و غيرعادي -فعاليت‌هاي تمام كاركناني كه به محل كار دسترسي دارند (شامل پيما‌‌‌‌‌‌‌نكاران و بازديدكنندگان) -امكانات موجود در محل كار كه توسط سازمان يا ديگران تهيه شده‌است. -هماهنگ با تجربه‌هاي عملياتي و امكانات كنترل ريسك باشد. -ورودي‌هاي لازم را براي تعيين نيازها به منابع، شناسايي نيازهاي آموزشي و/يا توسعه كنترل هاي عمليات فراهم نمايد. - پايش عمليات موردنياز براي حصول اطمينان از اثربخشي و پيشرفت زماني اجراي آنها را نيز فراهم نمايد.
IMS
A. SALMASI

108. 4-3-1 طرح‌ريزي براي شناسايي، ارزيابي و كنترل
سازمان بايد اطمينان يابد كه نتايج ارزيابي‌ها و اثرات كنترل‌ها در زمان تهيه اهداف در نظر گرفته مي‌شوند. سازمان بايد اين اطلاعات را مستند و به روز نگهدارد.
IMS
A. SALMASI

109. فرايند ارزيابي و مديريت
شناسايي و ارزيابي
ارزيابي جنبه و پيامد زيست محيطي و ريسكها
بررسي نتايج شناسايي جنبه‌ها و ريسكهاي بارز
شناسايي جنبه‌ها و پيامدهاي زيست محيطي و خطرات وريسكها
ارزيابي اطلاعات و جنبه هاي بارز و ريسكها
مديريت و كنترل عمليات
اجرا و انجام
اجرا، پايش و انجام راه حلها
انتخاب راه‌حل
ازجمله اهداف و برنامه‌ها و
روشهاي كنترل عمليات
ارزشيابي راه‌حل
ارزيابي و مقايسه راه‌حلهاي موجود
تهيه راه‌حل
شناسايي گزينه‌هايي براي مديريت
IMS

110. فرايند شناسايي و ارزيابي جنبه‌هاي زيست محيطي شامل مراحل زير مي‌باشد:
بازنگري بازديد و مميزي اوليه زيست محيطي از فعاليتها محصولات و خدمات
ارزيابي و قضاوت حرفه‌اي
بررسي سايتها و نقاط سازمان
بررسي زيست شناختي، زمين شناختي، آب شناختي
بررسي تاريخچه و سوابق از جمله موارد مربوط به شناسايي آلودگي‌هاي بالقوه بر اساس نتايج و استفاده‌هاي قبلي
IMS

111. در شناسايي جنبه‌هاي زيست محيطي موارد زيردر نظر گرفته مي‌شود:
نشر در هوا Emissions to Air
رها شدن در آب Release to Water
مديريت پسماند Waste Management
آلودگي زمين Contamination of land
استفاده از مواد خام و منابع طبيعي
Use of raw materials & natural resources
ساير موارد زيست محيطي محلي و موارد مربوط به جامعه
Other local environmental issues
IMS

112. ارزيابي شناسايي جنبه‌هاي بارز
استقرارروشي جهت تعيين اهداف، مشخصات سازماني، معيارهاي ارزيابي براي جنبه‌هاي زيست محيطي
تعريف دامنه كاربرد ارزيابي
تعيين معيارهاي جنبه‌هاي بارز بر اساس :
معيارهاي مشخص شده در روش ارزيابي
كنترلهاي قانوني
كنترل عمليات
ريشه‌هاي شكايات
نظرات طرفهاي ذينفع
مسئوليت‌هاي قانوني و عملياتي سازمان
IMS
A. SALMASI

113. :ارزیابی زیست محیطی می تواند شامل دومرحله زیرباشد
2- قضاوت حرفه‌اي شامل توجه به:
طرفهاي قانوني پيامد
طرفهاي ذينفع پيامد و جامعه
تأثير پيامد بر ساير فعاليت‌ها
مشكلات تغيير پيامد و هزينه‌هاي آن
1- روشهاي ارزيابي پيامدهاي زيست محيطي با توجه به:
ابعاد، مقياس پيامد
احتمال كشف پيامد
شدت پيامد
ماندگاري پيامد
ميتوان از روشهاي آناليز ريسك استفاده نمود
IMS

114. فرايند شامل مراحل زير مي‌باشد
طبقه‌بندي فعاليتهاي كاري
شناسايي خطرات وعوامل زيان آور
ارزيابي ريسك
ارزشيابي شدت وپيچيدگي ريسكهاي موجود
تصميم‌گيري نسبت به قابل تحمل بودن ريسك
آماده كردن طرح اقدامات كنترلي
اجرا و بازنگري اقدامات كنترلي
IMS

115. مرحله اول: شناسايي خطرات
شناسايي خطرات (Hazard Identification)
اولين و مهمترين مرحله در مديريت كردن ريسك، شناسايي همه خطراتي است كه ما در سازمان با آن مواجه هستيم كه روش مطمئني است تا ما بتوانيم خطراتي را كه مي‌تواند در صورت عدم كنترل، منتج به خسارت عمده در سازمان گردد را شناسايي كنيم.
برخي از روش‌هاي شناسايي خطرات را مي‌توان در دو فاز به قرار ذيل فهرست كرد. در شناسايي خطرات لازم است دو مرحله زير طي گردد:
IMS

116. شناسايي خطرات فاز اول شامل شامل تهيه و مطالعه موارد زير:
لي‌اوت محيط كار Layout of workplace
نمودار عملياتي فرا يندها Operation Chart
شرح فرايندها Description of Process
طبقه‌بندي مشاغل Classification of jobs
فهرست مواداوليه – تجهيزات List of Material - Equipment
روش‌ها و برگه‌هاي عملياتي Work Procedure
IMS

117. شناسايي خطرات فاز دوم شامل استفاده از روشهايي براي شناسايي خطرات :
روش بازديد عمومي كارگاه Walking – Talking – Thronging Method
چك ليست Checklist
تجزيه و تحليل ايمني مشاغل Job Safety Analysis
گزارش حوادث و رويدادها Accident and Incident Report
گزارش ادعاي غرامت شغلي Work Compensation Claim Report
سوابق آماري كمك‌هاي اوليه First Aid Statistical Report
صورتجلسات كميته ايمني و بهداشت Joint Health & Safety Committee Minute
گزارشات بازرسي قبلي Previous Inspection Report
IMS

118. شناسايي خطرات
فاز دوم
اطلاعات سرپرستان درباره خطرات Foreman Information about Hazard
سوابق معاينات پزشكي Medical Examination Records
نتايج پايش و اندازه‌گيري Results of Measurement and Monitoring
مطالعه خطر و قابليت بهره‌برداري Hazard & Operability Study (HAZOP)
روش (WIF) What if
روش تجزيه و تحليل درخت خطاFault Tree Analysis
تكنيك تجزيه و تحليل وظايف بحراني Critical Task Analysis
تكنيك تجزيه و تحليل خطا و اثرات ناشي از آن FMEA
IMS

119. دسته بندي خطرات و عوامل زيان آور محيط كار
IMS

120. عوامل زيست شناختي زيان آور عوامل ارگونوميك زيان آور
عوامل زيان آور محيط كار
عوامل فيزيكي زيان آور
عوامل شيميائي زيان آور
عوامل زيست شناختي زيان آور
عوامل ارگونوميك زيان آور
IMS

121. عوامل فيزيكي زيان آور صدا دما ارتعاش روشنائي
اشعه (يونيزاسيون و غير يونيزاسيون)
فشار
الكتريسيته
IMS

122. عوامل شيميائي زيان آور
مواد معلق (شامل گرد وغبار ، فيوم يا بخارات فلزات، دود ، اسپري )
گازها و بخارات
اسيدها
و…...
IMS

123. عوامل زيست شناختي زيان آور
ويروسها
باكتريها
انگلها
قارچها
پروتوزوير
...
IMS

124. عوامل ارگونوميك زيان آور
وضعيت نامطلوب بدني
وارد شدن فشار بيش از حد بر روي اندامي
نبود تناسب جسماني و رواني ميان انسان و كار
هل دادن و بلند كردن وكشيدن بار
ابزار نامناسب
استرس
تنهائي ….
IMS

125. مرحله دوم: ارزيابي
بطور سيستماتيك تعيين مي‌كند چه خطراتي در محيط كار هستند و احتمال رخ دادن خطر چقدر است و چه آسيبي و با چه شدتي ممكن است به وجود آيد كه خود باعث مي شود راه حلهاي كنترلي شناسايي شوند و در نتيجه باعث كاهش ريسك و اثراتش ميشود , بنابراين ارزيابي ريسك اطلاعاتي را جهت ايجاد يك سيستم ايمن كار فراهم مي‌كند .
IMS

126. فوايدي كه از ارزيابي ريسك منتج مي شود :
اهداف ارزيابي ريسك :
كاهش شدت و تكرار حادثه
طرحريزي جهت به حداقل رسانيدن خسارت به اموال و تجهيزات
تامين شرايط كاري ايمني و بهداشتي و سالم
تعيين ميزان انطباق با الزامات قانوني
فوايدي كه از ارزيابي ريسك منتج مي شود :
اولويت بندي , اختصاص دادن منابع
شناسايي نيازهاي آموزشي
حذف درد و رنج
تهيه مدارك مستند
كاهش خسارت مالي ناشي از قطع عمليات كاري
IMS

127. ارزيابي ريسك Risk Assessment
روش نمونه William fine :
در اين روش ريسك از حاصلضرب ميزان پيامد (شدت خطر ) در ميزان تماس در ميزان احتمال وقوع خطر بدست مي آيد :
R = P * C * E
ريسك (Risk)
احتمال وقوع (Probability)
ميزان تماس (Exposure)
شدت پيامد (Consequence)
IMS

128. جدول شماره (1) – پيامد Consequence :6
صدمات , آسيب و خسارات خفيف , زير 1ميليون ريال 1 5
آسيب منجر به ناتواني , خسارت بين 1ميليون تا 10ميليون ريال 4
صدمات به شدت جدي (قطع عضوي از بدن , ناتواني دائمي ) خسارت بين10 ميليون تا 100 ميليون ريال 15 2
مرگ و مير 2 تا 5 نفر , خسارت بين 250ميليون تا 500ميليون ريال 50
فاجعه مرگ و مير بالاي 5 نفر , توقف عمده فرايند توليد , خسارت بالاي 500ميليون ريال
100 3
مرگ و مير 1 نفر , خسارت بين 100ميليون تا 250ميليون ريال 25
شرح پيامد (شدت خطر )
رديف
رتبه
IMS

129. جدول شماره (2) – ميزان تماس : Exposure6
بطور جزئي / بعنوان موردي كه امكان تماس داشته باشد , نمي شناسيم .
0.5 5
بندرت / بعنوان موردي كه امكان تماس داشته باشد مي شناسيم / كمتر از 2 ساعت در روز 1 4
بطور غير معمول و غيرعادي / تا يكبار در سال / 2-4 ساعت در روز 2
غالباً / تا يكبار در هفته / 6-8 ساعت در روز
بطور پيوسته / تا يكبار در روز /بيش از 8 ساعت در روز 10 3
گهگاه , بعضي اوقات / تا يكبار در ماه / 4-6 ساعت در روز
شرح ميزان تماس
رديف
رتبه
IMS

130. جدول شماره (3) – احتمال : Probability5
عملاً وقوعش غير ممكن است / هرگز اتفاق نمي افتد .
0.1 4
احتمالاً تا چند سال بعد از تماس اتفاق نمي افتد , اما امكان وقوع دارد.
0.5 2
شانس وقوع 50/50 است / امكان دارد . 6 1
اغلب محتمل است / شانس وقوع بيشتر از 50 درصد است . 10 3
مي تواند تصادفي اتفاق بيافتد / شانس وقوع كمتر از 50 درصد است .
شرح احتمال وقوع خطر
رديف
رتبه
IMS

131. جدول شماره (4) – سطح بندي ريسك
89- 0
خطر تحت نظارت و كنترل باشد. كم
توجهات لازم در اسرع وقت بايستي صورت گيرد.
متوسط
اصلاحات فوري نياز است , فعاليت بايستي متوقف شود تا خطر كاهش بايد.
زياد
شرح احتمال وقوع خطر
رديف
رتبه
IMS

132. جدول شماره (5) – ارزيابي سطح ريسك مشاغل
حوادث يا خطرات احتمالي
پيامد
تماس
احتمال
رتبه ريسك
شغل / وظيفه
سطح ريسك
روشهاي كنترل ريسك
IMS

133. اقدامات كنترلي جهت كنترل ريسكها
1-كنترلهاي مهندسي از جمله:
حذف خطر
جانشيني مواد و تجهيزات و اصلاح فرايند
ايزولاسيون خطر
2-كنترلهاي اداري جهت كاهش تماس از جمله:
كاهش ساعت كار
آموزش كارگران بمنظور بهبود انجام كار و تشخيص خطرات
3-لوازم حفاظت فرديPPE
IMS

134. 4-3-2 الزامات قانوني و ساير الزامات
ايجاد و برقراري روش اجرائي
براي شناسائي و دستيابي به الزامات قانوني و ساير الزاماتي كه سازمان تقبل كرده است و قابل اعمال به جنبه هاي زيست محيطي فعاليتها، محصولات يا خدمات آن
IMS

135. دو مرحله درمورد الزامات قانوني :
1- شناسايي قوانين و ساير الزامات
2- دستيابي به قوانين و ساير الزامات
مثالهايي از الزامات قانوني زيست محيطي :
قوانين سازمان حفاظت محيط زيست (ضوابط محيط زيست )
قوانين وزارت نيرو ، نفت و….
ساير الزاماتيكه ممكن است خود سازمان خود را به آنها ملزم نمايد از جمله:
آئين‌نامه‌هاي صنعتي
توافق‌نامه هاي منعقده با سازمانهاي دولتي وعمومي
راهنماهايي كه جنبه مقرراتي ندارند
IMS
A. SALMASI

136. مثالهايي از الزامات قانوني ايمني و بهداشت حرفه‌اي:
مثالهايي از الزامات قانوني ايمني و بهداشت حرفه‌اي:
وزارت بهداشت و درمان و اموزش پزشكي (كتابچه TLV )
وزارت كار و امور اجتماعي (آئين نامه حفاظت فني و بهداشت كار ، قانون كار )
سازمان حفاظت محيط زيست (ضوابط محيط زيست )
وزارت نيرو
وزارت صنايع
شهرداري منطقه
سازمان تامين اجتمايي
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
IMS
A. SALMASI

137. 4-3-3 اهداف خرد و كلان
ايجاد و برقراري اهداف كلان و خرد زيست محيطي و ايمني و بهداشت ‌حرفه اي مدوني، در هر بخش و سطحي در درون سازمان كه مورد داشته باشد.
سازگار با خط مشي از جمله تعهد به پيشگيري از آلودگي و حوادث وكاهش ريسكها
با در نظر داشتن:
الزامات قانوني و ساير الزامات
جنبه هاي زيست محيطي بارز و ريسكهاي غيرقابل تحمل
گزينه هاي فن آوري و الزامات مالي وعملياتي و بازرگاني آن
نظرات طرفهاي ذينفع
IMS
A. SALMASI

138. 4-3-3 اهداف خرد و كلان و برنامه ها
اهداف خرد و كلان و برنامه ها
قوانين ومقررات
فن آوري و امور مالي
اهداف كلان
جنبه ها و ريسکهاي بارز
نظرات طرف هاي ذينفع
IMS

139. مثال ارتباط ميان خط‌مشي، اهداف كلان و خرد
عنوان درخط مشي: ذخيره ‌سازي منابع سازمان
هدف كلان: كاهش مصرف انرژي
هدف خرد 1: كاهش مصرف سوخت فسيلي به ميزان kg/ Ton 50تا پايان 2003
هدف خرد 2 :كاهش ميزان آب در واحد3 بميزان 15 درصد در 15 ماه
عنوان درخط مشي: بهبود آگاهي زيست محيطي
هدف كلان: افزايش آگاهي زيست محيطي كاركنان در مورد مسئوليت‌هاي مرتبط
هدف خرد: افزايش 2% در نفرساعت آموزشي پرسنل
IMS

140. مثال اهداف ايمني و بهداشت حرفه اي:
خط مشي : به حداقل رسانيدن صدمات و بيماريهاي كاركنان .
اهداف كلان : كاهش نرخ حوادث به ميزان 50 % ظرف 2 سال آينده
اهداف خرد : كاهش تعداد كمردرد در قسمت توليد به ميزان 20 % تا پايان سال X
IMS

141. برنامه ها
سازمان بايد برنامه هائي براي دستيابي به اهداف كلان و خرد ايجاد و برقرار نگهدارد شامل موارد زير:
تعيين مسئوليتها براي دستيابي به اهداف كلان و خرد در هر بخش و سطح مرتبط
نحوه زمان بندي دستيابي به آنها
اگر پروژه اي به پيشرفت هاي جديد و به فعاليتهاي، محصولات ويا خدمات جديد و تغيير يافته اي مربوط باشد، برنامه هابايد هرجا كه لازم است اصلاح شوند تا نسبت به اعمال مديريت زيست محيطي و ايمني و بهداشت حرفه اي در مورد اينگونه پروژه ها اطمينان حاصل شود.
IMS

142. برنامه ها بايستي مشخص نمايد كه :
چه كسي؟ (Who )
چه كاري را (What )
در چه زماني (When )
با چه امكاناتي (What Utilities )
و با چه نتيجه اي (What Result )
انجام مي دهد .
IMS

143. بازخور از اندازه‌گيري عملكرد
4-4اجرا و عمليات
طرح‌ريزي
اجرا و عمليات
مميزي
بازخور از اندازه‌گيري عملكرد
بررسي و اقدام اصلاحي
IMS

144. 4-4-1 ساختار و مسئوليت
تعريف، تدوين و ابلاغ وظايف، مسئوليتها و اختيارات
تامين منابع براي اجرا و كنترل سيستم مديريت زيست محيطي وايمني و بهداشت حرفه اي شامل :
منابع انساني و مهارت هاي تخصصي
فن آوري و منابع مالي
انتصاب نماينده يا نمايندگان مديريت با وظايف معين
حصول اطمينان از ايجاد، اجرا و حفظ الزامات استاندارد ,EMS OH&S
گزارش دهي در مورد عملكرد EMS ,OH&S به مديريت رده بالا به منظور بازنگري و به عنوان پايه اي براي بهبود ,OH&S EMS
IMS

145. 4-4-2 آموزش ، آگاهي و صلاحيت
سازمان بايد نيازهاي آموزشي را مشخص و بايد مقرر نمايد تمام كاركناني كه كار آنها ممكن است اثر مهمي بر محيط زيست يا موارد ايمني و بهداشت حرفه اي داشته باشد،آموزش هاي مناسب را ديده باشند.
IMS

146. 4-4-2 آموزش ، آگاهي و صلاحيت
سازمان بايد روشهاي اجرائي ايجاد كرده و برقرار نگهدارد كه كاركنان در هر بخش و سطح مرتبط از موارد زير آگاه باشند:
الف- اهميت انطباق با خط مشي و روشهاي اجرائي زيست محيطي وايمني و بهداشت حرفه اي الزامات سيستم مديريت
ب- اثرات زيست محيطي مهم وريسكهاي غير قابل تحمل اعم از بالفعل يا بالقوه، حاصل از فعاليتهاي كاري آنان و منافع ناشي از عملكرد بهبود يافته افراد
ج- نقش و مسئوليت هاي خود در حصول انطباق با خط مشي و روش هاي اجرائي و با الزامات
IMS

147. 4-4-2 آموزش ، آگاهي و صلاحيت
ج- نقش و مسئوليت هاي خود در حصول انطباق با خط مشي و روش هاي اجرائي و با الزامات سيستم مديريت زيست محيطي و ايمني و بهداشت حرفه اي و از جمله با الزامات آمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري
د- عواقب بالقوه عدول از روشهاي اجرائي عملياتي مشخص شده
افراد انجام دهنده وظايفي كه مي تواند باعث اثرات زيست محيطي مهم يا ريسکهاي ايمني بشود بايد از لحاظ تحصيلات ، آموزش و يا تجربه مناسب واجد صلاحيت باشند.
IMS
A. SALMASI

148. 4-4-3 ارتباطات
سازمان بايد با توجه به جنبه هاي زيست محيطي و ريسکهاي ايمني و سيستمهاي مديريت خود روش هاي اجرائي براي موارد زير ايجاد كرده و برقرار نگهدارد:
الف- تبادل اطلاعات بين سطوح و بخشهاي مختلف در درون سازمان
ب- دريافت، مدون كردن و پاسخگوئي به اطلاعات واصله از طرف هاي ذينفع بيرون از سازمان
سازمان بايد فرايندهايي براي ارتباطات با بيرون سازمان در خصوص جنبه هاي زيست محيطي مهم و ريسکهاي غيرقابل تحمل در نظر گرفته و تصميمات خود را ثبت كند.
IMS
A. SALMASI

149. 4-4-4 مستندات سيستم مديريت زيست محيطي و ايمني و بهداشت حرفه اي
سازمان بايد اطلاعات در خصوص موارد زير را به روي كاغذ يا به صورت الكترونيكي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد:
الف- عناصر اصلي سيستم مديريت و روابط متقابل بين آنها
ب- رجوع دادن به مستندات مرتبط
نمونه هاي مستندات سيستم :
اطلاعات فرايندها
نمودارهاي سازماني
استاندارد هاي داخلي
روش هاي اجرائي عملياتي
طرح هاي اضطراري
IMS

150. 4-4-5 كنترل مدارك
سازمان بايد روشهاي اجرايي براي كنترل تمام مدارك مورد نياز اين استاندارد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد تا اطمينان حاصل كند كه:
الف- محل مدارك معلوم است.
ب - مدارك بطور ادواري بازنگري شده و در صورت لزوم تجديد نظر مي شوند و مناسب بودن آنها مورد تاييد افراد مجاز قرار ميگرد.
IMS

151. 4-4-5 كنترل مدارك
ج - نسخه هاي جاري مدارك مربوطه در تمام محل هائي كه عمليات اساسي براي كاركرد مؤثر سيستمهاي مديريت در آنها انجام مي گيرد در دسترس مي باشد.
د - مدارك منسوخ به موقع از تمام محل هاي صدور و محل هاي استفاده آنها خارج مي شوند، يا به طريق ديگري از عدم استفاده ناخواسته آنها اطمينان حاصل مي گردد.
ه - تمام مدارك منسوخ كه از نظر قانوني و يا حفظ دانش نگهداري مي شوند به نحو مناسبي مشخص مي گردند.
IMS

152. 4-4-5 كنترل مدارك مدارك بايد: خوانا
تاريخ دار) با ذكر تاريخهاي تجديد نظر آنها(
به راحتي قابل شناسايي
به نحو منظمي نگهداري
و براي دوره زماني مشخص حفظ شوند.
IMS

153. 4-4-6 كنترل عمليات
سازمان بايد عمليات و فعاليت هايي را كه در ارتباط با جنبه هاي زيست محيطي مهم و ريسکهاي غير قابل تحمل شناخته شده و در راستاي خط مشي ، اهداف كلان و خرد خود هستند مشخص نمايد.
IMS

154. 4-4-6 كنترل عمليات
سازمان بايد اين فعاليتها را كه شامل نگهداري و تعميرات نيز هستند، بطرق زير برنامه ريزي كند تا اطمينان حاصل نمايد كه تحت شرايط مشخص شده به انجام مي رسند.
الف- ايجاد و برقراري روشهاي اجرايي مدون براي پوشش دادن وضعيت هايي كه نبود آنها ممكن است منجربه انحراف از خط مشي و اهداف كلان و خرد گردد.
ب- معلوم نمودن معيارهاي عملياتي در روش هاي اجرايي
ج- ايجاد وبرقراري روش هاي اجرايي مرتبط با جنبه هاي زيست محيطي مهم و ريسکهاي غير قابل تحمل شناسايي شده محصولات و خدمات مورد استفاده سازمان و ابلاغ روشهاي اجرايي و الزامات مربوط به پيمانكاران
IMS

155. 4-4-6 كنترل عمليات
د- ايجاد و برقراري روش‌هاي اجرايي براي طراحي محل‌كار، فرايند، تاسيسات، ماشين‌آلات، روش‌هاي عملياتي، و سازمان‌دهي كار شامل تناسب آن‌ها با توانايي‌هاي افراد به‌منظور كاهش يا حذف ريسك‌هاي ايمني و بهداشتي از سرمنشاء آنها.
IMS

156. كنترل عمليات – مثال : در ارتباط با مواد شيميايي خطرناك
كنترل عمليات – مثال :
در ارتباط با مواد شيميايي خطرناك
- شناسايي مواد خطرناك و تهيه فهرستي از آنها
- تعيين محل هاي مناسب براي انبارش آنها (رعايت فاصله بين مواد اكسيدكننده و احيا كننده )
- تدارك شرايط لازم براي انبارش بي خطر و ايمن اين مواد (مثل كنترل دما – رطوبت - نور )
كنترل دسترسي به مواد شيميايي خطرناك
- نشانه گذاري Labeling مناسب (روي مواد و در محلهاي انبارش آنها )
- تهيه دستورالعملهاي لازم براي جابجايي و انبارش اين مواد .
- نحوه دسترسي به برگه اطلاعات ايمني مواد MSDS‌
IMS

157. 4-4-7 آمادگي و واكنش دروضعيت اضطراري
سازمان بايد روشهاي اجرايي را براي شناسايي احتمال وقوع و مقابله با حوادث و وضعيت هاي اضطراري، و براي پيشگيري و كاهش اثرات زيست محيطي و امکان بروز بيماريها و جراحات ناشي از آن ايجاد و برقرار نگهدارد.
سازمان بايد روش‌هاي اجرايي و برنامه‌هاي سازمان‌دهي و واكنش در مواقع اضطراري را خصوصاً پس از وقوع حوادث يا وضعيت‌هاي اضطراري، در صورت لزوم مورد بازنگري و تجديد نظر قرار دهد.
سازمان همچنين بايد به‌صورت دوره‌اي، روش‌هاي اجرايي را هر وقت كه امكان‌پذير باشد، مورد آزمايش قرار دهد.
IMS

158. آمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري – نكات كليدي :
شناسايي حوادث، شرايط و نقاط اضطراري بالقوه .
مسئوليت ها و اختيارات در شرايط اضطراري ( نظير گروه امداد، گروه كمكهاي اوليه، آتش نشانيها و غيره )
ارتباطات در شرايط اضطراري (شامل ارتباطات داخلي نظير تلفن هاي اضطراري و سيستم هاي اعلام حريق و ارتياطات خارجي نظير ارتباطات با همسايگان، آتش نشاني، مراكز اورژانس، سازمانهاي دولتي )
نقشه و طرح سايت( شامل محل درب هاي خروج اضطراري، پلكان فرار، محل انبارش مواد سمي يا قابل انفجار، محل كپسولهاي اطفاءحريق و غيره)
روش هاي اجراي تخليه محل( از جمله تدارك مكان مناسبي براي تجمع كاركنان)
انجام مانور و تمرينات شرايط اضطراري، ارزيابي نتايج حاصله و اقدامات اصلاحي لازم)
IMS

159. 4-5-1 پايش و اندازه گيري
سازمان بايد روشهاي اجرايي مدوني براي پايش (مراقبت) و اندازه گيري مشخصه هاي كليدي عمليات و فعاليتهاي خود كه امكان دارد اثر مهمي بر محيط زيست يا عملکرد ايمني و بهداشت حرفه اي داشته باشند، ايجاد نموده وبرقرار نگهدارد.اين امر بايد شامل ثبت اطلاعات براي ردگيري عملكرد و كنترل هاي عملياتي مربوطه و مطابقت با اهداف كلان وخرد سازمان باشد.
IMS

160. اين روش‌هاي اجرايي بايد: - شامل هردو اندازه‌‌گيري كمي و كيفي، متناسب با نيازهاي سازمان باشد. - وسعت پايش تا حدي باشد كه اهداف محقق گردد. - شامل اقدامات منظم براي نظارت بر عملكرد، از جمله انطباق با برنامه‌ها، معيارهاي عملياتي و الزامات قانوني و مقررات مرتبط باشد. - اقدامات موردي جهت نظارت بر حوادث، بيماري‌ها، رويدادها،‌ و ساير موارد نقص درعملكرد ايمني و بهداشت حرفه‌اي را شامل شود. - شامل سوابق داده‌ها و نتايج كافي از پايش و اندازه‌گيري براي ايجاد امكان تجزيه و تحليل اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه باشد. - اگر براي انجام پايش و اندازه‌گيري تجهيزات پايش مورد نياز بود، ‌سازمان بايد براي كاليبره نمودن و نگهداري تجهيزات روش‌هاي اجرايي ايجاد و برقرار نمايد.سوابق كاليبراسيون و نگه‌داري از تجهيزات بايد بايگاني شوند.
IMS

161. برخي از روشها و تجهيزات پايش و اندازه گيري ايمني و بهداشت
1- پايش و اندازه گيري عوامل فيزيكي محيط كار
1-1- سر و صدا :
صداسنجي ساده
آناليز فركانسي ساده
دوزيمتري
اوديومتري (Clinical Test )
1-2- روشنايي:
شدت روشنايي
درخشندگي
اپتومتري- کوررنگي(Clinical Test )
IMS

162. برخي از روشها و تجهيزات پايش و اندازه گيري
1- پايش و اندازه گيري عوامل فيزيكي محيط كار
1-3- اشعه :
پايش فردي و بج فيلم
پايش محيطي و گايگر مولر
سنجش ميدانهاي الکتريکي و مغناطيسي
1-4- ارتعاش:
ارتعاش سنچ دست و بازو
ارتعاش سنج تمام بدن
IMS

163. برخي از روشها و تجهيزات پايش و اندازه گيري
1- پايش و اندازه گيري عوامل فيزيكي محيط كار
1-5- شرايط جوي :
WBGT متر
ترمومتر، انمومتر
1-6- فشار:
بارومتر
IMS

164. 2- پايش و اندازه گيري عوامل شيميايي محيط كار
2-1- وسايل نمونه برداري فردي و محيطي
(Personal sampler (
2-2- وسايل قرائت مستقيم (دتكتور تيوب )
2-3- تجهيزات آناليز نمونه ها : گازكروماتوگرافي براي حلالها، الكل، .... / جذب اتمي براي فلزات/ وسايل تيتريمتري
IMS

165. 3- پايش و اندازه گيري عوامل ارگونومي محيط كار
3-1-Ovako Working Analysis System
3-2-RULA : Rapid Upper Limb Assessment
3-3-REBA : Rapid Entire Body Assessment
3-4-EJMS‌: Ergonomic Job Management System‌
3-5-Nordic
3-6-QEC : Quick Exposure Checklist
3-7-Ergo-Easer‌
IMS

166. تعيين ضرايب حادثه بر اساس OSHA بعنوان شاخصهاي تعيين سطح ايمني محيط هاي صنعتي :
1- ضريب تكرار حادثه : (Accident Frequency Rate (AFR‌
AFR=
تعداد حادثه در يك مدت معين (يكسال)*200،000
40hr/week * 50 week /year * كارگر تعداد
2- ضريب شدت حادثه: Accident Severity Rate (ASR)
ASR=
40hr/week * 50 week /year * كارگر تعداد
تعداد ساعات کاري از دست رفته در يك مدت معين (يكسال)*200،000
IMS

167. FSI ملي بطريق ذيل محاسبه مي گردد :
ضريب شدت حادثه × ضريب تعداد حادثه
1000
=ضريب شدت- تكرار
FSI ملي بطريق ذيل محاسبه مي گردد :
1000 =
= 1.41
ملي FSI = 1.41
FSI=
AFR*ASR
10 * 200
IMS

168. برخي از پايش و اندازه گيري هاي زيست محيطي
CO, NOX , SOX و ساير آلاينده هاي هوا خروجي از دودکش ها
ذرات معلق در هوا
اندازه گيري آلاينده ها در خروجي فاضلاب به آبهاي سطحي، آبهاي کشاورزي، و چاه هاي جاذب
اندازه گيري هواي پاک
IMS

169. 4-5-2 ارزیابی انطباق
سازمان می بایست روش یا روشهایی را برای ارزیابی دوره ای انطباق با الزامات قوانین قابل کاربرد تهیه، اجرا و نگهداری نماید.
سازمان می بایست انطباق با سایر الزاماتی را که متعهد به آنها است، نیز مورد ارزیابی قرار دهد.
سازمان ممکن است این ارزیابی را با ارزیابی بند قبلی بصورت همزمان انجام دهد یا ممکن است برای هرکدام روشهای خاصی داشته باشد.
سوابق نتایج ارزیابی دوره ای می بایست نگهداری شود.
IMS

170. 4-5-3 عدم انطباق و اقدام اصلاحي و پيشگيرانه
سازمان بايد روشهاي اجرايي براي
تعيين مسئوليتها و اختيارات براي پرداختن به عدم انطباقها و كاوش پيرامون آنها
اقدام به كاهش هرگونه اثرات حاصله
و نيز براي شروع و تكميل اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه
ايجاد و برقرار نگهدارد.
IMS

171. 4-5-3 عدم انطباق و اقدام اصلاحي و پيشگيرانه
هرگونه اقدام اصلاحي يا پيشگيرانه اي كه براي حذف علل بالفعل و بالقوه عدم انطباقها انجام مي گيرد بايد
- متناسب با ابعاد مسئله بوده
- و هم ارز با اثر زيست محيطي حاصله باشد.
سازمان بايد هرگونه تغييرات ناشي از اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه در روشهاي اجرايي مدون را اعمال و ثبت نمايد.
IMS

172. 4-5-4 سوابق سازمان بايد روشهاي اجرايي براي
شناسايي
نگهداري
و تعيين تكليف
سوابق زيست محيطي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد.
IMS
A. SALMASI

173. 4-5-4 سوابق سوابق زيست محيطي بايد طوري بايگاني و نگهداري شوند كه:
به سهولت قابل دستيابي باشند.
از آسيب، خرابي يا نابودي محفوظ بمانند.
مدت نگهداري آنها بايد تعيين و ثبت شود.
سوابق بايد متناسب با سيستم و سازمان نگهداري شوند تا انطباق با الزامات اين استاندارد را اثبات نمايند.
IMS
A. SALMASI

174. 4-5-5 مميزي سيستمهاي مديريت
سازمان بايد برنامه هائي و روشهاي اجرايي براي مميزي هاي ادواري سيستم كه قرار است به اجرا درآيد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد تا:
الف- تعيين شود كه آيا سيستم مديريت
با ترتيبات برنامه ريزي شده براي مديريت زيست محيطي و ايمني و بهداشت حرفه اي و از جمله الزامات اين استاندارد مطابقت دارد يا نه
به درستي اجراء و نگهداري شده است يا نه
ب - اطلاعات مربوط به نتايج مميزي ها به مديريت ارائه شود.
IMS

175. 4-5-5 مميزي سيستمهاي مديريت
برنامه مميزي سازمان ازجمله هرگونه زمان بندي بايد مبتني بر اهميت زيست محيطي و ايمني و بهداشتي فعاليت مربوطه و نتايج مميزي هاي قبلي باشد.
روشهاي اجرايي مميزي براي اينكه جامع باشد بايد دامنه شمول، دفعات و اسلوب مميزي و همچنين مسئوليتها و الزامات را براي انجام مميزي و گزارش نتايج در برگيرد.
IMS

176. شناسايي، ارزشيابي و كنترل عدم انطباق ها:
فرايند يا فعاليت شناسايي، ارزشيابي و كنترل عدم انطباق در سيستم مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي مي تواند به اشكال زير باشد :
فعاليتهاي بازرسي طرح ريزي شده
فعاليتهاي مشاهده وظيفه
بررسي و تجزيه و تحليل حوادث و رويداد
سيستم گزارش دهي شرايط خطر و استاندارد
تكنيك هاي يادآوري رويداد
سيستم گزارش دهي شبه حادثه
برنامه ارتقاء مداوم نظافت كارگاهي
جلسات اطلاع رساني فردي يا گروهي
پيگيري مناسب همه فعاليتهاي فوق
IMS

177. 4-6 بازنگري مديريت
مديريت رده بالا سازمان بايد در فواصلي كه خود تعيين مي نمايد، سيستمهاي مديريت را بازنگري نمايد تا از تداوم مناسب بودن، كافي بودن و مؤثر بودن آن اطمينان حاصل نمايد.
فرايند بازنگري مديريت بايد بنحوي باشد كه اطمينان حاصل شود كه اطلاعات لازم جمع آوري مي گردد تا به مديريت امكان دهد كه اين ارزيابي را بعمل آورد.
اين بازنگري بايد مدون باشد.
IMS

178. فرايند بازنگري مديريت Output Input تغييرات مورد نياز جهت :
گزارشهاي مميزي HSE
بازنگري نتايج اندازه‌گيريها
نظرات طرفهاي ذينفع
بازنگري اهداف و برنامه‌ها
گزارشات عدم انطباقها
نتايج اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه
تغييرات در توليد و تجهيزات فرايند
تغيير خط مشي
تغييرات دانش فني و تكنولوژي
و…….
تغييرات مورد نياز جهت :
بهبود مداوم سيستم
تغييرات خط مشي اهداف و ديگر عناصر سيستم HSE
تأمين منابع
و…….
Output
Input
IMS

179. مدل اجرائي و مشتركات در سيستم‌هاي مديريت
ISO &
ISO &
OHSAS
IMS

180. آغاز طراحي و استقرار يكپارچه سيستم
در اين مرحله بايستي با استفاده از رويكرد فرايندي نيازمندي هاي هر سه سيستم
در نظر گرفته شود:
الف:سيستم مديريت كيفيت
- ايجاد انسجام بيشتر در فرايندها
- امكان تلفيق فرايندها
- طراحي مجدد روش هاي انجام كار در مراحل مختلف فرايندها
- تغيير ساختار سازماني
- نگرش مجدد به سازمان با رويكرد ارزش افزوده و اثربخشي فرايندها
IMS

181. ب: سيستم مديريت زيست محيطي
- اصلاح فرايندهاي كاري با هدف پيشگيري از آلودگي و كنترل آلودگي در مبدأ
جايگزيني مواد اوليه مضر بر محيط زيست و بكارگيري موادي كه اثرات نامطلوبي بر
محيط زيست ندارد يا محدود است.
در اين مرحله بايستي جنبه هاي زيست محيطي و آثار آنها در فعاليت ها، محصولات
و خدمات سازمان شناسائي و نيز الزامات قانوني و ساير الزامات مشخص گردد.
IMS

182. ج: سيستم مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي
كاهش ريسك هاي مرتبط با فعاليت ها از طريق بكارگيري روشهاي پيشگيرانه
و مديريت ريسك
- ايمني سازي محيط كار
- افزايش آگاهي ها و فرهنگ سازي
- مشاركت كاركنان
- رعايت اصول عوامل انساني در محيط كار
- مراقبت هاي پزشكي و …
در اين مرحله بايستي جنبه هاي ايمني و بهداشت حرفه اي
فعاليت ها، خدمات، فرايندهاو تجهيزات سازمان شناسائي گردد.
IMS

183. - مشخص كردن نحوه پايش و اندازه گيري شاخص هاي فرايند و محصول
د: اندازه گيري و پايش
- مشخص كردن نحوه پايش و اندازه گيري
شاخص هاي فرايند و محصول
- مشخص كردن نحوه اندازه گيري شاخص ها و جنبه هاي زيست محيطي
- مشخص كردن نحوه ارزيابي اثرات و ارزيابي ريسك
IMS

184. ه: تعيين اهداف
در اين مرحله با توجه به نوع سازمان بايستي اهداف خرد و كلان با توجه به الزامات هر سه سيستم در مقوله هاي كيفيت، زيست محيطي، ايمني و بهداشت حرفه اي مشخص گردد.
IMS

185. - تهيه و تكميل مستندات لازم براي سيستم
سايرمراحل
- تهيه و تكميل مستندات لازم براي سيستم
- آموزش كليه مستندات و سيستم ها به پرسنل
- اجراي سيستم و مستندات و اعمال مراحل مختلف در اجراي سيستم
- مميزي داخلي و بازنگري مديريت
- انجام اقدامات اصلاحي
- انجام مميزي شخص ثالث و ثبت سيستم
IMS

186. 1- اشتراك مربوط به تفكر بهبود مداوم:
نكات مشترك بين سه سيستم
1- اشتراك مربوط به تفكر بهبود مداوم:
سياست اصولي در طراحي ساختاراستانداردهاي فوق انطباق با
چرخه بهبود مداوم مي باشد.
شكل و طبقه بندي الزامات هر سه استاندارد ISO 14001:2004 و OHSAS و
ISO 9001:2000 كاملاً بر اساس چرخه فوق مي باشد.
IMS

187. بنيان هر سه سيستم بر چرخة PDCA استوار است:
تفكر بهبود مداوم
بنيان هر سه سيستم بر چرخة PDCA استوار است:
IMS

188. ب- توالي و تعامل آنها را تعيين نمايد.
در بند 4-1 (الزامات عمومي) ISO 9001:2000 در مورد طرح ريزي كيفيت آمده است كه سازمان بايد:
الف- فرايندهاي مورد نياز سيستم مديريت كيفيت و كاربرد آنها در سراسر سازمان را شناسايي نمايد.
ب- توالي و تعامل آنها را تعيين نمايد.
ج- معيارها و روش هاي مورد نياز براي حصول اطمينان از اثر بخشي عمليات و كنترل فرايندها را تعيين نمايد.
د- از وجود منابع و اطلاعات لازم براي پشتيباني عمليات و پايش فرايندها اطمينان حاصل نمايد.
و- اقدامات اصلاحي براي دستيابي به نتايج برنامه ريزي شده و بهبود مسمتر اين فرايند ها را اجرا نمايد.
IMS

189. با توجه به بند 4-3 استاندارد ISO 14001:2004 موضوعات زير مي تواند مورد توجه قرار گيرد:
- سازمان بايد روش يا روش هايي براي شناسايي جنبه هاي زيست محيطي فعاليت ها، محصولات و خدمات خود كه مي تواند آنها را كنترل نمايد يا تحت تاثير قراردهد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد.
IMS

190. - هدف از تدوين اين روش ها تعيين جنبه هايي است كه مي توانند بر روي محيط زيست تاثيرات نامطلوب بر جا گذارد.
- اين جنبه ها در هر حد تعيين اهداف كلان، مورد توجه قرار مي گيرند و سازمان ملزم است اطلاعات مربوط به اين جنبه ها را همواره به روز نگهدارد.
روشي را كه مي توان در شناسايي اين جنبه ها به كار برد توجه به فرايندهاي موجود در سازمان و تقسيم آن به فرايندهاي كوچكتر و نهايتاً تعيين جنبه هاي ورودي و خروجي اين فرايندها كه بر محيط زيست تاثير مي گذارند مي باشد و مي توان به موارد زير توجه نمود.
IMS

191. در بند استاندارد OHSAS نيز بكارگيري روش هاي اجرايي براي شناسايي روش هاي مخاطره آميز و ارزيابي ريسك مد نظر است و بايستي كليه شرايط مخاطره آميز ناشي از فعاليت هاي عادي و غير عادي عمومي و سوابق مربوط مورد شناسايي قرار گيرد.
براي شناسايي اين شرايط تكنيك هاي مختلفي وجود دارد كه توجه به رويكرد فرايندي دارد و يا با توجه به شرايطي كه در مورد جنبه هاي زيست محيطي گفته شد مي توان از تقسيم فرايندها به فرايندهاي كوچكتر استفاده نمود و شرايط را در هر يك از آنها مورد توجه قرار داد.
IMS

192. شناسايي فرايندها و ميزان اثر بخشي آنها
- در واقع مهمترين نكته در ارتباط بين اين سه سيستم توجه به رويكرد فرايندي در هر سه آنها است. موارد زير در ادغام سه سيستم مي تواند مد نظر گرفته شود:
شناسايي فرايندها و ميزان اثر بخشي آنها
ادغام و اصلاح فرايندها براي ارتقاء اثر بخشي و كارايي
شناسايي اثرات مستقيم و غير مستقيم زيست محيطي هر فرايند
شناسايي شرايط مخاطره آميز در هر فرايند
دسته بندي جنبه هاي زيست محيطي مهم و مضرات بارز هر فرايند.
IMS

193. اشتراك در الزامات
در ضمائم هر سه استاندارد جداولي وجود دارد كه نقاط اشتراك بين استانداردها را مشخص مي نمايد.
اين نقاط اشتراك بين دو استاندارد ISO 14001:2004 و OHSAS 18001:2007 بسيار زياد مي باشد.
IMS

194. مشتري مداري و توجه به طرف هاي ذينفع سازماندهي و تعيين نماينده مديريت
و با كمي تامل اشتراكات آنها با سيستم مديريت كيفيت نيز مشخص مي گردد، كه موارد زير را شامل مي گردد:
تعهد و مسئوليت مديريت
مشتري مداري و توجه به طرف هاي ذينفع
سازماندهي و تعيين نماينده مديريت
كنترل مستندات
كنترل سوابق
مميزي داخلي
كاليبراسيون
IMS

195. الزامات قانوني و مقرراتي ايجاد ارتباط مناسب در داخل و خارج سازمان
خط مشي
طرح ريزي
تعيين اهداف كلان و خرد
هدايت و سرپرستي
تامين منابع
پايش و اندازه گيري
جلب رضايت كاركنان
الزامات قانوني و مقرراتي
ايجاد ارتباط مناسب در داخل و خارج سازمان
IMS

196. اشتراك مربوط به مدون بودن
اين سه استاندارد مدون (Documented) هستند و يك سيستم كمابيش بروكراتيك را الزام مي نمايند، اما در عين حال با توجه به چرخه PDCA به موارد زير توجه دارند:
- مدون كردن كار درست
- اجراي كار درست مدون شده
- ايجاد سوابق
- تحليل اطلاعات
- اقداماتي جهت بهبود
IMS

197. در استقراريكپارچه توجه به موارد زير مي تواند مفيد باشد:
نتيجه گيري و پيشنهاد:
در استقراريكپارچه توجه به موارد زير مي تواند مفيد باشد:
- استفاده از كارشناسان و كاركناني كه تحليل مناسبي از هر سه سيستم داشته باشند
- توجه به استراتژيك بودن استقرار اين سيستم ها در سازمان
- مطالعه محيطي كه سازمان در آن فعاليت دارد(مشتري، بازار، جامعه)
- تعيين شاخصهاي مناسب براي ارزيابي فعاليت‌ها، فرايندها و برنامه‌ها
- توجه به اين نكته كه استقرار يكپارچه در هزينه و وقت صرفه جويي و نيز از تضاد احتمالي در استقرار مجزاي اين سيستم ها جلوگيري مينمايد.
IMS

198. اصول مميزي سيستمهاي مديريت ISO9001:2000 ISO14001:2004 OHSAS18001:2007
IMS

199. استاندارد هاي مميـزي استانداردهاي زير از رده خارج شدند:
• ISO : رهنمودهائي جهت مميزي سيستمهاي كيفيت -مميزي
• ISO : رهنمودهائي جهت مميزي سيستمهاي كيفيت - معيارهاي احراز شرايط مميزان سيستمهاي كيفيت
• ISO : رهنمودهائي جهت مميزي سيستمهاي كيفيت - مديريت يك برنامة مميـزي
• ISO 14010: رهنمودهائي جهت مميزي زيست محيطي - اصول عمومي
• ISO 14011: رهنمودهائي جهت مميزي زيست محيطي - روشهاي مميزي سيستمهاي زيست محيطي
• ISO 14012: رهنمودهائي جهت مميزي زيست محيطي - ضوابط احراز شرايط براي مميزين سيستمهاي زيست محيطي
IMS

200. استاندارد هاي مميـزي و استاندارد معتبر راهنماي مميزي سيستمهاي مديريت :
ISO 19011:2002
Guidelines for quality and/or environmental management system auditing
تاريخ انتشار: 2002/10/1
به عنوان الگو از اين استاندارد مي توانيم استفاده كنيم.
توجه: استاندارد OHSAS 18001:99 از سري استانداردهاي ISO
نمي‌باشد ولي استاندارد مميزي آن مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
IMS

201. مميـزي
فرايند سيستماتيك، مستقل، و مستند براي يافتن شواهد مميـزي و ارزيابي واقع بينانة آنها به منظـور تعيين ميـزان برآورده شدن معيار هاي مميزي
IMS

202. مجموعه اي از خط مشي ها، روشهاي اجرايي، يا نيازمنديهايي كه
معيارهاي مميزي
مجموعه اي از خط مشي ها، روشهاي اجرايي، يا نيازمنديهايي كه
به عنوان مرجع مورد استفاده قرار مي گيرند
در مميزي داخلي سيستم استقرار يافته ومستندات آن بعنوان معيار مميزي مي‌باشد.
IMS

203. شواهد مميـزي
سوابق، اظهارات گوياي واقعيتها يا ديگر اطلاعات مربوط به معيارهاي مميزي و قابل اثبات
يادآوري: شواهد مميزي ممكن است كمي باشند يا وصفي
IMS

204. نتايج ارزيابي شواهد مميـزي به دست آمده در قياس با معيارهاي مميـزي.
يافته هاي مميـزي
نتايج ارزيابي شواهد مميـزي به دست آمده در قياس با معيارهاي مميـزي.
يادآوري: يافته هاي مميزي مي تواند تطابق و يا عدم تطابق با معيارهاي مميزي و فرصتهائي براي بهبود را نشان دهد.
IMS

205. نتيجة مميـزي
خروجي يك مميزي كه توسط تيم مميزي با توجه به اهداف مميزي و كلية يافته هاي مميزي حاصل مي گردد.
IMS

206. سازمان و يا فردي كه يك مميزي را درخواست مي نمايد.
مشتري مميـزي
سازمان و يا فردي كه يك مميزي را درخواست مي نمايد.
يادآوري: متقاضي مميزي ممكن است مميزي شونده و يا سازمان ديگري كه قانوناً و يا بواسطة يك قرارداد حق درخواست مميزي را داراست، باشد.
در مميزي داخلي مشتري مميزي و مميزي شونده ، سازمان مي‌باشد.
IMS

207. مميـزي شونده
سازماني كه مورد مميزي قرار مي گيرد.
IMS

208. دلايل انجام مميزي
حصول اطمينان از تحقق برنامه هاي تعيين شده در راستاي دستيابي به اهداف و خط‌مشي سازمان
حصول اطمينان نسبت به برآورده ساختن نيازمنديهاي استاندارد
تعيين انطباق يا عدم انطباق سيستم با استاندارد و معيارهاي مورد نظر
و نهايتاً بررسي امكان بهبود سيستم مديريت كيفيت
IMS

209. نحوه انجام مميزي مميزي مي‌تواندبر اساس هر يك از روشهاي زير انجام گيرد:
بندهاي استاندارد
فرايندهاي سازمان:مثلا توليد كنترل كيفيت و…
محيطهاي كاري سازمان : مثلا خط توليد، سالن رنگ،تابلوهاي برق
جنبه‌هاي زيست‌محيطي ، خطرات و ريسكهاي سازمان : مثلا
IMS

210. انواع مميـزي مميـزي داخلي (شخص اول) مميـزي خارجي
انواع مميـزي
مميـزي داخلي (شخص اول)
مميـزي خارجي
مميـزي مشتري (شخص دوم)
مميـزي ثبت سيستم (شخص سوم)
IMS
A. SALMASI

211. اصول مميزي - مميزي در سازمانها با تكيه بر اصول ثابتي شكل مي‌يابد.
- اين اصول، مميزي اثر بخش و قابل اعتمادي را بعنوان ابزاري براي مديريت در پشتيباني از خط مشي مديريت ايجاد مي‌نمايد.
- وفاداري به اين اصول:
پيش نياز دستيابي به نتايج مناسب و كافي مي‌باشد.
پيش نياز ايجاد قابليت استقلال مميزين از يكديگر در دستيابي به نتايج مشابه در شرايط مشابه مي‌باشد.
IMS

212. اصول مميزي(ادامه) اصول مرتبط با مميزين:
رفتار اخلاقي زيربناي عملكرد حرفه‌اي
ضرورتهاي اخلاقي يك مميز :
اعتماد
امانت داري
رازداري
بصيرت
IMS

213. اصول مميزي (ادامه) اصول مرتبط با مميزين: ارائة منصفانه
نتايج و گزارشهاي صادقانه و دقيق منعكس كنندة فعاليتهاي مميزي
تعهد به اصول حرفه ا ي ودارا بودن صلاحيت در مميزين با توجه به موارد زير بسيار پر اهميت مي‌باشد:
اهميت وظيفة قضاوت كه بر عهدة مميز مي باشد.
و نيز اطميناني كه مشتري مميزي و يا ساير طرفهاي ذينفع به مميز مي‌كنند. 
IMS

214. اصول مميزي (ادامه) اصول مرتبط با مميزي: استقلال
بنياني براي بي طرفي و نتيجه گيري عيني در مميزي
استقلال از فعاليت مورد مميزي
بي نياز از قدرشناسي پيشاپيش
ممانعت از تضاد منافع
IMS

215. اصول مميزي (ادامه) اصول مرتبط با مميزي: نگرش مبتني بر شواهد
روش منطقي و مستدلي براي دستيابي به نتايج قابل اعتماد و تكرار پذير مميزي در يك فرايند سيستماتيك مميزي
شواهد مميزي قابل تحقيق هستند.
با توجه به مدت و منابع محدود مميزي، شواهد براساس نمونه هاي اطلاعات در دسترس هستند.
اطمينان به نتايج مميزي شديداً در گرو استفادة مناسب از نمونه گيري‌هاست.
IMS

216. برنامة مميزي
IMS

217. برنامة مميزي
يك برنامة مميزي مي‌تواند شامل يك يا چند مميزي باشد، براساس :
اندازه
ماهيت و
پيچيدگي سازمان
همچنين مي‌تواند شامل موارد زير باشد:
اهداف مختلف و يا
مميزي تركيبي  
IMS

218. برنامة مميزي (ادامه)
براي دستيابي به يك مميزي اثر بخش و كارا در چارچوب زماني مشخص، برنامة مميزي فعاليتهاي زير را شامل مي‌گردد:
طرح ريزي،
سازماندهي و
تامين منابع
نمودار صفحة بعد، فرايند مديريت يك برنامة مميزي را نشان مي‌دهد:
IMS

219. Plan Do Act Check اختيارات برنامة مميزي اجراي برنامه ريزي مميزي
-اهداف و حدود منابع
-مسئوليتها روشها
Plan
اجراي برنامه ريزي مميزي
-طرح ريزي‌و زمان بندي‌ مميزي
-هدايت مميزي انتخاب تيم مميزي
-ارزيابي مميزين نگهداري سوابق
صلاحيت و ارزيابي مميزين
بهبود برنامه ريزي مميزي Do
Act
فعاليتهاي مميزي
پايش و بازنگري برنامه ريزي مميزي
- پايش و بازنگري
- شناسائي اقدامات اصلاحي و پيشگيرانة مورد نياز
- شناسائي فرصتهائي براي بهبود
Check
IMS

220. فعاليتهاي مميزي
Audit Activities
IMS

221. فعاليتهاي مميزي بازنگري مستندات خاتمة مميزي آماده‌سازي مميزي
گزارش مميزي
خاتمة مميزي
پيگيري مميزي
آغاز مميزي
بازنگري مستندات
آماده‌سازي مميزي
مميزي در محل
IMS

222. آغاز مميزي مميزي با فعاليتهاي زير آغاز مي‌گردد:
تعيين رهبر تيم مميزي (سر مميز)
تعيين اهداف، دامنه كاربرد و معيار مميزي
امكان سنجي قابليت اجراي مميزي
انتخاب تيم مميزي
برقراري تماس اوليه با مميزي شونده
IMS

223. مميـز و سرمميز؟ Auditor & Lead Auditor
تعيين رهبر تيم مميزي
مميـز و سرمميز؟ Auditor & Lead Auditor
مميز كيست و سر مميز كيست؟
مميز: شخص واجد شرايط براي انجام مميزي
سرمميز: شخص واجد شرايط براي مديريت برنامة مميزي و انجام مميزي
ضوابط و معيارهاي صلاحيت در استاندارد ISO /ISO مشخص شده بود كه اينك در بخش 7 استاندارد ISO 19011:2002 تشريح مي‌گردد.
IMS

224. تعيين رهبر تيم مميزي (ادامه)
مسئوليت هاي سرمميز :
همكاري با مدير برنامه مميزي در انتخاب اعضاء تيم مميزي
آماده نمودن برنامه زمان بندي مميزي ومدارك كاري و روش مميزي براي تيم مميزي
تهيه برنامه زمان بندي مميزي و اعلام به مميزي شونده
تعيين خواسته ها و انتظارات از مميزي در هر مورد
هماهنگ نمودن اعضاء تيم مميزي با مميزي شونده
گزارش نمودن موارد عدم انطباق به مميزي شونده
گزارش و رفع هر مانع و محظور مهم در برابر مميزي
تهيه و ارائه گزارش رسمي مميزي به گونه اي روشن، مستدل و عاري از ابهام، در زمان مقرر
IMS
A. SALMASI

225. تعيين اهداف، دامنه كاربرد و معيار مميزي
اهداف مي‌بايست با در نظر گرفتن اهداف كلي يك برنامة مميزي در نظرگرفته شود و موارد زير را در برگيرد:
تعيين ميزان انطباق سيستم مديريت مميزي شونده با معيارمميزي
ارزيابي قابليت سيستم مديريت براي اطمينان از انطباق با قوانين و الزامات قراردادي
ارزيابي ميزان اثر بخشي سيستم مديريت در دستيابي به اهداف
شناسائي فرصتهائي بهبود سيستم مديريت
IMS

226. تعيين اهداف، دامنه كاربرد و معيار مميزي (ادامه)
دامنة كاربرد و محدودة مميزي مي‌بايست بين مشتري و سرمميز مطابق برنامة مميزي تعيين گردد.
محدوده مي‌تواند بر مبناي موارد زير مشخص گردد كه
طبيعتاًدر دورة زماني مميزي مي‌بايستي پوشش داده شود.
-مناطق فيزيكي - فرايندها و فعاليتها
-واحدهاي سازمان محصولات
IMS

227. تعيين اهداف ،دامنه كاربرد و معيار مميزي (ادامه)
معيار مميزي مي‌تواند شامل خط مشي‌ها، روشهاي اجرائي، استانداردها، الزامات، قوانين و مقررات، الزامات سيستم مديريت، الزامات قراردادي، استانداردهاي صنعتي و فني باشد.
IMS

228. انتخاب تيم مميزي افراد تيم مميزي با هماهنگي مديريت برنامة مميزي و
سر مميز مي‌بايست انتخاب شوند. موارد مهم در انتخاب و تعيين تعداد تيم مميزي بشرح زير مي‌باشد:
اهداف، دامنة كاربرد و معيارهاي مميزي و طول مدت مميزي
يكپارچه و يا مشترك بودن مميزي
صلاحيتهاي تيم مميزي در دستيابي به اهداف مميزي
IMS

229. انتخاب تيم مميزي (ادامه)
الزامات قانوني و يا قراردادي و نيازمنديهاي ثبت و صدور گواهينامه در صورت كاربرد
الزام مربوط به استقلال تيم مميزي از فعاليتهاي مورد مميزي
توانائي اعضاي تيم مميزي در ارتباط با مميزي شونده و انجام كار گروهي
زبان مميزي، درك از خصوصيات اجتماعي و مشخصات فرهنگي مميزي شونده
IMS

230. بازنگري مستندات
مستندات قبل از انجام مميزي در انطباق با معيارهاي مميزي بررسي مي‌شود.
اين بررسي شامل نتايج مميزي قبلي نيز مي‌گردد.
هرگونه عدم تطابقي به مميزي شونده اعلام مي‌شود.
بنا به تشخيص سرمميز، انجام مميزي منوط به رفع نواقص مستندات و يا قابل اجرا مي‌باشد.
IMS

231. طرح ريزي مميزي
سر مميز بايستي طرح مميزي را بعنوان چارچوبي مورد توافق ميان تيم مميزي، مشتري مميزي و مميزي شونده در جهت هدايت مميزي فراهم نمايد.
طرح مميزي بايستي تسهيلات لازم براي هماهنگي ميان زمانبندي و فعاليتهاي مميزي را شامل شود.
IMS

232. طرح ريزي مميزي (ادامه) طرح مميزي مي‌بايست موارد زير را شامل گردد:
اهداف مميزي
معيار مميزي و مستندات مربوطه
محدودة كاربرد شامل شناسائي واحدهاي سازماني و فرايندها
زمان مورد انتظار و مدت فعاليتهاي مميزي در محل، شامل جلسات با مديريت مميزي شونده و جلسات تيم مميزي
IMS

233. تخصيص مسئوليتها در تخصيص مسئوليتها موارد زير در نظر گرفته مي‌شود:
استقلال افراد از حوزة مميزي
صلاحيت افراد (بخش 7 استاندارد ISO 19011:2002 )
استفادة موثر از منابع
نقش و مسئوليتهاي متفاوت افراد تيم مميزي شامل مميزين در حال آموزش و نيز كارشناسان فني
در تخصيص مسئوليتها مجموعه وظايفي را كه مميزين در تيم مميزي مي بايست بعهده داشته باشند، در نظرگرفته مي شود. (بشرح صفحة بعد)
IMS

234. آماده سازي و تهية مستندات
اعضاي تيم مميزي مي‌بايست اطلاعات مرتبط با
مسئوليت تخصيص يافتـه بايشان را مطالعـه و
مستنـدات مورد نيازبعنوان مرجع و براي ثبت سوابق پيشرفت مميزي را تهيـه نمايند.
مستندات مي‌تواند شامل مواردي مانند زير باشد:
چك ليستها و طرح‌هاي نمونه برداري در مميزي
فرم‌هاي ثبت اطلاعاتي از جمله شواهد پشتيبان، يافته هاي مميزي و سوابق جلسات
مستندات بايد حداقل تا اتمام مميزي نگهداري شوند.
IMS

235. آماده سازي و تهية مستندات (ادامه)
هدف از تهية‌ چك ليست مميزي:
كنترل عمق، آهنگ و تداوم مميزي
اطمينان نسبت به پوشش كامل هدف ها
حفظ سوابق براي مراجعات بعدي
مسؤوليت تهيه:
هريك از مميزان
IMS

236. آماده سازي و تهية مستندات (ادامه)
نكات مهم براي‌كارائي‌ چك‌ ليست‌ مميزي:
پرسشها از مستندات مربوطه استخراج شوند
موضوع بررسي به وضوح در پرسشها بيان شود
پرسشها قائم بالذات وبسته باشند
مخاطب پرسشها خود مميز است
مبتني بر چك ليستهاي قبلي
در پرسشها شواهد عيني مورد نظر مورد اشاره واقع شوند
توسط نماينده مديريت بازنگري شوند
IMS

237. كارگاه شماره 6 تهيه چك ليست مميزي سيستم‌ مديريت
كارگاه شماره 6 تهيه چك ليست مميزي سيستم‌ مديريت
IMS

238. مميزي در محل On Site Audit
جلسة افتتاحيه
ارتباطات‌حين مميزي
اطلاعات مميزي
يافته هاي مميزي
نتايج مميزي
جلسة اختتاميه
IMS

239. مميزي در محل هدايت فعاليتهاي مميزي در محل شامل فعاليتهاي زير مي‌گردد:
هدايت جلسة افتتاحيه
ارتباطات حين مميزي
جمع آوري و تصديق اطلاعات
جمع آوري يافته هاي مميزي
آماده كردن نتايج مميزي
هدايت جلسة اختتاميه
IMS

240. جلسة افتتاحيه هدف از جلسة افتتاحيه:
جلسة افتتاحيه با مديريت مميزي شونده و يا درصورت نياز با افراد مسئول و مرتبـط با فرايند برگزار مي‌گردد.
هدف از جلسة افتتاحيه:
بازنگري طرح ريزي انجام شده براي مميزي
خلاصه‌اي از چگونگي اجراي فعاليتهاي مميزي
تعيين افراد مرتبط با مميزيها
فراهم آوردن فرصتي براي مميزي شونده براي پرسش سوالات
IMS

241. ارتباطات حين مميزي
با توجه به دامنه و پيچيدگي مميزي، لازمست سازماندهي لازم در حين مميزي جهت ارتباطـات ميان تيم مميـزي و مميزي شونده انجام گيرد.
تيم مميزي مي‌بايست در حين مميزي، اطلاعات و ارزيابي حاصل از پيشرفت مميزي را تبادل نمايند تا در صورت نياز تغييرات لازم در تخصيص اعضاي تيم اعمال گردد.
سر مميز در حين مميزي، مي‌بايست نكات حايز اهميت را با مميزي شونده و مشتري مميزي درميان بگذارد.
IMS

242. جمع آوري و تصديق اطلاعات مميزي (ادامه)
اطلاعات مرتبط با اهداف مميزي، محدودة كاربرد و معيارهاي مميزي، شامل اطلاعـات مرتبـط با تعامـل فعاليتها، عمليات و فرايندها مي‌بايست در طي نمونه برداري مناسب جمع آوري و تصديق شوند.
IMS

243. جمع آوري و تصديق اطلاعات مميزي (ادامه)
منابع اطلاعات
جمع آوري در طي نمونه برداري مناسب و تصديق
شواهد مميزي
ارزيابي در مقايسه با معيار مميزي
صبوري
بررسي و تصديق شواهد ذهني
در نظر گرفتن توالي امور
مقايسه داده ها و ارتباط آنها
يافتة مميزي
بررسي
نتايج مميزي
IMS
A. SALMASI

244. يافته هاي مميزي
شواهد مميزي مي‌بايست در مقايسه با معيارهاي مميزي ارزيابي شوند.
يافته هاي مميزي مي‌بايست بتواند نشاندهندة تطابق و يا عدم تطابق در مقايسه با معيارها باشد.
عدم انطباقها و شواهد پشتيبان مي‌بايست ثبت شوند.
تطابقها مي‌بايست بصورت خلاصه نشاندهندة محل‌ها، عمليات، و يا فرايندهائي كه مميزي شده اند، باشد.
چنانچه در اهداف مميزي خواسته شده باشد، يافته هاي مميزي مي‌تواند فرصتهاي بهبود را شناسائي نمايد.
IMS
A. SALMASI

245. نتايج مميزي
تيم مميزي مي‌بايست پيش از ارائه نتايج به مميزي شونده نسبت به اخذ تصميمات بترتيب زيراقدام نمايند:
بازنگري يافته هاي مميزي و يا اطلاعـات مناسـب بدست آمده در طي مميزي با اهداف مميزي
توافق برروي نتايج مميزي با توجه به عدم قطعيت ذاتي فرايند مميزي
آماده نمـودن توصيـه ها، اگر در اهـداف مميـزي مد نظر باشد.
بحث در مورد پيگيري مميزي اگر در طرح‌ريزي مميزي در نظر گرفته شده باشد.
IMS

246. جلسة‌ اختتاميه (ادامه)
جلسة اختتاميه
به رياست سرمميز،
براي ارائة يافته‌ها و نتايج مميزي
بگونه اي قابل فهم و تصديق براي مميزي شونده،
و براي توافق در مورد چارچوب زمان ارائة برنامة اقدام اصلاحي و پيشگيرانه توسط مميزي شونده
مي‌بايست تشكيل گردد.
IMS

247. جلسة‌ اختتاميه (ادامه)
احياناً در صورت وجود نظرات متناقض در مورد يافته ها و نتايج مميزي، في‌مابين مميزي شونده و تيم مميزي موارد ميبايست مورد تبادل نظر قرارگيرد و رفـع گردد. در صورت عـدم رفع، كليـة حـالات مي‌بايست ثبت گردد.
چنانچه اهداف مميزي مشخص كرده باشد، توصيه ها مي‌بايست مطرح گردند. تاكيد مي‌گردد كه توصيه ها تعهدآور نيستند.
IMS

248. گزارش ممیزی فعاليتهاي مرتبط با گزارش مميزي از قرار زير مي‌باشد:
فعاليتهاي مرتبط با گزارش مميزي از قرار زير مي‌باشد:
تهيه و آماده سازي گزارش مميزي
تائيد، تصويب و توزيع گزارش مميزي
IMS

249. مميزی(ادامه) گزارش
گزارش مميزي توسط سرمميز تهيه مي شود و ميتواند شامل موارد زير باشد:
اهداف مميزي
محدودة مميزي، خصوصاً شناسائي سازمان و واحدهاي عملياتي و يا فرايندهاي مميزي شده و زمان صرف شده
شناسائي مشتري مميزي
تاريخ و محل‌هائي كه مورد مميزي در محل قرارگرفت
معيار مميزي
يافته هاي مميزي
نتايج مميزي
IMS

250. تكميل مميزي
مميزي هنگامي تكميل شده است كه تمامي فعاليتهاي تعريف شده در طرح مميزي اجرا شده باشد و گزارش تصويب شدة مميزي توزيع شده باشد.
اسناد باقيمانده از مميزي، بر اساس توافق في‌مابين گروههاي درگير و در مطابقت با روشهاي مميزي، قوانين و مقررات و يا الزامات قراردادي مي‌بايست نگهداري شده و يا منهدم شوند.
IMS

251. پيگيري مميزي
نتيجة مميزي ممكن است نشانگر ضرورت اقدامات اصلاحي، پيشگيرانه و يا بهبود باشد.
تصميمات مربوط به اين اقدامات عموماً توسط مميزي شونده اتخاذ و در چارچوب زماني مورد توافق اجرا مي‌گردد و جزئي از مميزي محسوب نمي‌گردند.
مميزي شونده مي‌بايست مشتري مميزي را از وضعيت اين اقدامات مطلع نمايد.
IMS

252. پيگيري مميزي
تكميل و اثربخشي اقدامات اصلاحي مي‌بايست تصديق گردد. اين تصديق مي‌تواند بخشي از مميزي بعدي باشد.
برنامة مميزي ممكن است پيگيري مميزي، توسط اعضاي تيم مميزي را مشخص نمايد.،
در چنين موردي، مي‌بايست حفظ استقلال مميزي‌هاي بعدي مورد توجه قرار گيرد.
IMS

253. www.frsaba.com info@frsaba.com
تهران – خیابان ستارخان – خیابان نیایش – پلاک 35– طبقه سوم – واحد 7
تلفن: تلفکس: