1. Thumela – Elmé Barnard

2. Elmé Barnard
Vanaf 1980 het die Departement van Nasionale Onderwys ‘n landswye kompetisie vir Afrikaanse gedigte by skole aangebied. Die beste gedigte is gepubliseer in Poort. Elmé Barnard se gedig,Thumela is in 1983 in die bundel Poort gepubliseer.

3. Thumela – Elmé Barnard
tot siens meneer
het jy geskree
en vir oulaas gemaak ernstig
na ‘n kennisgewingbord
met hordes sportaankondigings
en lyste eksamenroosters
Wat jou nie meer kon raak
gestaar
jou boeksak toe
met ‘n wilde tol
die lug ingeskiet
en ‘n geskiedenisboek gepos
sodat die blaaie
verward
oor die verlate skoolvierkant saai
terwyl jy laggend
om ‘n hoek verdwyn
gemaak geskok
het meneer weggedraai
maar ek het bly wonder
Of dit vir jou
dan niks beteken

4. Die skoolverlater maak of hy ernstig is
Thumela – Elmé Barnard
Herhaling van ee-assonansie
Om weg te stuur(Xhosa); om te groet
laaste keer
tot siens meneer
het jy geskree
en vir oulaas gemaak ernstig
na ‘n kennisgewingbord
met hordes sportaankondigings
en lyste eksamenroosters
Wat jou nie meer kon raak
gestaar
Die “jy” het nie mooi gegroet nie
Die skoolverlater maak of hy ernstig is
meervoude
Dit is nie meer deel van die kind se ervaring nie

5. en ‘n geskiedenisboek gepos sodat die blaaie verward
Reaksie van die jy – aangesprokene = hoërskoolseun
jou boeksak toe
met ‘n wilde tol
die lug ingeskiet
en ‘n geskiedenisboek gepos
sodat die blaaie
verward
oor die verlate skoolvierkant saai
Staan alleen in versreël: beklemtoon seun se reaksie
Beklemtoon d.m.v. inkeping
Daar is niemand nie

6. Vrye vers: geen leestekens of vaste rymskema nie
reaksie van die leerder
terwyl jy laggend
om ‘n hoek verdwyn
gemaak geskok
het meneer weggedraai
maar ek het bly wonder
Of dit vir jou
dan niks beteken
Alliterasie – onderwyser gee ook voor
Onderwyser se reaksie
Spreker wat die meneer en die kind se gedrag dophou
Spreker se gedagtes
wending
Vrye vers: geen leestekens of vaste rymskema nie
Enjambement kom voor

7. Woordverklarings Thumela (isiXosa): stuur dit weg! send it away!
tot siens meneer
het jy geskree
en vir oulaas gemaak ernstig
na ‘n kennisgewingbord
met hordes sportaankondigings
Thumela (isiXosa): stuur dit weg!
send it away!
gemaak ernstig: gee voor om ernstig te wees
pretending to be serious
vir oulaas: vir die laaste maal
do something for the very last time
kennisgewingbord
notice bord
hordes: ‘n groot, deurmekaar klomp
many, lots of
sportaankondigings: inligting oor sportaangeleenthede
sport announcements

8. wat jou nie meer kon raak Doesn’t concern you anymore
en lyste eksamenroosters
Wat jou nie meer kon raak
gestaar
9 jou boeksak toe
10 met ‘n wilde tol
die lug ingeskiet
eksamenroosters
exam timetables
wat jou nie meer kon raak
Doesn’t concern you anymore
gestaar
gazed, stared
boeksak
schoolbag
met ‘n wilde tol
with a wild spin through the air
die lug ingeskiet
shot into the air

9. geskiedenisboek gepos threw a history book
12 en ‘n geskiedenisboek gepos
13 sodat die blaaie
verward
15 oor die verlate skoolvierkant saai
16 terwyl jy laggend
geskiedenisboek gepos
threw a history book
blaaie
pages
verward
untidy, tangled
verlate
desolate
saai
scatter
laggend
laughing

10. disappear around a corner
17 om ‘n hoek verdwyn
18 gemaak geskok
19 het meneer weggedraai
20 maar ek het bly wonder
21 Of dit vir jou
dan niks beteken
om ‘n hoek verdwyn
disappear around a corner
gemaak geskok … weggedraai
pretending to be shocked … turned away
maar ek het bly wonder
but I kept wondering
Of dit vir jou dan niks beteken
Does this mean nothing to you

11. Bespreking
Die gedig handel oor die laaste skooldag van graad 12’s wat die skool verlaat om die grootmenswêreld te betree. Die gedig beskryf hoe die persoon sy blydskap nie kan keer nie. Dit is waarskynlik ‘n seun, want net ‘n seun sal sy boeksak “met ‘n wilde tol” die lug “inskiet” en een van sy boeke met geweld oor die skool se vierkant weggooi. Dit is tipies van ‘n jongmens wat nog nie sy emosies kan beheer nie. Hy groet die onderwyser nie rustig nie, maar skree “tot siens”. Hy kyk “gemaak ernstig” na die “kennisgewingbord” en gooi daarna sy boeksak in die lug. Die onderwyser is al gewoond aan hierdie gedrag en maak asof hy geskok is, maar draai om, om voor te gee dat hy die kind ook nie sal mis nie.

12. Die persoon wat alles sien gebeur is omgekrap, want vir haar het dit wat sy op skool geleer het, meer beteken. Thumela beteken : stuur, oordra, wegstuur of versend – dit verwys waarskynlik na die dag dat die skool die jongmense oordra aan die grootmenswêreld. Die gedig kan in drie dele verdeel word: Deel 1: Beskryf die skoolverlater se optrede Deel 2: Handel oor die onderwyser se reaksie Deel 3: Ons kry die spreker se gedagtes

13. Titel Thumela is die isiXosa woord wat beteken “om weg te stuur” of geloof. Die onderwyser laat die leerder gaan om sy eie pad te loop. Die verteller voer ‘n denkbeeldige gesprek met die leerder en die onderwyser “gemaak”. Beide die onderwyser en die leerling gee voor. Hulle is nie regtig nie. Meervoude Word gebruik om die baie aankondigings en lyste eksamenroosters te beklemtoon. Nou maak dit nie meer saak nie, want hy gaan nie meer deel daarvan wees nie.

14. Assonansie Bind die gedig saam deur die gebruik van die lang “a” in woorde soos: oulaas; gemaak Personifikasie Die geskiedenisboek se blaaie is verward. “n Menslike gevoel, word aan die blaaie gegee. Daar vind ‘n “verdieping” plaas in die laaste drie versreëls waar die spreker wonder oor die “gemaak ernstig” en “gemaak geskok” van die leerder en die onderwyser en of die opvoeding en al die geleenthede dan werklik niks beteken het nie.

15. Vrae en antwoorde
1. Met wie word daar gepraat in hierdie gedig? Wie word in die gedig aangespreek?
skoolverlater/hoërskoolleerder
2. Watter woord sê vir ons dat dit die laaste keer was wat die leerder iets gedoen het?
“oulaas”
3. Waarom kyk die leerder “gemaak ernstig” na die kennisgewingbord?
Hy maak asof hy nog belange by skoolaktiwiteite het.
4. Gee een woord uit die gedig wat vir ons aandui watter tyd van die jaar dit is.
eksamenroosters
5. Waarom dink jy het die leerder sy boeksak in die lug gegooi?
Hy was bly hy is klaar met skool.

16. 6. Ons kan sê dat “geskiedenisboek” betekenisvol is in die gedig
6. Ons kan sê dat “geskiedenisboek” betekenisvol is in die gedig. Waarna kan dit hier verwys?
Skool is nou geskiedenis.
7. Wat word bedoel met “sodat die blaaie/verward/oor die verlate skoolvierkant saai” in versreëls 13 tot 15?
Die blaaie verwys ook na die kind se gevoelens wat as verward beskryf kan word.
8. Waarom verdwyn die leerder “laggend” om die hoek?
Hy is bly om klaar te wees met skool .
9. Ons kan sê dat die onderwyser en die leerder toneel speel: albei gee iets voor. Verduidelik die stelling en haal woorde uit die gedig aan om jou antwoord te motiveer.
gemaak ernstig: Die leerder maak asof hy ernstig is oor die skool se aktiwiteite
gemaak geskok: Die onderwyser maak asof hy geskok is oor die leerder se gedrag.

17. 10. Hoe sluit die titel aan by die inhoud van die gedig?
Thumela beteken groet. Die kind is veronderstel om die onderwyser te gaan groet.
11. Wie , dink jy, is die waarnemer wat die gebeure beskryf?
Dit kan ’n ander onderwyser wees. “Ek-spreker”; mede-leerder
Haal die woord aan wat sê dat die seun vir die laaste keer na die
kennisgewingbord kyk.
“oulaas”
Watter een versreël sê dat die seun nie meer deel van die skoolaktiwiteite is
nie?
“wat jou nie meer kon raak”
14. Watter woord beskryf hoe die seun sy tas vinnig en hoog in die lug ingooi?
“ingeskiet”
15. Sê in jou eie woorde wat met die geskiedenisboek se los bladsye gebeur.
Dit het in die skoolvierkant rondgewaai.

18. 16. Hoe reageer die seun op die gooi van die geskiedenisboek
16. Hoe reageer die seun op die gooi van die geskiedenisboek? Haal een woord as antwoord aan.
Hy lag daaroor.
17. Is die volgende stelling waar of onwaar? Motiveer jou antwoord.
Daar is nog baie kinders op die skoolterrein.
onwaar – die skool is “verlate”
18. Waarom dink jy staan die woorde “gestaar” en “verward” albei alleen as ‘n versreël?
beklemtoon die emosies wat hier betrokke is
19. Watter soort beeldspreek is ”sodat die blaaie/verward/oor die verlate skoolvierkant saai”?
personifikasie
20. Watter reaksie toon die onderwyser op die gooi van die geskiedenisboek? Noem twee dinge.
Hy maak asof dit hom nie raak nie; draai om.

19. 21. Watter woord wys dat daar nou ‘n verandering of wending in die gedig kom? (Die fokus verskuif met hierdie woord na die spreker) “maar” 22. Wie wonder nou oor die seun en die onderwyser se reaksies? Die “ek”; die spreker 23. Omskryf wat jy dink die ”dit” in “of dit vir jou” beteken. al die waardes en lewenswaarhede wat die onderwysers vir die leerder geleer het. 24 Watter soort vers word in die gedig gebruik? vrye vers

20. 2. D 3. B 4. E 5. A 25. Waarmee maak die digter die gedig klankryk?
alliterasie
26. Wat is die tema van die gedig?
Kinders voltooi hul skoolloopbaan en besef nie hoe belangrike tyd dit in hul lewens is nie/Hulle behoort dankbaar te wees teenoor onderwysers.
Pas die woord/frase/sinsdeel in KOLOM B by die stellings in KOLOM A.
1. F
2. D
3. B
4. E
5. A
28. Kies die korrekte woord: Die leerder gooi die geskiedenisboek, want hy/sy voel: verlig; opgewonde; gefrustreerd; gelukkig; haatdraend.
29. Van watter TWEE opeenvolgende woorde lei ons af dat die spreker steeds nie oor alles seker is nie?
“bly wonder”