1. INTEGRIMET EKONOMIKE RAJONALE6
Kapitulli
INTEGRIMET EKONOMIKE RAJONALE

2. Dhe të gjithë burrat dhe gratë janë thjeshtë aktorë.
E gjithë bota është një skenë.
Dhe të gjithë burrat dhe gratë
janë thjeshtë aktorë.
William Shakespear

3. Mbasi te keni pervetsuar kete teme ju do te jeni ne gjendje te:
Te kuptoni format dhe karakteristikat e integrimeve ekonomike
Te diskutoni shkaqet ekonomike te integrimeve ekonomike
Te vlersoni shkaqet politike te integrimeve ekonomike
Te spiegoni aresyen pse disa grupe shtetrore jane kunder integrimeve ekonomike

4. Rast studimi: Rritja e konkurrencës në tregun e automobilistikës në Europë
Në vitin 2002 egzistonin dallime të mëdha në cmimet e veturave në shtetet e ndryshme
Shkaku kryesor i cmimeve të ndryshme ishte klauzola “Blokimi i shkarkimit” (“Bloc exemption”)
Në vitin 2002 Komisioni europian e tërhoqi këtë klauzolë dhe inkorporoi ligjin e ri me qëllim që të inkurajon konkurrencën brenda eurozones.
Ligji i ri kishte me qëllim rritjen e konkurrences dhe reduktimin e cmimeve

5. Rendesia e integrimeve ekonomike
Deri para LDB bota ndahej ne: qender dhe periferi
Mbas LDB pasqyra e botes ndryshoi rrenjesisht
Politika e integrimeve - politike e rritjes ekonomike
Haberler: “periudha e integrimeve”(mbi 200 integrime ne bote)
Ndikimi i politikes shtetrore dhe ideologjise ne integrimet ekonomike

6. Rendesia e integrimeve ekonomike
Sot regjionalizmi paraqet proces kompleks dhe multidimenzional i transformimit te shoqerise ku niveli rajonal eshte pjese e rendesishme e aktiviteteve shoqerore
IER jane komplimentare :
- sfidave ekonomike, sociale, mjedisit nuk mund te realizohen ne nivel kombetar
- regjionalizmi efektiv kerkon forma te organizimit rajonal
Vendi a do t`i takon qendres ose periferise varet nga integrimi i tij ne keto integrime rajonale

7. Triadi

8. Triadi: SHBA/ Kanada, Unioni Europian dhe Japonia 1997 ($ Miljarda)
EUROPEAN
UNION
31.4
97.1
110.9
68.8
UNITED STATES & CANADA
JAPAN
52.7
99.5
For additional figures see: “Indicators of Market Size for 115 Countries I” Crossborder Monitor, August, 1994, pp.4-7

9. Triadi Amerika Veriore + Europa P. + Japonia
14% e popullsise boterore popullsia (900 Mp)
80% e GNP boterore (25 T$)
85% e paritetit te fuqise blerese boterore
90% e teknologjise boterore

10. Definimi dhe kushtet e integrimeve
Marreveshje midis shteteve
Qellimi: zvogelimi ose eliminimi i barierave per marredhenje ekonomike midis vendeve anetare
Kushtet: deshira per integrim, afersia gjeografike, sistem ekonomik identik, merr obligime dhe pergjegjsi

11. Shkallët e integrimit ekonomik
Zona e lirë tregtare
Unioni doganor
Tregu i përbashkët
Bashkimi ekonomik
Bashkimi politik

12. Shkallët e integrimit ekonomik
Fig 8.1

13. Zona e lire tregtare
Eliminon te gjitha barierat e tregtise se mallrave dhe sherbimeve brenda anetareve te integrimit
Secili anetar i integrimit i eshte lejuar te cakton vet politiken tregtare me shtetet tjera joanetare
Shembull: EFTA (Shoqata Europiane e tregtise se Lire)
NAFTA

14. UNIONI DOGANOR
Eliminon te gjitha barierat tregtare midis vendeve anetare
Krijon politike tregtare te jashtme te perbashket ndaj vendeve jo anetare
UE ka filluar prej kesaj faze

15. TREGU I PERBASHKET
Eliminon te gjitha barierat e tregtise se jashtme per vendet anetare te integrimit
Zbaton politike tregtare te jashtme te perbashket per vendet jo anetare
Lejon levizjen e lire te faktoreve te prodhimit brenda vendeve anetare

16. BASHKIMI EKONOMIK Eliminon te gjitha barierat e tregtise
Zbaton politike te trgtise se jashtme te perbashket ndaj jo anetareve
Lejon levizjen e lire ne kuader te vendeve anetare te faktoreve te prodhimit
Zbaton politike te perbashket: monetare, fiskale,
BE ne shume gjera identifikohet me kete faze te integrimit

17. BASHKIMI POLITIK
Organ qendror i shtetit i cili kordinon politiken: ekonomike, sociale dhe politiken e jashtme te vendeve anetare
BE synon te arrije kete faze ne te ardhmen

18. Cilet jane aresyet per integrimin ekonomik rajonal ?
Aresyet ekonomike
Aresyet politike

19. Arësyet ekonomike për integrim
Shtetet specializohen për ato produkte dhe shërbime të cilët i prodhojnë më me efikasitet
Tregtia e lire stimulon rritjen ekonomike të vendit
Rritja e IDH-ve dhe prodhimit botëror
Negociatat në kuadër të integrimeve rajonale janë më të lehta se sa në kuadër të GATT –it dhe OTB-se

20. Pengesat për integrim Integrimi është rëndë të arrihet dhe të mbahet
Kombet mund të përfitojnë, por grupet në shtete mund të dëmtohen
Humbja potenciale e sovranitetit dhe kontrollit mbi cështjet politike të vendit

21. Integrimi ekonomik rajonal në Europë
Europa ka dy bloqe të tregtisë
BASHKIMI EUROPIAN - BE
Paraqet fuqi ekonomike botërore me 27 anetarë
SHOQATA EUROPIANE PER TREGETI TE LIRE - EFTA
Ka vetem 4 antarë: Zvicra, Islanda, Norvegjia dhe Liteshtanja

22. Evulimi i Unionit Evropian
UE është produkt i dy faktorëve politik:
Pasojat e shkatrimit nga Lufta e I-rë dhe e II-të Botërore dhe dëshira për paqe
Dëshira e shteteve europiane për pozitën politike dhe ekonomike në skenën botërore
1951 – Bashkësia Europiane për thëngjill dhe celik
Trakti i Romës themeloi BEE
Trakti i Maastricht nga BEE në UE

23. Shtetet e Bashkimit Europian
Map 8..1

24. Struktura politike e BE
Këshilli Europian
Kryetarët e shtetit dhe komisionit
Kryetari vendos për çështjet politike dhe drejtimin politik
Komisioni Europian
20 komisionarë të zgjedhurë nga anëtaret me mandat 4 vjecar
Propozimi, implementimi dhe vëzhgimi i legjislacionit

25. Struktura politike e BE
Parlamenti Europian
630 antarë të zgjedhur drejtpërdrejti
Propozim amendament në legjislaturë, fuqi të vetos për buxhetin dhe legjislaturës te ‘single trade’, emëroj komisioner
Gjyqi për Drejtësi
Këshilli i Ministrave

26. Struktura politike e bashkimit evropjan
Gjyqi për drejtësi
Një gjyqëtar prej cdo shteti
Dëgjon thirjen e ligjit
Këshilli i Ministrave
Një përfaqsues prej shteteve antare
Kontroll i skajshem i pushtetarve
S`ka ligje të BE pa miratim

27. Akti Unik Europian: Shkaqet
Disharmonizimi midis shteteve antare të BE
Rregullat tregëtare
Standardet teknike
Rrezultatet e themelimit të komisionit Delors në vitin 1985
Bazë për një akt evropjan

28. Akti Unik Europian
Programi për një treg unik ka paraparë t’ju jep kompanive të BE mundësi të shfrytëzimit në një shkallë më të madhe
Menjanimi i barrierave tregtare e ka rritur konkurencen, i ka forcuar kompanië e BE të jenë më eficiente
Ndryshimi i emrit nga BEE në BE

29. Themelimi i BE Qëllimet: Heqja e kontrollimeve ne kufi
‘Njohje e ndërsjelltë’ e standardeve të produkteve
Sigurim i hapur publik i jorezidentëve
Eliminimi i barrierave në konkurencen e sherbimeve bankare dhe ato të sigurimit
Eliminimi i restrikcioneve për transakcionet e huaja

30. Euro: Përfitimet dhe kostot
Kursimet nga përdorimi i një monedhe
Krahasimi i lehtë i çmimeve që rezulton në çmime më të ulta
Forcon efikasitetin dhe uljen e kostos
Krijon likuiditet të kapitalit tregtar
Rritë gamën e investimeve për individet dhe institucionet
Që prej vitit 2004 Euroja ishte më e fortë se dollari amerikan dhe pritet që te forcohet ende më shumë

31. Euro: Përfitimet dhe kostot
Kostoja:
Shtetet humbin kontrollin e politikës monetare
Banka Qendrore Europiane kontrollon rregullat për ‘Zonën Evropiane’
UE është një ”zonë optimale valutore”.
Ekonomitë e shteteve janë të ndryshme
Euro puts the economic cart before the political horse Euroja e vendos karrocën ekonomike para kuajve politik
Euroja e fuqishme e bën më të vështirë për eksportuesit e zones evropiane t`i shesin prodhimet e tyre

32. Rritja e BE
BE në vitin 2004 është tregu më i madhë me popullatë më të madhe se SHBA
10 shtete formalishte u pranuan në BE në vitin 2005
Popullata në BE u rritë në 450 milion
Krijon bariera evropiane të tregtisë prej jashtë?
Mund të ketë efekt në byrokracinë e BE dhe procesit të marjes te vendimeve

33. BE pas rritjes
Map 8.2

34. Integrimi ekonomik rajonal i Amerikës Veriore
Integrimi ekonomik rajonal i SHBA-së është ne rritje
NAFTA
MERCOSUR
Planet për FTAA
Map 8.3

35. NAFTA U përforcua në janar të vitit 1994,
Gjatë një periudhe prej 10 viteve tarifat u ulen (99% e produkteve të këmbyera)
Eliminimi i shumë barierave për rrjedhjen e shërbimeve përtej kufive
Eliminimi i restrikcioneve për FDI përveç në disa sektore
Energjisë dhe hekurudhës Meksikane
Linjës ajrore të SHBA-së dhe radio komunikimit
Kulturës kanadiane

36. NAFTA Mbrojta e pronës intelektuale
Aplikimi i standardeve të mjedisit kombëtar
Themelimi i komisionit për keqpërdorimin e rregullave

37. PROS NAFTA CONS Humbja e punëve të Meksikos
Baza e rritur dhe produktive e regjionit
Industritë me punë intenzive vendosen në Meksik
Meksikoja fiton investime dhe punësime të reja
Rritja e të arrdhurave në Meksik mundëson blerjen e produkteve amerikane/kanadeze
Kërkesa për të mira materiale rrit punësime
Konsumatorët blejnë me çmime më të lira
Humbja e punëve të Meksikos
Kompanit meksikane duhet të konkurojne me kompanit eficiente te Amerikës dhe Kanadas
Kompanit meksikane behen më eficiente
Degratim të mjedisit
Humbje e sovranitetit kombëtar

38. ANCOM: Pakti Andean Bolivia, Colombia, Ecuador, Peru, Venezuela
Gati dështoj. U përtërijë në vitin 1990 në Galapagos Declaration
Changed from FTA to customs union in 1992
Akoma ka mjaftë probleme politike dhe ekonomike

39. Mercosur 1988: Argentina, Brazil. 1990: Paraguay, Uruguay
1995: Agreed to move toëard a full customs union
Trade quadrupled betëeen
Has significant trade diversion issues
Revival in 2003 by Brazil’s president to be modeled after EU ëith common currency and elected parliament

40. Regional trade blocs in Asia : ASEAN
U themelua me 1967
Objektivi te arrihet tregu i lire midis vendeve anetare dhe te arrine bashkpunimin ne lemin e industrise
Brunei, Indonesia, Laosi, Malajsia, Filipinet, Myanmar, Singapori, Tailanda dhe Vietnami
Progresi eshte kufizuar nga kriza financiare aziatike ne vitet e 90’s

41. Bloku rajonal I tregtise ne Azi : APEC
Themeluar në vitin 1990 të promovoj tregti të hapur dhe të praktikoj bashkëpunim ekonomik
Promovoj sensë të komunitetit
18 antarë
50% e GNP botërore
40% e tregtis globale
Edhe pse progresi ishte i ngadalshëm, nëqoftëse është i sukseshem, mund të behët tregu me i madhe botëror i tregtis të lirë

42. APEC members
Map 8.4

43. Blloqet rajonale tregtare në Afrikë
Nëntë blloqet tregtare në rajon
Shumë shtete janë antare të më shumë grupeve
Progres i ngadalshem për shkaqe politike dhe dyshimeve të thella në lidhje me tregtin e lirë
Ekonomit më pak të zhvilluara dhe më pak të diversifikuara duhet të ‘mbrohen’
Në vitin 2001 Kenya, Uganda dhe Tanzania rifilluan Komunitetin e Afrikes Lindore të themelojnë unionin doganor 24 vjete pasi kishte dështuar

44. Blloqet rajonale tregtare në Afrik
Map 8.5

45. Efektet në biznes Më shumë çmime konkuruese
Mundësit: Krijimi i një tregu
Tregjet e mbrojtura tash janë hapur
Kosto më te ulët për biznes në një treg
Kërcënimet:
Dallimet kulturore dhe ushtrimet konkuruese e bejnë më të vështirë realizimin e shkallës ekonomike
Më shumë çmime konkuruese
Kompanit e jashtme të larguara nga tregu
Intervenimi i BE në bashkimin dhe marjen e kompanive