1. Procesi Metodologjia dhe gjetjet paraprake mbi zhvillimet AAP
Procesi Torino shqyrtim - një dëshmi-analizë e politikave të AAP në Kosovë
Procesi Metodologjia dhe gjetjet paraprake mbi zhvillimet AAP
Paraqitur : Instituti Pedagogjike I Kosovës Ekipi hulumtues GIZ Hulumtues ETF Menaxher për Kosovën

2. Procesi Torino
Procesi Torino është një proces pjesëmarrës që çon në analiza të bazuara në faktet e politikave të
AAP në një vend të caktuar.

3. QËLLIMI
Për të ndërtuar konsensus mbi mënyrat e mundshme të avansimit në politikën e AAP dhe zhvillimit të sistemit. Kjo përfshinë:   - përcaktimin e statusit të artit dhe vizionit për zhvillimin e AFP në vend/shtet        OSE   - pas një periudhe të caktuar, një vlerësim nëse vendet kanë arritur rezultatet e dëshiruara

4. QËLLIMI
Aktorët e vendit të zhvillojnë të kuptuarit e përbashkët të vizionit të AAP, prioritetet dhe strategjinë
Politikat vendore dhe të përballueshme të AAP janë përpiluar dhe vlerësuar, bazuar në prova / njohuri dhe bashkëpunim.
Analizat dhe arritjet janë rifreskuar në intervale të rregullta kohore
Mundësitë për mësimin e politikës përmes dhe në kuadër të vendeve partnere dhe me BE-në
Prioritetet e politikave informojnë strategjinë mbështetëse të FET-it dhe rekomandimet për Asistencën e Jashtme të Bashkimit Evropian
Vendet janë gjendje më të mirë të koordinojnë kontributet e donatorëve.

5. KATËR PARIMET
pronësia e procesit dhe rezultateve nga partnerët e vendit/shtetit pjesëmarrës
zgjerimi I pjesëmarrjes në proces, si bazë për reflektimet dhe ndërtimin e konsensusit / politikën e të mësuarit
qasje gjithëpërfshirëse, duke përdorur një koncept të gjerë të AAP për të rinjtë dhe të rriturit, duke respektuar
qasjen ndaj sistemit, përfshirë lidhjet me kërkesat ekonomike dhe sociale
vlerësimi i provave te bazuara në njohuri

6. Korniza analitike Rregullim të vogël nga viti 2010 - në mes tjerash:
Përkufizimet e efikasitetit të jashtëm dhe të brendshëm të cilësisë dhe efikasitetit
Mësimit sipërmarrës të përfshira nën "AFP dhe konkurrueshmërisë ekonomike"
Seksion i ri mbi Qeverisjen, duke përfshirë financimin e
Me Theks më shumë në trajnimin e të rriturve

7. KORNIZA ANALITIKE - PYETJET KRYESORE
Vizioni Politik: Cili është vizioni për zhvillimin e AAP dhe përputhet ky vizion me objektivat më të gjëra zhvillimore socio - ekonomike
AAP në lidhje me konkurrencën ekonomike: A janë cilësitë e ofruara nga sistemi i AAP në përputhje me ato të kërkuara nga zhvillimet e tregut të punës dhe ekonomisë?
AAP në lidhje me kërkesën dhe përfshirjen sociale: a përputhen institucionet, programet dhe njohuritë e ofruara nga sistemi I AAP, me aspiratat e nxënësve individual dhe nevojat e grupeve të rrezikuara?
Cilësitë e brendshme dhe efikasiteti: Cilat reforma të mëtutjeshme janë të nevojshme për modernizimin e blloqeve të ndryshme të ndërtimit të sistemit të AAP?
Qeverisja dhe financimi: A janë buxhetet, Menaxhimi i sistemit, dhe kapacitetet institucionale të mjaftueshme për të sjellë ndryshimet e dëshiruara në sistemin e AAP?

8. Procesi dhe Metodologjia

9. Organizimi i Rishikimit të Procesit Torino
Kontaktoni institucionin për ndërlidhje me ETF dhe institucionet e Kosovës (MASHT, IPK-ja dhe partnerët relevantë) nominuar: GIZ
Modaliteti Implementimi i zgjedhur nga përfaqësuesit e vendeve në fillimin e vitit 2012 Shqyrtues Procesit Torino (nëntor, 2011): ' vetë-vlerësim' 
Modalitet 'vetë-vlerësim': Kosova MASHT-i dhe partnerët e koordinuar nga GIZ mbledh hulumtimet relevante, duke përfshirë të dhënat, organizon procesin e konsultimit, hartimin dhe Vleresimin e raportit përfundimtar, me mbështetjen e ETF siguruar për të siguruar cilësinë e raportit përfundimtar.
Instituti Pedagogjik I Kosoves dhe një ekipi hulumtues i përbërë nga 6 anëtarë, të caktuar për punën kërkimore kryesore

10. Raport Shikimi i Procesit te Torinos
Permbledhje + Seksioni A dhe C
Permbledhje ekzekutive: A- Vizion per sistemin zhvillues te AAP( 1 faqe); C- Efikasiteti I jashtem: Adresimi i kerkesave sociale per AAP dhe perfshihet promotimi social (3-4 faqe)
Lida Kita- ETF
Haxhere Zylfiu – IPK
Luljeta Shala – IPK
Gabriela Platon -ETF
Ismet Potera – IPK
Binak Gerguri – IPK
Lida Kita- ETF
Haxhere Zylfiu – IPK
Luljeta Shala – IPK
Gabriela Platon -ETF
Ismet Potera – IPK
Binak Gerguri – IPK
Seksioni B dhe E
B- Efikasiteti i Jashtem; Adresimin demografik,nevojat e tregut te punes dhe ekonomise(3-4 faqe);E- Qeverisja duke perfshire financat e sistemit fillestar AAP dhe kapaciteti institucional per ndryshim (3-4 faqe)
Seksioni D dhe E
D- Kualiteti dhe efikasiteti i mbrendshem fillestar duke perfshire ofrimet e AAP( 3-4 faqe) – me mbeshtetjen e GPL-se; E: Qeverisja duke perfshire financat e sistemit fillestar AAP dhe kapaciteti institucional per ndryshim (3-4 faqe)
Michael Grahamn-IPK
Hajrije Devataku – IPK
Selim Mehmeti – IPK
Lida Kita – ETF
Haxhere Zylfiu – IPK
Luljeta Shala - IPK
Kapitujt e mbeshtetur
Seksioni D dhe E: Permbledhje ekzekutive (LKI)+ Seksioni A dhe D(MGR),
Finalizimin e permbledhjes ekzekutive (LKI)+ Section A
Komplikimet e raportit
Michael Grahamn-IPK
Hajrije Devataku – IPK
Selim Mehmeti – IPK
Redaktimi i Pergjithshem i Raportit
Rishikimi, diskutimi I gjetjeve nga TRP – ETF,IPK,GIZ
Koleksionimi i komenteve te shtuara ne ngjarjen e qershorit dhe integrimin e draftit final nga- ETF, IPK, GIZ
Aneksi i Draftit 1: Matriksi Qeveritar: ETF, IPK, GIZ; Aneksi i Draftit 2:Lista e indikatoreve kryesor- ETF, IPK, GIZ
RISHIKIMI FINAL- i gjithe ekipi

11. Procesi
Fillimi i vitit 2012 Shqyrtues të Procesit të Torinos - Nëntor, Rezultatet nga të katër grupet punuese nga punimet e seminarit të konsultimit.
  Zhvillimin e kapaciteteve, mentorimit një stërvitje për "mbledhjen e dëshmive për vlerësimin e sistemeve të AAP në Ballkanin Perëndimor dhe Turqi": Përfaqësues nga MASHT, MPMS, Sak, të AKK, të GIZ, e KPI në rajon dhe BE rrjeteve të gjithë vitin 2011 dhe 2012

12. Procesi Takime të rregullta dhe
Procesi i konsultimit mes GIZ kërkues dhe ekipi KPI kërkimor
Seminare të rregullta (GIZ - Ekipi i IPK hulumtim) me qëllim të përcjelljes vazhdimisht të gjeturat e reja, të dhënat që mungojnë dhe mangësive të cilat duhet të plotësohen.
Mbështetja e mëtejshme është dhënë vazhdimisht - Kosova koordinator për të komunikuar me ETF Kosovë Manaxher i ekipit → E Statistikave ETF.

13. Treguesit - ETF Doracaku
Një udhëzues praktik për përdorimin e treguesve në një kontekst kombëtar politikë-bërjes (në tri gjuhë).
Çfarë përbën një tregues dhe atë që një parakusht për një sistem informacioni të suksesshëm
Shembuj nga BE-ja në nivel global e treguesve në arsim për të gjithë dhe qeverisja
Klasifikimeve ndërkombëtare për krahasime ndërkombëtare (për p.sh. PISA)
Fokusimi në TP kuadrin analitik për të analizuar sistemet AAP.

14. TË DHËNAT STATISTIKORE
(Ndërkombëtarisht) treguesit në dispozicion mbledhur nga qendra Ekipit të Statistikave ETF
Ekipi kërkimor i Kosoves (IPK dhe GIZ, me mbështetjen e MASHT, MPMS dhe Sak) plotësuar këto me të dhënat e saj kombëtare.
Të dëshiruar të dhënat e përcaktuara në Kornizën analitike, plus Udhëzimet mbi Treguesit sasior (përkufizime, burimet).

15. Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për dëshmi
Indikatorët janë gjetur në burimet statistikore të ndryshme / institucioneve (SAK, MPMS, MASHT, etj)
Të dhënat e mbledhura nga ekipi kërkimor i TP (IPK, GIZ, ETF) pas Manualin e ETF mbi përdorimin e treguesve sasiorë
Referenca kombëtare dhe ndërkombëtare afatmesme, vjetore, raportet gjashtëmujore dhe dokumentet e politikave të lëshuara nga organizata qeveritare jo-qeveritare dhe super kombëtare
Pjesëmarrja në JARz (grupe pune), projektligjitligji dhe Ligjit i te rriturve AAP rishikim, takimet e koordinimit të donatorëve, nën-sektorit të grupeve punuese, punëtoritë AAP lidhura dhe takime të tjera.
Intervistë me një numër të përfaqësuesve të grupeve të interesuara (duke marr informacion plotësues te raporteve të publikuara të pagjetura)

16. Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për dëshmi
Në thellësi përmbledhje literaturë
Analiza në strategjitë, ligjet, komunikimit, etj
Analiza e profesioneve / aftësitë e nevojshme e tregut të punës (në krahasim me programet e AAP në ofertë).
Vëzhgimet në ngjarjet AAP ngjashme / panaire
(Firmat Praktika ekspozitë, etj)
Kërkesa e drejtpërdrejtë për të dhënat e publikuara të humbur dhe informacione për ofruesit relevante burimore (raportet e jashtme vlerësimi i ndikimit, raportet vjetore të progresit të lëshuara nga organizatat donatore, etj) përmes formulars standarde të përgatitura nga ana e ekipit hulumtues ose pyetje vetëm të drejtpërdrejta të veçanta

17. Burimet e te dhenave dhe Informacioneve per zhvillimin e AAP
Mbledhja e evidences dhe te dhenave per vleresimin e zhvillimit te AAP
Shenim:Institucionet e ardhshme jane ato qe kane ofruar te dhena direkte, te lidhura me zhvillimin e AAP, respektivisht per indikatoret e te dhenave te edukimit. Te gjitha keto te dhena jane marrur nga burimet primare nga drejtorati shkollor.
MEST
Te dhena Administrative: Indikatoret dhe te dhenat statistikore ne edukim.
Korniza strategjike: Raporti ndertohet ne baze te objektiveve, qellimeve dhe pritjet e jashtme si qellime te parashturara ne strategjite nacionale- KESP, VET. Edukimi per te Rritur, Strategjia e Trajnimit, Strategjia e Punesimit etj.
MLSW: Te dhenat ne tregun e punesimit/ fuqise punetore dhe punesimit bazuar ne informacionet/regjistirmet te ofruara nga Servisi Publik i Punesimit: Raportet vjetore – Puna Publike dhe Punesimi.
Gjithashtu: Ligji Legjislativ I lidhur me AAP-AAP, Ligji ne Edukimin per te Rritur dhe Trajnimin, Ligji HE, Ligji mbi fuqine Punetore, etj.
Vemendje te veqante do ti kushtohet objektivave te caktuar te AAP ne KESP
Agjencia Statistikore e Kosoves (SAK): Statistikat e Edukimit, Studimet e Fuqise Punetore, Demografika, Shoqerimi dhe riproduktimi I studimit te shendetesise, Produkti I Brendeshem Bruto nga qasja e shpenzimeve ne Kosove, Studimi I Buxhetit etj.
1.Organizatat supreme nacionale: Banka Boterore, OECD, EU
2.Organizata e UN ( UNDP, UNICEF, UNKT, UNIFEM etj.)
3.Institucionet lokale, organizatat( + OJQ-ja): KPI, KEC.
4.Institucionet dhuruese dhe organizatat: GIZ, USAID, LuxDeV, Ambasadat, ADA, Danida,Norad, ECLO…
5.Kerkime tjera studiuese nga individet, academia, Institucionet Kerkurese ne Universitete

18. REZULTATET PRELIMINARE

19. Vizioni për zhvillimin e sistemit të AAP
1. Vizioni për zhvillimin e AAP
2. vizion AAP dhe zhvillim të qëndrueshëm
3. Prioritetet - Vizioni përkthimin e AAP në masa të politikës dhe veprime
Vizioni për zhvillimin e sistemit të AAP
Faktorët socio demografike dhe trendet
Ndryshimet kryesore ekonomike
Tendencat e tregut të punës dhe sfidat e papunësisë
Si e bene sistemi i AAP adresimi i tyre?
Efikasiteti i jashtem: ekonomik
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Sfidat kryesore sociale (Nxënësve vulnerabël ', komuniteteve, grupet e tjera të arsimit dhe mundësitë e tregut të punës dhe sfidat)
Si e bene sistemi i AAP adresimi i tyre
Efikasiteti i brendshëm dhe cilësisë
Si është cilësia përcaktuar në nivel ofruesi
Përparësitë dhe dobësitë në cilësi dhe efikasitet të brendshme
Cilat janë prioritetet kryesore dhe veprime e mëtejshme të politikës
Qeverisja dhe financimi
Menaxhimi (decentralizimi)  sistemit të AAP
Mekanizmat për sigurimin e cilësisë
Përfshirja Sociale partnereve dhe investimet në sistemin e AAP
Cilat janë prioritetet kryesore për përmirësimin e qeverisjes dhe financimit

20. Vizioni dhe gjendja e artit në sektorin e AFP: 2011-2016 strategji - afatgja
Objektivi: të zhvillojë 'lidhje të qëndrueshme midis AAP dhe zhvillimet globale ekonomike dhe sociale' .
Objektiva kryesore:
1. Praktika e studentëve profesionale në AAP do të kryhet në bashkëpunim të ngushtë me ndërmarrjet;
2. Deri në vitin 2015 shkollat ​​profesionale duhet të kenë autonomi financiare dhe operacionale;
3. Qendrat e kompetencave duhet të bëhet një pjesë integrale e sistemit të AAP kombëtar;
4. Profilet profesionale të ofruara nga institucionet e AAP duhet të bëhet relevante për tregun e punës;
5. Nuk duhet të jetë gjithëpërfshirës dhe vlerësues të funksionimit të sistemit në AAP;
6. Kurrikulave të AFP duhet të jetë në përputhje me nevojat e tregut të punës dhe për të përmbushur standardet ndërkombëtare;
7. Nuk duhet të jetë në lëvizshmëri gjithnjë të punësimit të diplomuarit nga AAP si në tregun vendas dhe të huaj;
8. Një sistem funksional kombëtar i kualifikimeve dhe procedurat për ekuivalentimin dhe akreditimit duhet të jetë në vend.

21. Prioritetet afatshkurtra - JAR 2012
Prioritetet e përcaktuara në një proces pjesëmarrës nga shumica e aktorëve AAP
(JAR, 2012) që përfshin një periudhë një vjeçare:
Përmirësimi i praktikave profesionale në shkollat ​​e AAP: Praktika profesionale e studentëve është organizuar në bashkëpunim të ngushtë me ndërmarrjet.
Zhvillimi i programeve mësimore AAP dhe materiale mësimore: kurrikulave të AFP janë në përputhje me nevojat e tregut të punës dhe standardet ndërkombëtare.
Forcimi i lidhjeve midis AAP dhe tregun e punës: profilet profesionale të ofruara nga institucionet e AAP janë relevante për tregun e punës dhe zhvillimin e burimeve njerëzore të Kosovës.

22. Vizioni për zhvillimin e sistemit të AAP
ARRITJET
Reformat l- ëvizjet: Reformat e vazhdueshme lëvizjet në sigurimin e cilësisë (Validiteti dhe akreditimi i programeve), zbatimi i standardeve, kurrikula ,vlerësimi dhe çertifikimi dhe kualifikimet në përputhje me Kornizën Kombëtare të Kualifikimeve.
Shfaqja e sistemit të ri: Marrëveshjet sistematike dhe të përhershme institucionale janë në vend të shqyrtimit të legjislacionit ekzistues në bashkëpunim me partnerët socialë dhe aktorë të tjerë AAP (ri-funksionimin e KAAP dhe zhvillimin e KAAP artikuluar në projektligjit AAP dhe në procesin e rishikimit) (Projekt AAP Ligji dhe Rishikimi i KAAP dhe AVET)
Shembuj të mirë për arsim dhe trajnim: Trajnimi i mësuesve, sigurimit të cilësisë dhe parimet ne zhvillimin e kurrikulit.

23. SFIDAT
Koherencën e strategjive dhe kuadrit ligjor (strategjitë sektoriale të izoluara dhe ligjet)
Shpërndarja e dëshmive
Vendimi Politikave bazohet në partneritet
Sistemi është përballur akoma me projekte fazën pilot dhe pa politikë të konsoliduar
të mësuarit dhe vlerësimit sistematik ndikimit
Bazuara në dëshmi Politika marrjes nuk është ende një sektor të gjerë qasje
Pronësia shumë pak në diskutimet e politikave kombëtare të udhëhequr, kryesisht ekspertizës nga donatorët dhe të jashtme (input ndërkombëtare dhe lokale)
Ekziston një rrezik i konsiderueshëm për mungesën e ngulitjes të elementeve reformuese AAP në traditat ekzistuese kombëtare, preferencat, strukturat dhe praktikat.
Divizioni AAP ende po përballet me mungesën dhe mungesa e kapacitetit për të trajtuar të gjitha qëllimet ambicioze të përcaktuara

24. Afatshkurtër, afatmesëm, afatgjatë
Në përgjithësi, prioritetet afatshkurtra për AAP janë përcaktuar nga ministritë e linjës, partnerët socialë dhe aktorëve të tjerë (JAR, 2012)
Pyetja është:
Si këto prioritete të jenë të përkthyera në masa të politikës dhe veprimeve konkrete?
Afatshkurtër, afatmesëm, afatgjatë

25. Efikasiteti i jashtem: ekonomik
Faktorët socio demografikë dhe trendet
Rritja e popullsisë është në normë mjaft konstante (0.6%)
Kushtet e kërkuar në tregun e jashtëm të punës janë raportuar të ketë pasur një ndikim në tregun e punës së Kosovës - rënie në remitancat e vëzhguara (MEF, 2010)
Ekonomia informale vazhdon të shkojnë nga % të PBB-së (MEF, 2010)
Sektori kryesor ekonomik në Kosovë përbëhet nga shërbimet (me një përqindje e PBB-së prej 68 për qind në vitin 2010) e ndjekur nga industria (20% në vitin 2010) dhe bujqësia (12% në vitin 2010)
Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime (71% në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri dhe vetëm 6% punon në bujqësi.

26. Tregu i punës
Kosova nuk ka ndërmarrë një LFS nga viti 2009, por të dhënat nga burimet administrative janë në dispozicion (MPMS, 2012).
Edhe pse të dhënat e fundit nuk janë në dispozicion, indikacionet janë se papunësia e të rinjve mund të jetë edhe më e lartë (Banka Botërore, 2012:26).
Në përgjithësi, Kosova ka arritur të reduktojë papunësinë, por disi nga nivelet shumë të larta (Banka Botërore, 2012:24). Është vlerësuar akoma si më të lartat në Evropë (47,5%, AFP 2009 dhe 35-39%, MPMS)
Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime (71% në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri dhe vetëm 6% në bujqësi punon
Tregu i punës është "pushtuar" me një mesatare prej punëkërkues të rinj çdo vit (MPMS, 2012:29), dhe mundësitë e vogla punë të reja në vit (USAID, 2009:6) - janë në dispozicion të tyre (UNKT, 2012 ).

27. Aftësitë e ofruara nga sistemi  AAP kundrejt atyre që kërkohen nga tregu i punës
Studimet e punëdhënësve të bazuar në një numër të profileve AAP sipas planprogrameve të reformuar GTZ, 2009; GIZ: 2012) kërkon më shumë kompetenca profesionale (Disiplina të veçanta), por AAP ofron më shumë të orientuar teorike.
Kërkesa për një grup të caktuar të kualifikimeve dhe Konkurse të hapura (ndërtimi të lidhura me bujqësi) (që janë të ofruara nga ofruesit e AAP) është rritur siç raportohet nga punëdhënësit e Aleancës (AKB, 2012). Megjithatë, ka pak dëshmi nëse Ofertat AAP janë duke u udhëhequr nga këto kërkesa (pa të dhëna për nxënësit AAP vendndodhjen e tregut të punës - për studime psh gjurmëlënës).

28. Megjithatë, ekziston një përqindje e konsiderueshme e
Aftësitë e ofruara nga sistemi  AAP kundrejt atyre që kërkohen nga tregu i punës
Një numër i praktikave të reja janë duke kontribuar në përmirësimin e qëndrimeve të nxënësve AAP '  ndërmarrëse dhe aftësive (të tilla si: Firmat Praktika, CoCs).
Megjithatë, ekziston një përqindje e konsiderueshme e
studenteve te shkollave ​​profesionale (18%) që nuk angazhohen në çdo praktikë profesionale që mund të ofrojnë ata ndërmarrëse – ne të mësuarit e bazuar (bazuar si në një hulumtim të vogël, të mostruar KPI pune pabotuar).

29. Sfidat kryesore në rrezik
Sistemi i Kosovës AAP përballet me probleme themelore në drejtimin e politikave dhe reformave të bazuar në kërkesat e tregut të punës.
Hulumtimi i rregullt është i kufizuar dhe një foto e madhe nuk mund të ofrohen nga copa të vogla të informacionit.
  Pavarësisht nga disa OJQ-të, institutet kërkimore dhe aleanca të biznesit për të siguruar të dhëna në lidhje me reagimet e punëdhënësve, kënaqësinë dhe kërkesave të mëtejshme për kompetencat, një AAP orientuar dhe në punë të gjerë që mbulon sistemin e kërkimit nuk është ende në vend.
Kapaciteti kërkimore, veçanërisht atë të universiteteve dhe institutet kërkimore në vend mbetet shumë e dobët (EC, 2011:30).

30. Mungesa e një mekanizmi për të gjurmuar e punësimit të të diplomuarve AAP është e njohur në nivel strategjik dhe të politikave (KESP )
Pyetja mbetet:
Cilat janë prioritetet kryesore për përmirësimin e efikasitetit të jashtëm ekonomik në sistemin e AAP? Kush do të ndërmarrë përgjegjësinë e tregut rreth dhe hulumtim të diplomuarve?

31. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Një rënie prej për qind në normat e regjistrimit në arsimin e të rriturve (MASHT, 2012) është vërejtur në vitin shkollor 2011/2012 në krahasim me periudhën që përfshin
Të ALMPs kanë arritur jashtë vetëm për 9 për qind të grupeve të pakicave dhe 9% e personave me aftësi të kufizuara (UNDP, 2011).
Shumica e kosovarëve të moshës 15 + (53%) nuk kanë përfunduar arsimin e mesëm të lartë (40.6% e meshkujve dhe 65,4% e grave) (2009).
Niveli i punësimit është më i ulët për grupmoshën me vetëm 10.7% në 3.7% për meshkuj dhe femra (ESK, 2009).
Shumica e të papunë vazhdojnë të jenë të papunë afatgjatë (12 +). Nuk ka korrelacion të vazhdueshëm në mes të papunëve dhe (më i ulët) niveli arsimor

32. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Më konkretisht, përfshirja e grave në AAP dëshmon të
të jetë shqetësuese të lartë jo vetëm në aspektin e qasjes, por edhe në
përfaqësimi në disproporcion mes njëanshëm të caktuar
profilet ofruara në shkollat ​​(Kastrati, 2010:14)
Gratë nga komunitetet rom ashkali egjiptas janë të përfaqësuar vetëm me për qind në AAP, ndërsa gratë nga komunitetet e tjera bëjnë rreth 50 për qind në këtë nënsektor.
Dy të tretat e meshkujve joaktiv dhe 80% e femrave joaktive kanë më pak se arsimin e mesëm të lartë (ESK, 2009, AFP).
Përfaqësimit të grave në tregun e punës mbetet akoma shumë e ulët 28,7% dhe më pak se gjysma e të punësuarve (12%) pune nën një kontratë të përhershme me kohë të plotë.

33. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Të dhënat nga MASHT-i ( ) tregojnë një rënie të lehtë në normat e regjistrimit në arsimin e përgjithshëm e sipërm të mesme (2.21%).norma regjistrimit në shkollat ​​profesionale është vlerësuar për qind, duke shënuar një rënie prej 3.33%.
Përveç kësaj, braktisjet nga shkalla e nxënësve të shkollave profesionale vazhdon të jetë i lartë. Deri në fund, të vitit shkollor 2009/2010, përqindja e nxënësve që braktisur arsimin e tërë e sipërme të mesme ishte 2,98%, ku 81,12% prej tyre ishin të pista profesional (MASHT, EMIS, 2012).
Një raport tjetër tregon se komunitetet RAE ka tendenca më të larta të braktisjes, me ritme edhe më të larta të vërejtura në vajzave RAE (Riinvest, 2009).

34. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Pakicat etnike gjithashtu vuajnë nga papunësia më të larta dhe mosveprimi ekonomik sesa të popullsisë në përgjithësi. 25% e të rriturve RAE kanë disa lloj punë të përhershme ose të përkohshme (pa përfshirë aktivitetet informale) dhe 45% e burrave janë duke kërkuar një punë (KFOS / Compass, 2009)
AAP për nxënësit me Aftësi të Kufizuara (intelektuale, verbim, dëmtim ne folur apo dëgjuar) është e organizuar ne pesë qendra të resurseve.
Gjithsej 143 studentë kanë qenë të përfshirë në vitin shkollor 2011/2012 (Qendrat Burimore, 2012) duke shënuar një rritje prej 12% në regjistrimin në krahasim me vitin e kaluar (98 në 2010/2011, MASHT-SMIA, 2011/2012). Rezultate inkurajuese janë vënë re në klasën e 10-të të arsimit profesional, me një normë të regjistrimit 42% e këtij grupi (burimet Qendrat, 2012).

35. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Progres është vërejtur në normat e regjistrimit në rritje të nxënësve me aftësi të kufizuara, por edhe përpjekjet për të përfshijnë e pakicave në sistemin duke ofruar programe në të gjitha gjuhët e pakicave dhe trajnimin e mësuesve për stafin e pakicës.
Përpjekje të tjera për të synuar etnike, gjinore dhe komponentëve të aftësisë së kufizuar mund të vërehet në nivelin e sistemit dhe nivelit të projektit.

36. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Megjithatë, "Ka individ të mjaftueshme për të ardhur keq që kanë humbur në mundësin për shkollim ku perpiqen për të hyrë në skemat e trajnimit profesional - veçanërisht gratë rurale, ndër më të varfërit e të varfërve" (UNDP, 2012:5)
"Aktualisht, programet e trajnimit profesional nuk duket se jan duke plotësuar nevojat e atyre qe jane të përjashtuar nga fuqisa punëtore - analfabete, gratë e varfra dhe shumë te varura" (UNDP, 2012:93).
"Përkundër nevojave të qarta, per të mësuar kurs, trajnim profesional dhe politikat pozitive-diskriminuese te punësimin ende nuk janë të efektshme në shënjestër ku gratë jane përjashtuara në Kosovë" (UNDP, 2012:75).masat Pro aktive për të inkurajuar regjistrimin dhe mbajtjen e RAE fëmijët e komuniteteve duhet të zbatohet (Komisioni Evropian - Raporti i Progresit, 2011).

37. Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Pyetja mbetet:
Çfarë (më tej) iniciativa politike apo veprime janë parashikuar për adresimin e nevojave të nxënësve individualë (duke përfshirë edhe ata nga grupet e cenueshme), dhe se si këto politika dhe veprime të zbatohet në nivel kombëtar-regioanl?

38. Efikasiteti i brendshëm: i cilësisë
Kosovë - KESP :
Cilësia është objektiv kyç në AAP dhe i drejtohet
me një numër të karakteristikave:
përmirësimin e qasjes,
cilësinë dhe rëndësinë e AAP dhe
përmirësimin e koordinimit
rëndësia e saj me tregun e punës,
forcimi i menaxhimit dhe kapacitetit institucional dhe
zgjerimin e bazës financiare për një zhvillim të qëndrueshëm të planit Strategjik KESP, 2010).

39. Efikasiteti i brendshëm: i cilësisë
Përkundër të gjitha:
synimet dhe objektivat pozitive për cilësinë fillestare dhe të vazhdueshëm të AAP për efikasitetit të brendshëm, vërejtjet të përgjithshme të deklaruara në KESP dhe jar (2012) tregojnë sfida të konsiderueshme.

40. Efikasiteti i brendshëm: i cilësisë
Bazuar në shifrat e përllogaritura për arsimin e përgjithshëm të mesëm të lartë (pa të dhëna të ndara për AAP) për mësues-nxënës raporti, një raport i ngjashëm ka mbetur në vitin shkollor 2011/2012 në krahasim me atë të vitit 2010/2011.
Numri i madh i studentëve për çdo mësues (19.6:1).
Duke marrë parasysh këtë tregues të cilësisë dhe duke pasur parasysh se një praktikë profesionale për gjurmët profesionale kërkon një raport të 6-8:1 mund të nënkuptohet se Efikasiteti i brendshëm i praktikës profesionale përbëhet nga një sfidë e madhe në AAP
Megjithatë, këto vlerësime janë shumë përafërsisht kryer dhe çështja e Efikasiteti të brendshëm të AAP ka nevojë për analizë të mëtutjeshme

41. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme
Performanca e përgjithshme e Kosovës mund të nënkuptohet në bazë të vlerësimeve kombëtare, pasi nuk ka vlerësime funksionale ndërkombëtare në vend, të tilla si: PISA, PIRLS, TIMSS, etj
* Faza e negociatave në mes të MASHT-it dhe Bankës Botërore në mbështetjen e sistemit arsimor në Kosovë hyjnë PISA vlerësim është duke u zhvilluar.

42. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme
Rezultatet e Provimit të Maturës Shtetërore tregojnë ulët përfundimit dhe arritjen e normave të AAP nën-sektorit studentët
I arsimit profesional: 32.7%;
arsimit profesional II: 12.10%: dhe
arsimit profesional III: 37.0%.
norma e arritjes në gjuhën amtare është 45%,
ndërsa në matematikë 37% (MASHT, 2011).
Rezultatet tregojnë se provimi i maturës përbëhet nga
lende te përgjithshme. Prandaj ajo penalizon nxënësit e
Shkollave profesionale
As such it leads to two disadvantages: first, it provides biased and incomplete picture of vocational education overall student performance and second, it poses obstacles towards vocational graduates’ enrolment in higher education. In the scarcity of articulation of the paths between upper-secondary and post-secondary vocational education, the general subject-oriented Matura poses a higher risk to enrolment possibilities in the existing higher education sector. Therefore amidst the existing high importance given to ‘vertical’ achievement of education by employers (the higher the education level, the greater the employment opportunities) the VET sub-sector can hardly compete with attractiveness and relevance to the labour market. A recent World Bank policy paper on ECA countries indicates that “Student assessments are rarely seen as an opportunity to identify the strengths and weaknesses of an education system” (World Bank, 2012: 9).    WB Skills not Just Diplomas. Washington D.C.: The World Bank.

43. Efikasiteti i Brendshëm: performanca e përgjithshme
Nisma Politika për reformimin e provimit të maturës ekzistuese:Provimi i maturës i vitit shkollor 2011/2012 do të përbëhet nga 5 lloje të provimeve për shkollat ​​profesionale (I-5), në krahasim me ekzistues aktual dorëzuar në 3 lloje të vetëm (I-III) (MASHT, Matura Shtetërore, 2012) .
Pyetja kryesore mbetet: çfarë këto lloje të reformuara të provimeve për shkollat ​​profesionale të përbëhet nga?

44. Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta
KKK bën një bllok të rëndësishëm ndërtimi në reformën e arsimit të Kosovës dhe të sistemit të trajnimit.
Në përgjigje të kësaj, Autoriteti Kombëtar i Kualifikimeve ka ndërmarrë veprime të shpejta drejt akreditimit të programeve AAP
Me fillimin e fazës së akreditimit të parë, një numër i programeve AAP kanë qenë të akredituar, por me kusht të përmbushjes së një grupi të caktuar kriteret e paplotësuara brenda një viti.
Mbështetje më të fortë është e nevojshme për kapacitet institucional të AKK-së për të drejtuar zhvillimet e KKK Kosovës (KE - Raporti i Progresit, 2011).

45. Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta
Raporti i Mëparshëm i Procesit Torino(2010) ka kete shqetësim: mungesa e kapacitetit AAP për të trajtuar procesin verifikues dhe akreditimi
Si përgjigje AKK ka filluar me aktivitetet e para (punëtoritë dhe trajnimet) dorëzuar në shkollat ​​profesionale (përmes përfaqësuesve të ekspertëve të jashtëm), me njohuri dhe informacion në lidhje me raportin e vetëvlerësimit dhe të gjithë procesin e akreditimit në forma të trajnimit dhe ndërtimit të kapaciteteve

46. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë
Vëzhgimi: Procesi i reformës së kurrikulave që filloi në vitin 2009/2010 është duke u zhvilluar me një ritëm shumë të ngadaltë
MASHT-i ka miratuar ndërkohë Kornizën Kombëtare të Kurrikulave në vitin 2011 dhe më tej hartimin e Programeve "Thelbësore" për nivelet e arsimit të caktuara.
Deri më sot vetëm rezultatet e mësimit për arsimin e mesëm të përgjithshëm kanë qenë të dizajnuara dhe asgjë nuk është në dispozicion për arsimin dhe aftësimin profesional, ende.
Kjo vonesë tregon vëmendje të ulët se qeveria po paguan për zbatimin e programeve për AAP, e cila tregon asnjë progres në krahasim me raportin e Procesit të Torinos të vitit 2010
The stagnation could be as well attributed to the low staff capacity at the disposal of VET Division within the MEST.

47. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë
Studimi tregon se vetëm 22% e të anketuarve e mësuesve pohuar se ata kanë libra adekuate tekst për lëndët përkatëse që mbulojnë Teori dhe praktikë (IPK, 2011 dorëshkrim i bazuar në një mostër të vogël)
Pjesa tjetër e tyre kombinojnë informacionin e teksteve ekzistuese me ato nga literatura tjetër në dispozicion nga universitetit (përshtatur atë me nevojat e nxënësve), internet dhe burime të tjera të jashtme (IPK, 2012 Dorëshkrimi, bazuar edhe në një mostër të vogël).
Çfarë nënkupton kjo? Një dobësi apo forcë?
Zhvillimet në reformimin e kurrikulave të trajnimit të kërkojë që trajnimi i mësuesve të rregullohen për këto ndryshime,
duke iu referuar në katalogun e programe të akredituara të zhvillimit profesional të mësuesve është treguar se:
vetëm 6 programe kanë qenë të akredituar dhe ato të gjitha janë projektuar përpara në procesin e reformës së kurrikulave (MASHT, katalog të programe të akredituara për mësuesve dhe drejtuesve të zhvillimit profesional)
However, there is no information or evaluation of the impact available.

48. Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë
Ekziston një pjesë e lartë e nxënësve (18%) që nuk shkojnë përmes ndonjë praktikës profesionale (IPK, 2011) (për shkak të mungesës së mekanizmave për ndërtimin e marrëdhënieve në mes të shkollave profesionale dhe ndërmarrjeve)
Përveç nga skema e stazhit (si pjesë e synimeve të dhënësit ALMPs nxënësit e shkollave profesionale ") e cila ofron një mbështetje financiare për të dy nxënës dhe kompanitë pritëse, nuk ka asnjë provë tjetër në mekanizmat dhe / ose stimuj të parashikuara të ndërmarrjeve për ofrimin e praktikës profesionale për nxënësit e AAP
Krijimi i qendrave të kompetencave, pajisjet e shkollave me seminare dhe përkrahja financiare për firmat praktikë të ofruara nga MASHT-i dhe donatorë të demonstrojë progres, por i bazuar më tepër në aktivitete. Megjithatë, sfidat shumë themelore janë raportuar.

49. Bazuar në më sipër, pyetja kryesore është:
A ka prioritete më kryesore që nuk janë duke u adresuar në mënyrë adekuate nga politikat aktuale ose veprimeve?

50. Qeverisja duke përfshirë financimin
Qeverisja brenda MASHT-it, Divizioni AAP (ende të pamjaftueshëm)
Ministritë tjera të linjës
Kapacitetet e kufizuara kërkimore kombëtare AAP
Ri-Rregullimet Institucionale: KAAP ri-funksionimin dhe propozimi për themelimin e AVET (dhe rolet e tyre dhe përgjegjësitë e përcaktuara me Ligjin draft të ri për AFP-së dhe koha shtesë)
partnerët socialë
AKK (i cili së fundi u bashkua me anëtarësimin observatori në Sigurimin e Cilësisë Kornizën Evropiane referues (EQAVET) (për të promovuar dhe monitoruar përmirësim të vazhdueshëm të sistemeve kombëtare (VET).

51. Qeverisja duke përfshirë financimin
Financimi i AAP mbetet një nga sfidat kryesore për institucionet e MASHT-it dhe të tjera
Marrëveshje për financimin e përbashkët, ku një Fond e grupuara do të jetë ngritur për të kanalizuar fondet e donatorëve të drejtpërdrejtë përmes sistemit të qeverisë
  Pavarësisht rëndësisë së nivelit të lartë që i është dhënë AFP-së dhe të gjitha qëllimet ambicioze të përcaktuara (afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë) ende nuk ka një linjë e veçantë buxhetore e përcaktuar për këtë sektor nën-(Buxheti i Republikës së Kosovës, 2010, 2011and 2012 ).

52. Qeverisja duke përfshirë financimin
Të dhënat nga i njëjti burim: 21% e grantit qeveritar për arsimin në komunat e Kosovës ka qenë e shpërndarë për arsimin e mesëm të lartë, por pa pasoja specifike për AAP
  Alokimet partnerëve zhvillimet e AAP kanë shënuar rënie prej 35 për qind në 22% (MASHT - JAR, 2012).
 Formula komunale për përcaktimin e shpërndarjes së buxheteve të shkollave është propozuar (Komponenti IDEP 1.2,2012).

53. Qeverisja duke përfshirë financimin
"Në përgjithësi ka një mungesë të traditës së bashkëpunimit mes qeverisë dhe partnerëve social në Kosovë" (ETF, 2008:11).
Arritja: MM nënshkruar në mes MASHT-i dhe OEK (Cilat janë implikimet?)
Disa vuri në dukje bashkëpunimin në hartimin e kualifikimeve AAP, akreditimi. Cilat janë zhvillimet e?
"Përfshirja e Lartë e partnerëve socialë në hartimin dhe zbatimin e legjislacionit" (Fillimi i procesit të Torinos 2012, nëntor 2011).
Vlerësim i përbashkët midis palëve të ndryshme rreth mungesës së komunikimit dhe lidhjen me shoqërinë dhe tregun e punës, me mjedisin lokal në përgjithësi (Fillimi i procesit të Torinos vitin 2012, nëntor 2011).

54. Pyetjet kryesore mbeten:
Cilat janë çështjet aktuale për sa i përket përfshirjes sociale partnerit në fushat e legjislacionit dhe dizajnimin e strategjive, të AAP, financimi i planifikimit, monitorimit dhe vlerësimit, dizajnimi kualifikimet e AAP dhe vlerësuar aftësitë e njerëzve, akreditimin e ofruesve të trajnimit, etj?
Cilat janë kapacitetet institucionale në dispozicion për reformën / inovacioneve dhe për përfshirjen e ndryshimit?

55. FALEMINDERIT!