1. INFORMATIKA
9. INTERNET I WWW
Glava 9

2. Ciljevi Objasniti kako je i zašto kreiran Internet
Opisati tehnologiju na kojoj se zasniva Internet
Opisati tehnologiju koja omogućava da Web radi kao multimedijalni masovni medijum
Opisati alate za izgradnju Web sajtova
Opisati trend promjena Interneta i načina njegove upotrebe
Diskutovati neke od najvažnijih etičkih i političkih pitanja rasta Interneta
Glava 9

3. ARPANET
ARPANET (Advanced Research Projects Agency NETwork) – Agencija za napredne istraživačke projekte (SAD) preteča je Interneta:
Vojni projekat Pentagona 1969.
Zasnivao se na peer-to-peer mreži i protokolima preuzetim od strane ostalih RM 80-tih godina
Prestao je sa radom 1990., ostvarujući svoju istraživačku misiju
ARPANET tehnologija je omogućila razvoj Interneta
Glava 9

4. INTERNET
INTERNET (Inter-Network) - svjetska WAN mreža za prenos podataka
Mreža servera povezanih:
optičkim kablovima (kičmom Interneta)
radio relejnim ili
satelitskim linkovima
Obuhvata hiljade podmreža i milione računara
U osnovi Interneta je mreža sa paketnim slanjem
Glava 9

5. Provajder Internet servisa –ISP
Internet povezuje hiljade drugih mreža, nema čvrste granice
Povezuje računare iz cijelog svijeta i raste nezamislivom brzinom
Isuviše je decentralizovan da bi se mogao precizno kvantifikovati
Svaki ISP (Internet Service Provider) povezan je stalnim vezama velike propusne moći sa drugim ISP:
Mali ISP na lokalnom nivou pružaju dial-up pristup Internetu
Regionalni ISP iznajmljuju Internet konekcije manjim ISP
Veliki ISP drže interkontinentalne Internet veze
Veze između ISP-a preko kojih se odvija glavni mrežni saobraćaj zove se Internet okosnica (backbone)
Glava 9

6. Primjer: Provajder Internet servisa –ISP
Glava 9

7. Savremene Internet usluge
Krajem 90. godina pojavljuju se nove tehnologije i usluge:
Pretraživači Interneta (eng. search engines),
Internet telefonija (VoiceIP),
El- trgovina i poslovanje (eng. e-commerce e-business),
Web portali i vortali,
On-line bankarstvo (e-banking),
Prenos multimedijalnih sadržaja,
Prenos slike i zvuka uživo itd.
Glava 9

8. Primjer: OSI model RM (Open System Interchange)

9. Internet protokoli -TCP/IP
Ključni elementi protokola su:
sintaksa - format podataka, nivoi signala
semantika- kontrolne informacije prenosa/grešaka
tajming – brzina prenosa.
Funkcije protokola:
podatke dijeli na pakete, dodaje im adrese i priprema za prenos
preuzima pakete,unosi u računar, uklanja prenosni signal, memoriše i rekonstruiše binarne podatke
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol):
paket protokola (Protocole Suite) - srce Interneta
omogućava međumrežnu komunikaciju i prenos paketa podataka
uspostavlja direktnu vezu korisnika (bitne su performanse)
zahtijeva IP adrese
Glava 9

10. Primer: OSI vs. TCP/IP

11. TCP/IP Segment /Datagram Polje preambule (identifikator) paketa
Adresa odredišta
Adresa pošiljaoca
Oznaka tipa podataka u paketu
Podaci koji se prenose
Okvir za provjeru ispravnosti prijema

12. Standardizacija source destination application transport network link
message M
application
transport
network
link
physical
segment Ht M Ht
datagram Ht Hn M Hn
frame Ht Hn Hl M
link
physical
switch
destination
network
link
physical Ht Hn M M
application
transport
network
link
physical Ht Hn Hl M Ht Hn M Ht M Ht Hn M
router Ht Hn Hl M
Glava 9

13. Šema povezivanja Interneta
Datagramska mreža
Host
Glava 9

14. TCP/IP TCP razlaže poruku na pakete na izvoru
www
ecdl
org.rs
Oznaka protokola
Oznaka servisa
Ime sajta
Oznaka domena:
org – vrsta sajta
rs – fizička lokacija sajta
TCP razlaže poruku na pakete na izvoru
svaki paket ima IP adrese izvora i odredišta
mrežni uređaji ruteri usmjeravaju (rutiraju) pakete
IP adresa (protokoli IPv4, IPv6):
svaki Internet host (čvor) računar ima jedinstvenu IP adresu
IP adresa ima dva dijela:
identifikacija mreže i
identifikacija računara u mreži
Svaka adresa ima četiri skupa brojeva odvojenih tačkama:
Primjer simboličke IP adrese: (IPv4 standard)
IP adrese mogu biti: statičke i dinamičke
irc.grf.bg.ac.rs
irc
grf bg ac rs
Simboličko ime računara u okviru mreže Građevinskog fakulteta
Poddomen domena bg.ac.rs (građevinski fakultet)
Poddomen domena ac.rs (mreže akademskih institucija u Beogradu)
Poddomen domena rs (mreže akademskih institucija)
Domen (sve mreže u Srbiji)
Glava 9

15. DNS – Sistem imenovanja domena
Simbolička IP adresa:
teško se pamti
promjenom servera na drugi računar mijenja se i IP adresa
Tekstualna zamjena za IP adrese:
uobičajeno se koristi
centralno mjesto host.txt sa listom imena i odgovarajućih IP adresa je nepraktično
DNS (Domain Name System)-sistem imenovanja domena:
definisan u RFC 1034 i 1035 dokumentima
Glava 9

16. Simbolička adresa Simbolička IP adresa ima više dijelova:
ime_servisa + ime_servera + ime_domena + ime_root_domena
Ime servisa:
www. - skraćenica za web servis; smtp.- mail servis; ftp.- ftp servis. Primeri: web server, mail server, ..
Ime servera:
može biti proizvoljno, zavisi od mašte server administratora
obično opisuje radno mjesto ili servis koji server opslužuje
Ime domena:
naziv kompanije koja se bavi određenim poslom.
svaki domen se registruje i može ga koristiti registrovani korisnik
ime domena je unikatno – ne mogu se 2 pojaviti na Internetu
Glava 9

17. Simbolička adresa Ime root domena (top level):
dodjeljuje se na osnovu profila organizacije koja zakupljuje godišnje pravo na ime domena.
kodovi država u geografskoj šemi -2 znaka(.rs)
imena domena u negeografskoj šemi - 3 znaka (.edu)
dužina poslednjeg dijela imena određuje da li ime potpada pod geografski ili negeografski sistem imena
Organizacija dalje sama:
odlučuje geografsko ili negeografsko ime domena
dodeljuje imena serverskim računarima
Glava 9

18. Internet Domeni
Statičke adrese koriste serveri koji opslužuju korisnike:
rijetko se mijenjaju i lako pronalaze
Dinamičke adrese za korisnike koji pristupaju Internetu:
sa dial-up i PPP(Point to Point Protocol), servise traže od ISP
DNS (Domain Name Service) - Servis za dodjelu domena:
vrši konverziju korisnicima razumljivog oblika zapisa u simboličan, numerički oblik - potreban računaru za komunikaciju:
pamćenje zapisa ogromnog broja IP adresa je nepraktično
Glava 9

19. DNS Čini ga hijerarhijska struktura imena domena:
hijerarhija domena realizuje se distribuiranim DB
Internet ima preko 200 osnovnih domena (top-level)
svaki domen može da ima poddomene, podpoddomene itd...
svaki domen sadrži jedan ili više računara
Osnovni domeni:
nose opšta imena ili geografska (državna) imena
Glava 9

20. DNS
Glava 9

21. DNS Domen drugog nivoa mora da se:
registruje kod administratora prvog nivoa i
plaća godišnju naknadu
Primjer: ime_kompanije.com
Domeni se označavaju uzlaznom putanjom:
Primer: ime_odeljenja.ime_kompanije.com
Pravilo imenovanja domena:
ne razlikuju se mala i velika slova (.com, .Com, .COM)
ne vezuje se za fizičke mreže
vezuje se za organizacionu strukturu
Glava 9

22. Domeni Top-level domeni: .edu – edukacioni sajtovi
.com – komercijalni sajtovi
.gov – vladini sajtovi
.mil – vojni sajtovi
.net – sajtovi administratora mreža
.org – neprofitne organizacije
.co.rs - komercijalna prezentacija
.ac.rs - prezentacija akademskog profila
Nacionalni domeni (country code top level domains) - Standard ISO 3166:
Primjeri:
.rs – Srbija
.ba – Bosna i Hercegovina
.de – Nemačka
.uk – Engleska
.sl – Slovenija
.mk – Makedonija ……
Glava 9

23. Domeni
ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers), Internet korporacija za dodijeljena imena i brojeve:
upravlja sistemom imenovanja domena na Internetu
u novembru godine odobrila nove top-level domene
Novi top-level domeni:
.aero Vazdušne transportne organizacije
.biz Biznisi
.coop Kooperativna preduzeća, kao što su kreditni savezi
.info Informativni servisi
.museum Muzeji
.name Lične registracije prema imenu
.pro Licencirani profesionalci, kao što su advokati,
lekari, računovođe i sl.
Glava 9

24. Pristup Internetu Direktan (namjenski) pristup
računar na LANu ima sopstvenu IP adresu, bez pozivanja (dial up)
fajlovi se smještaju na računaru, kratko vrijeme odziva
Konekcija biranjem
ograničena konekcija pomoću modema
Širokopojasni pristup
DSL (Digital Subscribers Line) noviji, brži, jeftiniji od ISDN
deli B tel. parice za govor i podatke; asimetričan dawn- i uplink
Kablovski modem
koristi TV kablove, brži od DSL, simetričan uplink i downlink
Satelitsko povezivanje:
pomoću direktnog TV satelitskog priključka
Bežični širokopojasni pristup:
više računara na baznu stanicu korišćenjem radio talasa.
Glava 9

25. Internet serveri E-mail serveri (Exchange Servers):
lokalne pošte za pojedinačne Internet hostove preduzeća ili ISP...
Fajl serveri:
zajednički programi i drugi podaci u okviru jednog LAN
Aplikacioni server
memoriše aplikacije—PC MS Office, DB ili druge
omogućava aplikacije na zahtjev klijentskim programima
može biti kod provajdera aplikacionih servisa – ASP (Application Service Provider)
Web server:
smješta Web stranice (HTTP) i šalje ih klijentskim Web pretraživačima (Web browsers)
Glava 9

26. Usluge Interneta (Internet services)
E-pošta ( )
omogućuje razmjenu elektronske pošte između korisnika
FTP (File Transfer Protocol)
omogućuje razmjenu fajlova u oba pravca
WWW (World Wide Web)
koristi se za čitanje i pretraživanje dokumentacije na Internetu
TELNET
služi za logovanje na udaljeni računar na mreži (remote access)
CHAT (Internet Relay Chat)
koristi za online učestvovanje u diskusijama
NEWSGROUPS
offline učestvovanje u diskusijama putem elektronske pošte
Glava 9

27. E-mail – elektronska pošta
U početku samo za akademske krugove i slanje jednom korisniku
Poruke nisu imale strukturu, sliku, glas i sl., datoteke su se pripremale u drugom programu itd.
Obuhvata dva podsistema:
korisnički agent (user agent) – omogućava interakciju sa e-poštom, komandama, menijima i grafički (MS Outlook, …)
agent za prenos poruka (message transfer agent) - prenosi poruke od izvorišta do odredišta (SMTP, MIME protokoli)
Osnovne funkcije:
sastavljanje poruke (composition); prenos (transfer - send, receive);
izvještavanje (reporting); prikazivanje (displaying); isporuka (disposition)
Glava 9

28. E-mail Osnovna polja zaglavlja: Polje zaglavlja Značenje To:
Adresa jednog ili više glavnih primaoca
Cc:
Adresa jednog ili više sporednih primaoca
Bcc:
Jedna ili više adresa nevidljivih primaoca
From
Onaj ko je sastavio poruku
Sender:
Adresa stvarnog pošiljaoca
Received:
Red koji dodaje agent za prenos duž putanje
Return-Path:
Može se navesti povratna putanja
Date:
Datum i vreme slanja poruke
Reply -To:
Adresa na koju treba slati odgovor
Glava 9

29. adresa
Struktura svake adrese je sastavljena iz dva dijela:
username - prvi dio, korisnik bira sam, unikatan kod jednog ISP
ime ISP - drugi dio adrese
Primjer adrese:
username je lično “poštansko sanduče”
hostname je ime host računara iza koga slijedi jedan ili više domena odvojenih tačkama:
host.domen
host.subdomen.domen
host.subdomen.subdomen.domen
Webmail adresa:
može se otvoriti kod komercijalnih sajtova: google, yahoo, hotmail
Glava 9

30. adresa
Korisnik ppetrovic čiji je mail smješten na host domenu singidunum čiji je root domen .ac.rs
Webmail adresa korisnika ppetrovic otvorena na komercijalnom sajtu yahoo
Glava 9

31. protokoli
Za pisanja e-pošte uvijek se koristi otvoren tekst (Plain Text)
SMTP
MIME
POP3
IMAP
Glava 9

32. protokoli
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol):
najrašireniji protokol za slanje e-pošte
prenosi poruke u tekstualnom 8-bitnom ASCII kodu
MIME (Multipurpos Internet Mail Extensions):
predstavlja logičko proširenje SMTP-a
poseduje 5 novih zaglavlja o tipu podataka koji se šalje
omogućava jednostavno slanje i binarnih fajlova
dozvoljava slanje poruka sa različitim tipovima fajlova
koduje i dekoduje podatke, dodatni moduli nisu potrebni
Za pisanja e-pošte uvijek se koristi otvoren tekst (Plain Text)
SMTP
MIME
POP3
IMAP
Glava 9

33. E-mail protokoli POP3 (Post Office Protocol version 3):
najčešći protokol za preuzimanje poruka sa ISP servera
ne može manipulisati porukama dok su još na serveru
IMAP (Interactiv Mail Access Protocol):
poboljšana verzija POP Internet servisa
omogućuje manipulisanje porukama na serveru
moguć pristup pošti sa bilo kog računara
moguć pregled zaglavlja poruka, prije skidanja sa servera
Glava 9

34. Internet servisi TELNET Chat Diskusione grupe IP telefonija
Publikovanje na Web
Dinamički Web sajtovi
FTP
WWW
Glava 9

35. Internet servisi Telnet
omogućava logovanje na udaljeni računar i korišćenje programa
omogućuva trenutni uvid u poslovanje udaljenih filijala firme
drugo ime - remote desctop (logovanje na daljinu )
2. Chat
omogućava online razmjenu tekstualnog sadržaja dva ili više korisnika
mnogo brži način razmjene informacija od e-pošte
dok korisnici „četuju“ moraju uvijek biti na Internetu.
za ovaj servis koriste se specijalni klijentski programi
domaćini Chat veza su specijalizovani serveri
Glava 9

36. Internet servisi 3. Diskusione grupe (Newsgroups):
servis proistekao iz e-pošte za javnu off-line diskusiju
korisnik šalje e-poštu određenoj diskusionoj grupi, a svi korisnici prijavljeni na tu grupu mogu da je pročitaju i po želji na nju odgovore.
većina diskusionih grupa se povezuje preko Useneta, mreže posebnih serverskih računara sa specijalizovanim softverom za obradu poruka.
4. IP telefonija (VoicIP):
kodovanje govora za nizak bitski protok i prenos u realnom vremenu preko Interneta
govor se prenosi IP paketima (Skype), slabiji kvalitet od telefonije
važni su protokoli kojima se ne unosi kašnjenje (<400ms)
Glava 9

37. Internet servisi 5. Publikovanje na Web:
Programi koji konvertuju formate dokumenata u HTML kodove:
Microsoft Word, PowerPoint, FileMaker
Programi za kreiranje Web stranica (web lokacije, web sajta):
Macromedia Dreamweaver, Adobe GoLive, Microsoft FrontPage
6. Dinamički Web sajtovi:
Početak razvoja web-a – statičke strane (gotove datoteke)
Danas se stranice ne isporučuju direktno sa diska web servera, već se generišu na zahtjev
Sadržaj se može generisati na serverskom ili klijentskom računaru
Glava 9

38. Internet servisi 7. FTP (File Transfer protocol) omogućava:
prenos velikih fajlova na Internetu prije pojave WWW
prenos podataka (binarni fajlovi) sa računara na računar
pristup HD, rukovanje direktorijumima računara na Internetu, kopiranje itd.
pristup FTP serverima sa FTP softverom (FTP klijenti)
koristi se i za tzv. "upload“, sve rjeđe za prenos fajlova
8. WWW (World Wide Web) je klijent-server tipa:
najpopularniji servis Interneta - zahtijeva i isporučuje Web stranice
viši protokol, odnosno, program koji rukuje Web stranicama
distribuirani sistem za čitanje i pretraživanje
sve više se koristi za prenos fajlova
Glava 9

39. WWW WWW klijentski programi (browsers-brauzeri):
Interent Explorer, Mozila, Opera, Googlhrom... u PC korisnika
prosleđuju zahtjeve i prihvataju odgovor servera,
interpretiraju HTML kôd i prikazuju Web stranu na računaru klijenta
WWW serveri (web ili HTTP serveri):
čuvaju WWW stranice i na zahtjev brauzera ih prosljeđuju.
HTTP (Hipertext Transfer Protokol) protokol omogućava:
komunikaciju brauzera i web servera
odziv web servera – poslata HTTP web strana
međusobno povezuje neograničeni broj dokumenata teksta...
koristi TCP/IP protokol za prenos HTML strana
Glava 9

40. WWW HTML (Hipertext Markup Language):
univerzalni jezik za format HTTP (web) strane:
svi brauzeri razumiju HTML nezavisno od tipa računara
HTML nije fleksibilan, sadrži tag-ove koji određuju:
format, podlogu, strukturu Web dokumenata i
kreiraju odnose između tekstulanih elemenata unutar jednog ili više dokumenata
Glava 9

41. Osnovni HTML tagovi
<HTML> predstavlja oznaku gdje počinje dokument
< head > označava početak zaglavlja
< /head > označava kraj zaglavlja
< body > označava početak osnove dokumenta
< /body > označava kraj osnove dokumenta
< body background > označava pozadinu dokumenta
< center > centriranje teksta ili slika
< table > rad sa tabelom
< tr> ( table row ) označava dužinu tabele
< tw > ( table width ) označava širinu tabele
< td < označava podatke koje upisujemo u ćeliju tabele
< a href = > oznaka za link
< font > rad sa fontom
< font colour => boja slova
< font size = > veličina slova
< input > unošenje podataka na Web stranu
XML (Extensible Markup Language):
zamenjuje HTML, podržava linkove ka više drugih dokumenata.
XHTML: vrsta jezika između HTML i XML
Glava 9

42. Primjer: HTML
HTML nije WYSIWYG (What You See Is What You Get – ono što vidiš to ćeš i dobiti)
Glava 9

43. URL (Uniform Resource Locator) adresa
Za pristup bilo kojoj adresi mora se imati njen URL
URL i HTML omogućuju pristup bilo kojoj web stranici
Format URL protokola:
// adresa web servera / putanja / ime _ datoteke
Primjer:
skraćenica od Hypertext Transfer Protocol, ukazuje na hipertekst dokument ili direktorijum
www
ukazuje da je strana na WWW
sinergija.edu.ba
ime domena (domain name) i ime dražave kojoj pripada institucija
fpi/
ovo je direktorijum odnosno folder na web serveru koji sadrži grupu Web strana koje obično imaju nešto zajedničko. U ovom slučaju na tom direktorijumu se nalazi prezentacija FPI
index.htm
ovo je web strana u okviru direktorijuma
Glava 9

44. WWW WWW pretraživači (Web search engines):
povećanjem broja WWW stranica došlo je do pojave pretraživača koji u sebi sadrže alate za pretraživanje raznih baza podataka
znatno su olakšale pretraživanje resursa i pronalaženje željenih informacija na Internetu (Google, Yahoo, Altavista, Krstarica... )
Kolačići (Cookies)
mali fajl koji piše brauzer i kome pristupa prije slanja zahtjeva serveru
sadrži potrebne informacije o prethodnoj sesiji sa datom stranicom – pogodni za kreiranje personalizovanih sajtova
čuvaju liste predmeta, korisničko ime, šifre i slično
Primjer: DNT (The Do Not Track) heder omogućava korisniku izbor da izbjegne praćenje web sajtova (kolačiće) koje nije posjetio (socijalne mreže, oglašavačke mreže i analitički servisi). Imaju svi veliki brauzeri (Google Hrom poslednji ugradio)
Glava 9

45. Dinamički Web sajtovi
Serverska strana - jezici za obradu zahtjeva i generisanje HTML stranice:
PHP (Hypertext Preprocesor) –namijenjen za komuniciranje između web-a i serverskih BP
JSP (Java Server Pages) – slično PHP, ali se dinamički dio piše programom JAVA
ASP (Active Server Pages) – primjenjuje se Microsoftov jezik za skriptove
Glava 9

46. Dinamički Web sajtovi
Klijentska strana - dijelovi HTML-a, skriptovi koji se izvršavaju kod korisnika, tj. interaguju sa korisnikom:
JavaScript je najpopularniji
JVM (Java Virtual Machine) - ugrađuje aplete u HTML stranu, koji se interpretiraju u čitačima
ActiveX controls – programi prevedeni na mašinski jezik Pentium procesora, koji se hardverski izvršavaju
Glava 9

47. Pretraživači (Search Engines)
Služe za lakše nalaženje potrebnih informacija na Web-u:
Web Krauleri ili pauci - softverski roboti koji sistematski pretražuju Web
Web pretraživači za obavljanje pretrage koriste:
ključne riječi i Bulovu logiku
hijerarhijske direktorijume ili drvo sadržaja (Data mining) itd.
We recommend viewing “Search Engines: How They Work" (PH_03_08.swf) and “Search Engines: How to Use an Index Search Engine” (PH_03_10.swf) here. You can find these media assets on the Instructor Resource Center CD-ROM or online at
Glava 9

48. Portal
Ulazni sajtovi na Web-u koji omogućavaju brz i jednostavan pristup različitim servisima
Horizontalni portali
Potrošački portali obuhvataju pretraživač, servis, sobe za četovanje, reference, novosti i sportske vijesti, virtuelne prodavnice i druge servise
Korporacioni portali na Intranetu služe da zaposlenima u datoj korporaciji pruže različite servise
Vertikalni portali (Vortali) obuhvataju više članova jedne specifične industrijske grane ili sektora
Glava 9

49. Intranet, ekstranet i elektronska trgovina
unutarorganizacijska mreža koja obezbjedjuje , diskusione grupe, transfer fajlova, Web publikovanje i druge Internet servise
mnoge kompanije kreiraju svoj lični Internet, korišćenjem TCP/IP
ne dozvoljava korišćenje mreže nikome van mreže
veoma jeftin i popularan način da se načini distribuirana mreža
zasnovana na Internet modelu klijent-server pristupa
može koristiti web brauzere, internet protokole -TCP/IP, FTP, HTML.
kompatibilnost intraneta i Interneta - jednostavna razmjena podataka
Glava 9

50. Intranet, ekstranet i elektronska trgovina
2. Extranet
povezan na Internet posebnim priključkom - najranjivije mjesto RM
ova tačka najčešće se osigurava swi ili hw pomoći Firewall-a.
intranet koji omogućava autorizovanom korisniku udaljeni pristup mreži
povezuju intranet sa dobavljačima, poslovnim partnerima, klijentima..
može se ostvariti preko Interneta korišćenjem zaštićenog TCP/IP protokola (IPSec) za dobro zaštićenu vezu koja može koristiti:
javnu mrežu,
iznajmljenu privatnu mrežu ili
virtuelnu privatnu mrežu (Virtual Private Network -VPN).
Glava 9

51. Primjer: zaštita perimetra RM sa dvije barijere

52. Intranet, ekstranet i elektronska trgovina
3. Eektronska trgovina
Elektronska razmjena podataka (Electronic data interchange - EDI):
skup specifikacija za naručivanje, fakturisanje i plaćanje roba i usluga preko privatnih mreža
odnosi se na poslovne transakcije preko Interneta između:
Business-to-business (B2B): između preduzeća
Business-to-consumer (B2C): između preduzeća i potrošača
G2B (government-to-business), G2G, G2C
Primjeri:
uključivanje šoping korpe - komponente na postojeći Web sajt
dizajniranje aplikacija kojima se može pristupiti preko različitih uređaja sa mogućnošću pristupa Web-u (smart tel....)
Glava 9

53. Primjer: Elektronska trgovina
Glava 9

54. Internet2 i sledeća generacija Interneta
Razvoj Interneta
Internet2 i sledeća generacija Interneta
Internet2 je uveden u SAD-u od strane države i različitih korporacija (>200) u cilju obezbjeđivanja brže mrežne komunikacije za potrebe univerziteta i istraživačkih centara
Internet naredne generacije (Next Generation Internet -NGI) će se sastojati od svjetske mreže optičkih vlakana integrisanih sa inteligentnim softverom za održavanje konekcija velike brzine (GigaPops mreže)
Glava 9

55. Internet: etičke i političke dileme
Razvoj Interneta
Internet: etičke i političke dileme
Softver za filtriranje nepoželjnih sadržaja (spama)
Digitalni novac za pojednostavljenje online transakcija
Softver za šifrovanje kojim se sprečava zloupotreba kreditnih kartica
Digitalni potpis za sprečavanje krivotvorenja ova
Univerzalni pristup
Glava 9

56. Internet u regionu: Statistički zavod 2010
Svako 2. domaćinstvo ima računar
39% -posjeduje Internet priključak
91,1% korisnika ide na Internet upotrebom računara i usluga ISP
21,8% idu na Interent mobilnim telefonom
1,3% idu na Internet preko LAN
0,1% idu na Internet preko PDA uređaja
0,1% imaju priključak Intrenetu preko kablovske TV
75% Internet koriste za slanje/prijem e-pošte
55% - preuzimanje slika, filmova, muzike, ....
40% -čitanje novina
20% -informacije u cilju učenja
Glava 9

57. Primjer: Korišćene Internet konekcije
Glava 9

58. Zaključak
Internet je mreža računarskih mreža koja povezuje sve vrste računara na planeti korišćenjem standarnog protokola
Ni jedna pojedinačna organizacija ne posjeduje ili kontroliše Internet
Priključivanje na Internet se može izvršiti na više načina čime se postiže različit stepen pristupa Internet servisima
Većina Internet aplikacija se zasniva na klijent/server modelu
Web koristi skup protokola u cilju formiranja različitih Internet servisa i multimedijalnih dokumenata dostupnih korisnicima kroz jednostavan point-and-click interfejs
Glava 9

59. Zaključak 1
Veliki broj aplikacija koje su zasnovane na Internet-u i Web-u se oslanjaju na pretraživače prilikom pronalaženja potrebnih informacija
E-trgovina je zasnovana na Internet tehnologiji
Preduzeća koriste Internet i Web za potrebe business-to-business i business-to-customer komunikacije
Mnoga preduzeća imaju privatne mreže, nazvane intranet, zasnovane na Internet tehnologiji
Ekstranet je takođe privatna mreža zasnovana na istoj tehnologiji, omogućavajući preduzeću povezivanje sa poslovnim partnerima
Kako se Internet mijenja i raste, pitanja privatnosti, bezbjednosti, cenzure, kriminalnih aktivnosti, univerzalnog pristupa i adekvatnog ponašanja na mreži postaju sve aktuelnija
Glava 9

60. HVALA NA PAŽNJI!
Glava 9