1. BAB 2 : Penyelesaian Masalah & Pengenalan kepada Pengaturcaraan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

2. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Pengenalan
Aturcara komputer ?
Set arahan yang diberikan kepada komputer utk melaksanakan sesuatu ‘tugas’.
Pengaturcaraan ?
Proses membina aturcara.
Mengapa aturcara dibina?
Utk selesaikan masalah
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

3. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Penyelesaian Masalah?
Prosidur utk menentukan penyelesaian sesuatu masalah dan menyatakannya kpd bentuk yg jelas
Proses pembangunan perisian yang menggunakan kaedah penyelesaian kejuruteraan dan sains => KEJURUTERAAN PERISIAN
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

4. Penyelesaian Masalah dgn Komputer
Ciri-ciri masalah yg boleh diselesaikan oleh komputer:
Boleh diwajarkan – mudahkan kerja, jimatkan kos, tambah pengetahuan.
Boleh didefinasikan – Penyelesaiannya terhingga, jelas
Berulang – masalah rutin (kira gaji pekerja)
Data yang banyak – data pekerja
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

5. Langkah Penyelesaian Masalah oleh Kejuruteraan Perisian
Spesifikasi keperluan
Analisa masalah
Rekabentuk
Pengkodan & pelaksanaan
Penentusahan & Pengujian
Penyelenggaraan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

6. Spesifikasi Keperluan
Memahami masalah & persekitaran masalah yg hendak diselesaikan.
Tentukan keperluannya
Andaian2 juga perlu dilakukan utk memastikan skop masalah.
Contoh masalah : membuat kopi
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

7. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Analisa Masalah
Mengkaji/menganalisa spesifikasi masalah dgn terperinci.
3 elemen utama yg perlu di kenal pasti:
input masalah
Output masalah
proses
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

8. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Analisa Masalah
Input Masalah
Tentukan data/ maklumat yg diperlukan bagi menyelesaikan masalah tersebut.
Tentukan formatnya – input melalui apa? Keyboard, fail atau hasil pengiraan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

9. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Analisa Masalah
Output Masalah
Tentukan apakah output/ hasil yang dikehendaki daripada aturcara.
Tentukan formatnya
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

10. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Analisa Masalah
Proses
Analisa apakah proses yang dilalui oleh input utk menghasilkan output
Kekangan dan andaian
Contoh – formula, teknik
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

11. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Rekabentuk
2 tugas utama :
memilih struktur yg sesuai utk menyusun & menyimpan data dalam proses penyelesaian masalah.
Jujukan, pilihan, gelung
merekabentuk algoritma utk memproses input & mengeluarkan output.
Algoritma – set langkah2/ prosedur bagaimana proses utk menyelesaikan masalah dilaksanakan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

12. Pengkodan & Perlaksanaan
Proses melaksanakan algoritma yg direkabentuk ke dlm bahasa pengaturcaraan tertentu (dlm kelas ini bhs C).
Perlu tahu sintaks sesuatu bahasa
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

13. Penentusahan & Pengujian
Utk menentukan aturcara yg dihasilkan betul.
Pengujian perlu dilakukan dgn memberi input & memeriksa output sama ada output yg betul dikeluarkan dari aturcara yg ditulis.
3 jenis ralat yang boleh dikenalpasti:
Ralat rekabentuk: berlaku dalam fasa2 sebelum
Ralat sintaks: dikesan semasa proses pengkompilan (compilation)
Ralat masa larian (run-time error): dikesan semasa aturcara dilaksanakan oleh komputer
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

14. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Penyelenggaraan
Melibatkan perubahan/pengubahsuaian aturcara bila sesuatu keperluan atau syarat berubah.
2 jenis:
Sedikit pengubahsuaian
Banyak pengubahsuaian => perlu aturcara baru => lakukan semula dari langkah 1.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

15. Algoritma & bagaimana menghasilkannya
Cara dan langkah yang perlu dilakukan bagi menyelesaikan masalah.
Dalam fasa rekabentuk.
Tiada algoritma tiada aturcara  tiada penyelesaian.
Tidak bergantung kepada bahasa pengaturcaraan.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

16. Algoritma & bagaimana menghasilkannya
Apa yg perlu ada dalam algoritma
input
output
tidak mengelirukan/ringkas/mudah
dlm bentuk umum - boleh difahami semua golongan pembaca yg berkeperluan
tepat utk menyelesaikan masalah
terhingga - ada kesudahan
cekap
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

17. Kaedah mengungkap algoritma
Carta alir
Kod Pseudo
Gambarajah N-S
Jadual aksi
Mesin keadaan terhingga
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

18. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Kaedah Kod Pseudo
Jujukan langkah yg ditulis menggunakan bhs tabii
Setiap baris kod pseudo mewakili satu langkah yang dilaksanakan sekali shj.
2 jenis
Kenyataan bahasa
Kenyataan bahasa yg menyerupai bahasa pengaturcaraan.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

19. Kod Pseudo 1– Kenyataan bahasa
dlm bahasa tabii & tidak mempunyai peraturan yg khusus.
Nombor diberikan kepada jujukan langkah => tertib perlaksanaan langkah2 mengikut nombor yg ditulis.
Contoh : algoritma untuk menyediakan secawan kopi
masak air
masukkan kopi dalam cawan
jika perlu gula
3.1 tambahkan gula
jika perlu krim
4.1 tambahkan krim
masukkan air panas ke dalam cawan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

20. Kod Pseudo 1– Kenyataan bahasa
Sesuai utk masalah yg mudah krn tiada jujukan & struktur yg kompleks.
A) struktur jujukan B) struktur pilihan
1. Mula n. jika syarat
2. Langkah_ n.1. Langkah_n.1
: :
n. Langkah_n n.n. Langkah_n.n
n+1. tamat
C) sturktur ulangan D) struktur lompat
n. pergi langkah sblm n n. pergi langkah slps n
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

21. Kod Pseudo 2– Kenyataan bahasa menyerupai bhs pengaturcaraan
dlm bahasa Inggeris mudah yg hampir menyerupai bahasa pengaturcaraan
Tertib perlaksanaan langkah2 mengikut aturan langkah2 itu ditulis.
Tertib perlaksanaan langkah2 boleh dikawal dgn menggunakan beberapa struktur kawalan.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

22. Kod Pseudo 2– Kenyataan bahasa menyerupai bhs pengaturcaraan
Kata-kunci digunakan utk menjelaskan struktur2 kawalan ini.
A) struktur jujukan B) struktur pilihan
begin if syarat then
Langkah_ bahagian benar
: else
Langkah_n bahagian tak benar
End endif
C) sturktur ulangan
While syarat do
Bahagian yg perlu diulang
Atau
Repeat n kali
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

23. Kod Pseudo 2– Kenyataan bahasa menyerupai bhs pengaturcaraan
Kod pseudo menyediakan secawan kopi
masak air
masukkan kopi dalam cawan
if perlu_gula then
tambahkan gula
endif
if perlu_krim then
tambahkan krim
masukkan air panas ke dalam cawan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

24. Penghalusan berlangkah algoritma
Algoritma ditulis bermula dari langkah-langkah umum.
langkah2 umum ini dihalusi sedikit demi sedikit sehingga menghasilkan langkah2 yg lebih spesifik.
Contoh (langkah masak air )
Masak air  isi air ke dlm cerek
nyalakan api
repeat
tunggu
until air_mendidih
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

25. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Kaedah Carta alir
Carta alir terdiri dari kotak/simbol berbagai bentuk yang menunjukkan operasi yg perlu dilakukan dan anak-panah yg menyatakan jujukan operasi tersebut.
Simbol cartalir
terminal (mula, tamat)
proses (umpuk nilai, operasi
aritmetik dan sebarang proses)
Input/ output
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

26. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Kaedah Carta alir
Cetakan dokumen
Keputusan
Gelung (FOR)
Penyambungan pd muka ssama
Penyambungan pd muka lain
Subrutin/ fungsi
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

27. Contoh Carta alir (membuat kopi)
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

28. Carta alir vs kod pseudo2
Struktur jujukan :-
Begin
Langkah 1
Langkah 2
End
Struktur pemilihan :-
If syarat then
bahagian_benar
Else
bahagian_salah
endif
Langkah 2
Langkah 1
tidak ya
syarat
Bhg_salah
Bhg_benar
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

29. Carta alir vs kod pseudo2
Struktur ulangan
while syarat do
bhg_yg_perlu diulang
Endwhile
repeat
until syarat ya
syarat
Bhg yg diulang
tidak
Bhg yg diulang ya
syarat
tidak
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

30. Contoh Penyelesaian masalah & Algoritma
Bina aturcara yg menerima sepasang nombor dan mencetak mesej “SAMA” jika dua nombor tersebut mempunyai nilai yang sama, mesej “NO. PERTAMA LEBIH BESAR” jika nombor pertama lebih besar daripada nombor kedua dan mesej “NO. KEDUA LEBIH BESAR”, jika nombor kedua lebih besar daripada nombor pertama.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

31. Contoh Penyelesaian masalah & Algoritma
Fasa : Analisa masalah
Input
Media : keyboard
Data : 2 nombor -> no1 dan no2
Output
Media : skrin
Hasil : “SAMA”, “NO PERTAMA LEBIH BESAR”,
“NO KEDUA LEBIH BESAR”.
Proses
bandingkan 2 nonbor & tentukan output
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

32. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh Penyelesaian masalah & Algoritma
Fasa : Rekabentuk
Kod Pseudo 1
1. Mula
2. Baca nom1, nom2
3. Jika nom1=nom2
3.1. cetak mesej "SAMA"
3.2. pergi ke langkah 6
4. Jika nom1>nom2
4.1. cetak mesej "NOMBOR PERTAMA LEBIH BESAR"
4.2. pergi ke langkah 6
5. Jika nom1<nom2
5.1. cetak mesej "NOMBOR KEDUA LEBIH BESAR"
5.2. pergi ke langkah 6
6. Tamat
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

33. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh Penyelesaian masalah & Algoritma
Fasa : Rekabentuk
Kod Pseudo 2
Begin
Baca nom1, nom2
if nom1=nom2 then
cetak mesej "SAMA"
Else
if nom1>nom2 then
cetak mesej "NOMBOR PERTAMA LEBIH BESAR"
else
cetak mesej "NOMBOR KEDUA LEBIH BESAR"
end
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

34. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh Penyelesaian masalah & Algoritma
Fasa : Rekabentuk
Carta alir
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

35. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Proses menyediakan aturcara
Langkah 1 : Definisi masalah dan spesifikasi keperluan
Daripada jejari yang diberikan, kira luas bulatan dan ukur lilit bulatan tersebut.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

36. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Proses menyediakan aturcara
Langkah 2 : Analisa Masalah
Input
Media : papan kekunci
Data : jejari
Output
Media : skrin
Data : luas, ukurlilit
Proses
Formula luas = PIx Jejari 2
Formula ukurlilit = 2 x PI x Jejari
PI = 3.14
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

37. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Proses menyediakan aturcara
Langkah 3 : Rekabentuk
Kod pseudo
Mula
Baca jejari bulatan
Kira luas bulatan, PI x jejari x jejari
Kira ukurlilit bulatan, 2 x PI x jejari
Cetak luas dan ukurlilit bulatan
tamat
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

38. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Proses menyediakan aturcara
Langkah 3 : Rekabentuk
Carta alir
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

39. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Proses menyediakan aturcara
Sblm ke langkah 4, uji cartalir /algoritma dgn beberapa contoh data --- utk mengelakkan ralat logik
Langkah 4 : Pengkodan dan perlaksanaan
Langkah 5 & 6 : Taip aturcara dan uji aturcara serta lakukan perubahan
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

40. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh-contoh lain
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

41. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh 1
Masalah :
Tuliskan aturcara untuk mengira luas segiempat
PENYELESAIAN:
Fasa spesifikasi keperluan
- hardware, software
- persekitaran masalah.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

42. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh 1
Fasa analisa masalah:
Input : -
Media – keyboard
Data – panjang, lebar.
Output:-
Media – skrin
Data – luas.
Proses –
Darabkan panjang dengan lebar
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

43. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh 1
Fasa rekabentuk:
Algoritma – kod pseudo:
Mula
Baca 2 nilai - Panjang, Lebar
Luas = Panjang * Lebar
Cetak Luas
Tamat
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

44. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh 1
Fasa rekabentuk:
Algoritma – cartalir:
mula
Panjang, lebar
Luas = panjang x lebar
luas
tamat
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

45. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
Contoh 2
SOALAN:
Tulis aturcara yang akan menerima input markah 2 orang pelajar dan mencetak mesej “SAMA” jika 2 markah tersebut mempunyai markah yang serupa, mesej “LULUS” jika markah lebih besar dari 50 dan mesej “GAGAL” jika markah kurang dari 50.
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

46. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
FASA : ANALISA MASALAH
Input:
Media : papan kekunci
data :
Markah pertama (mark1) &
Markah kedua (mark2)
Output:
Media : skrin
“SAMA" , “LULUS"
“GAGAL"
Proses:
Bandingkan 2 markah & tentukan output
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

47. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
FASA: REKABENTUK
Kod pseudo I
1. Mula
2. Baca mark1, mark2
3. Jika mark1=mark2
3.1. cetak mesej "SAMA"
4. Jika mark1>50
4.1. cetak mesej “LULUS"
4.2. pergi ke langkah 6
5. Jika mark1<50
5.1. cetak mesej “GAGAL"
5.2. pergi ke langkah 6
6. Jika mark2>50
6.1. cetak mesej “LULUS"
6.2. pergi ke langkah 8
7. Jika mark2<50
7.1. cetak mesej “GAGAL"
7.2. pergi ke langkah 8
8. Tamat
Kod pseudo II
begin
Baca mark1, mark2
if mark1=mark2 then
cetak mesej "SAMA"
if mark1>50
cetak mesej “LULUS"
else
cetak mesej “GAGAL"
endif
if mark2>50
end
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005

48. disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005
BEGIN
CARTA ALIR
READ MARK1,
MARK2 YA
“SAMA”
MARK1=MARK2
TIDAK YA
“LULUS”
MARK1>50
“GAGAL”
TIDAK YA
MARK2>50
“LULUS”
“GAGAL”
TIDAK
END
disediakan oleh Pn Suriati bte Sadimon, GMM, FSKSM, UTM 2005