1. Omega-3 fjölómettaðar fitusýrur
Þórður Skúli Gunnarsson

2. Fitusýrur Fáum fitusýrur úr fæðu eða lipogenesis í lifur.
Mettaðar án tvítengja
Ómettaðar með tvítengi
Fjölómettaðar með mörg tvítengi

3. Bygging ómega-3 og ómega-6 fitusýra
Línólsýra 18:2 w-6
Ómega kolefni O= 9 6 H
C-OH H H C H
Ómettunarensím bætir við tvítengi í kolefniskeðjuna.
Línólensýra 18:3 w -3
Omega-6 fyrsta tvítengið er á 6. kolefninu (omega6 kolefni).
Þessar tvær fitusýrur eu lífsnauðsynlegar, líkaminn framleiðir þær ekki. Þurfum að fá þær í fæðu eins og fiski. H O= 9 3 H C
C-OH H
Ekki til ensím í mönnum sem bætir við tvítengi innan 9. kolefnis.

4. DHA og EPA
Fjölómettuðu ómega-3 fitusýrurnar DHA og EPA eru myndaðar í sjávarþörungum. Fiskar éta þörungana og geyma í fitubirgðum eða lifur. Mest af ómega-3 fitusýrum í feitum fiski. Mikið af ómega-3 fitusýrum í sardínum, laxi og silungi. Minna í þorski og ýsu. Lifur þorska inniheldur mikið af ómega-3 fitusýrum.

5. DHA og EPA Möguleg heilsubætandi áhrif:
Hjarta og æðakerfi: ↓TAG, ↑HDL kólesteról,↓BÞ, ↓HT, ↓Atherosclerosu, fækkar MI og stroke ofl.
MTK þroski fóstra og ungbarna.
Alzheimer
Sjálfofnæmi: RA, SLE.
Slitgigt og osteoporosa.
Geðsjúkdómar: Bipolar dis, þunglyndi, Schizophrenia.
ADHD hjá börnum
Colon, brjósta og prostatacancer.
Túrverkir
Ofl.
Margt sem ómega-3 er talið hafa jákvæð áhrif á en oftast ekki mjög afgerandi niðurstöður fyrir bættri útkomu í þessum sjúkdómum. Aðallega hjarta og æðakerfis sjúkdómar sem hafa sannfærandi data bakvið sig.
Alzheimer – hægir ekki marktækt á framgangi sjúkdómsins.
RA – hægir ekki á framgangi en getur mögulega minnkað einkenni.
Osteoporosa – rannsókn sýnt aukningu á beinmassa hjá osteoporotiskum konum eldri en 65 ára.
Þunglyndi, bipolar og schizophrenia: mjög misjafnt hvað kemur út úr rannsóknum. Sumar sýna bætta geðheilsu þegar lýsi er tekin með geðlydjum en aðrar ekki.

6. Áhrif á hjarta og æðakerfi.

7. DHA áhrif á þroska barna
DHA er mikilvæg byggingareining í fr.himnur heilans og augna og er mikið tekið upp af DHA í heila fóstra á 3.trimester og á fyrstu 2 árum ungbarna þegar vöxtur heilans er hvað mestur.
Fóstur fá omega-3 fitusýrur gegnum naflastreng.
Nýburar fá omega-3 fitusýrur frá brjóstamjólk.

8. Rannsóknir á þroska barna og DHA
2003 Oslo. Tvíblind randomiserað trial. 590 konur. 10 ml lýsi (1,1 g DHA) frá 18. viku til 3 mánuðum eftir fæðingu.
Lýsishópur með stærri höfuð við fæðingu og hærra skor á greindarprófi við 4 ára aldur.
2008 Ástralia. Tvíblind randomiserað trial. 70 börn kláruðu rannsókn. Lýsi frá 20.viku að fæðingu.
Lýsishópur ekki með betri árangur á greindarprófi en betri samhæfing augna og handa við 2,5 ára aldur.
2010 Ástralia. Tvíblind randomiserað trial. 726 börn.
Ekki marktækt betra skor í cognitive eða túngumála getu barnanna við 18 mán aldur.
2007 Bresk afturvirk rannsókn konur svöruðu spurningum um mataræði sitt á meðgöngu.
Börn kvena sem borðuðu minna an 340g af fisk á viku höfðu lakari niðurstöður í verbal IQ prófi, fínhreyfingum, samskipta og félagslegan þroska.

9. Omega-3 fitusýrur börnum
Hraust börn:
Rannsóknir benda ekki til hærra IQ eða betri hegðunar hjá 8-12 ára börnum.
Phenylketonuria:
Hærra skor á VEP, betri fínhreyfingar og samhæfing.
ADHD:
Rannsóknir hafa sýnt fram á bætta hegðun ofvirkra barna sem hafa fengið DHA og EPA.

10. Lýsi.is Þorskalýsi í flöskum 736 IU Þorskalýsiperlur 360 IU
Mikið meira af ómega-3 fitusýrum í lýsisflöskunum en lýsisperlunum.
Einnig helmíngi meira af D-vít í flöskunni en í perlum.
5ug D-vít = 200 IU, ráðlagt að fá að minnsta kosti 1000 IU á dag.
Þorskalýsiperlur
360 IU

11. Niðurstaða Ómega-3 fitusýrur hafa ótvíræð áhrif á hjarta og æðakerfi.
Áhrif ómega-3 fitusýra tengd við betri útkomu í mörgum sjúkdómum en erfitt að greina marktækan mun frá control hópum.
Líklegast gott fyrir mæður að taka lýsi á meðgöngu fyrir þroska barnanna fyrstur árin. Mest tengsl við bætta samhæfingu handa og augna og fínhreyfingar barna en ekki stafest að það hækki IQ.
Skipta úr lýsiperlunum í lýsi í flösku og hætta að væla yfir vondu bragði.

12. Takk fyrir áheyrnina

13. Heimildir
Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children's IQ at 4 years of age. Helland IB et.al. Pediatrics Jan;111(1):e39-44.
Cognitive assessment of children at age 2(1/2) years after maternal fish oil supplementation in pregnancy: a randomised controlled trial. Dunstan JA et.al. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed Jan;93(1):F Epub 2006 Dec 21.
Effect of DHA supplementation During Pregnancy on maternal depression and Neurodevelopment of Young Children. Maria Makrides et.al. JAMA 2010;304 (15).
Effects of an open-label pilot study with high-dose EPA/DHA concentrates on plasma phospholipids and behavior in children with attention deficit hyperactivity disorder. Sorgi PJ. et.al. Nutr J Jul 13;6:16.
EPA supplementation improves teacher-rated behaviour and oppositional symptoms in children with ADHD. Gustafsson PA et.al. Acta Paediatric 2010 oct;99(10)