1. ADMINISTRATIEFREG EN ADMINISTRATIEWE AKSIES
EENHEID 2
ADMINISTRATIEFREG EN ADMINISTRATIEWE AKSIES

2. ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDINGS
EENHEID 2.1
ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDINGS

3. DIE ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDING
Administratiefregtelike verhouding van ongelykheid
Algemene en individuele administratiefregtelike verhoudinge
Eienskappe van die administratiefregtelike verhoudinge
4. Voorwerp van die administratiefregtelike verhouding

4. 1. ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDING VAN ONGELYKHEID
ONDERSKEID TUSSEN ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDING EN PRIVAATREGTELIKE VERHOUDING
-Een van die subjekte altyd outoritêre liggaam
Gedek met staatsgesag

5. Skeiding in 16e eeu Privaatreg
Publiekreg
Wat is dit?
Basis van
Gelykheid (Vrywillige grondslag)
Regeringsinstelling
Al hoe moeiliker om die onderskeid te bewys
Ten minste een party moet `n “staatsorgaan” wees.(dra en beoefen staatsgesag)
Wat van verhoudings tussen ouer en kind? Is dit `n ongelyke gesagsverhouding?
Divide increasingly difficult. Penetration of public law into the private sphere and increased public regulation of private activities, and the private performance of public service. Public law not only interests of general community and Private law not only protecting interests of individuals. Since public law also protects the individual (for example criminal law etc).
NB distinguishing characteristic is the status of the legal subjects within the relationships created.
Places in position of authority between organ of state and other organ or individual.
Regeringsinstelling Of
Regeringsinstelling
-Dit is nie staatsgesag nie.
-Almal is private persone
-nie op openbare belang gerig nie.
Ongelyke Verhoudings
Individuele Subjekte

6. Nie soos `n kontrak in privaatreg nie.
Regeringsgesag
In die verlede was hierdie gesag gevestig in parlementêre soewereiniteit = het gelei tot heelwat misbruik. Vandag verleen die Grondwet hierdie magte.
Die Reg
Verleen magte
Ask class what is parliamentary sovereignty? No court may test the fairness, equality and substance of parliamentary statutes.
Thus, Constitutional state where constitutionalism prevails. Constitutionalism means that the power of the state is defined and limited by law to protect the interests of society. A state founded on law.
A constitutional state is one where the rule of law prevails. What is the rule of law? Absence of arbitrary power, equality before law Constitution gives expression to these same principles.
Also gives effect to the principles of a Rechtstaat. Concept expressed in the German Constitutional system. Doctrine of separation of powers, “checks and balances” between various branches of government. Also the legal values that ensure substantive justice.
Aan staatsorgane
Nie soos `n kontrak in privaatreg nie.
Magte maak `n eensydige en ongelyke verhouding tussen organe en individue moontlik.

7. Een van die elemente van publiekreg: ONGELYKE VERHOUDING
Dus, die Staat pas eensydig sy aksies toe in ongelyke verhoudinge.
Daarom is dit nie soos `n kontrak in die privaatreg waar daar toestemming deur beide partye benodig word om `n kontrak te sluit nie. In die geval van Publiekreg kan die staat eensydig `n aksie toepas.
Die verhouding van ongelykheid stam uit “owerheidsgesag” / “Government authority”
So `n regsverhouding:
-plaas dan die “staatsorgaan” in `n posisie om sy besluite toe te pas,
-of die inhoud van sy verhoudinge te verander.
Die Reg verleen magte aan die staat en sy organe.
Dit stel die staatsorgaan in staat om regsverhoudinge met ander regsubjekte te ondergaan

8. Stem u saam dat die saak van John Wilkinson and Partners v Berea Nursing Home die verskil tussen die privaat- en publiekregsverhoudings illustreer?
Die staat het van sy gesag gebruik gemaak en daarom publiekreg van toepassing
Verpleeginrigting het `n eiendomsagent opdrag gegee om sy eiendom te verkoop
NPA het toe besluit om die eiendom te onteïen eerder as koop
Daar was geen konsensus tussen partye en daarom geen kontrak
Verpleeginrigting weier om kommissie te betaal aan eiendomsagent
Die hof bevind dat die eiser nie op kommissie geregtig is nie aangesien onteïen en nie verkoop is nie.

9. Verhouding tussen twee staatsorgane – gewoonlik `n verhouding van gesag.
Administratiefreg van toepassing
MAAR
Wanneer verhouding tussen twee staatsorgane een van gelykheid is
Privaatreg van toepassing
Byvoorbeel - verkoopskontrak

10. VOORBEELD: BASSON T/A REPCOMM COMMUNITY REPEATER SERVICES V POSTMASTER-GENERAL
Die hof het die ooreenkoms tussen die partye ontleed en tot die gevolgtrekking gekom dat die posmeester-generaal ingevolge wetgewing opgetree het en dat die ooreenkoms tussen die partye nie `n kontrak in die privaatregtelike sin was nie.

11. 2. HOE KAN DIE ARTIKEL 9 GELYKHEID VOOR DIE REG VERSOEN WORD MET DIE ONGELYKE VERHOUDING IN ADMINISTRATIEFREG?

12. DEUR ARTIKEL 33 VAN DIE GRONDWET
WAARBORG REGVERDIGE ADMINISTRATIEWE AKSIE EN
WAARDES VAN DIE GRONDWET EN REGTE MOET REALISEER WORD
GEBIND DEUR WAARDES SOOS REGVERDIGHEID, GELYKHEID EN ONPARTYDIGHEID
MOET VOLDOEN AAN ARTIKEL 36 MAATSTAWWE WANNEER `N REG BEPERK WORD

13. 3.ALGEMENE (OBJEKTIEWE) ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDINGE EN DIE INDIVIDUELE (SUBJEKTIEWE) VERHOUDINGE

14. ALGEMEEN
INDIVIDUEEL
GESKEP EN VERANDER DEUR WETGEWING
SPESIFIEKE REëLS WAT VAN TOEPASSING IS OP SPESIFIEKE, GEIDENTIFISEERDE REGSUBJEKTE
BYVOORBEELD = WANNEER `N PERMANENTE PERMIT AAN `N BUITELANDER GEGEE WORD IN TERME VAN DIE IMMIGRATIONS ACT
NIE-SPESIFIEK VAN TOEPASSING OP ALLE REGSUBJEKTE - ONPERSOONLIK
BYVOORBEELD = IMMIGRATIONS ACT – NIE-SPESIFIEK VAN TOEPASSING OP ALLE IMMIGRANTE
ONPERSOONLIKE REëLS WORD GEKONKRETISEER IN DIE INDIVIDUELE VERHOUDING. DUS DIE INHOUD VAN DIE INDIVIDUELE VERHOUDING SAL VERANDER VAN EEN SAAK NA DIE ANDER
SELFDE REëL OP ALLE PERSONE VAN TOEPASSING

15. ARTIKELS 3 EN 4 VAN PAJA REFLEKTEER DUIDELIK HIERDIE TWEE VERHOUDINGE
Procedurally fair administrative action affecting any person
3. (1) Administrative action which materially and adversely affects the rights or
legitimate expectations of any person must be procedurally fair.
(2) (a) A fair administrative procedure depends on the circumstances of each case.
(b) In order to give effect to the right to procedurally fair administrative action, an
administrator, subject to subsection (4), must give a person referred to in subsection
(1)—
(a) adequate notice of the nature and purpose of the proposed administrative
action;
(b) a reasonable opportunity to make representations;
(c) a clear statement of the administrative action;
(d) adequate notice of any right of review or internal appeal, where applicable;
and
(e) adequate notice of the right to request reasons in terms of section 5.
(3) In order to give effect to the right to procedurally fair administrative action, an
administrator may, in his or her or its discretion, also give a person referred to in
subsection (1) an opportunity to—
(a) obtain assistance and, in serious or complex cases, legal representation;
(b) present and dispute information and arguments; and
(c) appear in person.
(4) (a) If it is reasonable and justifiable in the circumstances, an administrator may
depart from any of the requirements referred to in subsection (2).
(b) In determining whether a departure as contemplated in paragraph (a) is reasonable
and justifiable, an administrator must take into account all relevant factors, including—
(i) the objects of the empowering provision;
(ii) the nature and purpose of, and the need to take, the administrative action;
(iii) the likely effect of the administrative action;
(iv) the urgency of taking the administrative action or the urgency of the matter;
(v) the need to promote an efficient administration and good governance.
(5) Where an administrator is empowered by any empowering provision to follow a
procedure which is fair but different from the provisions of subsection (2), the
administrator may act in accordance with that different procedure.
Administrative action affecting public
4. (1) In cases where an administrative action materially and adversely affects the
rights of the public, an administrator, in order to give effect to the right to procedurally
fair administrative action, must decide whether— 4 5 10 15 20
25(a) to hold a public inquiry in terms of subsection (2);
(b) to follow a notice and comment procedure in terms of subsection (3);
(c) to follow the procedures in both subsections (2) and (3);
(d) where the administrator is empowered by any empowering provision to
follow a procedure which is fair but different, to follow that procedure; or
(e) to follow another appropriate procedure which gives effect to section 3.
(2) If an administrator decides to hold a public inquiry—
(a) the administrator must conduct the public inquiry or appoint a suitably
qualified person or panel of persons to do so; and
(b) the administrator or the person or panel referred to in paragraph (a) must—
(i) determine the procedure for the public inquiry, which must—
(aa) include a public hearing; and
(bb) comply with the procedures to be followed in connection with
public inquiries, as prescribed;
(ii) conduct the inquiry in accordance with that procedure;
(iii) compile a written report on the inquiry and give reasons for any
administrative action taken or recommended; and
(iv) as soon as possible thereafter—
(aa) publish in English and in at least one of the other official languages
in the Gazette or relevant provincial Gazette a notice containing a
concise summary of any report and the particulars of the places and
times at which the report may be inspected and copied; and
(bb) convey by such other means of communication which the administrator
considers effective, the information referred to in item (aa) to
the public concerned.
(3) If an administrator decides to follow a notice and comment procedure, the
administrator must—
(a) take appropriate steps to communicate the administrative action to those
likely to be materially and adversely affected by it and call for comments from
them;
(b) consider any comments received;
(c) decide whether or not to take the administrative action, with or without
changes; and
(d) comply with the procedures to be followed in connection with notice and
comment procedures, as prescribed.
depart from the requirements referred to in subsections (1)(a) to (e), (2) and (3). 30 35 40 45 50 55

16. TWEE TIPES INDIVIDUELE ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDINGE
BINNE DIESELFDE OUTORITêRE HIERARGIE
DIE ONAFHANKLIKE VERHOUDING
VERHOUDING VAN ONAFHANKLIKE BEHEER. EEN ADMINISTRATEUR HET DIE MAG VAN GOEDKEURING OOR DIE ANDER OF
ADMINISTRATIEWE LIGGAME FUNKSIONEER ONAFHANKLIK MAAR HET DIE MAG VAN GOEDKEURING OF AFKEURING OOR DIE ANDER
WANNEER ADMINISTRATEURS IN `N VERHOUDING TREE BIINE DIESELFDE OUTORITêRE HIëRARGIE(EXAMPLE = WITHIN A STATE DEPARTMENT)
HOëR ADMINISTRATEUR GEE INSTRUKSIES AAN `N LAER ADMINISTRATEUR

17. WAT BETEKEN DIT? BINNE DIESELFDE OUTORITêRE HIëRARGIE
DIE ONAFHANKLIKE VERHOUDING
ONDERSKEIDENDE KARAKTERTREK IS NIE DIE OMVANG VAN DIE BEHEER NIE
DIE ONDERSKEIDENDE FAKTOR IS DIE INDIVIDUALITEIT VAN DIE TWEE ADMINISTRATEURS
HOëR ADMINISTRATEUR MAG SLEGS DIE ADMINISTRATIEWE AKSIE WAT UITGEVOER WORD GOEDKEUR OF AFKEUR
DESENTRALISASIE
HOëR ADMINISTRATEUR MOET DIE LAER ADMINISTRATEUR SPESIFIEKE INSTRUKSIES GEE OOR SY AKTIWITEITE
DEKONSENTRASIE

18. DELEGASIE VAN ADMINISTRATIEWE MAG
DOEL VAN DIE DELEGERING VAN MAGTE = OM TE FASILITEER DAT DIE WERK GEDEEL WORD BINNE DIE ADMINISTRASIE

19. DELEGASIE VAN ADMINISTRATIEWE MAGTE
ALHOEWEL
DIE ALGEMENE REëL = WAAR `N DISKRESIONêRE MAG AAN `N SPESIFIEKE LIGGAAM OF AMPTENAAR GEGEE WORD OOR SY / HAAR KENNIS OF KUNDIGHEID, MAG HIERDIE MAG NIE GEDELEGEER WORD NIE.

20. DELEGERING VAN ADMINISTRATIEWE MAGTE
DEKONSENTRASIE
DESENTRALISASIE
Delegering binne dieselfde hiërargiese struktuur
`n Administratiewe liggaam het die mag om ander se aksies goed te keur of af te keur. Maar, mag nie die besluite verander.
Voorbeeld
Delegering van `n mag deur die minister aan die direkteur-generaal wie dan die mag aan die amptenare in die departement delegeer
Voorbeeld
University of Pretoria v Minister of Education
Minister het nie die bevoegdheid gehad om die rektor van `n universiteit aan te stel nie. Minister moes die anstelling goedkeur maar kon nie sy keuse in die plek van die raad stel
Minister gives power to the director general. Director general determines whether an accused can be prosecuted after evaluating documents before him. However, cannot perform this function alone therefore delegates it to prosecutors to decide whether can be prosecuted.
Die Minister gee magte aan die direkteur-generaal. Direkteur-generaal bepaal of aangekla moet word nadat hy die dokumente voor hom bestudeer het. Maar, kan hierdie funksie nie alleen uitvoer nie. Daarom word dit na aanklaers delegeer om te besluit wie aangekla moet word.

21. DELEGERING VAN ADMINISTRATIEWE MAGTE
DEKONSENTRASIE
DESENTRALISASIE
KENMERKE
In hierdie verhouding delegeer die delegans sekere bevoegdhede en funksies aan `n onafhanklike liggaam, byvoorbeeld waar `n minister `n raad aanstel om lisensies uit te reik.
Die delegans oefen kontrole uit oor die gedelegeerde by wyse van aanstelling van die lede van die raad of by wyse van appèl of hersiening
1. Delegans (hoër orgaan) kan die delegasie te eniger tyd terugtrek
Sodra die aangeleentheid gefinaliseer is, kan hy nie die uitoefening van daardie besondere funksie ongedaan maak nie. In Administrator Cape v Associated Buildings het die hof bevind dat die delegasie die administrateur nie sy bevoegdheid ontneem het nie en day hy nog steeds tussenbeide kon tree aangesien die aangeleentheid nog nie gefinaliseer was nie.

22. DELEGERING VAN ADMINISTRATIEWE MAGTE
DEKONSENTRASIE
DESENTRALISASIE
2. Delegans kan op verskeie wyses kontrole oor die gedelegeerde uitoefen, byvoorbeeld deur voor te skryf hoe die bevoegdheid uitgeoefen moet word of deur `n verslag te vereis.
3. Die ondergeskikte tree namens die delegans op en die bevoegheid word geag deur die delegans uitgeoefen te wees.
4. Gesagsliggame binne dieselfde magsfeer met die gevolg dat dit aanvaar word dat die hoër orgaan weet wat die beste is en ander feite in heroorweging kan neem as die wat deur die laer orgaan oorweeg is

23. DELEGERING VAN ADMINISTRATIEWE MAGTE
DEKONSENTRASIE
DESENTRALISASIE
5. Daar heers solidariteit binne dieselfde magsfeer met die gevolg dat dit aanvaar word dat die hoër orgaan weet wat die beste is en ander feite in heroorweging kan neem as die wat deur die laer orgaan oorweeg is.

24. DELEGATUS DELEGARE NON POTEST
(DELEGEERDER) (OM TE DELEGEER) (NIE) (KAN)
DIE DELEGEERDER KAN NIE DELEGEER

25. OWERHEIDSLIGGAAM GEMAGTIG OM `N BEPAALDE HANDELING TE VERIG – MAAR HANDELING GAAN GEPAARD MET UITOEFENING VAN DISKRESIE
Die handeling mag nie gedelegeer word sonder die uitdruklike of noodwendige magtiging daartoe nie.
`N ADMINISTRATIEWE LIGGAAM MAG DIE DISKRESIE PERSOONLIK UITOEFEN EN DAN `N ONDERESKIKTE OPDRAG GEEN OM DIE BESLISSING UIT TE VOER

26. BEF V CAPE TOWN MUNICIPALITY
ATTORNEY-GENERAL OFS V CYRIL ANDERSON INVESTIMENTS IS BESLIS DAT `N PROVINSIALE ADMINISTRASIE DIE VOORWAARDES VIR DORPSTIGTING MAG BEPAAL EN DIT DAN AAN `N STADSRAAD OORLAAT OM DIE VOORWAARDES TE IMPLEMENTEER.
`N OWERHEIDSORGAAN MAG IEMAND (SOOS `N INSPEKTEUR) AANSTEL OM SEKERE FEITE NAMENS HOM VAS TE STEL, MAAR HY MOET STEEDS DIE DISKRESIONêRE MAG PERSOONLIK UITOEFEN
BEF V CAPE TOWN MUNICIPALITY
ADMINISTRATEUR SY BEVOEGDHEDE INGEVOLGE DIE DORPE ORDONNANSIE AAN DIE STADSINGENIEUR GEDELEGEER WAT DIT OP SY BEURT WEER AAN DIE ASSISTANT-BOUREKENAAR GEDELEGEER HET. Die hof het bevind dat die delegasie aan die assistant-bourekenaar in stryd was met die reël en daarom ongeldig

27. Nie `n oortreding van die verbod op delegasie nie
Kom die delegasie van bevoegdhede by wyse van mandaar neer op `n oortreding van die verbod op subdelegasie?
Algemene reël is dat waar `n diskresionêre bevoegdheid aan `n orgaan verleen word vanweë sy besondere kundigheid, hy die bevoegdheid nie aan ander mag delegeer nie.
Nie `n oortreding van die verbod op delegasie nie
In die geval van delegasie by wyse van mandaat neem die hoër orgaan die beslissing en gelas dan `n laer orgaan of amptenaar om dit uit te voer
Dus, die orgaan wat met die bevoegdheid beklee is, neem persoonlik die beslissing en is verantwoordelik vir die funksie en die uitvoering daarvan.

28. 4. DIE OBJEK VAN DIE ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDING

29. DIT IS DIE PROBLEEM / SAAK WAT DIE REGSVERHOUDING TUSSEN TWEE SUBJEKTE SKEP: MET ANDER WOORDE = THE SAAK WAT DIE REGSVERHOUDING LAAT ONTSTAAN EN DIE TWEE SUBJEKTE BIND
IN DIE ADMINISTRATIEFREGTELIKE VERHOUDING Lê DIE OBJEK VAN DIE VERHOUDING IN DIE UITVOER VAN `N AKSIE – DIE DOEN OF “NIE DOEN” VAN IETS. BYVOORBEELD, DIE ONTVANG VAN BELASTING
OOR DIE SPESIFIEKE SAAK HET DIE ADMINISTRASIE IN `N VERHOUDING MET `N ANDER ORGAAN, LIGGAAM OF PRIVATE SUBJEK INGETREE
BYVOORBEELD, IN DIE VERHOUDING VAN ONTEIENING, DIE OBJEK VAN DIE VERHOUDING IS DIE EIENDOM WAAROOR DIE ADMINISTRATEUR EN DIE INDIVIDUELE PERSOON IN VERHOUDING GETREE HET.

30. BELANG – DIE OBJECT BEPAAL DIE DOEL WAARVOOR DIE ADMINISTRATIEWE MAG UITGEVOER MOET WORD
AN ADMINISTRATOR WHO HAS THE POWER TO REGULATE WASTE DISPOSAL, MUST ENSURE THAT THE MEASURES HE / SHE HAS TAKEN ARE DIREACTED AT THE PROTECTION OF PUBLIC HEALTH. WHERE HE/ SHE TAKES MEASURES REQUIRING THE PUBLIC TO USE EXPENSIVE RE-CYCLING METHODS, THE MEASURES WILL BE UNAUTHORISED IF THEY ARE NOT DIRECTLY RELATED TO THE PROTECTION OF PUBLIC HEALTH.

31. VERSKILLENDE TIPES ADMINISTRATIEWE ORGANE

32. Amptenare van die sentrale regering (staatsadministrasie) = soos die direkteur-generaal van die department van arbeid
Plaaslike owerhede soos stadsrade
Rade soos die Film-en Publikasiehersieningsraad
Tribunale soos die Watertribunaal ingestel kragtens hoofstuk 15 van die Nasionale Waterwet.

33. Is administratiefreg van toepassing by die handelinge deur Vrywillige verenigings soos `n jokkieklub en `n rugbyklub?
Jokkieklub = vrywillige vereniging = semi-professionele status
MAAR
Nie `n administratiewe owerheidsorgaan want nie deur wetgewing in die lewe geroep nie.
Dus oefen nie owerheidsgesag uit nie.
Basis van die verhouding tussen die jokkie en die klub is een van privaatreg.– Carr v Jockey Club.

34. Middelburg Rugbyklub v Suid-Oos Transvaalse Rugby-Unie
Is administratiefreg van toepassing by die handelinge deur Vrywillige verenigings soos `n jokkieklub en `n rugbyklub?
Howe sal administratiefreg by wyse van analogie toepas waar daar `n interne hierargie van gesag is, byvoorbeeld waar tugoptrede teen `n jokkie ingestel word, ten spyte van die privaatregtelike basis van die verhouding
Middelburg Rugbyklub v Suid-Oos Transvaalse Rugby-Unie
Die hof het vevind dat alhoewel `n rugbyklub nie `n administratiewe liggaam is nie, die reëls van die administratiefreg op sy handelinge van toepassing is aangesien die klub sy eie interne hierargie het en in `n gesagsverhouding teenoor sy lede staan.

35. Vind administratiefreg toepassing by die handelinge deur die Raad op Gesondheidsberoepe van Suid-Afrika?
Liggaam deur statuut daargestel en die minister oefen beheer oor sy bevoegdhed en funksies uit.
Raad val nie binne bepaalde administratiewe hierargie nie, maar dit lewe wel `n openbare diens
Directory Advertising Cost Cutters case
Raad is nie `n owerheidsorgaan nie
Raad kan egter dissiplinêre stappe teen sy ledeneem en in die geval sal `n hof vereis dat die reëls van die administratiefreg, meer spesifiek die reëls van natuurlike geregtigheid op die handelinge van die Raad toegepas word (SA Medical and Dental Council case)

36. Vind administratiefreg toepassing by die Johannesburg Effektebeurs?
Dawnlaan Beleggings saak
Alhoewel Effektebeurs deur statuut gereguleer word, dit nie `n statutêre liggaam is nie aangesien sy verhouding met genoteerde maatskappye kontraktueel van aard is
Die hof het egter bevind dat, alhoewel die Effektebeurs tegnies gesproke nie `n statutêre liggaam is nie, dit onderhewig aan die bepalings van die publiekreg is, aangesien dit onder statutêre verpligting is om in die openbare belang op te tree.

37. Rights, powers and privileges of individuals recognised by the administrative law relationship
Artikel 7(2) = staat moet die rege in die handves van regte eerbiedig en beskerm.
Dus, alle regte soos in die HvR geniet beskerming
Mag beperk word deur artikel 36
Apart van die HvR = al die ander regte van die individu in die administratiefregtelike verhouding =39(3)
Gemeenregtelike regte, vryhede en bevoegdhede, regte in die gewoontereg erken (om `n poligame huwelik aan te gaan), regte kragtens `n statuut gekry

38. LITERATUUR
EENHEID 2.1 IN GIDS
HOFSAKE SOOS IN KLASNOTAS EN WERKBOEK GENOEM
VRAE VAN WERKBOEK
BLADSYE VAN HANDBOEK