1. Siguria dhe mbrojtja në sistemet kompjuterike

2. “Uncertainty is the only certainty there is, and knowing how to live with insecurity is the only security.” —John Allen Paulos

3. Listë kontrolli mbi elementët e sigurisë dhe mbrojtjes së komjuterit dhe informacionit
Siguria e kompjuterit
Siguria fizike
Kriptimi
TPM
Siguria e sistemit të operimit
Përdoruesit lokalë dhe grupet
User Account Control (UAC)
Përditësimi i Windows
Atributet e file-ve
Siguria e BIOS

4. Listë kontrolli mbi elementët e sigurisë dhe mbrojtjes së komjuterit dhe informacionit
Konfigurimi i Firewall
Programet anti-virus, anti-malware, anti-spyware
Sigurimi i të dhënave kritike (back up/restore)
Siguria në rrjetat wireless
…etj

5. Siguria e kompjuterave
Siguria fizike
Ruajta në ambjente të kyçura
Autentikim lokal
Jo “auto login”
Përdorimi i username dhe password të komplikuar
Skanuesit biometrikë
Kriptimi i drive-ave
TPM (Trusted Platform Module)

6. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
Përdoruesit lokalë dhe grupet
User Account Control (UAC)
Kriptimi
Atributet e file-ve
Siguria e BIOS

7. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
1. Përdoruesit lokalë dhe grupet
Përdoruesit
Administrator: ka akses të plotë mbi githçka që ndodhet në kompjuter
Guest: ka akses të limituar në kompjuter
User: mund të realizojë vetëm ato ndryshime që nuk prekin përdoruesit e tjerë apo sigurinë e sistemit
Grupet
Psh, Poëer Users

8. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
2. User Account Control (UAC)
Edhe pse mund të jeni loguar si Administrator, ju ekzekutoni me të drejtat e një përdoruesi standart
Windows kërkon vëmendjen e përdoruesit për realizimin e detyrave që kërkojnë të drejta administrative
Psh.:
Konfigurimin e Firewall
Instalimin e aplikacioneve
Ndryshimin e informacionit
të përdouesve …etj

9. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
2. Përditësimi i sistemit të operimit
Shumë hack-era shfrytëzojnë pikat e dobëta të njohura për të kompromentuar një sistem
Për këtë sistemi duhet përditësuar sistemi me patch-et dhe service pack-et më të fundit

10. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
3. Kriptimi
Windows është i pajisur me disa mjete për kriptimin e të dhënave
EFS (Encrypting File System) e disponueshme në file sistem-in NTFS
Për të realizuar kriptimin:
Right click>Properties>Advanced

11. Siguria e sitemit të shfrytëzimit
BitLocker
Kripton një drive të tërë
Ruan celësin e kriptimit në chip-in TPM (Trusted Platforme Module)
Aksesohet në Control Panel>System and security

12. Siguria e sitemit të shfrytëzimit
4. Atributet e file-ve
File-t mund të kenë atribute të ndryshëm:
Read-only
Hidden
Archive
System

13. Siguria e sistemit të shfrytëzimit
5. Siguria në BIOS
User password: fjalëkalimi që duhet të ketë përdoruesi për të ngarkuar sistemin e operimit
Supervisor password: fjalëkalimi që duhet të ketë përdoruesi për t’u loguar dhe për të bërë ndryshime në bios
Detektimi i ndërhyrjeve
Detekton nëse kasa është hapur

14. Siguria e sitemit të shfrytëzimit

15. Firewall-i dhe lidhjet e sigurta
Konfigurimi i Windows Firewall

16. Numrat e portave
Portat TCP dhe UDP mund të jenë çdo numër ndërmjet 0 dhe 65535
Shumica e serverave përdorin numra të përherëshëm të portave (por kjo nuk ndodh gjithmonë)
Psh. Protokolli HTTP përdor portën 80
Portat përdoren për komunikim dhe jo për siguri
Numrat e portave të shëmbimeve duhet të jenë të njohura
Numrat e portave TCP nuk janë të njëjtë me numrat e portave UDP
Migjithëse në disa raste përputhen

17. Një lidhje në rrjet
Kompjuteri përdor portën 1331 për të komunikuar me serverin
Nëse kompjuteri komunikon me portën 53 të serverit merr shërbimin e DNS
Nëse kompjuteri komunikon me portën 80 të serverit merr shërbimin e WEB
Nëse kompjuteri komunikon me portën 443 të serverit merr shërbimin e një WEB Serveri që përdor komunikim të sigurtë (SSL)

18. Funksionimi i Firewall

19. Funksionimi i Firewall
Bllokon portat që nuk nevojiten aktualisht
Bllokon trafikun inbound/outbound (përveç trafikut të specifikuar në rregulla)
Bën ndarjen e rrjetit publik (internetit) nga ai privat
Mbron kompjuterat nga ndërhyrjet dhe sulmet
Një Firewall mund të realizohet si:
Hardware
Fabrikuesit kryesorë janë Cisco, Juniper…etj
Software
Janë të përfshirë në sistemin e operimit ose mund të ofrohen nga një palë e tretë

20. Firewall-et software Ndryshe quhen edhe Firewall “personal”
Janë të përfshira në shumë sisteme operimi
Gjithashtu mund të ofrohen nga një palë e tretë
Ndalon aksesin e paautorizuar nga rrjeti
“stateful” Firewall
Bllokon trafikun e aplikacioneve
Windows Firewall
Filtron trafikun sipas numrit të portës dhe aplikacioneve
Mund të realizojë me sukses detyrat si:
Bllokim i programeve që të mos aksesojnë internetin
Krijmi i një whitelist për të kontrolluar aksesin në rrjet
Lejimi i trafikut vetëm në disa posta dhe adresa IP specifike
…etj

21. Konfigurimi i Windows Firewall
Control Panel\System and Security\ Windows Firewall
Windows njofton nëse një program bllokohet nga Firewall
Për të lejuar një program për të punuar përmes Firewall klikojmë mbi “Allow a program or feature through Windows Firewall”

22. Konfigurimi i Windows Firewall
Për të bërë ndryshime klikoni butonin “Change Settings”
Klikoni programin dhe rrjetin të cilin do ta lejoni ta aksesojë
Nëse programi nuk ndodhet në listë klikoni “Allow an other program…”

23. Change notification settings
Shërben për të konfiguruar mënyrën se si Firewall ndërvepron me përdoruesin
Aktivizimi/Ç’aktivizimi i Firewall
Bllokimi i të gjitha lidhjeve hyrëse
Njoftim kur Windows Firewall bllokon një program të ri
Kjo automatikisht i jep përdoruesit mundësinë të shtojë rregulla në Firewall për lejuar programin të komunikojë
Përdoruesit nuk kanë nevojë të konfigurojnë Firewall-in në mënyrë manuale

24. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Control Panel\System and Security\Windows Firewall\Advanced Settings ose Start>wf.msc
Dritarja që shfaqet jep një pamje të përgjithshme të konfigurimit të Firewall si dhe linqe për të mësuar dhe konfiguruar WFAS
WFAS konfiguron Firewall-in duke duke grupuar rregullat në tre profile
Domain profile:
Private profile
Public profile
Për të ndyshuar konfigurimet për profilet klikojmë linkun Windows Firewall Properties
Përdorim tab-et Domain profile, Private profile dhe Public profile për të realizuar konfigurimet (megjithëse konfiugurimet e parazgjedhura mund të jenë të përshtatshme)

25. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)

26. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Paneli në të majtë ka katër kategori:
Inbound Rules : Paraqet një listë për rregullave të përcaktuar për lidhjet inbound
Outbound Rules : Paraqet një listë për rregullave të përcaktuar për lidhjet outbound
Connection Security Rules : këtu mund të krijohen dhe menaxhohen rregullat e autentikimit
Monitoring: shfaq konfigurimet e aktivizuara të Firewall-it. Përbëhet nga :
Firewall: shfaq rregullat inbound dhe outbound të aktivizuara të Firewall
Connection security rules: shfaq rregullat e aktivizuara të autentikimit

27. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Krjimi i një rregulli:
Për të krijuar një rregull zgjidhni Inbound Rules ose Outbound rules në panelin e majte dhe pastaj klikoni New Rule në panelin Actions
Windows Firewall ofron 4 tipe rregullash
Program: Bllokon ose lejon nje program
Port : Bllokon ose lejon një portë
Predefined : Perdor nje regull Firewall te paracaktuar te perfshire ne Windows
Custom: Specifikon një kombinim programi, porte, dhe adrese IP per te lejuar ose bllokuar

28. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Shembull 1:Bllokimi i një programi

29. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Përcaktojmë tipin e rregullit të Firewall (program):

30. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Vendosim path-in për tek file-i i ekzekutueshëm:

31. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Caktojmë veprimin që do ndërmarrë Firewall (lejim apo bllokim):

32. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Caktojmë profilet e rrjetit në të cilat do të aplikohet rregulli

33. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Vendosim një emër për rregullin dhe klikojmë Finish

34. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Pas aktivizimit të rregullit: Internet Explorer nuk akseson internetin

35. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Shembull 2: Bllokimi i mesazheve ICMP (ping)
Klikoni New Rule dhe zgjidhni Custom

36. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Specifikojmë që ky rregull do të aplikohet për çdo program

37. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Specifikojmë portën dhe protokollin (ICMP):

38. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Specifikojmë adresat IP për të cilat aplikohet ky rregull

39. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Zgjedhim veprimin e regullit (Bllokim i mesazheve ICMP)

40. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Caktojmë profilet e rrjetit në të cilat do të aplikohet rregulli

41. Windows Firewall with Advanced Security (WFAS)
Një emër për rregullin dhe klikojmë Finish:

42. Konfigurimi i Windows Firewall me Command Line
Netsh (Network Shell) është një software command line që ju lejon të shfaqni apo të ndryshoni konfigurimin e rretit të një kompjuteri
Për të ekzekutuar bllokimin e Internet Explorer në Command Prompt, në direktorinë System32 jepni komandën:
C:\Windows\System32>netsh advFirewall Firewall add rule name=“Block Explorer” dir=out program=“C:\Program Files (x86)\Internet Explorer\iexplore.exe“ action=block

43. Konfigurimi i Windows Firewall me Command Line
Për të ekzekutuar lejimin e Internet Explorer në Command Prompt, në direktorinë System32 jepni komandën
C:\Windows\System32>netsh advfirewall firewall add rule name=“Block Explorer” dir=out program=“C:\Program Files (x86)\Internet Explorer\iexplore.exe“  action=alloë

44. Siguria e Skedarëve dhe kriptimi
BitLocker

45. BitLocker
BitLocker është një mënyrë për të kriptuar të dhënat në drive dhe për të kërkuar autentikim për të aksesuar informacionin
BitLocker siguron mbrojtje për hard drive, external drive dhe për removable drive në rastet kur ato vidhen apo humbasin
Bitlocker kripton të dhënat në mënyrë të tillë që askush nuk mund të aksesojë të dhënat pa patur fjalëkalimin
Pas kriptimit mund të punoni me të dhënat ashtu si më parë, pa humbje të dukshme të performancës
Për të realizuar kriptimin e fileve/skedarëve duhet të përdorni NTFS (New File System technology)
Konvertimi i file-system në NTFS nga command prompt:
convertd: /fs:ntfs

46. BitLocker BitLocker është në dy lloje në Windows 7
BitLocker to Go
Kur aktivizoni BitLocker në një hard drive apo removable drive, BitLocker përdor këto metoda për të zbuluar drive-in:
Fjalëkalim: Mund të përdorni një fjalëkalim për të zbuluar drive-in e kriptuar dhe në Group Policy mund të konfigurohet gjatësia minimale e fjalëkalimit
Smart Card:
BitLocker to Go është krijuar për të kriptuar të dhënat në mediat portabël

47. Kriptimi i një drive-i
Start| Control Panel\System and Security\BitLocker Drive Encryption

48. Kriptimi i një drive-i
Klikoni Turn On BitLocker pranë drive-it të cilin doni të kriptoni dhe vendosni një fjalëkalim

49. Kriptimi i një drive-i
Opsionet për të ruajtur apo për të printuar recovery key (nevojitet kur harroni pasëordin)
Në USB flash drive
Në një file
Mund të printohet

50. Kriptimi i një drive-i
Konfirmoni vendimin duke klikuar Start Encrypting

51. Kriptimi i një drive-i
Pasi proçesi të ketë përfunduar drive-i nuk mund të aksesohet pa patur fjalëkalimin

52. Sigurimi periodik i të dhënave Kritike
Back up/Restore

53. Sigurimi i të dhënave kritike
Duhet të realizoni rregullisht backup të të dhënave në kompjuterin tuaj në mënyrë që të mos humbisni të dhëna të rëndësishme në rastet kur një problem shfaqet në kompjuter
Sistemi Windows ka mjete të posaçme për të realizuar backup dhe rikthim e të dhënave (restore)
backup ka disa avantazhe krahasuar me kopjimin e thjeshtë të të dhënave në një disk të jashtëm:
të dhënat kompresohen gjatë kopjimit kështu që backup zë më pak hapsirë në memorje.
backup mund të ndajë një file të madh në dy apo më shumë disqe, gjë të cilën nuk mund të bëni me komandën Copy.
në kushte emergjente kur disa të dhëna të rëndësishme humbasin apo ndryshohen, backup ofron mjete për rikthimin e të dhënave

54. Proçedura e back up
Start| Control Panel\System and Security\Backup and Restore

55. Proçedura e back up
nëse nuk keni realizuar një backup më përpara klikoni Set up backup.Nëse keni realizuar një backup më përpara klikoni Back up now

56. Proçedura e back up
Në dritaren Set up back up zgjedhni vendin ku duam të ruajmë backup. Mediumi në të cilin realizojmë backup është zakonisht një hardisk i jashtëm, hardisk në rrjet, USB, CD apo DVD

57. Proçedura e back up Zgjedhni të dhënat për backup
Let Windows choose realizon backup të të dhënave të ruajtura në librari, në desktop dhe në folderat “default” të Windows
Let me Choose realizon backup të dosjeve /direktorive që ju zgjidhni

58. Proçedura e back up
Selektoni të dhënat për backup

59. Proçedura e back up Konfirmoni konfigurimet e backup-it
Klikoni mbi Save settings and run backup
dritarja Backup and Restore tregon progresin e zhvillimit të backup

60. Proçedura e back up

61. Rikthimi i të dhënave nga backup (Restore)
Në dritaren Backup and Restore klikoni Restore my files

62. Restore
Klikoni Broëse for files ose Broëse for folders në varësi nëse doni të riktheni file apo folder

63. Restore
Zgjidhni nëse doni t’i riktheni të dhënat në vendin e tyre origjinal apo në ndonjë vend tjetër

64. Restore
Klikoni Restore : Të dhënat do të rikthehen në vendin e specfikuar.

65. Siguria ne rrjetat wireless

66. Siguria në WLAN Pozicionimi i access point për maximumin e sigurisë
Porthuaj të gjitha problemet me sigurinë në WLAN vijnë si pasojë esinjalit që del jashtë ambjentit të punës apo shtëpisë
Nëse mund të minimizoni këtë “rrjedhje sinjali” shtoni sigurinë e WLAN
Poziciononi access point në vendodhje qëndrore dhe larg dritareve
Kriprtimi në rrjetat wireless
Vetëm përforuesit që kanë password mund të transmetojnë dhe të marrin informacion
Dy standarte në sigurinë e rrjetave wireless:
WEP
WPA

67. Wired Equivalent Privacy
WEP (Wired Equivalent Privacy)
nivele të ndryshme të sigurie
Çelësa kriptimi 40 bit
Çelësa kriptimi 104 bit
Që në vitin 2001 u identifikuan pika të dobëta të WEP
Siguria e WEP mund të thyhet brenda pak minutash
Nuk këshillohet përdorimi i WEP

68. Wi-fi Protected Access
WPA (Wi-fi Protected Access)
WPA
WPA2
WPA-Enterprise
WPA u krijua si një mënyrë për të zëvendësuar WEP me pjisjet harware ekzistuese
Pëdor pjesë më të madhe të specifikimeve të standartit të sigurisë së i
WPA përdor protokollin TKIP (Temporal Key Integrity Protocol)
Probleme u identifikuan edhe në TKIP, në vitin 2004 krijua AES (Advanced Encryption Standart)
është standarti më solid; deri tani nuk është zbuluar ndonjë pikë e dobët e AES

69. Wi-fi Protected Access
WPA përdor pre-shared key
8 deri në 63 karaktere ASCII
Këshillohet përdorimi i WPA2 dhe nëse jeni në një mjedis të madh duhet të përdorni WPA-Enterprise
Përdor severa të posaçëm për të menaxhuar autentikimin në rrjet

70. Teknika për përmirësimin e sigurisë në rrjetat wireless
Ndryshoni SSID që të mos jetë kaq e dukshme
Ç’aktivizimi i SSID broadcast
Service Set Identifier (SSID) është emri i rrjetit wireless
është një mënyrë për të rritur sigurinë në rrjetin wireless
Windows ruan SSID të një rrjeti nëse është lidhur të paktën një herë në të
Pasi të gjithë kompjuterat janë lidhur të paktën një herë në WLAN nuk keni më nevojë të shpërndani SSID)
Gjithsesi, SSID i fshehur mund të gjendet me një analizë pak më të detajuar me anë të softwareve open source
Ndryshoni emrin e SSID
Psai të keni ndaluar shpërndarjen e SSID duhet të ndryshoni emrin tij nga emri që i vendos fabrikuesi (psh, LINKSYS, NETGEAR…etj)

71. Teknika për përmirësimin e sigurisë në rrjetat wireless
Filtrimi i adresave MAC
MAC është adresa hardware e një karte rrjeti
Konfigurimi i një ëhite list
Lista e adresave mac që lejoihen të lidhen në access point
Nuk është një metodë sigurie
MAC adresat nuk kriptohen (Nuk kriptohet header-i i paketave wireless)
Një përdores hacker mund të përgjojë paketat e rrjetit duke kapur edhe adresat MAC të konfiguruara në ëhite-list
Në një stad të dytë mund të përdorë software të posaçëm për të dërguar/marrë paketa me adresë MAC të rremë

72. Teknika për përmirësimin e sigurisë në rrjetat wireless
Filtrim me adresa IP
Konfigurimi manual i adresave IP në një diapazon të caktuar
Në një rrjet të pakriptuar mund të detektohen lehetë
Nëse kriptimi thyhet, adresat IP kapen shumë lehtë
Nga sa u tha më sipër:
“Një rrjet i sigurtë wireless realizohet vetëm nëpërmjet kriptimit”

73. Kontrolli i Shërbimeve
Ç’aktivizimi i shërbimeve të panevojshme

74. Kontrollimi i shërbimeve
Windows 7 ka një listë të gjatë të programeve të quajtur shërbime (services) të cilat operojnë “në sfond” dhe realizojnë detyra themelore për llogari të tyre ose në mbështetje të progrmeve të tjera apo të sistemit të operimit
Shërbimet janë routina (në background) që i lejojnë sistemit të realizojnë detyra si logimi në rrjet, menaxhimi i disqeve, mbledhja e të dhënave të performancës…etj
Windows 7 ka më shumë se 150 shërbime të instaluara
Megjithëse shërbimet ekzekutohen në background mund të ju duhet të ndaloni (stop), të ndaloni përkohësisht (pause), dhe startoni (start) një shërbim

75. Kontrollimi i shërbimeve
Kontrollimi i shërbimeve bëhet në dritaren Services e cila aksesohet në tre mënyrat e mëposhtme
Start| services.msc
Control Panel\System and Security\Administrative Tools\Services
Start| right-click në Computer| Manage dhe selektoni services në kategorinë Services and Application
Ditarja Services afishon listën e të gjithë shërbimeve të instaluara dhe për çdo shërbim të isntaluar tregon:
Status: gjendja e shërbimit (Started/Paused ose bosh për një shërbim të ndaluar)
Startup Type: Mënyra e startimit të shërbimit (Automatic/ Manual)
Log On As: Account-i që për dor shërbimi për t’u loguar

76. Kontrollimi i shërbimve

77. Kontrollimi i shërbimeve
Për të ndryshuar statusin e një shërbimi:
Klikoni Start për të startuar një shërbim
Stop për të ndaluar një shërbim
Pause për të ndaluar një shërbim përkohësisht
Resume për të ristartuar një shërbim të ndaluar përkohësisht
Për të ndryshuar mënyrën e startimit të shërbimit pas boot-imit të Windows:
Double-click mbi shërbimin
Në dritaren që shfaqet zgjidhni një nga opsionet
Automatic- shërbimi startohet automatikisht gjatë bootim-it të Windows 7
Automatic (delayed Start)- si në rastin e parë me ndryshimin që shërbimi startohet pas log-imit
Manual- Shërbimi duhet të startohet manualisht
Disabled- Shërbimi është ç’aktivizuar; nuk mund të startohet

78. Mënyra e startimit të shërbimit

79. Kontrollimi i shërbimeve me anë të Command Prompt
Për ato përdorues që manipulojnë shpesh me shërbimet, përdorimi i driatres Services në Control panel mund të konsumojë më shumë
Në këto raste një metodë më e mirë është përdorimi i metodave command-line në cmd.exe
Komandate që përdoren janë:
NET STOP <emri i shërbimit> ndalon një shërbim
NET START <emri i shërbimit> Starton një shërbim
NET PAUSE <emri i shërbimit> ndalon përkohësisht një shërbim
NET CONTINUE <emri i shërbimit> starton një shërbim të ndaluar përkohësisht

80. Kontrollimi i shërbimeve me anë të Command Prompt
Shembull:
net start Telephony
net stop “Disk Defragmenter”
net pause “World Wide Web Publishing Service”
net continue “Windows Time”
Në raste kur emri is shërbimit përmban hapsira, emri vendoset në thonjëza, psh. “Disk Defragmenter”

81. Ç’aktivizimi i shërbimeve për performancë më të mirë
Meqë shërbimet janë software që ekzekutohen në memorje, secli prej tyre merr një pjesë të burimeve të sistemit
Secili shërbim në vehte ndikon shumë pak në performancë, por ngarkimi i shumë shërbimeve të panevojshme e degradon ndjeshëm performancë
Për këtë arsye Windows shumë shërbime nuk i aktivizon automatkisht në startup. Por këto shërbime aktivizohen vetëm kur nevojiten
Mund të përmirësoni performancën e sistemit duke
Ndaluar Windows të startojë automatikisht disa shërbime gjatë boot-imit (startim manual)
Ndaluar Windows-in të startojë shërbime që nuk nevojiten (Disable)

82. Ç’aktivizimi i shërbimeve për performancë më të mirë
Proçedura
Start| services.msc
Double-click në shërbimin që doni të ç’ativizoni
Në dritaren që shfaqet , në tab-in General, në kategorinë Start-up type zgjidhni Disabled
Klikoni OK

83. Programet e komunikimit Elektronik
Konfigurimi i Outlook

84. Konfigurim manual ose automatik

85. Konfigurimi i

86. Konfigurimi i një account-iHotmail

87. Outgoing Server/ Advanced

88. Testimi i lidhjes

89. Finish/ Add another account

90. Konfigurimi i një account-i GMAIL
Ndryshimi i vetëm është në numrat e portave dhe kriptimin e lidhjes (SSL)

91. Pyetje?