1. Leksioni nr 2
Data Base

2. Karakteristika te DB
Data Definition Language – DDL: Gjuha standarte per krijimin, manipulimin dhe pyetesorin mbi te dhena eshte nje DBMS.
Bashkesia e konstruksioneve qe ofron kushte specifike quhen kushtet e integritetit, duke I dhene mundesi DBMS te refuzoje operacionet qe mund te korruptojne data
Konstrukti baze per shfaqjen e te dhenave ne modelin relacional eshte nje “relation”. Nje instance relacionale eshte nje tabele dhe skeme relacionale eshte skema qe jep kokat e kollonave per tabele

3. Data Definition Language
CREATE TABLE Students ( sid CHAR(20),
name CHAR(30),
login CHAR(20),
age INTEGER,
gpa REAL )
INSERT
INTO Students (sid, name, login, age, gpa)
VALUES (53688, `Smith', 18, 3.2)
DELETE
FROM Students S
WHERE S.name = `Smith‘
UPDATE Students S
SET S.age = S.age + 1, S.gpa = S.gpa - 1
WHERE S.sid = 53688
sid name login age gpa
53831 Madayan
53832 Guldu
53688 Smith
53650 Smith
53666 Jones
Dave

4. Integriteti I te dhenave
Nje “integrity constraint (IC)” eshte nje kusht qe specifikohet ne nje DB dhe kufizon te drejtat e datave te ruajtura ne nje instance te saj.
Nje DBMS detyron IC, duke lejuar vetem instancat e rregullta te ruajtura ne DB.
Kur ekzekutohet nje aplikacion DB, DBMS verifikon rastet “hazard” duke mos lejuar ndryshimet qe prekin rregullat IC.

5. “Key Constrain”
Nje “key constraint” eshte nje forme deklarative ku nje grup minimal fushash sherben si nje identifikues unik zakonisht ne e shkurtojme ne thjesht “key” ose “celes
Superkey, eshte percaktuar ne modelin relacional te nje DB si nje bashkesi atributesh te nje grupi variablash ku te gjithe atributet e skemes jane te varura funksionalisht.
Nje relacion mund te kete disa celesa kandidate. Psh: duke deklaruar {login, age} ky eshte nje celes, qe perdoruesi deklaron se dy student mund te kene te njejtin login ose moshe, por jo te dyja.
Nga te gjithe celesat kandidate te disponueshem, nje disenjues database mund te percaktoje nje celes primar.
Nje gjuhe query eshte e specializuar per gjenerimin e pyetsoreve.

6. Tipet e Ndryshme
Tipet DISTINCT ne SQL: Nje krahasim I dy vlerave te ndryshme nga domain te ndryshem, arrin te mos realizohet megjithese vlerat jane te perngjashme psh jane numerike, ose vlera string etj. Psh rroga dhe mosha.
SQL-92: Problemi ekziston
SQL:1999, Problemi zgjidhet.

7. Projektimi Logical DB
Modeli ER eshte nje forme e pershtatshme per projektimin e nje DB ne nivel te larte.
Diagrama ER pershkruan nje DB, ka nje standart qe gjeneron nje skeme relacionale DB
Bashkesia Relationship hartezohet me m dhe n entitete.

8. “Algjebra Relacionale”
“Relational algebra” eshte nje nga dy format e gjuheve query qe shoqerohet me modelin relacional. Pyetjet ne algebra perbehen nga nje sere operatoresh.
“Algjebra relacionale” perfshin operatoret per selektimin e rreshtave nga nje relacion (σ) dhe ne projektimin e kolonave (π). Keto operacione na lejojne te manipulojme data ne nje relacion te vetem

9. Bashkesia e Operacioneve
Operacionet standarte jane te mundshme ne algjebren relacionale:
Union (U), intersection (ᴨ), set-difference (−), and cross-product (x)
EQUIJOIN: Nje forme speciale I operatorit JOIN (R Φ S) eshte kur kushtet JOIN konsistojne ne formen e barazimit R:name1 = S:name2, qe ka te beje me barazine midis dy fushave R dhe S
Operator DIVIDE eshte I nevojshem per te shprehur nje grup pyetjesh per shembull:
Find the names of sailors who have reserved all boats.
Division operator nuk ka te njejten rendesi si operatoret e tjere – nuk nevojitet shpesh, dhe sistemi database nuk shfrytezon semantiken te division-it duke e impelmentuar ate si nje operator distinct

10. “Relational Calculus”
“Relacionet calculus” eshte nje forme alternative ne “algjebren relacionale”.
Ne kundershtim me algebren, qe eshte forme procedurale, calculus eshte forme deklarative, duke lejuar qe te pershkruaje grupin e pergjigjeve pa e trajtuar si mund te llogariten. SQL dhe vecanerisht Query-by-Example (QBE).
Varianti I calculus qe jepet ne hollesi quhet tuple relational calculus (TRC)
Nje variabel tuple eshte nje variabel vlere qe merret ne tuple.
Nje vaiabel domain eshte nje variabel qe ka nje range te gjere vlerash ne varesi te fushes ku operon domain, psh int, char etj.

11. Disa operator
Renaming – Sherben per te bere riemerimin e nje instance me nje sere neninstancash.Keshtu ne vend te nje shprehje te plote algjebrike perdoret ndarja ne pjese me te vogla. Llogjika mbetet e njejta
Joins dhe Condition Joins:
Equijoin
Natural Join
Division