1. પ્રકરણ – 7 શિક્ષણમાં ટેક્નોલોજી
રજૂકર્તા – જિતેન્દ્ર પટેલ (મદ.શિક્ષક – ગણિત-વિજ્ઞાન )
શ્રીમતી એમ.કે.પટેલ હાઈસ્કૂલ, ગોઝારિયા -
Web -

2. વૈશ્વિક પ્રવાહ D4M7A1 કુશળ કારીગર માહિતી અર્થપૂર્ણ જ્ઞાન
જ્ઞાન આધારિત સમાજને એવા કૌશલ્યપૂર્ણ કારીગરોની જરૂર છે
જેઓ માહિતીને અર્થપૂર્ણ જ્ઞાનમાં ફેરવી શકે.

3. શિક્ષણમાં વપરાતાં ઉપકરણો
D4M7A2
શિક્ષણમાં વપરાતાં ઉપકરણો

4. શિક્ષણમાં વપરાતાં ઉપકરણો
D4M7A2
શિક્ષણમાં વપરાતાં ઉપકરણો

5. કમ્પ્યૂટરનો પરિચય D4M7A3 કમ્પ્યૂટર શું છે ?
કમ્પ્યૂટર શું છે ?
કમ્પ્યૂટર એ ઈલેક્ટ્રોનિક મશીન છે કે જે
ડેટા અને સૂચનો લે છે. ( ઈનપુટ )
ડેટા સાથે કામ કરે છે. ( પ્રક્રિયા )
માહિતી આપે છે. ( પરિણામ )

6. કમ્પ્યૂટરના ભાગો

7. મોનિટર The Monitor is an Output Device.
The monitor displays the computer's user interface and open programs,
Allowing the user to interact with the computer, typically using the Keyboard and mouse.
User can Any Operation (Sum, Divide, module) all the operation result For Display in Monitor.

13. માહિતીની શોધ D4M7A4 નેટવર્કિગ ઈમેઈલ ઈન્ટરનેટ
આ વિભાગમાં આપણે નીચેની બાબતોનો અભ્યાસ કરીશું.
નેટવર્કિગ
ઈમેઈલ
ઈન્ટરનેટ

14. માહિતી સંચાર ભાષા માધ્યમ મહિતી મોકલનાર માહિતી મેળવનાર માઈક્રોવેવ
સેટેલાઈટ
ઈંફ્રારેડ
રેડિયો
વાયર

15. કમ્પ્યૂટર નેટવર્કનો પરિચય
જ્યારે વિશ્વના બે કે વધુ કમ્પ્યૂટરોને એકબીજાની સાથે જોડવામાં આવે છે ત્યારે નેટવર્કની રચના થાય છે
કમ્પ્યૂટર નેટવર્ક એ સંચાર મથકો દ્વારા જોડાયેલ નોડનો સમૂહ છે.
સામાન્ય રીતે નેટવર્ક વિકેન્દ્રીત પ્રક્રિયા નો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં કોઈ એક કાર્યને અનેક કમ્પ્યૂટર વચ્ચે વહેંચવામાં આવે છે.

16. નેટવર્કનું ઉદાહરણ
Router
Hub
Bridge
Segment
Node
Hub
Internet

17. માહિતી સંચારનું નિયમન
માહિતી સંચારનું નિયમન કરતા નિયમોને પ્રોટોકોલ કહે છે.

18. સંચારના પ્રકારો
એકમાર્ગીય
અર્ધદ્વિમાર્ગીય
સંપૂર્ણ દ્વિમાર્ગીય

19. આ પધ્ધતિમાં ડેટાવહનની ક્ષમતા એક તરફ ડેટા મોકલવામાં વપરાઈ જાય છે.
એકમાર્ગીય
આ પધ્ધતિમાં ડેટાવહનની ક્ષમતા એક તરફ ડેટા મોકલવામાં વપરાઈ જાય છે.

20. અર્ધ દ્વિમાર્ગીય સાધન - 1 સાધન - 2 એક સમયે ડેટા વહનની દિશા
બીજા સમયે ડેટા વહનની દિશા
દા.ત - વોકીટોકી
આ પધ્ધતિમાં બંન્ને છેડા પર આવેલા સાધનોમાં સંદેશાની આપલે થઈ શકે છે પરંતુ ક્રિયા એક સાથે થતી નથી

21. સંપૂર્ણ દ્વિમાર્ગીય
આ પધ્ધતિમાં બંને છેડા પર રહેલા સાધનો સમાંતર રીતે સંદેશા મોકલી પણ શકે છે અને મેળવી પણ શકે છે.
સાધન - 1
સાધન - 2

22. કમ્પ્યૂટર નેટવર્કની જરૂરિયાત
બધાજ કમ્પ્યૂટર પર સોફ્ટવેર ખરીદવા ખર્ચાળ છે.
હાર્ડવેરનો ખર્ચ ઘટાડી શકાય છે.
ડેટાને લાવવા લઈ જવા માટે સીડી – ફ્લોપી –પેન ડ્રાઈવની
જરૂર પડતી નથી
નેટવર્ક પર ઉપલબ્ધ ફાઈલ અને સંશાધનોનો ઝડપથી
કરી શકીએ છીએ. .

23. નેટવર્કના ગુણધર્મા wOitk 3opolo+ =eDa`nap/kar S3ar rI>g
Poa[N3 3u po[N3
mex bs
miL3po[N3
ilNk:-Aek sa2n4I bI= sa2n su2I De3ane pho>caDtI
s>car VyvS4ane ilNk khe 0e.

24. પોઈન્ટ ટુ પોઈન્ટ સાધન - 2 લિન્ક સાધન - 1
આ પ્રકાર બે સાધનો વચ્ચે સંપૂર્ણ સમર્પિત લિંક આપે છે

25. આ પ્રકારના જોડાણમાં બે કરતાં વધુ સાધનો
મલ્ટિપોઈન્ટ
આ પ્રકારના જોડાણમાં બે કરતાં વધુ સાધનો
એકજ લિંકનો ઉપયોગ કરે છે.
સાધન - 1
સાધન - 2
સર્વર
સાધન - 3

26. ટોપોલોજીના પ્રકાર 3opolo+ Ae3le xu> ?
ilNk vCcena wOgoilk s>b>2o Ane s>carna sa2no4I bntI rcnane 3opolo+ khe 0e.
ne3vkRnI wOitk 3opolo+ AekbI= sa4e =eDayela be ke te4I v2u sa2nona s>yojnnI babt dxaRve 0e.
ટોપોલોજીના પ્રકાર
મેશ બસ
સ્ટાર
રીંગ

27. mex 3opolo+
drek sa2nne bI= drek sa2n sa4e s>pu`R smpIRt po[N3 3u po[N3 ilNk hoy 0e.
Saa2n-Ô
Saa2n-Õ
Saa2n-Ó
Saa2n-Ö

28. મેશ ટોપોલોજીના ફાયદા – ગેરફાયદા
gerfayda
tema v2u keblnI j½r pDe 0e.
[npu3-Aa]3pu3 ma3ena po3RnI v2u j½r pDe 0e.
drek sa2nne =eDva ji3l haDRver p` j½rI 0e.
Fayda
Saa2n potano war vhn kre 0e Ane §aifk smSya dur kre 0e.
be sa2no vCce guPtta Ane slamtI =5vI xkay 0e.
Ko[ ilNk ibn]pyogI bne to Aaqa ne3vkRne ko[ Asr 4tI n4I.
qamI pkDvI Ane qamIyukt ilNkne Alg krvI sr5 0e.

29. te miL3po[N3nu> ]dahr` 0e.
બસ ટોપોલોજી
ne3vkRna tmam sa2no Aek kroDrjju sman kebl ne3vkR ¹ara =eDayela hoy 0e.
te miL3po[N3nu> ]dahr` 0e.
સાધન - 1
સાધન - 2
સાધન - 3
સાધન - 4

30. બસ ટોપોલોજીના ફાયદા – ગેરફાયદા
Fayda
tmam kMPyu3r Aekj kebl4I =eDayel hova4I teno Aml krvo Aasan 0e.
Hyat kebl sa4e nva sa2no =eDIne Aa 3opolo+ v2arI xkay 0e.
Kebl qcR 63e 0e.
gerfayda
muQy keblma> w>ga` pDta Aaqu ne3vkR b>2 4[ =y 0e.
qamI xo2vI muXkel 0e.v2u §aifk ne3vkRne 2Imu paDe 0e.

31. સ્ટાર ટોપોલોજી
Aa 3opolo+ma> drek sa2nne iny>ak kMPyu3r A4va hb sa4e j s>pu`R smpIRt po[N3 3u po[N3 ilNk hoy 0e.
tema =e ko[ sa2n bI= sa2nne De3a moklva [C0e to te sO p/4m iny>ak ne mokle 0e Ane iny>ak te De3ane inyt sa2nne moklI Aape 0e.
Saa2n -Ø
Saa2n -×
Saa2n -Ó
iny>ak
Saa2n -Ö
Saa2n -Ô
Saa2n -Õ

32. સ્ટાર ટોપોલોજીના ફાયદા - ગેરફાયદા
Fayda
tema> iny>ak sa4e v2u sa2no =eDIne ne3vkR v2arI xkay 0e.
nva sa2no =eDta ke calu sa2no ka!I leta ne3vkRne ko[ qlel pho>ctI n4I
9itg/St sa2nne dur krI xkay 0e.
gerfayda
tema bs 3opolo+ krta v2u keblnI j½r pDe 0e.
=e iny>ak in*f5 =y to b2a noD in*f5 =y
Aa 3opolo+ v2u qcaR5 0e.

33. રિંગ ટોપોલોજી
drek sa2nne s>pu`R smpIRt po[N3 3u po[N3 =eDa` hoy 0e.
ir>gma> drek sa2nma> s>ketne ir>gma> Aag5 moklvanI VyvS4a hoy 0e.
tema> drek sa2n tena n+kna pDoxI noD sa4e =eDvama> Aave 0e.
=e ko[ sa2nne Amuk smy su2I ko[ s>ket n m5e to te Aek cetv`I s>ket rju kre 0e.Aa s>ket ne3vkR Aopre3rne scet kre 0e.

34. ir>g 3opolo+
Saa2n -Ô
Saa2n -Õ
Saa2n -Ó
Saa2n -Ö
Saa2n -Ø
Saa2n -5

35. ir>g 3opolo+na fayda-gerfayda
p/S4an Ane Aml qub j sr5 0e.
Maaa be =eDa` bdlIne ko[p` sa2nne ]merI ke ka!I xkay 0e.
gerfayda
AektrfI §afIk Ae muQy smSya 0e.
Aekad w>ga` pDta Aaqu ne3vkR nkamu bne 0e.
ir>g 3opolo+na fayda-gerfayda

36. ટ્રી ટોપોલોજી
tema> drek sa2n sI2esI2u hb sa4e =eDayelu hotu n4I p` mo3awagna sa2no gO` hb sa4e =eDayela hoy 0e je hb sa4e =eDayela hoy 0e.
La>aba A>tr su2I p/sairt 4[ xke te ma3e hb s>ketone
xiktxa5I bnave 0e.jyare gO` hb Ae maa sa2nona wOitk
=eDa` ma3e 0e.
tema> bs Ane S3ar 3opolo+no smNvy krvama> AaVyo 0e.

37. ટ્રી ટોપોલોજી gO` hb gO` hb Saa2n -Ó Saa2n -Ô m@yS4 iny>ak

38. §I 3opolo+na fayda-gerfayda
tema> hb sa4e v2u sa2no =eDI xkay 0e.
gerfayda
=e ilNk hb4I 0u3I pDe to Aaqu ne3vkR 9itg/St bne 0e.
§I 3opolo+na fayda-gerfayda

39. ha[ib/D 3opolo+
Aa 3opolo+ma> j½iryat mujb bs,S3ar,ir>g A4va mex 3opolo+nu> s>yojn hoy 0e.
Aa 3opolo+na fayda Ane gerfayda kya p/karnI 3opolo+nu> s>yojn krayu 0e tena pr rhe 0e.

40. Ha[b/ID 3opolo+
ne3vkR -A bs
S3ar
S3ar
ne3vkR -B
ne3vkR -C

41. રેલવે – એરલાઈન્સ - બેન્કીગ – શાળાઓ વગેરે જગ્યાએ નેટવર્કિગ જોવા મળે છે.
LAN - Local Area Network
MAN - Metropolitan Area Network
WAN - Wide Area Network
રેલવે – એરલાઈન્સ - બેન્કીગ – શાળાઓ
વગેરે જગ્યાએ નેટવર્કિગ જોવા મળે છે.

48. આજે આપણે www.google.com ની Email Account કેવી રીતે બનાવી
વેબસાઈટમાં
આપણું
Account કેવી રીતે બનાવી
શકાય તે જોઈએ.

49. {2} rih j&ai[ p\(k|yi YE rh) C[ p\(k|yi p*N< Yyi bid aigL vFi[
{1} ah)> Address Bar mi> TiEp kri[ {lKi[} an[ Enter aipi[ aYvi Go pr kl)k kri[
{2} rih j&ai[ p\(k|yi YE rh) C[ p\(k|yi p*N< Yyi bid aigL vFi[

50. ah)> Gmail pr kl)k kri[

51. nv&> Kit&> Ki[lvi miT[ ah)> kl)k kri[
Ô[ agiu Kit&> Ki[liv[l&> hi[y ti[ ah)> (vgt Bri[ an[ siEn En kri[
nv&> Kit&> Ki[lvi miT[ ah)> kl)k kri[

52. nv&> Kit&> Ki[lvi miT[ ah)> mi>g[l) (vgti[ Brv) aivÆyk C[.
tm[ j[ nimY) E-m[El Kit&> Ki[lvi mi>gti hi[y t[ lKi[

53. ah)> alg alg p\Åni[ aip[li hS[ t[mi>Y) a[k p\Ån ps>d kri[
tm[ ps>d kr[l p\Ånni[ jvib ah)> lKi[
tmir&> aºy E-m[El srnim&> ah)> lK) Ski[ Ci[.
ah)> (c#imi> d[Kiti axri[ Kil) Kinimi> TiEp krvi fr(jyit C[

54. Google E-mail s[vin) Srti[ ah)> vi>cvi mLS[
Ô[ Srti[ Av)kiy< hi[y ti[ h&> Av)kir&> C&>. mir&> a[kiuºT bnivi[ t[ni pr kl)k kri[

55. ai p\miN[ tmir[ tmir) pi[tin) mi(ht) Brv)
tm[ j[ li[g)n nim riKvi mi>gi[ Ci[ t[ hilmi> upl¾F C[ t[ tpisvi miT[
ai[Cimi> ai[Ci aiq axri[n) l>biEviLi[ pisvD< ps>d krvi[ fr(jyit C[

56. ah)> (c#imi> d[Kiti axri[ Kil) Kinimi> TiEp krvi fr(jyit C[

57. Ô[ Srti[ Av)kiy< hi[y ti[ h&> Av)kir&> C&>
Ô[ Srti[ Av)kiy< hi[y ti[ h&> Av)kir&> C&>. mir&> a[kiuºT bnivi[ t[ni pr kl)k kri[

58. h&> Av)kir&> C&>
h&> Av)kir&> C&>. mir&> a[kiuºT bnivi[ t[ni pr kl)k krviY) p\(k|yi S$ YS[

59. tmir&> E-m[El Kit&> hv[ K&l) gy&> C[ t[ni miT[ a(Bn>dn
ah)> kl)k krviY) tm[ tmir&> E-m[El Kit&> Ô[E Ski[ Ci[

60. {1} aipN[ aipNi j E-m[El Kitimi> C)a[ t[ ah)>Y) ÔN) Skiy C[
{2} vi>µyi vgrni E-m[El GiTiaxri[mi> d[KiS[
Ô[ E-m[El vi>cvi[ hi[y ti[ t[n) upr kl)k krviY) t[ E-m[Elmi> rh[l) (vgti[ aipN[ vi>c) Sk)a[ C)a[
{3} ah)> Enbi[ksmi> k&l k[Tli E-m[El vi>µyi vgrni pDyi C[ t[ ÔN) Skiy C[

61. hv[ E-m[El K&l) gyi[ C[ t[mi> rh[l) (vgt tm[ vi>c) Ski[ Ci[

62. {3} ah)> tm[ j[ mi(ht) mi[kli[ Ci[ t[ni[ (vPy lKi[
{1} hv[ E-m[El ki[En[ pN mi[klvi[ hi[y ti[ si]p\Ym lKiN lKv&> pD[ t[ miT[ ah)> kl)k kri[
{2} j[ Äy(ktn[ tm[ E-m[El mi[klvi mi>gi[ Ci[ t[n&> srnim&> ah)> lKi[
{3} ah)> tm[ j[ mi(ht) mi[kli[ Ci[ t[ni[ (vPy lKi[
{4} Ô[ tmiri kÀ¼y*Trmi>Y) t]yir fiEl Ô[Dv) {mi[klv)} hi[y ti[ ah)> kl)k kri[
{5} ah)> ai j³yimi> tm[ lKiN lK) Ski[ Ci[

63. ah)> j[ Äy(ktn[ E-m[El mi[kl)a[ t[n&> nim lKv&>
{CC ni[ aY< Yiy C[ Carbon Copy} ai Bigmi> a[ Äy(ktn&> nim
lKvin&> C[ k[ j[n[ tm[ kib<n ki[p) mi[klvi mi>gi[ Ci[
{BCC ni[ aY< Yiy C[ Blind Carbon Copy} a[k siY[ GNi li[ki[n[
E-m[El krti hi[y an[ ki[En[ Kbr n pDvi d[v) hi[y k[ ai E-m[El
b)Ô li[ki[n[ pN mi[klvimi> aiÄyi[ C[ Ryir[ BCC ni[ upyi[g Yiy C[
ah)> Attach File tm[ Ô[E Ski[ Ci[
ah)> tm[ ai (sviyn&> lKiN pN lK) Ski[ Ci[

64. bF&> j lKiE gyi pC) a[k vir Kitr) kyi< bid
mi[kli[ {Send} pr kl)k kri[

65. aipN[ mi[kl[l m[El {Sent mail} pr kl)k kr)n[ Kitr) kr) Sk)a[ C)a[
k[ aipNi[ E-m[El sim[n) Äy(ktn[ mÇyi[ C[ k[ k[m
hv[ Enbi[ks pr kl)k kr) b)Ô ki[E E-m[El aiÄyi C[ k[ k[m t[ j&ai[

66. ki[EpN E-m[Eln[ kiQ) ni>Kvi[ { Delete krvi[ } hi[y ti[ si]p\Ym bi[ks pr T)kmik< kri[
Ryirbid kiQ) ni>Ki[ (vkÃp pr kl)k kri[ tmiri[ E-m[El hv[ Enbi[ksmi> d[KiS[ nh)>

67. kli[z bTn pr jvin[ bdl[ siEn aiuT kr)n[ bhir n)kLi[
Ô[ aipN&> kiy< p*N< YE gy&> hi[y an[ E-m[Elmi>Y) bhir n)kLv&> hi[y ti[ s)Fi j
kli[z bTn pr jvin[ bdl[ siEn aiuT kr)n[ bhir n)kLi[

70. Internet Internet નું આખુ નામ interconnected Network છે.
Internet એ વિશ્વનું સૌથી મોટું Computer Network છે. જેને Global Network પણ કહે છે.
Internet પર તમે Surfing - Software download – upload - - Chatting - E-commerce - E-Education - E-medicine - Netbanking વગેરે સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરી શકો છો અને અન્યને આપી પણ શકો છો.
Internet ની આખી સિસ્ટમ TCP/IP ( Transmission Control Protocol / Internet Protocol ઉપર Establish થયેલી છે. TCP/IP સિવાય Internet Connection શક્ય નથી.
નું N

71. INTERNET માં વપરાતા સામાન્ય શબ્દો
TCP/IP – Transmission Control Protocol / Internet Protocol
ISP – Internet Service Provider
FTP – File Transfer Protocol
WWW – World Wide Web
Download –ઈન્ટરનેટ પરથી ફાઈલ કમ્પ્યૂટરમાં લેવાની પ્રોસેસ.
Upload – કમ્પ્યૂટરમાંથી ફાઈલ ઈન્ટરનેટ પર મુકવાની પ્રોસેસ.
DNS - ડોમેઈન નેઈમ સિસ્ટમ

72. નીચે Domain ના નામ પરથી ખ્યાલ આવે છે કે વેબસાઈટ કયા પ્રકારની છે.
edu – Education com – Commercial
Org – Organization mil – Millatary
gov – Government net – Network

73. નીચે Domain ના નામ પરથી ખ્યાલ આવે છે કે
વેબસાઈટ કયા દેશની છે.
in – India us – United State
uk – United Kingdom fr – France
au – Australia ca– Canada

74. – Uniform Resource Locator વેબસાઈટના વેબએડ્રેસને url કહે છે.
ઈન્ટરનેટ પર ઓપન કરવાની
વેબસાઈટના વેબએડ્રેસને url કહે છે.

75. Web Browser ઈન્ટરનેટ કનેક્શન હોય અને વેબસાઈટ ઓપન કરવી
હોયતો વેબ બ્રાઉઝર કમ્પ્યૂટરમાં હોવું જોઈએ. અગત્યના વેબ બ્રાઉઝર નીચે મુજબ છે.
Internet Explorer
Opera
Google Crome
Mozila Firefox
Safari
Netscape Nevigator
સામાન્ય રીતે Internet Explorer એ સૌથી વધુ વપરાતુ
વેબ બ્રાઉઝર છે.

76. Search Engine Google Yahoo Altavista msn Laycos Excite
Hotbot Indiatimes

77. વર્ગખંડમાં ટેક્નોલોજી
D4M7A5
વર્ગખંડમાં ટેક્નોલોજી
વર્ગખંડમાં નીચેની વિગતો તૈયાર કરવા ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરી શકાય.