1. Svefntruflanir í börnum
Ingi Hrafn Guðmundsson
Michael Clausen

2. Um hvað verður fjallað?
Tilfelli. (NB umfjöllun um tilfellið sleppt í þessari útgáfu).
Erindi um svefntruflanir í börnum, skipt eftir aldri.

3. Almennt Svefnvandamál mjög algeng í barnæsku.
Þrátt fyrir að hægt sé að koma í veg fyrir og meðhöndla vandamálið, eru svefnvandamál oft vangreind.
Mikil áhrif á líðan barnsins.
Sama breiða spectrumið og hjá fullorðnum, en klínísk einkenni, mat og meðferð getur verið öðruvísi.

4. Almennt
Þrátt fyrir að hrotur og sleep apnea sé algengasta ábending fyrir svefnrannsókn fær ¼ aðra greiningu-oft nonrespiratory.
Sleep evaluation ekki sama og hjá fullorðnum.
Alveg jafn mikið morbidity.

5. Almennt Miklar framfarir s.l. 2 áratugi.
Skv. Rannsóknum í BNA myndu 75% foreldra vilja breyta e-u í svefnvenjum barna sinna og 10-14% hafa talað við lækni um áhyggjur vegna svefns barna sinna.

6. Smábörn og ungabörn (3ja mán til 3ja ára)
Behavioral insomnia of childhood
Erfitt að sofna og/eða halda sér sofandi
Með identified behavioral etiology, þurfa örvun, ákveðið umhverfi o.fl.
“lærð insomnia”
Mjög algengt %
Ekki ábending fyrir polysomnography
Koma upp ákveðnum svefnvenjum
Reglulegir svefntímar, sofna inni hjá sér, ekki hlusta á grenjið...

7. Smábörn og ungabörn (3ja mán til 3ja ára)
Sleep-related rhythmic movement disorder
Við það að falla í svefn eða á öllum stigum svefns.
Getur verið hvaða líkamshluti sem er, tíðni 0,5-2 Hz.
Getur verið physiologískt eða pathologískt.
Þarftnast oftast ekki meðferðar.
Upplýsing.
Hjálmur, púðar, dáleiðing eða önnur atferlismeðferð. Benzodiazepín, TCA. Augn-, mjúkvefna- og beinaskaði í extrem tilfellum.

8. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Nighttime fears
Dimm herbergi.
Ímyndaðar verur.
Stendur yfirleitt stutt yfir – yfirleitt horfið við 5-6 ára aldur.
Nánast allir sem upplifa svona.
Kvíði foreldra og rifrildi.
Mikilvægt að ráðleggja foreldrum.
Gæti þurft aðstoð mental-health sérfræðings.
Eykur emotional arousal.
Bedtime resistance mismunagreining – þegar kvíði er notað sem stalling technique, martraðir, kvíðaraskanir og misnotkun.

9. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Nightmare disorders
5-30%
75% allavegana 1 sinni
REM svefn
Áhættuþættir eru áfall, stress, svefnleysi, lyf sem hafa áhrif á REM svefn.

10. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Lyf sem geta triggerað martraðir og undarlega drauma:
Sedative/hypnotics
Beta-blokkar
Amfetamín
Dopamine agonistar
NSAIDs
Leukotriene viðtaka antagonistar
Erythromycin
Verapamil
Withdrawal af clonidine
Bæði lyf sem breyta REM svefni og withdrawal af lyfjum sem bæla REM svefn.

11. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Mismunagreiningar:
Sleep terrors
PTSD
Meðferð
Parental reassurance
Slökun
Taka út lyf
Mental-health sérfræðingur
PTSD – endurteknar martraðir algengar

12. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
NREM parasomnias
Algengari í börnum heldur en fullorðnum.
1-2 klst eftir að börn sofna.
Any condition that lead to sleep fragmentation or deprivation or that increase slow-wave sleep (t.d. aukinn líkamshiti) can predispose a child to parasomnias.
A parasomnia is any sleep disorder such as sleepwalking, sleep sex, teeth grinding, night terrors, rhythmic movement disorder, REM behaviour disorder, restless leg syndrome, and somniloquy (or sleep talking), characterized by partial arousals during sleep or during transitions between wakefulness and sleep. Parasomnias are often associated with stress and depression, and biological factors may also be involved. Many parasomnias are more common in children than in adults.
Dyssomnias are a broad classification of sleeping disorder that make it difficult to get to sleep, or to stay sleeping.

13. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Erfðir – 60% eiga 1°ættingja með parasomniu.
Ónægur svefn mjög mikilvægur trigger í börnum. Batnar oft með bættum svefni.

14. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Sleepwalking
3-13 ára.
5-15 mín.
Morbidity.
Mism við NREM paras.
Martraðir.
Flog.
PTSD.
Nákvæm saga mikilvæg.

15. Fyrirskólabörn (3-5 ára)
Meðferð við NREM paras.
Upplýsing foreldra um benign nature.
Mikilvægi nægs svefns.
Forðast heit böð á kvöldin.
Leysa vandamál sem fragmentera svefn, t.d. sleep apnea.
Ef lyf þá clonazepam – vantar samt rannsóknir.

16. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Mikilvægur tími í þróun góðra svefnvenja.
Áður talið sjaldgæft vandamál í þessum aldurshóp.
Sjónvarp, internet, tölvuleikir, gemsar.
37% hafa svefnvandamál.
Bedtime resistance.
Sleep-onset delay.
Daytime sleepiness.

17. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Ónægur svefn.
Sleep-related bruxism.
Gnístan tanna.
50% barna!?!
5% populationar.
Kvíði, streita, ofnæmi, CP, SSRI.
Yfirleitt self-limited

18. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
PLMD - Skilmerki
>5 hreyfingar/klst.
Clinical sleep disturbance.
The absence of another primary sleep disorder or uderlying cause (t.d. RLS).
Dopamín virkni í ákveðnum heilabrautum.
Járn og PLMD/RLS.
Muna eftir SSRI.

19. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Restless leg syndrome
2% algengi í börnum. Líklega vangreint...
38% fullorðna segja upphaf fyrir 20 ára og 10% fyrir 10 ára.
Erfitt að sofna, andvökunætur.
Sumir sem greinst hafa með “vaxtarverki” uppfylla greiningarskilmerki. Margir með fjölskyldusögu um RLS.

20. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Greiningarskilmerki RLS
An urge to move the legs.
The urge to move begins or worsens with sitting or lying down.
The urge to move is partially or totally relieved by movement.
The urge to move is worse in the evening or night than during the day, or it occurs exclusively in the evening or nighttime hours.
>13 ára þá sama og hja fullorðnum
<13 ára þá bæta við “leg discomfort” frá munni barnsins. Ef 4 grunn en ekki leg disc.

21. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Greiningarskilmerki RLS
Ef <13 ára þá þarf líka “leg discomfort” frá munni barnsins.
Ef það er ekki þá þarf að auki 2/3:
Clinical sleep disturbance
Biological parent or sibling with definate RLS
A sleep study that shows a periodic limb movement index of greater than five movements per hour.

22. Börn á skólaaldri (6-12 ára)
Lyfjameðferð - RLS/PLMD
Þegar nonpharmocologic meðferð dugar ekki og svefntruflanir eru farnar að hafa áhrif á daglegt líf sjúklinga.
Clonidine, clonazepam, gabapentin, dopamine receptor agonistar.
clonidine., the most common prescription drug to facilitae sleep onset in children with a variety of dosoerse.
Clonazepam – sleepwalking. – daytime hangover – langur t 1/2

23. Unglingar (12-18 ára) Chronic sleep deprivation – 20%
Mikil daytime afleiðingar, skap, viðbragðstími, athygli, minni...
Eykur notkun kaffeins og stimulanta.

24. Unglingar (12-18 ára) Delayed sleep phase syndrome
Alengasta sleep disorder á þessum aldri.
10%.
Delayed habitual sleep-wake times, yfirleitt meira en 2 klst m.v. Conventional clock times.
Svefninn sjálfur normal.
Eykur notkun kaffeins og stimulanta.
Melatonin.