1. Kasanayan sa Pagsulat

2. Pagsulat
Ginagawa upang maipahayag ang ideya’t kaisipan sa kapwa sa iba’t ibang kadahilanan
Upang maiparating ang ating nararamdaman hinggil sa isang paksa
Upang libangin ang sarili at ang kapwa
Upang magturo at magbahagi ng kaalaman
Makumbinsi ang ibang tao sa katotohanan ng ibinibigay na opinyon
Ang anumang dahilan ng sumusulat ang nagtatakda sa kanyang direksyong tatahakin kapag hawak na ang lapis at pael o dili kaya’y sa pagtipa sa mga letra sa kompyuter

3. Kahulugan at Kalikasan ng Pagsulat
Ang kasanayan sa pagsulat ay sinasabing higit pa sa paggamit ng mga simbolong ortografik
Ayon ka Arapoff, ang pagsulat ay isang proseso ng pag-iisip na inilalarawan sa pamamagitan ng mahusay na pagpili at pag-oorganisa ng karanasan
Si Smith ay naniniwalang ang pagsulat ay isang tao-sa-taong komunikasyon
Kung kaya’t kinakailangang pinipili ang mga salita at isinasaayos ang istruktura upang maging malinaw ang mensahe

4. Sosyo-Kognitibong Pananaw sa Pagsulat
Mas madalas kaysa hindi, ang mga manunulat ay hindi pa tiyak sa kung ano ang kanilang isusulat hangga’t hindi pa sila nagsisimulang sumulat
Maituturing din itong isang paglalakbay- isip nang hindi alam ang destinasyon
Ayon kay Royo, ang pagsulat ay paghubog ng damdamin at isipan ng tao
Naipaparating niya ang kanyang mithiin, pangarap, damdamin, bungang-isip at mga agam-agam

5. Four-Stage Division sa Kasaysayan ng Proseso ng Pagsulat
1. Expresiv – nakafokus sa pangangailangan ng manunulat na malayang maipahayag ang kanyang sarili gamit ang sariling pamamaraan
walang ginagamit na teorya ngunit nakaimpluwensiya sa inobasyon sa pagtuturo ng pagsulat
2. Kognitiv – tumitingin sa pagsulat bilang isang pag-iisip at isang kompleks na gawain
may makalayuning oryentasyon at naniniwalang it’oy isang pabalik-balik na gawain
3. Sosyal na antas – ang mga manunulat ay hindi lamang kumikilos nang nag-iisa kundi bilang kasapi ng isang sosyal

6. at kultural na pangkat na nakakaimpluwensya sa kung ano at paano sila sumulat 4. Komunidad ng diskurso – nadevelop mula sa paniniwalang ang pagsulat ay isnag gawaing sosyal - ang pagkaunawa ng mambabasa at ang genre ay napakahalaga rito - ang atensyon ay nakatuon sa pantersyaryang pagsulat kung saan kailangang makasulat sila nang katanggap- tanggap sa akademik na komunidad

7. Dayagram sa Proseso ng Pagsulat
Ang dayagram na ito ay nagpapahiwatig ng paulit- ulit at hindi linyar na kalikasan ng pagsulat
Muling Pagtingin
Paglabas ng Ideya
Pag-iistruktura
Pagfofokus
Evalwasyon
Paggawa ng Burador

8. Ang mga gawaing brainstorming ay nagpapalabas ng ideya na nakatutulong sa mga manunulat na masabi ang nasa kanyang iskema
Ang pagfofokus naman tulad ng mabilis na pagsulat ay nauugnay sa pangkalahatang layunin sa pagsulat tungkol sa isang paksa
Ang paggawa ng burador ay transisyon ng kaisipan mula sa manunulat patungo sa tekstong para sa mambabasa. Sa bahaging ito, maraming burador ang maaaring mabuo batay na rin sa gfidbak mula sa mga guro at/o kasama

9. Sa pagtataya o evalwasyon, makatutulong ang paggamit ng tseklist upang makakuha ng fidbak at mga puna na makatutulong upang maisaayos muli ang binuong burador
Ang muling pagtingin sa teksto ay ginagawa upang matiyak kung tama ang ginawa. Layunin nitong makalikha ng makabuluhan at mabisang pagsulat na makadedevelop sa kasanayan ng manunulat

10. Apat na Pangunahing Punto sa Proseso ng Pagsulat
Ang karanasan ang humuhubog sa pagsulat
Hindi sumusunod sa iisang daan
Ang anumang gawain ay naghahatid ng naiibang hamon
Nagkakaiba-iba ang paraan ng bawat manunulat

11. Layunin sa Pagsulat
Ekspresiv – pangunahing layunin nito ang maipahayag ang nararamdaman at nasasaloob
may malayang pamamaraan, hindi gasinong pinagtutuunan ng pansin ang ispeling ng mga salita bagkus minamahalaga ang mailabas ang tunay na iniisip at nadarama ng isang tao
kinapapalooban ng sariling karanasan at mga pala-palagay ng manunulat hinggil sa ilang pangyayari sa paligid
Hal. jornal, talaarawan, personal na liham at mga reaksyon

12. Transaksyunal – sa layuning ito ng pagsulat, nagbibigay ng interpretasyon, nangangatwiran, naghahatid ng impormasyon, nagsusuri, nanghihikayat o dili kaya’y nakikipagpalitan ng mga ideya sa iba ang manunulat
Gumagamit ito ng mas formal at kontroladong paraan sapagkat may format o istilo na dapat isaalang-alang
Hal. artikulo, sulating-pananaliksik, editorial, ulat, revyu, sanaysay, dokumentaryo, memorandum

13. Mga Uri ng Pagsulat Akademik – formal ang istruktura
maayos na naihahanay ang mga pangungusap upang maging malinaw ang pagkakabuo ng ideya
kadalasang seryoso, nakabatay sa sinaliksik na kaalaman
ang pagbuo ng ganitong uri ng kritikal na pagsulat ay nakadepende sa kritikal na pagbasa ng isang indibidwal
Hal. pamanahunang- papel, tesis, disertasyon, suring-basa, panunuring pampanitikan, malikhaing pagsulat
Jornalistik – ang mga sulating hango sa mga pahayagan gaya ng balita, editorial, lathalain at mga balitang isports ay halimbawa ng jornalistik na pagsulat

14. Referensyal – ang pagtatala ng mga sangguniang gagamitin ay nakatutulong nang malaki sa pagpapadali ng gagawing pagsulat
maaaring ang mga ito’y mula sa mga aklat, pahayagan, polyeto, magazin, brochure, diksyunaryo, jornal, tesis at disertasyon
Hal.
Aban, E.B. (1999). Pananaliksik: Teorya at Pamamaraan. Komisyon sa Wikang Filipino.
Alcantara, R.B., et al. (2003). Teaching Strategies I. Makati City: Katha Publishing Co., Inc.
Arrogante, J.A. (2006). Malikhaing Pagsulat. Quezon City: Great Books Trading.
Garcia, L.C., et al. (2006). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Cabanatuan City, JIMCY Publishing Home.
Raimes, A. (1983). Techniques in Teaching Writing. Oxford: Oxford University Press.

15. Teknikal – ang Filipino ay kinakailangang gamitin bilang wikang panturo. Kung gayon, kailangang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang wika ng pagkatuto sa sistemang pang- edukasyon. Subalit isang katotohanan na nakasulat ang napakaraming aklat lalo na sa matematika at siyensa sa wikang Ingles. Dahil dito, malaking papel ng pagsasalin ng mga babasahing ito sa wikang Filipino. Tandaang walang wikang imperyor o superyor na wika sapagkat ang bawat wika ay may sistemang tutugon sa pangangailangan ng gumagamit nito

16. hal.
Paggawa ng Algorithm
1. Simula
2. I-input ang tatsulok, tawagin itong TAAS.
3. Tiyakin kung negatibo ang valyu ng TAAS. Kung negatibo, bumalik sa hakbang 2. Kung hindi,
4. I-input ang base ng tatsulok, tawagin itong BASE.
5. Tiyakin kung negatibo o positibo ang valyu ng BASE. Kung negatibo, bumalik sa hakbang 4. kung hindi,
6. AREA NG TATSULOK=(BASE*TAAS)
7. I-output ang AREA NG TATSULOK
8. Tapos.

17. Pagsasaayos ng mga Datos
Sa pagsasagawa ng isang pag-aaral tungkol sa isang paksa, gumamit, kumukuha at nagsasaayos ng mga datos ang mananaliksik
Gumagamit siya ng iba’t ibang sanggunian upang makapangalap ng mga impormasyong susuporta sa ideya o argumento
1. Pangunahing datos – nagmumula ang mga impormasyon sa mga indibidwal na tao, mga akdang pampanitikan, mga pribado o publikong organisasyon, batas, dokumento at iba pang orihinal na talaan
2. Sekondaryang datos – kinalap ang mga datos mula sa mga manuskrito, ensayklopidya, tesis, disertasyon, magazin, pahayagan at iba pang aklat na naisulat ng mga awtor

18. Istratehiya sa Pagkuha ng Datos
1. Direktang sipi – ang mga eksaktong salita o pahayag ng isang awtor
kinokopya nang direkta, salita-sa-salita, mula sa sanggunian
ginagamit ito ng mananaliksikkapag nais niyang:
idagdag ang kapangyarihan ng salita ng awtor upang suportahan ang argumento
nais pabulaanan o hindi sang-ayunan ang argumento ng awtor
bigyang-diin partikular ang isang malinaw o makapangyarihang pahayag o sipi
naghahambing ng mga ispesipikong punto de vista

19. Hal.
Sinabi ni Almario (2005):
“Noong araw, inaawit ang tula ng mga Tagalog. Hindi sapagkat iisa ang tula at awit. Ngunit waring may kalapat na himig ang mga tula o nakalilikha alinsunod sa mga takdang himig. Kaya’t kung sabihin na may sinaunang tula ukol sa bawat gawain at yugto sa buhay ng tao, lumilitaw na may gayon ding bilang at uri ng sinaunang awit.”
Ayon kay Cover (2006), magkalakip ang ugnayan ng wika at kultura. Ang kultura ay likha ng tao. Ang wika ay taal sa tao. Kahit na nga ito’y taal, ang wika ay likha ng tao, gaya ng kultura

20. 2. Parapreys o Hawig – nangangahulugan ito ng pagsasabing muli ng nakuhang ideya mula sa ginamit na sanggunian gamit ang sariling pangungusap
maaari itong tingnan bilang transleysyon ng orihinal na pinagmulan ng ideya
isang pagpapasimple ng tekstong binasa upang mas madaling maunawaan ng babasa
gumagawa ng pagpaparapreys kapag:
nais gumamit ng mga impormasyon sa notecard at umiwas sa panggagaya o pangongopya
nais iwasan ang masyadong paggamit ng direktang sipi
nais gamitin ang sariling boses sa paglalahad ng impormasyon

21. Hal.
Orihinal na Teksto
Kung ang lugar o setting ay nakakaapekto sa varayti ng paggamit ng wika sa pagsalita o pagsulat ng isang komunidad, gayundin ang katangiang personal ng bawat nakikipag komunikeyt
Parapreys
Ang varayti ng pasulat at pasalitang wika ay natutukoy ayon sa kapaligiran at personalidad ng taong gumagamit nito

22. 3. Sinopsis o Buod – pinagsasama-sama ang mga pangunahing ideya ng isa o maraming manunulat gamit ang sariling pangungusap
ang mga binuod na ideya ay kadalasang hindi ipinipresenta sa paraang tulad sa orihinal.
mas maikli ito kaysa sa orihinal at naglalaman ng kabuuang kaisipan ng pinagkunang materyal
gumagawa ng sinopsis kapag:
nais magbigay ng background at pananaw hinggil sa isang paksa
nais maglarawan ng pangkalahatang kaalaman mula sa maraming sanggunian tungkol sa paksa
nais na madetermina ang pangunahing ideya ng pinagbatayang teksto

23. Hal.
Orihinal na teksto
Ang paglinang ng mga materyales at sangguniang panturo na ginagamit sa iba’t ibang sabjek ay nangangahulugan lamang ng pangangailangan sa pagsasaling-wika o transleysyon ng mga teksto mula Ingles tungo sa Filipino. Ayon kina Sibayan at Gonzales (1991), magsisilbing isang pangunahing pamamaraan ang pagsasaling-wika upang ganap na makamit ang intelektwalisasyon ng wika. Sa madaling salita, malaki ang tungkulin ng pagsasaling-wika sa pagbuo ng pambansang kamalayan at sa pagsabay sa makabagong takbo ng buhay sa daigdig.
Sinopsis
Ang pagsasalin sa Filipino ng mga materyales at sangguniang panturo ay isa sa pangunahing pamamaraang magagamit tungo sa intelektwalisasyon ng Filipino.

24. Proseso ng Pagsulat
May mga lohikal na hakbang na sinusunod ng mga manunulat sa pagbuo ng isang papel
Isang proseso ang pagsulat
Prosesong may dalawang direksyon: Una, para tuklasin sa sarili ang kakayahang makapagpahayag ng mga ideya na ito’y hindi pala isang trabahong mekanikal na basta agarang lalabas ang alam pag gustong sabihin anumang oras; pangalawa, para makabuo ng sulating naaayon sa tamang pagkakasunud-sunod, at pagkakaugnay-ugnay ng mga kaisipan

25. Ang mga Yugto sa Proseso ng Pagsulat
1. Unang yugto - Ang Paghahanda ng Sulatin
a. Paglalagay ng sarili sa isang malinaw na direksyon ng pagsulat ayon sa sumusunod na kaparaanan:
Pumili ng paksa- magtala ng marami
sa mga nakalistang paksa, pumili ng isa o dalawa na inaakalang makatawag pansin at posibleng sulatin
isulat ito sa taas ng susulating papel
simulang magtala
isipin ang kakailanganing haba ng sulatin at ang panahong gugugulin
kitiran o mlawakan ang paksa ayon sa tinatayang sukat ng sulatin
itala ang dinisyunang paksa

26. Alamin ang tiyak na layunin sa pagsulat at ang tiyak na babasa nito
Ang matamang pagkakaunawa sa layunin at sa mambabasa ang magpapalinaw sa paksang tatalakayin
Ang layunin ng pagsulat ay para makapagpahayag ng kaisipan at damdamin sa mambabasa
Magkukuwento ka ba ng sariling karanasan?maglalarawan ka ba ng isang tauhan?Pangangatwiranan mo ba ang isang isyu?O maglalahad lang ng mga impormasyon
Laging dalawang panig ang nasasangkot, ang nagbibigay ng impormasyon at ang tumatanggap ng impormasyon
Ang tagatanggap ang mambabasa. Sinu-sino ang babasa ng sulatin – estudyante, titser, kaibigan

27. b. Pangangalap ng materyal at pagsasaayos ng mga kaisipan
Maraming mapagkukunan ng maisusulat – sa pagbabasa, sa pagmamasid, sa pakikipag-usap, sa sariling karanasan
Magtalang mabuti nang tiyak, nang tama
Pagkatapos, grupu-grupuhin ang mga detalye ayon sa makahulugang pamamaraan
Para magkaroon ng orihinalidad, tumuklas ng pansariling pamamaraan kung paano lalabas na kaakit-akit/kawili-wili ang epekto sa mambabasa

28. 2. Ikalawang yugto – Ang pagsulat ng Burador
Hindi madaling mag-umpisa ng sulatin. Nakaharap ka sa nakaladlad na blankong papel. Naghihintay ka sa pagdaloy ng isip para lumakad ang nakaumang na pansulat. Sa biglang mauudlot na parang may bumabara sa bukana ng utak kaya mabagal ang pagbukal ng mga salita, o di kaya’y may sadyang wala, gayong sa tangka ay punong-puno naman ang isip ng mga diwa
Ito ang karaniwang nasusumpungan ng karamihan sa pagsisimulang sumulat
Datapwat, kung natupad ang mga kahilingan sa uanang yugto ng pagsulat, ang nabanggit na sitwasyon ay maiiwasan

29. 3. Ikatlong yugto – Pagsasaayos ng mga detalye
Ito ang huling hakbangin para makapagsimulang sumulat
Maraming paraan sa pagsasaayos ng mga detalye – pwedeng pakronolohikal, paespesyal, pahambing at pataliwas, paanggulo, patiyak, pasaklaw, papayak, pasalimuot

30. Pamamaraan sa Pagpapalabas ng Ideya
Pagtatala – paglilista ito ng mga kaisipan sa pamamagitan ng pagdadaglat, pagguhit, pagsipi
- isa itong pagbabalangkas ng iniisip – isang impresyunistang balangkas na malalaman kapagdaka
- karaniwan nang ginagawang pahalang at pababa ang paglilista
- masusundan dito ang pagkakasunud-sunod at pagkakaugnay-ugnay ng mga detalye tungkol sa paksa pag magsusulat na
- hindi pa ito gaanong pagbuong baybay ng mga salita

31. 2. Palitang-kuro – grupo ang karaniwang gumagawa rito
mag-uumpok sila sa isang lugar na inaakalang makapag-uusap-usap sila nang malaya at mahusay
Malawak nilang titingnan ang paksa sa iba’t ibang anggulo at ang kaligiran ng usapin
Ang mga potensyal na opinyon ang bibigyang konsiderasyon at pagkakaisahan ang mga hakbangin para marating ang mapagkasunduang layunin
Bukod sa napakaepektibo ng pamaraang ito, ang pangangalap ng kaisipan ay napakadali

32. 3. Malayang Pagsulat – pamamaraan itong kung ano ang basta lumabas na ideya sa isip ay isinusulat
Pabayaang malayang dumaloy ang isipan nang walang anumang pagkontrol, sa gayon, maging ang mga di-inaasahang nakabaong ideya ay lumitaw
Hayaang magawa ang inisyal na teksto na magsisilbing burador o rafdraf dahil pagkatapos namabasa ito, madali nang mapagpasyahan kung alin sa mga ideya ang may potensyal at imporatnte