1. Inovasi dan Kreativiti dalam Pengurusan Akademik IPT: Di mana kita?
Shamsul Amri Baharuddin
Pengarah Pengasas
Institut Kajian Etnik (KITA)
Universiti Kebangsaan Malaysia
Kertas untuk Seminar Pengurusan Akademik IPT, anjuran USM, Penang,
di Langkawi Ogos 2008

2. BAHAGIAN I
KONSEP UNIVERSITI
DAN KEGIATANNYA

3. Konsep Universiti Menjana ilmu pengetahuan dan profesionalisme
Tiga komponen kegiatan:
Produksi ilmu pengetahuan & profesionalisme
Pengurusan Tadbir akademik & professional
Konsumpsi ilmu dan lulusan universiti

4. 1. Produksi Ilmu Pengetahuan & Profesionalisme
Orientasi
Disiplin: antropologi, fiziks, kimia, geografi, dll.
Tematik: kajian gender, kajian etnik, bioteknologi, dll.
Wilayah: Pengajian Melayu, Perubatan Tropikal, dll.
Proses
Penyelidikan: basic, applied, strategic, commercial
Persidangan: kebangsaan, antarabangsa
Penerbitan: tempatan, kebangsaan, antarabangsa
Pengajaran & Penyeliaan: kursus, esei, tesis, dll.
Khidmat Masyarakat: komuniti akademik & masyarakat umum

5. 2. Pengurusan Akademik, Tadbir & Profesional
Pengajian: Sarjanamuda, Siswazah, Penyelidikan
Penyelidikan: Basic, Applied, Strategic, Business
Perpustakaan & Pangkalan Data Digital
Makmal: Sains & Bukan Sains
Sumber Manusia: dalam & luar universiti
Kewangan: kerajaan, bukan kerajaan, swasta
Infrastruktur: bangunan, ICT

6. 3. Konsumsi Ilmu dan profesionalisme
Sektor Awam
Kerajaan: lulusan, konsultansi
Separuh-kerajaan: lulusan, konsultansi
Sektor Swasta
Tempatan: lulusan, konsultansi
Antarabangsa: lulusan, konsultansi
Sektor Komuniti
CBO (Community-based organization): lulusan, konsultansi

7. Jaringan Universiti Komuniti Akademik Global Sektor Awam Sektor Swasta
Disiplin, bidang, profesional, pertubuhan antarabangsa
Sektor Awam
IPTA & IPTS; Jabatan kerajaan, GLCs
Kebangsaan dan antarabangsa
Sektor Swasta
Hubungan dgn industri
Sektor Komuniti
Hubungan dengan CBO

8. UNIVERSITI: BATASAN & KELUWESAN
BAHAGIAN 2
PELAKSANAAN KEGIATAN
UNIVERSITI: BATASAN & KELUWESAN

9. Batasan Ruang Kegiatan Pengurusan
Umum : separuh korporat, separuh kerajaan
Kewangan : separuh terbuka, terikat kepada Arahan Perbendaharaan & pekeliling
Pembangunan infrastruktur : bergantung kepada peruntukan kerajaan
Sumber Manusia : peruntukan perjawatan & kewangan kerajaan
Dana Penyelidikan: pergantungan kepada peruntukan kerajaan

10. Di mana kita?
Governans dalam semua segi umumnya masih terikat kuat dan terkepung dalam sangkar peraturan kerajaan; guided autonomy; top-down
AUKU: tetap mengikat, hanya ikatannya telah dilonggar sedikit, guided democracy?
Inisiatif, Inovasi dan Kreativiti yg terbatas

11. Reaksi Universiti
Bergantung kepada pimpinan tertinggi dan menengah universiti sebagai pentafsir peraturan: konservatif, separuh terbuka dan terbuka
Pengurusan Akademik: terikat dalam jaringan patron-client dgn NC & TNC
Pegawai Akademik & Pengurus Tadbir dan Profesional terpaksa akur kepada stail dan ketokohan NC, jarak hubungan NC dengan KPT & JPT, closed service
Menjana ‘politik dalaman’ universiti yang tak sehat, macam UMNO Bahagian tanpa money politics

12. Kemungkinan Inovasi dan Kreativiti
‘All is not lost, please don’t despair’ [Jangan keciwa!Masih ada ruang/peluang]
Terbatas tapi masih ada ruang dalaman yang belum & perlu dieksploit sepenuhnya
Memerlukan inisiatif, inovasi dan kreativiti serta kerjasama kepimpinan akademik dan pengurusan tadbir khususnya dalam aspek micro-management, top-down

13. Sumber Manusia Pemilihan pengurusan akademik:
Dekan/Pengarah, Ketua Jabatan/Program
Demokrasi dalaman
Terbuka kepada calon luar universiti
Pemilihan pengurusan tadbir dan profesional
Terbuka kepada calon luar
Latihan dan pendedahan pegawai pelapis:
Kursus dan seminar tak memadai; mesti gunakan program attachment lebih agresif tapi terarah

14. Kewangan Kreatif accounting Sumber manusia
Sistem sekarang lebih memudahkan kerja Bendahari, perlu bina yang memudahkan transaksi akademik
Sumber manusia
Perlunya pegawai kewangan pada peringkat Fakulti/Institut/Pusat; micro-management perlu
Pendidikan kewangan untuk ahli akademik
Majoriti ahli akademik setengah celek mengenai peraturan kewangan

15. Organisasi Pengurusan Akademik
Belajar sesama IPTA
Perpustakaan dan pembinaan database penyelidikan & penerbitan yg mudah diakses
Kriteria pemilihan universiti penyelidikan perlu dilaksana dengan meluas
Belajar daripada pengalaman di luar negeri
Pengurusan penyelidikan dan kerjasama dengan sektor swasta umumnya berkembang
Perlu fokus dalam bidang sains sosial dan kemanusiaan, bersifat kebangsaan dan antarabangsa, dan berpasukan

16. Rumusan
IPTA sebagai institusi awam terus terikat dalam kerangka aturan pengurusan kerajaan
Mengkorporat governans pada awal 1990an memberikan keluwesan yang terbatas
Inovasi & kreativiti masih bersifat top-down, bergantung kpd ketokohan NC & pimpinan tinggi
Namun pintu untuk inisiatif, inovasi dan kreativiti tidak tertutup.
Masih banyak yang boleh diperbaik dan diangkat