1. بسم اللّه الرحمن الرحیم

3. روش و تكنيكهاي تحقيق

4. روش و تكنيكهاي تحقيق
اهميت فصل اول( طرح تحقيق) در ساختار كلي پايان نامه
فصل اول پايان نامه به عنوان اصلي‌ترين فصل، در واقع شبيه ماكت، مدل يا مينياتوري براي یک خانه است.
به عبارت ديگر فصل اول شكل تكامل يافته(طرح اوليه تحقيق) (proposal) است و مانند (نقشه ساخت) يك ساختمان مي‌باشد كه توسط ارشيتكت(= دانشجوي پژوهشگر) اركان و كليات آن طراحي شده و براي شروع كار نيازمند به (مجوز ساخت از سوي مراجع ذيربط) است. لذا مي‌توان انتظار داشت:
هر گاه يك مهندس خبره (استاد)، نقشه‌اي(طرح تحقيق) را مورد بررسي علمي قرار مي‌دهد، بايد بتواند ساختماني(پايان نامه‌اي) را كه بر اساس اين نقشه (طرح تحقيق) ساخته خواهد شد تجسم كند. در نتيجه انتظار معقول اين است كه
تأييد، رد يا هر گونه پيشنهاد اصلاحي پيرامون طرح‌هاي تحقيق كه از طرف دانشجويان به شوراهاي تحصيلات تكميلي جهت تصويب ارايه مي‌شود بر پايه چنين رويكرد متخصصانه‌اي باشد.

5. روش و تكنيكهاي تحقيق
در مجموع در طرح تحقيق دانشجو بايد بتواند به سوالات زير پاسخگو باشد:
آيا اين موضوع ارزش تحقيق دارد؟
آيا مي‌شود در اين موضوع رساله نوشت؟
آيا دانشجو توان انجام كار را دارد؟
آيا پرداختن به موضوع مشكلي را حل مي‌كند؟
آيا جامعه به موضوع تحقيق نياز دارد؟
آيا ميل و علاقه دانشجو به اين موضوع هست؟
آيا اين موضوع به زمينه كاري دانشجو ارتباط دارد؟

6. روش و تكنيكهاي تحقيق كليات طرح تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
كليات طرح تحقيق
اجزاء تشكيل دهنده فصل اول پايان نامه
مقدمه
شرح و بيان مسئله (مشكل)
تاريخچه و سابقه موضوع
اهميت و ضرورت موضوع تحقيق
اهداف تحقيق
سئوالات تحقيق
فر ضيه‌هاي تحقيق
روش تحقيق
روش نمونه گيري و تعيين حجم نمونه
ابزار گرداوري داده‌ها
روش تجزيه و تحليل داده‌ها
قلمرو مكاني تحقيق
قلمرو زماني تحقيق
كاربرد نتايج تحقيق
محدوديت‌هاي تحقيق
شرح واژه‌ها و اصطلاحات به كار رفته در تحقيق

7. روش و تكنيكهاي تحقيق مقدمه
روش و تكنيكهاي تحقيق
مقدمه
معمولاً در مقدمه، پژوهشگر سعي مي‌كند با آوردن مطالبي براي خواننده ذهنيت مورد نظر خود را در رابطه با موضوع ايجاد نمايد. در واقع از اين طريق مي‌خواهد خواننده را با مباني و كليات موضوع تحقيق مورد نظر خود آشنا كند و او را براي فهم بهتر موارد ديگري كه آماده سازد.
مقدمه نبايد بيش از حد طولاني باشد و در برگيرنده مطالب حاشيه‌اي و غير مرتبط باشد و يا مطالبي را كه در بخشهاي ديگر اين فصل خواهد آمد مطرح كند.
با توجه به اينكه هدف از تهيه فصل اول، آشنا ساختن خواننده با كليات تحقيق مي‌باشد لذا معمولاً براي قسمت مقدمه حداكثر 1/2 تا 3 صفحه را در نظر مي‌گيرند.
در مجموع مقدمه شيوه نشان دادن يك درياچه توسط يك استخر يا حوض است.

8. روش و تكنيكهاي تحقيق
شرح و بيان مسأله يا مشكل تحقيق ( پرسش آغازين تحقيق/ مسأله اصلي تحقيق)
صورت يك مسأله غالباً اساسي‌تر از حل آن است. حل مسأله ممكن است فقط مستلزم مهارتهاي تجربي و يا رياضي باشد، حال آنكه طرح سئوالات نو و بررسي مسائل قديمي از ديدگاهي تازه، نيازمند ذهني خلاق است و اين نكته بيانگر آزمودگي فرد درعلم است. «آلبرت انيشتين»
هر پژوهش در واقع با قصد پاسخگويي و راه حل يابي براي يك مسأله اصلي كه در قالب يك پرسش ظهور كرده است آغاز مي‌شود. هر پژوهش براي اينكه انسجام، هدفمندي و كاربردي بودن خود را حفظ كند بايد بر حول يك مسأله اصلي، سازماندهي شود.

9. روش و تكنيكهاي تحقيق
به عبارت ديگر مسأله اصلي تحقيق بايد يك مسأله علمي باشد و «مسأله علمي عبارت از تحريك ذهني است كه نيازمند به يك پاسخ از طريق تحقيق علمي مي‌باشد.
(Nachmias & et al, 1 987) مسأله، سئوالي است كه در ذهن پژوهشگر راجع به يك پديده، مشكل يا معضل اجتماعي، سازماني مطرح مي‌شود. objective
هدف محقق از طرح اين سئوال ريشه يابي علت يا علل به وجود آورنده آن مشكل يا راهكارهاي رفع آنست. بطور كلي اين ريشه يابي را مي‌توان در اين سؤال خلاصه كردكه:
چه چيزي اين پديده يا مشكل را به وجود آورده است، و چرا؟
به طور كلي مسئله تحقيق بايد واضح، روشن، محدود و بدون ابهام باشد ضمناً در مسئله تحقيق متغيرها بايد قابل بررسي و اندازه گيري باشند.

10. روش و تكنيكهاي تحقيق
قاعده كلي در شرح و بيان مسئله اين است كه محقق يا پژوهشگر بايد به اين سئوالات واضح و روشن پاسخ دهد.
چه مشكلي وجود داشته كه نظر پژوهشگر را به خود جلب كرده است؟
ابعاد مختلف اين مشكل كدامند؟ (مستند)
انگيزه پژوهشگر در انتخاب موضوع چيست؟
چه موضوعي يا چه كساني مورد پژوهش قرار دارند؟
متغيرهاي پژوهش كدامند و چگونه بررسي مي‌شوند؟
منظور از بررسي متغيرها (توصيف-مقايسه- روابط همبستگي يا علت و معلولي) چيست؟
محل و محدوده پژوهش (محيط پژوهش) كجاست؟
محدوده زماني پژوهش چقدر است؟

11. روش و تكنيكهاي تحقيق چگونگي ارزيابي مسأله تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
چگونگي ارزيابي مسأله تحقيق
براي ارزيابي مسائل تحقيق و گز اره‌هاي آن بايد به سؤال زير پاسخ داد:
آيا زمينه مسأله، گستردگي و ويژگيهاي آن با توجه به يك پيشينه تحقيق يا تجربي بيان شده است؟
آيا بيان مساله دامنه مطالعه را محدود مي‌كند؟
آيا بيان مسأله، قلمرو علمي مسأله را مشخص مي‌كند؟
آيا اهميت مسأله بر حسب يك يا چند ملاك زير بررسي شده است؟
الف: دستيابي به يك شيوه نو
ب: تدوين يك نظريه
ج: تعميم پذيرتر كردن و گسترش دانش يا نظريه
د: پاسخگويي به مسايل جامعه
ه: پيشبرد روش شناسي در تحقيق
آيا گزاره‌هاي تحقيق (هدفهاي ويژه سؤالها يا فرضيه‌هاي تحقيق) با توجه به ابعاد تشكيل دهنده مسأله تدوين شده است؟
آيا گزاره‌هاي تحقيق، شيوه اجراي پژوهش را آشكار مي‌كند؟
آيا متغيرهاي پژوهشي مشخص است؟
آيا تعريف عملياتي متغيرها امكان پذير است؟
آيا محدوده زماني و مكاني پژوهش مشخص شده است؟

12. روش و تكنيكهاي تحقيق تاريخچه/ سابقه موضوع (مسئله)/ پيشينه تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تاريخچه/ سابقه موضوع (مسئله)/ پيشينه تحقيق
براي اينكه پژوهشگر تحقيقات خود را در راستاي مجموعه پژوهشهاي هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهاي تحقيقاتي ديگران هماهنگ كند، نياز دارد با مراجعه به مدارك و اسناد پيرامون موضوع ومسأله‌اي كه براي تحقيق انتخاب كرده است، آگاهي خود را گسترش دهد.
هدف از گنجاندن بخش پيشينه تحقيق عبارت است از:
برقراري ارتباط منطقي ميان اطلاعات پژوهش‌هاي قبلي با مسأله تحقيق

13. شيوه تدوين تحقيقات انجام شده
روش و تكنيكهاي تحقيق
آشنايي با چارچوب نظري و يا تجربي مسأله تحقيق
آشنايي با روشهاي تحقيق مورد استفاده در پژوهشهاي گذشته
براي رسيدن به اين اهداف توجه به نكات زير ضروري است:
الف) انتخاب منابع اطلاعاتي مرتبط با مسأله تحقيق
ب) اجتناب از بيان مطالب به طور مجرد و بدون رابطه با يكديگر
ج) ارايه نتايج مطالعات قبلي و نقد آنها
د)ارايه مطالب از كلي به جزيي (عمومي به اختصاصي)
ه) تنظيم مطالب به طور سازماندهي شده همراه با روندهاي منطقي
جهان
ايران
منطقه يا استان
ناحيه
مكان تحقيق
شيوه تدوين تحقيقات انجام شده

14. روش و تكنيكهاي تحقيق اهميت و ضرورت موضوع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
اهميت و ضرورت موضوع تحقيق
يك مشكل اصلي در برابر پژوهشگر قرار دارد و آن اين است كه بايد مشخص كند كه:
اين تحقيق در چه زمينه‌اي از اهميت بيشتري برخودار است؟
اهميت تحقيق از نظر تئوري
بحث درباره اهميت موضوع تحقيق از نظر تئوري اغلب به صورت استدلالي است و در سايه بررسي ادبيات مربوط پديدار مي‌گردد

15. روش و تكنيكهاي تحقيق محقق بايد نشان دهد كه:
روش و تكنيكهاي تحقيق
محقق بايد نشان دهد كه:
تحقيق مزبور از ديدگاهي جديد و خلاقانه به مسايل نگاه مي‌كند.
اهميت و ارزش تحقيق را نسبت به ادبيات و نظريه هاي موجود به اثبات برساند.
اغلب پژوهشگران در مطالعات خود متوجه جاي خالي موضوعي در ادبيات مي‌شوند كه تحقيق مزبور مي‌تواند اين كمبود را جبران كند.
آزمودن يك تئوري يا بسط و گسترش آن
اهميت از نظر مديران اجرايي، ضرورتهاي سازماني و برنامه ريزي
دستاورد براي ديگران چيست؟
چه خدمتي به جامعه انجام مي‌دهد؟
نقش در گسترش علم
برنامه ريزان مديران ساكنين محل
آموزش
پژوهش
پژوهش انجام شده
(رساله)

16. روش و تكنيكهاي تحقيق اهداف تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
اهداف تحقيق
اهداف تحقيق مي‌تواند به دو صورت كلي و ويژه مطرح شود:
الف: اهداف كلي
هدف كلي مستقيماً از مسأله پژوهش مشتق مي‌شود، در واقع يكي از اهداف كلي، خود موضوع تحقيق است كه معلوم مي‌دارد پژوهش چه چيزي را دنبا ل مي‌كند و يا قصد تعيين آن را دارد
ب: اهداف ويژه
اهداف ويژه تحقيق اصولا از مسأله پژوهش و اهداف كلي آن نشأت مي‌گيرد. محقق با بيان اين اهداف دقيقاً تصريح مي‌كند كه در اين تحقيق:
چه انجام مي‌شود و چه انجام نمي‌شود. بنابراين ضروري است اهداف ويژه به نحوي بيان شود كه:
بر علمي اهداف و کلی بودن نتايج پژوهش تأكيد داشته باشد و چارچوبي مناسب، براي تجزيه و تحليل ارايه دهد.

17. روش و تكنيكهاي تحقيق موضوع تحقيق تهيه مدل از بيگ محمدي
روش و تكنيكهاي تحقيق
موضوع تحقيق
طرح مسأله و بيان مشكل
اهداف تحقيق
سؤالات
فرضيه‌هاي تحقيق
سؤالات پرسشنامه
روش و مراحل تحقيق
نتيحه گيري و نوع تجزيه و تحليل
پيشنهادها و راهبردها
تهيه مدل از بيگ محمدي

18. روش و تكنيكهاي تحقيق سؤالات تحقيق Questions Research
روش و تكنيكهاي تحقيق
سؤالات تحقيق Questions Research
در صورتي كه محقق با توجه به پيشينه تحقيق نتواند جهت خاصي را براي يافته هاي خود پيشبيني نمايد و رابطه‌ي بين متغيرها را حدس بزند مي‌تواند به بيان سوالات پژوهش بپردازد.(بازرگان و ديگران 1376)
در طرح سوالات پژوهش توجه به نكات زير ضروري است:
سؤالات پژوهش مستقيماً از اهداف تحقيق منشأ مي‌گيرند.
تعداد سؤالات معمولاً محدودند.
در سؤالات يك نوع متغير مطرح مي‌شوند.
آوردن كلمه آيا درابتداي سؤالات چندان مرسوم نيست

19. روش و تكنيكهاي تحقيق
مثلاً اين سوال كه آيا كارخانه‌داران كارگران را استثمار مي‌كنند؟ يك پرسش كاذب است، يا به عبارتي ديگر ديدگاهي است كه در قالب پرسش استتار شده است. اين مسلم است كه پاسخ اين پرسش در ذهن طرح كننده‌اش پيشاپيش «آري» يا«نه» است. با چنين پرسشهايي هميشه اين امكان وجود دارد كه تحقيق را به گونه‌اي اجرا كرد كه پاسخ آن«مثبت» باشد، يا بالعكس. يا در مورد سوال آيا تقلب مالياتي علت كسري بودجه دولت است؟ به آساني مي‌توان پي برد كه طرح كننده پرسش مي‌خواهد به هر نحوي پاسخ از پيش آماده شده‌اي را تحميل كند. در اين مورد جا دارد از خود بپرسيم: آيا هدف طرح كننده پرسش شناخت يك مسأله است يا اثبات آن؟ لذا يك پرسش آغازي خوب بايد يك پرسش حقيقي يا يك پرسش باز باشد. يعني پرسشي كه از پيش بتوان چندين پاسخ متفاوت براي آن در نظر گرفت. مثال: علل مهاجرت‌هاي روستايي كدامند؟ يا علل كسري بودجه دولت چيست؟يا مشكلات كارگران كارخانه خودروسازي چيست؟ و...
سؤالات بايد واضح، روشن، محدود و بدون ابهام باشد.
بايد بتوان براي سؤالات پاسخهايي را فراهم كرد
هر چه سوال كلي تر باشد در نتيجه جوابهاي آن مبهم‌تر و غير كاربردي تر خواهد بود.
سوالات دقيق و روشن از همان ابتداي كار تحقيق را در يك چارچوب تنگ و فاقد امكانات تصميم گيري محدود نمي‌كند.

20. روش و تكنيكهاي تحقيق فرضيه تحقيق (Research Hypothesis)
روش و تكنيكهاي تحقيق
فرضيه تحقيق (Research Hypothesis)
«... با انباشتن حقايق علمي، بدون ساختن فرضيه، هيچ گونه پيشرفت عميقي در بينش علمي به وجود نمي‌آيد و بدون برخوداري از انديشه‌اي هدايت كننده، ما نمي‌دانيم چه حقايقي را جمع آوري كنيم و نمي توانيم امور مربوط را از نامربوط باز شناسيم» توماس كوهن
«براستي كه تراژدي علم، قتل فرضيه‌ هاي زيبا، به دست حقايق زشت است» تي. اچ. هاكسلي
(دلاور، 1374)، بيان مسأله تنها به صورت كلي پژوهش را هدايت مي‌‌كند و تمام اطلاعات ويژه پژوهشي را در بر ندارد، از طرف ديگر در صورتي كه كليه اطلاعات پژوهشي را در مسأله مطرح كنيم مسأله به صورتي بزرگ مي‌شود كه تدبير و هدايت آن امكان پذير نيست‌، بنابراين مسأله هرگز به صورت علمي حل نخواهد شد مگر اينكه به فرضيه يا فرضيه‌هايي تبديل شود. رابطه فرضيه يا تحقيق مثل رابط راه با مسافرت سات. هر چه راه و جاده هموارتر و مطمئن‌تر باشد مسافرت راحت‌تر بي خطر تر مي شود، بنابراين در تحقيقي كه فاقد فرضيه باشد محقق سرگردان و بلا تكليف است.

21. روش و تكنيكهاي تحقيق فرضيه Hypothesis
روش و تكنيكهاي تحقيق
فرضيه Hypothesis
فرضيه حدس و گمان محقق در مورد علل بوجود آمدن مشكل (مسئله) يا راهكارهاي رفع آنست.
فرضيه حدس و گمان پژوهشگر در مورد وجود تفاوت، احتمال رابطه يا اثر بين دو يا چند متغير است.
صحت(تائيد) يا عدم صحت فرضيه (رد) در محك آزمايش و مطالعه تعيين مي‌شود.
هرگز در پي اثبات و يا ابطال فرضيه نباشيد
فرضيه جمله ساده خبري است كه در آن نام دو يا چند متغير (مستقل و وابسته) ديده مي‌شود. مثال:
مثال: ميزان سواد با تعداد فرزند رابطه دارد يا ميزان سواد در تعداد اولاد اثر دارد.
فرضيه بر هر گزاره‌اي كه در دست آزمون باشد اطلاق مي‌شود، خواه آن گزاره يك واقعيت جزيي و خاص را توصيف كند خواه يك قانون كلي را بيان كند، يا گزاره‌هاي باشد پيچيده‌تر از اينها (همپل، 1369).

22. روش و تكنيكهاي تحقيق
فرضيه‌ جمله‌اي است كه به صورت ربطي بيان مي‌شود و به توصيف رابطه بين متغير‌ها مي‌پردازد (دلاور، 1474).
يك فرضيه، يك حدس مبتني بر دانش يا تجربه در مورد حل يك مسأله است و آن را مي‌توان به عنوان يك رابطه فرضي بين دو متغير دانست كه به صورت گزاره‌هاي قابل آزمون ارايه مي‌شود «sekaran, 1992»
فرضيه، در واقع بيان حدسي و فرضي در مورد روابط احتمالي بين دو يا چند متغير است. پس در درجه اول، فرضيه بياني است مبني بر احتمال نه يقين، در درجه دوم، اعم يا اخص متغيري را به متغيرديگر مرتبط مي سازد، فرضيه را مي‌توان در حكم پاسخ محقق به سوال مربوط به مسأله علمي تلقي كرده (ساده، 1375).
فرضيه‌ها عبارتند از حد سياتي خاص كه به طور منطقي از نظريه‌ها بر مي‌آيد و نظريه‌ها را به سوي درگير شدن با واقعيتها در يك فرآيند قياسي سوق مي‌دهند(Leary, 1995

23. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع فرضيه
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع فرضيه
1-فرض تحقيق يا جانشين Research or Alternative Hypothesis(H1)
كه به وجود احتمال رابطه، تفاوت يا اثر بين متغيرها اشاره مي‌كند. اين فرضيه در پروپوزال، رساله و گزارش مطرح مي‌شود و هميشه مثبت است.
2- فرض پوچ يا آماريNull or statistical Hypothesis (Ho)
اين فرضيه به عدم وجود رابطه و اثر بين متغيرها اشاره مي‌كند و در رساله و گزارش رسمي مطرح نمي‌شود و فقط در تجزيه و تحليل آماري داده‌ها استفاده مي‌شود.
اگر چه محقق فرضيه تحقيق را درگزارش خود مطرح مي‌كند و در صدد آزمايش آنست، ولي پس از گردآوري اطلاعات و داده‌ها عملاً فرضيه صفر را مورد آزمايش قرار مي‌دهد و هر حكمي كه در مورد فرضيه صفر پذيرفته شد، عكس آن در مورد فرضيه تحقيق صادق است.

24. روش و تكنيكهاي تحقيق گونه‌هاي بيان فرض و آزمون آماري
روش و تكنيكهاي تحقيق
گونه‌هاي بيان فرض و آزمون آماري
الف- فرضيه‌اي كه فقط از وجود رابطه يا اثر يا تفاوت اثر بين دو يا چند متغير صحبت مي‌كند. مثال: تعداد كارخانه‌ها با ميزان آلودگي شهر رابطه دارند.
كه در اين حالت فر ضيه بدون جهت بوده و لذا آزمون آماري آن دو طرفه يا دوسويه است. Two -Tailed Test
ب-فرضيه‌اي كه علاوه بر وجود رابطه يا اثر جهت آن را نيز مشخص مي‌كند. در اين صورت فرضيه جهت دار و آزمون آن يكسويه است. مثال: One-Tailed Test
مثال: هرچه سواد بيشتر است، درآمد نيز بيشتر است(جهت دار مستقيم) يا هرچه سواد بيشتر است، اولاد كمتر است (جهت دار معكوس).

25. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع طبقه بندي فرضيه‌ها
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع طبقه بندي فرضيه‌ها
طبقه بندي نوع اول: فرضيه تحقيقي: فرضيه تحقيقي بياني است كه به توصيف رابطه بين متغيرها مي‌پردازد.
الف: چهت دار(Directional): به فرضيه‌اي گفته مي‌شود كه در آن جهت ارتباط با تأثير متغير مستقل بر متغير وابسته مشخص و معين است. از اين فرضيه هنگامي استفاده مي‌شود كه پژوهشگر دلايل مشخصي براي پيش بيني رابطه معيني داشته باشد. مثال: هرچه خودرو بيشتر است ميزان آلودگي بيشتر است.
ب: بدون جهت (Nondirectional)فرضيه‌اي كه در آن جهت اختلال با روابط مشخص نيست، بدون جهت ناميده مي‌شود. مثال: ميزان سواد خانواده با تعداد اولاد رابطه دارد.

26. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع طبقه بندي فرضيه‌ها طبقه بندي نوع دوم:
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع طبقه بندي فرضيه‌ها
طبقه بندي نوع دوم:
فرضيه‌ها از نظر محتوايي به سه نوع فرعي تقسيم پذيرند:
فرضيه‌هايي كه بر وجود پديده‌ها دلالت مي‌كنند(توصيفي)، معمولاً در هر وزارتخانه، چند معاونت وجود دارد. در اعمال مديريت، تنبيه كردن اجتناب ناپذير است.
فرضيه‌هايي كه بر وجود روابط بين پديده‌ها دلالت دارد. شيوه مديريت مديران به نوع تحصيلات آنها وابستگي دارد. بقاي سازمان با نوع برنامه ريزي رابطه دارد.
فرضيه‌هايي كه در صدد بيان علت وجودي و تكويني پديده‌ها و روابط بين آنها بر مي‌آيند( فرضيه‌هاي علي، causal Hyp يا تعليلي و گاه تحليلي Analytical Hyp).
شيوه مديريت مشاركتي موجب افزايش رضايت كاركنان مي‌شود.
ساختارهاي غير متمركز باعث افزايش بهره وري سازمان مي‌شود

27. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع طبقه بندي فرضيه‌ها طبقه بندي نوع سوم :
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع طبقه بندي فرضيه‌ها
طبقه بندي نوع سوم :
فرضيه‌هاي مقايسه‌اي: پژوهشگر بدنبال بررسي و مقايسه تفاوت تأثير دو يا چند متغير بر يك يا چند متغير ديگر است. مثال
(اعمال شيوه مديريت مشاركتي در مقايسه با شيوه مديريت تفويضي بر افزايش بهره وري تأثير بيشتري دارد).يا فاضلابهاي صنعتي در مقايسه با پسابهاي كشاورزي بر آلودگي آب زاينده رود تأثير بيشتري دارد.
فرضيه‌هاي همبستگي: پژوهشگر در پي مطالعه ميزان رابطه و جهت همبستگي بين دو يا چند متغير است. مثال
بين درجه تمركز و ميزان فشارهاي رواني كاركنان رابطه وجود دارد.
بين تخصص مدير و ميزان كارايي و بهره وري يك كارخانه رابطه وجود دارد.
فرضيه‌هاي علي: پژوهشگر در كار كشف و تعيين رابطه علت-معلولي دو يا چند متغير است. مثال
فشارهاي رواني موجب كاهش رضايت شغلي كاركنان مي‌شود.
افزايش تعداد خودرو موجب افزايش آلودگي هواي شهرهاست.

28. روش و تكنيكهاي تحقيق ارزيابي فرضيه تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
ارزيابي فرضيه تحقيق
آيا فرضيه قدرت سنجش و تبيين حقايق را دارد؟
آيا نتيجه حاصل از آزمون فرضيه پاسخ مسئله را خواهد داد؟
آيا صورت فرضيه ساده و قابل فهم است؟
آيا فرضيه قابليت آزمون پذيري را دارد؟
آيا مفاهيم و متغيرهاي فرضيه تبديل به تعاريف عملياتي شده است؟
آيا فرضيه با حقايق و قوانين مسلم علمي مغايرت ندارد؟
آيا از كاربرد واژه‌ها و مفاهيم ارزشي پرهيز شده است؟
آيا فرضيه به صورت جمله خبري بيان شده است؟
آيا تمام فرضيه‌هاي مورد نياز تحقيق تدوين شده است؟
آيا فرضيه‌هاي تحقيق در راستاي موضوع پژوهش قرار داشته و با يكديگر هماهنگي دارند؟

29. روش و تكنيكهاي تحقيق رابطه بين متغيرها در فرضيه
روش و تكنيكهاي تحقيق
رابطه بين متغيرها در فرضيه
رابطه‌ي بين متغيرها به يكي از سه صورت زير مطرح مي‌شود:
1-محقق به دنبال بررسي و مقايسه تفاوت تأثير يك يا چند متغير (مستقل) بر يك يا چند متغير(وابسته) است، مثل بررسي تفاوت تأثير فاضلابهاي صنعتي، كشاورزي و خانگي بر ‌آلودگي آب رودخانه زاينده رود R+E > = ميزان تفاوت
2-محقق در پي مطالعه ميزان همبستگي بين دو يا چند متغير است،‌مثل بررسي همبستگي بين افزايش تعداد خودرو و بيماران تنفسي. R+E = ± 1 = ميزان همبستگي

30. روش و تكنيكهاي تحقيق
3-محقق به دنبال كشف رابطه علت و معلول بين دو يا چند متغير است.
تأثير سرمايه گذاري در افزايش ميزان شغل R+E > 0 = ميزان اثر
ملاحظه مي‌شود در هر يك از روابط سه گانه دو جزء وجود دارد، يك جزء واقعيت(R) (Reality) است كه نشان دهندة ميزان حقيقي تفاوت يا همبستگي يا اثراست و جزء ديگر شامل خطاها و اشتباهات آماري و نمونه گيري Error(E) است. لذا پس از آزمون فرض صفر هر يك از حالات فرض مورد تأييد قرار گرفت. جزء R از نظر آماري معني دار است، يعني ميزان تفاوت رابطه يا اثر بزرگتر از آنست كه بتوان آن را به خطاي آماري نسبت داد و بر عكس

31. روش و تكنيكهاي تحقيق روش ومراحل تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش ومراحل تحقيق
در اين مورد محقق ضمن اشاره به نوع تحقيق مراحل انجام آن را شامل :
ابزار گردآوري داده ها ، روش هاي گرد آوري اطلاعات (اسنادي و ميداني )، جامعه آماري ، حجم نمونه ، روش انتخاب حجم نمونه از جامعه آماري و روش تجزيه وتحليل داده ها ( تجزيه تحليل کمي و کيفي) را توضيح مي دهد .

32. روش و تكنيكهاي تحقيق جامعه آماري و حجم نمونه
روش و تكنيكهاي تحقيق
 جامعه آماري و حجم نمونه
جامعه آماري: مجموعه‌اي از افراد يا اشياء هستند كه داراي ويژگيهاي همگون يا صفات مشترك و قابل اندازه گيري‌اند.
حجم نمونه: بخش كوچكي از جامعه آماري است كه پژوهش روي آن انجام مي‌شود و نتيجه آن به جامعه تعميم داده مي‌شود.
اندازه‌هاي تصادفي كه از نمونه بدست مي‌آيد شاخص نمونه و برآورد محقق از جامعه پارامتر جامعه نام دارد و لذا برآورد پارامترهاي جامعه كه بر اساس شاخصهاي نمونه صورت مي‌گيرد استنباط آماري ناميده مي‌شود.

33. (با فواصل منظم) فاصله نمونه گيري
روش و تكنيكهاي تحقيق
ب-نحوه انتخاب نمونه از جامعه آماري به چه صورت است؟
نحوه انتخاب افراد نمونه از ميان اعضا جامعه آماري بر اساس قواعد و اصول خاص صورت مي‌گيرد.
نمونه گيري سهميه‌اي Quota sampling
نمونه گيري هدفمند purposive sampling
نمونه گيري اتفاقي arcidental sampling
1-نمونه گيري
تصادفي
نمونه گيري ساده (قرعه كشي) random sampling
نمونه گيري سيستماتيك systematic sampling
(با فواصل منظم) فاصله نمونه گيري
نمونه گيري طبقه‌اي classcifid sampling
(براي جامعه آماري غيرهمگون) (بهترين روش)
نمونه گيري خوشه‌اي clusTer sampling
انواع
نمونه گيري
2-نمونه گيري
غير تصادفي

34. روش و تكنيكهاي تحقيق ابزارگرد آوري داده ها ( اطلاعات )
روش و تكنيكهاي تحقيق
ابزارگرد آوري داده ها ( اطلاعات )
يافتن پاسخ و راه حل براي مسئله انتخاب شده در هر تحقيق ، مستلزم دست يافتن به داده هايي است که از طريق آن ها بتوان به جواب سئوالات رسيد و يا فرضيه هاي پژو هش را آزمون کرد
براي به دست آوردن داده ها از ابزارهاي گوناگوني چون مدارک و اسناد مشاهده ، مصاحبه و پرسشنامه مي توان استفاده کرد.
هريک از اين ابزار ها معايب و مزايايي دارند که به هنگام استفاده بايد مورد توجه قرار گيرند.
گاه پژوهشگر براي به دست آوردن اطلاعات به مدارک و اسناد معتبر و موثق (کتب ، اسناد ، منابع آماري و...) مراجعه مي کند که در اين صورت اين منابع را منابع دست دوم Second hand نامند و گاهي نيز به منابعي نياز دارد که در دسترس نيست يا به روز نيست که در اين جا نياز به گرد آوري اطلاعات از طريق ميداني Survey (تهيه پرسشنامه ، مصاحبه ، مشاهده و ...)نياز دارد

35. روش و تكنيكهاي تحقيق روش تجزيه و تحليل داده‌ ها و استنتاج
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش تجزيه و تحليل داده‌ ها و استنتاج
محقق پس از جمع آوري، طبقه بندي و استخراج اطلاعات و تهيه جداول توزيع فراواني داده‌ها آنها را تجزيه و تحليل مي‌كند به عبارتي داده‌هاي آماري را با روش‌هاي آماري و معيارهاي عقلي جهت ارزيابي و آزمون فرضيه‌ها مورد بررسي و تجزيه وتحليل قرار مي‌دهد.
انواع تجزيه و تحليل
داده‌ها
كيفي: اين روش مخصوص تحقيقاتي است كه فاقد جنبه آماريند، لذا تجزيه و تحليل بر مبناي عقل، منطق ، تفكر، استدلال، اسناد و مدارك موجود صورت مي‌گيرد.
كمي:
(روش‌هاي آماري)
استفاده از آمار توصيفي (توصيف شرايط موجود از طريق فراواني، اندازه‌هاي گرايش به مركز، شاخص‌هاي پراكندگي، رسم نمودار و...)
استفاده از آمار استنباطي (توصيف وضع موجود پيش بيني آينده ، استفاده از انواع آزمون‌ها چون همبستگي كندال، اسپيرمن، پيرسون و آزمون هاي T خي2 و F و...)

36. روش و تكنيكهاي تحقيق قلمرو مكاني تحقيق(جامعه آماري)
روش و تكنيكهاي تحقيق
قلمرو مكاني تحقيق(جامعه آماري)
عموماً لازم است اطلاعاتي درباره گذشته و زمينه محيط مورد تحقيق به دست آورد. شناخت از مكاني كه پژوهش در آن صورت گرفته مي‌تواند به دو شكل در قضاوت خواننده نسبت به دستاوردهاي تحقيق نقش داشته باشد:
الف: آگاهي پيشيني: خواننده با مكاني كه تحقيق در آن صورت گرفته است آشنايي دارد و همين شناخت مي‌تواند موجبات تقويت يا تضعيف يا عدم باور نسبت به دستاوردهاي تحقيق فعلي را ايجاد كند.
ب: آگاهي پسيني: با ايجاد شناخت در خواننده نسبت به مكاني كه تحقيق در آن صورت گرفته است، اين شرايط فراهم مي‌آيد تا اول بتواند روشهاي انجام كار، آزمودنيها نتايج و تعميمها را در بستر خود مورد توجه قرار دهد و از اين طريق آگاهي بيشتري به تحقيق پيدا كند.

37. روش و تكنيكهاي تحقيق قلمرو زماني تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
قلمرو زماني تحقيق
در اين قسمت، پژوهشگر توضيح مي‌دهد كه اين تحقيق در چه فاصله زماني صورت مي‌گيرد، شرح اين مسأله از آن جهت ضروري است كه بررسي كننده نتايج تحقيق با توجه به اين دوره زماني، در مورد بكارگيري دستاوردهاي تحقيق مي‌تواند تصميم گيري كند.
بطور كلي مي‌توان گفت:« بعد از تعيين موضوع تحقيق، لازم است چارچوب زماني انجام آن را نيز معين كرد. اولين سؤالي كه در اين زمينه مطرح مي‌شود اين است كه:
موضوع تحقيق به چه دوره‌اي مربوط مي‌شود؟ به زمان حاضر مربوط مي‌شود؟ به پيشبيني آينده نيز مي‌كشد؟ گذشته را نيز بايد به حساب آورد؟
دومين سؤال به مدت زمان انجام تحقيق مربوط مي‌شود: تمام مشاهدات در يك مقطع زماني صورت مي‌گيرد. يا در چند مقطع زماني؟

38. روش و تكنيكهاي تحقيق محدوديتهاي تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
محدوديتهاي تحقيق
در ارايه گزارش از يك پژوهش مانند پايان نامه محقق سعي مي‌كند با بيان محدوديتهاي كه بر سر راه تحقيق دارد(و يا داشته است) به خواننده پيام دهد كه:
در مورد فرايند تحقيق او قضاوت عادلانه اي داشته باشد. از طرفي ديگر سعي مي‌كند:
عمليات تحقيقاتي خود را با توجه به اين محدوديتها انجام دهد و به عبارتي با واقع نگري از افتادن در دام(كلي نگري) بپرهيزد.

39. روش و تكنيكهاي تحقيق
محدوديتهاي احتمالي مختلفي بر سر راه محقق وجود دارد كه مي‌توانند به شكلهاي زير طبقه بندي شوند:
الف: كمبود منابع علمي(كتابها، مجلات تخصصي، مدارك و اسناد....)
ب: كمبود منابع مالي(شخصي، سازمان كارفرما، كمكهاي دانشگاهي)
ج: عدم همكاري مسئولين در جامعه آماري(سازمان مربوطه) با پژوهشگر
د: نبود سوابق تحقيقاتي پيرامون موضوع
ه: گرفتاريهاي شخصي فرد پژوهشگر
و: ناهماهنگي استادان با همديگر (كه غالباً توسط دانشجويان بيان نمي‌شود)
ز: تعداد و چگونگي متغيرهاي ناخواسته
ح: كمبود زمان در اختيار‌(بويژه در دانشگاههاي خصوصي)
ط: طبقه بندي بودن مدارك و اسناد از نظر نوع دسترسي به آنها
ي: غيره

40. روش و تكنيكهاي تحقيق
شرح مفاهيم، اصطلاحات و متغيرهاي بكار رفته در تحقيق
در موضوع و مسئله تحقيق معمولاً واژه‌ها و اصطلاحاتي ديده مي‌شود كه گاه براي خواننده مفهومي را عرضه مي‌كند. كه اصولاً مورد توجه محقق نيست يا احتمالاً براي خواننده بيگانه و نامفهوم است. لذا در اين قسمت پژوهشگر براي ايجاد ذهنيت مشترك بين خواننده و خود، اصطلاحات، مفاهيم و متغيرهايي را كه فكر مي‌كند نوع برداشتي كه از آنها مي‌شود تأثير مهمي در قضاوت خواننده دارد، انتخاب مي‌كنند و به طور مختصر به شرح و توضيح آنها مي‌پردازد.
در واقع با اين كار، پژوهشگر سعي مي‌كند به خواننده اعلام كند كه از اين اصطلاحات و واژه‌ها چه معنايي را در تحقيق مد نظر داشته است.
محقق بايد از مطرح كردن مفاهيم و اصطلاحات واضح و روشن خودداري كند.
بهترين روش آنست كه اصطلاحات بر مبناي تعاريفي كه صاحبنظران هر رشته ارائه داده‌اند يا براساس فرهنگ لغات و اصطلاحات تخصصي آن علم ارائه شود.
براي مفاهيم منابع مستند و معتبر را معرفي نمايد.

41. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف (Definition) چيست؟
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف (Definition) چيست؟
«تعريف قضيه‌اي است كه ماهيت يا خاصيت يك پديده يا مفهوم را بيان مي‌كند و به وسيله آن مي‌توان به معاني يك پديده يا مفهوم پي برد» (ساده، 1375) به طورخلاصه مي‌توان گفت كه در تعريف واژه دو نكته مورد توجه است.
1-تعريف بايد طوري باشد كه: فضاي مفهوم بطور پايدار تثبيت شود تا همه افراد، از آن مفهوم فقط يك مطلب را بفهمند و امكان تغيير مفهوم و تعبير گوناگون از آن وجود نداشته باشد (شرط پايداري)
2-تعريف بايد به گونه‌اي دقيق باشد كه بتوان آن مفهوم را به سادگي بررسي نمود. بدين معني كه :صفحات و اصطلاحاتي كه براي تعريف يك واژه بكارگرفته مي‌شوند بايد دقيقاً تعريف شده و داراي فضاي مفهومي مشخص و صريحي باشند، بطوريكه:از يكسواز نظر تجربي قابل بررسي باشند واز سوي ديگر نتوان آنها را بطرق گوناگون تعبير نمود.
پاسگال دركتاب روح هندسي مي‌گويد كه:
امور معلوم نيازي به تعريف ندارند.
هيچ امري هر چند داراي ابهام اندكي باشد نبايد بي تعريف گذاشته شود.
در تعريف يك امر، از اصطلاحات نبايد استفاده برد، زيرا اصطلاحات خود نياز به تعريف دارند.

42. روش و تكنيكهاي تحقيق
مفهومي (conceptual def) هر گاه در تعريف يك مفهوم يا سازه از ساير مفاهيم و سازه‌ها استفاده شود آن را تعريف وضعي مي‌گويند« تعريف مفهومي تقريباً همان شرحهايي است كه معمولا در فرهنگ واژه‌ها آورده مي‌شود و كاربرد خاصي در امر تحقيق ندارند.
تعريف اسمي (nominal def)تعاريف اسمي چيزي را درباره واقعيت بيان نمي‌كنند،لذا نه درست هستند و نه غلط، مزيت آنها در اين است كه:
از يك سو از طريق معاني واژه‌ها مشخص و سوء تفاهمهاي احتمالي برطرف شده و امكان سنجش و بررسي متغير ميسر مي‌گردد و از سوي ديگر
وقتي يك مطلب در گفتار و بيان بارها تكرار و هر بار براي تفهيم آن توضيحات طولاني لازم شود، كافي است كه آن مطلب بصورت يك واژه، فقط يك بار تعريف و سپس به جاي توضيحات طولاني و مكرر از آن واژه استفاده شود.

43. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف تحليلي(Analytical def) تعريف تجزيه‌اي:
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف تحليلي(Analytical def)
مفاهيم گرفته شده از زبان عاميانه، گاه از نظر گروه‌هاي مختلف جامعه داراي معاني كاملاً متفاوتي مي‌باشند، بطوريكه اگر شخصي از يك گروه بخواهد آن واژه را در گروه ديگر بكار برد، با سوء تفاهم و يا عدم تفاهم روبرو خواهد شد.
لازم است معاني واژه‌هاي مورد استفاده(مثلا در يك پرسشنامه) را قبلاً بررسي كرده و معاني معمول آن واژه هاي را درگروه يا جامعه مورد نظر تعيين نمود.
اين گونه بررسي وتعيين معاني را، همپل« تحليل معني» و اوپ «تعريف تحليلي» مي‌نامد.
تعريف تجزيه‌اي:
تعريف تجزيه‌اي، روشي نسبتاً دقيق است كه واژه مورد نظر را بطور كاملاً صريح ومشخص محدود مي‌سازد (محرك – پاسخ)
اين نوع تعريف كه در آغاز بوسيله كارناپ نشان داده شد و در علوم اجتماعي بسيار معمول است، مبتني بر جريان (محرك-پاسخ) مي‌باشد، بدين ترتيب كه به يك عده از افراد محركي (مثلا به صورت يك سوال) داده مي‌شود و برمبناي عكس العمل‌هاي آنها درمقابل اين محرك، به آنها يك صفت داده مي‌شود. تقريبا همه (سوالات) يك پرسشنامه وخصوصاً مقياس‌هاي سنجش گرايش تعاريف تجزيه‌اي هستند.

44. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف چند مرحله‌اي:
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف چند مرحله‌اي:
برخي از واژه‌هاي علوم اجتماعي، بعلت موارد استفاده گوناگون، داراي فضاي مفهومي نسبتاً وسيعي هستند كه نمي‌توان آنها را با تعاريفي كه گذشت محدود و مشخص نمود. مانند واژه (سازمان).
مفهوم سازمان را نمي‌توان به اين سادگي تعريف نمود. بدين ترتيب كه تعريف آن نه از طريق تعيين خطوط مرزي و محدوده بيروني فضاي مفهوم آن امكان پذير است و نه با شمردن مفعول‌هاي نامحدودي كه محتواي فضاي مفهوم را تشكيل مي‌دهند(مانند وزارتخانه‌، واحد توليدي، بيمارستان، زندان، دانشگاه، مدرسه، ارتش و ...

45. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف واقعي (Real Def):
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف واقعي (Real Def):
اين گونه تعاريف هدفش تعيين «ماهيت» يك واژه با سوالاتي شبيه:« ... يعني چه؟ يا« ...چيست؟» مي‌باشد (مثلاً : تربيت يعني چه؟ دموكراسي يعني چه؟)
بدين ترتيب ملاحظه مي‌گردد كه لغت ماهيت خود بسيار مبهم است و معلوم نيست كه با سئوالات «يعني چه» و «چيست» چگونه فضاي مفهوم واژه مورد نظر تعيين مي‌گردد؟
با كمي تأمل و تعمق ممكن است راههايي به نظر برسد كه بتوان اين فضاي مفهوم را مشخص نمود، اما اين راهها جز آنچه كه تاكنون گفته و بررسي شده‌اند نخواهد بود.

46. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف عملياتي (عملي) (operational def):
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف عملياتي (عملي) (operational def):
گفته شد براي بررسي تجربي يك تئوري، ابتدا لازم است متغيرهاي آن تعريف شوند، سپس مشخص كرد كه مي‌توان اين متغيرها را از نظر تجربي بررسي نمود؟
چنين تعاريف معاني مفاهيم را لمس پذير مي‌كند، و روش‌هاي اندازه گيري كه ملاكهايي را براي كاربرد تجربي مفاهيم به دست مي‌دهد، طرح و خلاصه مي‌كند بنابراين اين تعاريف عملياتي:
سطح مفهومي(نظري) را با سطح تجربي پيوند مي‌زند و پژوهشگررا قادر مي‌سازد كه با استفاده از داده‌هاي اوليه‌اي كه همواره به صورت واقعيت‌هاي مشاهده پذير در اختيار اوست،پژوهش را اجرا كند.

47. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع تعاريف عملياتي
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع تعاريف عملياتي
الف: تعريف عملياتي اندازه پذير (Measurd operational def)
اين نوع تعريف بيان مي‌كند كه متغير مورد نظر چگونه اندازه گيري خواهد شد. براي مثال:
مدير با هوش ممكن است به عنوان شخصي كه فرصت‌هاي اقتصادي خوبي براي سازمان به دست مي‌آورد، يا به عنوان شخصي كه مسائل كاركنان را بخوبي حل مي‌كند. تعريف كرد. يا مدير پرخاشگر را مي‌توان عنوان فردي كه رفتارهايش جنبه نمايش و دعوا دارد، سر و صدا مي‌كند، بلندحرف مي‌زند و صحبت وي حالت توهين به ديگران دارد، توصيف كرد.

48. روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف عملياتي تجربي Experimental operational def))
اين نوع تعريف جزئيات دستكاري (Manipulation) متغيري را كه بايد به وسيله پژوهشگر صورت گيرد، مشخص مي‌سازد. در اينجا پژوهشگر سعي مي‌كند با استفاده از يك شيوه معين موجب شود كه پديده مورد مطالعه رخ دهد.مثلا
تعريف عملياتي «ناكامي» مي‌تواند چنين باشد: «حالتي كه فرد را از رسيدن به هدفي كه به آن نزديك شده است باز دارد». براي مثال (اگر به كارمني يك عامل انگزيشي نشان دهيم ولي آن را دور از دسترس او قرار دهيم، يك تعريف عملياتي تجربي است

49. روش و تكنيكهاي تحقيق مدل تحليلي (Analytical model) تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
مدل تحليلي (Analytical model) تحقيق
گفته شد كه چارچوب نظري الگويي مفهومي و بنيادين است كه تمام تحقيق بر روي آن بنا مي‌شود و از طريق آن پژوهشگر بين عواملي كه در ايجاد مسأله تحقيق مهم هستند ارتباط برقرار مي‌كند و فرضيه‌هاي قابل آزمون خود را ايجاد مي‌كند.
مدل تحليلي، نوعي نمودار سازي براي متغيرهاي استخراج شده از چارچوب نظري تحقيق است.
«وقتي كه محقق مي‌خواهد به آشكار سازي چارچوب نظري تحقيقش اقدام كند همه ابزارهاي نظري را در اختيار ندارد و احتمالاً مجبور است چند منبع اضافي ديگر را نيز بررسي كند. مثلاً بسيار مفيد و بجا خواهد بود كه محقق متون علمي مرتبط با مفاهيمي را بخواند كه در اثركثرت استعمال در مكالمات روزمره با آنها مأنوس شده است اما از معاني دقيق و اصليشان دور افتاده است و غالباً براي تعريف دقيق آنها حضور ذهن ندارد. اينجاست كه فراگيري درسهاي نظري كه به موازات فراگيري درسهاي روش تحقيق دنبال مي‌شود، براي پيشرفت دركار تحقيق حائز كمال اهميت است.

50. روش و تكنيكهاي تحقيق روش‌هاي شناخت بشر از پديده‌هاي پيراموني
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش‌هاي شناخت بشر از پديده‌هاي پيراموني
1-تجربه : شخصي
پيشينيان
2- عقل: استفاده از استدلال و برهان (روش ارسطوئي ) (روش قياسي) قبل از رنسانس
3-وحي: ( از طريق كتاب آسماني)
4-قلب و دل: (از طريق تزكيه) بسيار محدود
5- تجربه،آزمايش و مشا هده: (بعد از رنسانس)، (پوزيتيويسم)

51. روش و تكنيكهاي تحقيق ديدگاههاي شناختي
روش و تكنيكهاي تحقيق
ديدگاههاي شناختي
1-ديدگاه تجربه گرايي و پوزيتيويسم
2- ديدگاه عقل گرائي
3-ديدگاه استنباطي
4-ديدگاه ساختاري
5-ديدگاه هرمنوتيك

52. روش و تكنيكهاي تحقيق 1-ديدگاه تجربه گرايي و پوزيتيويسم
روش و تكنيكهاي تحقيق
1-ديدگاه تجربه گرايي و پوزيتيويسم
نقطه مقابل عقل گرائي سنتي و ارسطوئي است،
سابقه: دوره رنسانس
باني: فرانسيس بيكن
پيروان : توماس هابز، جان جرج بركلي، ديويد هيوم، جان استوارت ميل، ارنست ماخ و برتراندراسل
وسيله شناخت: حواس و توجه به مشاهده، آزمايش و تجربه

53. روش و تكنيكهاي تحقيق 2-ديدگاه عقل‌گرائي
روش و تكنيكهاي تحقيق
2-ديدگاه عقل‌گرائي
پيروان استفاده از روش استدلال (قياسي، استقرائي و تمثيل)، اينان معتقدند كه براي درك كليت اصول علاوه بر حواس توجه به عقل نيز ضروري است.
سابقه: از زمان يونان باستان
3- ديدگاه استنباطي
معيار شناخت جهان پيرامون: استنباط و درك و فهم است.
زمان: اواخر قرن 19 ميلادي
روش علمي: روش خاص علوم اجتماعي
مدعيان اين روش: ماكس وبر و ويلهلم ديلتاي

54. روش و تكنيكهاي تحقيق 4-ديدگاه ساختاري اين ديدگاه شامل دو رويكرد است:
روش و تكنيكهاي تحقيق
الف: نظريه لاكاتوش
ب: نظريه توماس كوهن
4-ديدگاه ساختاري
اين ديدگاه شامل دو رويكرد است:
الف- نظريه لاكاتوش: ( مجموعه ساختاري)
لاكاتوش معتقد است كه برنامه‌هاي پژوهشي يك كل، يك ساختار و يك pakage است، اين ساختار داراي يك هسته سخت و مقاوم است كه در برابر تغييرات ايستادگي مي‌كند. ولي در نهايت تغيير مي‌كند و لذا كل ساختار قابل تغيير است.
ب- نظريه توماس كوهن: (پارادايم و انقلاب علمي)
كوهن معتقد به پارادايم و انقلاب‌هاي علمي است و مي‌‌گويد در اثر پيشرفتهاي علمي انقلابي ايجاد مي‌شودكه ساختاري جديد را جايگزين ساختار ناسازگار قبلي مي‌كند. تصور كوهن از شيوه پيشرفت يك علم به صورت زير است:
پيش علم علم عادي بحران علمي انقلاب علمي علم عادي جديد بحران جديد علمي

55. روش و تكنيكهاي تحقيق 5- ديدگاه هرمنوتيك
روش و تكنيكهاي تحقيق
5- ديدگاه هرمنوتيك
روش تعبير و تفسير و تأويل متون (بويژه متون مقدس) با هدف كشف راز و رمز آنهاست.
سابقه اين ديدگاه به يونان باستان بر مي‌گردد، ولي از قرن نوزدهم به عنوان يك مكتب فلسفي و نظريه عمومي مطرح بوده است.
حوزه كار اين ديدگاه علوم انساني (فلسفه، الهيات، جامعه شناسي، كلام، حقوق، ادبيات) است.

56. روش و تكنيكهاي تحقيق انسان و تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
انسان و تحقيق
انسان: ذهن بشر در مقايسه با ديگر موجودات نسبت به مسايل پيراموني خود و كشف حقايق پديده‌ها از كنجكاوي زيادي برخوردار است (نياز فطري و نياز حياتي).
تحقيق: فرايند رسيدن به پاسخ سؤالات پژوهشي و حل مشكلات است.

57. روش و تكنيكهاي تحقيق تعريف تحقيق تحقيق فرآيندي است: برنامه ريزي شده،
روش و تكنيكهاي تحقيق
تعريف تحقيق
تحقيق فرآيندي است:
برنامه ريزي شده،
هوشيارانه،
نظامند (systematic)
و قابل اعتماد براي
يافتن حقايق يا فهم عميق مسايل.

58. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
همبستگي: تحليل رابطه ميان متغيرها بر اساس هدف تحقيق:
مطالعه همبستگي دو متغيري
تحليل رگرسيون با هدف پيش بيني تغييرات يك يا چند متغير وابسته با توجه به تغييرات متغيرهاي مستقل
تحليل ماتريس همبستگي با هدف بررسي مجموعه‌اي از همبستگيهاي دو متغيري در جدولي بنام ماتريس.
اين تحقيقات در پي كشف رابطه همبستگي بين متغيرهاست، دامنه همبستگي از 1- تا 1+ نوسان دارد. همبستگي مثبت بين 0 تا 1 و همبستگي منفي بين 0 تا 1- است. براي اندازه گيري ضريب همبستگي از روش‌هاي همبستگي پيرسون (براي مقياس‌هاي فاصله ‌اي و نسبي)، اسپيرمن و كندال (براي مقياس‌هاي رتبه‌اي) استفاده مي‌شود 1+ 1-
همبستگي منفي
فقدان
همبستگي مثبت

59. روش و تكنيكهاي تحقيق ده نكته در مورد تحقيق تحقيق خيلي وقت گير است
روش و تكنيكهاي تحقيق
ده نكته در مورد تحقيق
تحقيق خيلي وقت گير است
تحقيق يك پديدة ذهني است
تحقيق خسته كننده و كسالت آور است اما ممكن است جالب و سرگرم كننده هم باشد.
تحقيق ممكن است در طول زندگي محقق تداوم داشته باشد.
فرايند تحقيق ممكن است بسيار جالبتر از نتايج آن باشد.

60. روش و تكنيكهاي تحقيق ده نكته در مورد تحقيق تحقيق نوعي فضولي كردن است.
روش و تكنيكهاي تحقيق
ده نكته در مورد تحقيق
تحقيق نوعي فضولي كردن است.
تحقيق را مي توان به راههاي گوناگوني انجام داد.
تحقيق ممكن است وارد روياهاي شما شود.
تحقيق ممكن است شما را به راههاي دور ا ز انتظار هدايت كند.
در تحقيق از همان مهارت روزمرة محقق استفاده مي‌شود

61. انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف)
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف)
تحقيق نظري(pure)، كاربردي(applied) و راهبردي(strategic).
توصيفي(descriptive)، تبييني و توضيحي(explanatory)و ارزيابي (evaluation)
تحقيق آزاد(market research) و تحقيق آكادميك (academic research)

62. انواع تحقيق از نظر ماهيت، روش و كنترل متغيرها
روش و تكنيكهاي تحقيق
1-تحقيقات تاريخي
Historical Research
(بدون دخالت و كنترل متغيرها)
2-تحقيقات توصيفي
Descriptive Research
(بدون دخالت و كنترل متغيرها)
3- تحقيقات همبستگي
Correltional Research
4- تحقيقات كاربردي
Applied Research
5- تحقيقات تجربي
Experimental Research
زمينه يابي
موردي
تحليل محتوا
قوم نگاري
انواع تحقيق از نظر ماهيت،
روش و كنترل متغيرها

63. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع تحقيق (از ديدگاههاي مختلف)
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع تحقيق (از ديدگاههاي مختلف)
تحقيق اكتشافي(exploratory)، آزمايشي(experimental or testing out)، حل مشكل(problem solving)
تحقيق پنهاني يا ناآشكار(covert)، رقابتي(adversarial) و مبتني بر همكاري(collaborative)
تحقيق بنيادي(basic)، كاربردي، ابزاري، مشاركتي و عملياتي

64. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق بر حسب هدف:
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
بر حسب هدف:
بنيادي كه هدف آن:
آزمون فرضيه‌ها
آزمون نظريه‌ها،
تبيين روابط و پديده‌ها
نظريه پردازي،
و بالاخره توليد دانش و بررسي نظريه تحول تاريخ است

65. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق كاربردي كه هدف آن:
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
كاربردي كه هدف آن:
كاربرد عملي دانش در زندگي است.
توسعه‌اي‌، كه هدف آن:
تشخيص مناسب بودن يك دانش، روش، ارزش و... براي هدفي خاص
و يا تهيه و تدوين برنامه‌ها، طرحها و پروژه ‌هاي توسعه‌اي است.

66. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع تحقيق از نظر هدف :
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع تحقيق از نظر هدف :
الف: تحقيق بنيادي Fundamental Research
در پي شناخت حقيايق و کشف روابط بين پديده ها و درک اصول و قوانين طبيعي است
قولنين علمي را کشف مي کند و مرزهاي دانش را توسعه مي دهد
نظريه ها و فرضيه ها را آزمايش مي کند
وقت گير است ، هزينه بر است ، و مخصوص مراکز علمي ، تحقيقاتي و دانشگاهي است .
ب: تحقيق توسعه اي Development Research
در پي شناخت راه هاي بهبود يا افزايش توليد و روشهاي جديد توليد کالا و خدمات است
ج: تحقيق کاربردي Applied Research
در پي دستيابي به اصول و قواعدي است که بتواند آن نها را در عمل واجرا به کار بندد.
در پي بهبود روشهاي اجرايي است
-درپي شناخت علل مشکلات و حل آنهاست
-اين تحقيقات بر داده هاي تحقيقات بنيادي تکيه دارند

67. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
بر حسب نحوه گردآوري اطلاعات يا طرح تحقيق
توصيفي: (توصيف شرايط، اشياء، امور و پديده‌ها به منظور شناخت بيشتر آنها).
شامل: تحقيقات موردي، زمينه يابي، قوم نگاري و تحليل محتوا
پس رويدادي(علّي-مقايسه‌اي) كه هدف آن شناسايي معلول به منظور كشف علل احتمالي آن و يا مطالعة متغير وابسته به منظور يافتن متغيرمستقل

68. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
تحقيق در عمليات با اقدام پژوهي به منظور:
مشخص كردن موقعيت معين و ر فع مشكل،
آشنائي با روشهاي نو و اشاعة نوآوري.
مطالعة موردي به منظور:
انتخاب و مطالعة يك مورد يا نظام
با حد و مرز مشخص
به صورت كل گرايانه(holistic)

69. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
تحقيق تجربي يا آزمايشي با استفاده از شيوه‌هاي زير:
انتساب تصادفي (اختصاص هر آزمودني با شانس مساوي به گروه آزمايشي يا گواه)
همتا كردن تصادفي (همانندآزمودنيهاي انتخاب شده از نظر متغير ناخواسته)
انتخاب همگن (يكسان كردن ميانگين متغيري كه بايد كنترل شود در گروه‌هاي مورد نظر)

70. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
تحقيق تجربي يا آزمايشي با استفاده از شيوه‌هاي زير:
انتساب تصادفي (اختصاص هر آزمودني با شانس مساوي به گروه آزمايشي يا گواه)
همتا كردن تصادفي (همانندآزمودنيهاي انتخاب شده از نظر متغير ناخواسته)
انتخاب همگن (يكسان كردن ميانگين متغيري كه بايد كنترل شود در گروه‌هاي مورد نظر)
تحقيق تاريخي(مطالعة فصل دوم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي‌ شود)

71. روش و تكنيكهاي تحقيق تقسيم بندي انواع تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
تقسيم بندي انواع تحقيق
زير مجموعه‌هاي تحقيقات توصيفي عبارتند از:
قوم نگاري براي تحقيقات مردم شناسي از طريق ثبت وقايع و پديده‌ها در شرايط طبيعي وقوع
تحليل محتوا (مطالعة فصل چهارم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي‌‌شود)
پيمايشي (survey)كه براي مطالعه ماهيت يا ويژگيهاي اشياء امور و پديده‌ها، شرايط و روابط موجود ميان آنها يا چگونگي وضعيت موجود و همچنين سنجش آراء و افكار بكار مي‌رود.
تحقيقات پيمايشي به سه دسته تقسيم مي شود:
مقطعي:به منظور گردآوري داده‌ها دربارة يك يا چند صفت در يك مقطع زماني(مثلاً در يك روز، يك هفته، ماه يا سال)
طولي: به منظور گردآوري داده‌ها در طول زمانها ي مختلف.
روش دلفي:به منظور گردآوري داده‌ها دربارة اتفاق نظريك جمع صاحب نظر در مورد يك موضوع خاص از طريق رتبه بندي درجة اهميت آن.

72. شماي عملياتي انواع تحقيقات علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
شماي عملياتي انواع تحقيقات علمي

73. روش و تكنيكهاي تحقيق روش‌هاي پاسخ به سؤالات و استدلال درباره وقايع
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش‌هاي پاسخ به سؤالات و استدلال درباره وقايع
قديم ترين روشهاي پاسخ به سؤالات و استدلال درباره وقايع عبارتند از: استدلال قياسي ، استدلال استقرائي و تمثيل
روش استدلال قياسي( (Deductive method(روش ارسطو )
استدلالي از احكام كلي (كبري) به احكام جزئي (صغري) پي مي‌برد. مثال:
حكم كلي (كبري): همه انسانها فاني هستند (يك حكم كلي و غير قابل انكار).
حكم جزئي (صغري): سقراط يك انسان است (حكم جزئي و خاص).
نتيجه اينكه: سقراط فاني است.
روش قياسي براي رسيدن به پاسخ بسياري از پرسش‌ها كه براي آنها يك حكم كلي و قطعي وجود ندارد بي فايده است.
استدلال استقرائي Inductive method
استدلالي است كه در آن از مشاهده تك تك اجزاء به حكم كلي مي‌رسيم. مثال: تمام انسان‌هاي مشاهده شده فاني بودند (مشاهده تك تك اجزاء)، نتيجه اينكه:
انسان موجودي فاني است (حكم كلي).
توجه، چنانچه امكان مشاهده تك تك اجزاء در يك جامعه آماري وسيع عملي نباشد، نتيجه كار ترديد آميز است.
اين روش كه در فلسفه پيشنهاد شد و منطق كاربرد زيادي دارد از قديم مرسوم بوده و در قرن هفدهم ميلادي توسط فرانسيس بيكن به عنوان يك روش جديد در منطق پيشنهاد شد.

74. روش و تكنيكهاي تحقيق روش علمي scientific method
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش علمي scientific method
با توجه به نقاط ضعفي كه در روش‌هاي قياسي و استقرائي وجود داشت، دانشمندان جنبه‌ هاي مثبت روش‌هاي فوق را با هم تركيب كردند، سپس با افزودن شيوه‌هاي جديد به روش نويني به نام روش علمي دست يافتند. در اين روش كه توسط چارلز داروين Charles Darwin مطرح شد، محقق به كمك مشاهدات خود و با داشتن پيش فرض‌هائي از پشينيان، فرضيه‌هائي(Hypothesis) مي‌سازد و بعد از جمع آوري اطلاعات لازم به آزمون فرض‌ها (رد يا قبول‌) مي‌پردازد. اين روش در واقع چارچوب روش علمي امروزي است.

75. روش و تكنيكهاي تحقيق فلسفه تحقيق علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
فلسفه تحقيق علمي
در جواب اين سؤال كه چرا تحقيق علمي انجام مي‌شود.
1-نياز فطري انسان
انسان فطرتاً موجودي است كنجكاو و جستجوگر و دنبال شناخت‌هاي اطراف خود و كشف رموز جهان است.
2-پاسخگوئي به نيازهاي حياتي
انسان عضوي است از سه سيستم اكولوژيك، اجتماعي- انساني و ماوراء الطبيعت و لذا به نوعي با هر سيستم رابطه دارد، و براي اين كار نياز به آگاهي دارد، تا رموز ارتباط با اين سيستم‌ها را بشناسد.
خداوند
انسان
عالم مادي و جهان خلقت
اجتماعات بشري

76. روش و تكنيكهاي تحقيق تحقيق يا پژوهش علمي scientific research
روش و تكنيكهاي تحقيق
تحقيق يا پژوهش علمي scientific research
تحقيق يا پژوهش يعني كند وكاو وكاوش جهت يافتن پاسخ به سؤالها يا راه حل مشكلات هر تحقيقي علمي نيست مگر اينكه مشخصات كلي زير را داشته باشد.
1-برخوردار بودن از آداب و تشريفات خاص.
2-توسعه قلمرو معرفت.
3-نتيجه تحقيق در بيرون از ذهن ما به ازاء خارجي داشته باشد.
لذا تحقيق علمي تلاشي است كاوشگرانه، با آدابي خاص، با هدف كشف مجهول به منظور گسترش قلمرو معرفتي بشر و نتيجه‌اي عيني و ملموس. اين تلاش مي‌تواند در تمام حوزه‌‌هاي معرفتي بشر از جمله علوم مادي (فيزيكي)و انساني و علوم الهي و ماوراء الطبيعه انجام پذيرد.

77. روش و تكنيكهاي تحقيق اهداف اوليه پژوهش علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
اهداف اوليه پژوهش علمي
1-بررسي و ارزيابي نظريه‌هاست.
2- ارائه نظريه جديد، كشف روابط بين پديده‌ها و يا كشف ماهيت يك پديده كه چنانچه تكرار شود مي‌تواند امكان تدوين و طرح نظريه جديد را فراهم آورد.
3- حل مشكلات (تحقيقات كاربردي)
هدف از آموزش روش تحقيق
1-فراگيري روش رسيدن به حقايق و كشف مجهولات
2- كسب مهارت براي انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي
3- كسب مهارت براي تهيه و تدوين پايان نامه‌هاي تحصيلي

78. روش و تكنيكهاي تحقيق مراحل پژوهش
روش و تكنيكهاي تحقيق
مراحل پژوهش
جان ديوئي John Dewey جهت حل مشكلات و پرسش‌هاي پژوهشي چهارچوب روش علم را شامل مراحل زير مي‌داند.
1-شناخت و بيان مسئله
2- ساختن فرضيه
3-جمع آوري اطلاعات
4- تجزيه و تحليل داده‌ها
5- استنتاج براي تأييد يا رد فرضيه

79. روش و تكنيكهاي تحقيق ويژگيهاي پژوهش علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
ويژگيهاي پژوهش علمي
1-هدف حل مسائل و يافتن روابط بين پديده‌ها و متغيرهاست.
2- كشف قوانين و اصول حاكم بر روابط بين متغيرهاست.
3- هر تحقيق مستلزم مشاهده دقيق رويدادها، جمع آوري داده‌ها و گاه انجام آزمايش استفاده از روش‌هاي عيني و آماري براي تحليل داده‌ها
4-مشاهده و توصيف و اندازه گيري
5- هر تحقيقي مستلزم شكيبائي، پشتكار، دقت و صرف وقت زيادي است.
6- در انجام تحقيق پژوهشگر از هر گونه پيشداوري و تعصب جلوگيري كند.

80. روش و تكنيكهاي تحقيق هدف تحقيق علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
هدف تحقيق علمي
هدف اصلي هر تحقيق علمي حل مسائل و پاسخگوئي به مشكلاتست.
هدف اوليه هر پژوهش روشن كردن مسئله و مشكل خاصي است كه با آن روبرو شده است.
هدف غائي هر تحقيق دستيابي به معلومات يا قضاياي علمي كلي است كه خصلتي جهانشمول دارد و همين علم و شناسائي است كه در تاريخ بشر مرتباً قلمرو معرفتي (دانش) بشر (دايره روشنايي) را گسترش داده است.

81. روش و تكنيكهاي تحقيق

82. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع نظريه 1-نظريه‌هاي تبييني:
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع نظريه
1-نظريه‌هاي تبييني:
كه حقايق و واقعيت‌‌ها را تبيين مي‌كند (با منشأ عقل يا تجربه)
اين نظريه‌ها در صورتي كه پس از آزمايش مكرر به طور قطعي تأييد شود به امور مسلم مانند اصول و قوانين و حقايق كلي تبديل مي‌شوند.
2-نظريه‌هاي تجويزي يا توصيه‌اي:
كه عمدتاً ماهيت سياسي، اجتماعي، اعتقادي، فرهنگي و ايدئولوژيك دارند و مدعي بهبود بخشي به زندگي فردي و اجتماعي‌اند و گا ه از سوي مصلحان ديني و اجتماعي توصيه مي‌شوند (اعتبار اين نظريه‌ها به ميزان دستيابي و تحقق پذيري آنچه مدعي آنند بستگي دارد).

83. روش و تكنيكهاي تحقيق پيش فرض‌ها Assumptions
روش و تكنيكهاي تحقيق
پيش فرض‌ها Assumptions
پيش فرضها بيانيه‌هائي هستندكه در مورد ويژگيهاي موضوع يا جامعه مورد تحقيق است و درستي و اعتبارشان پذيرفته شده است و لذا احتياج به استدلال ندارند. به عبارتي پيش فرضها پايه‌ها و زير ساخت يك پژوهش هستند و پژوهش بر آنها استوار شده است.
نظريه
-نظريه كوششي است عملي در راه جمع آوري شواهد و يافته‌هاي تجربي و برقرار كردن همبستگي بين اين يافته‌ها و تبيين آنها از طريق استقراء. نظريه سازه‌هاي تصوري يا فرضيه‌هائي است درباره ماهيت واقعي اشياست.
ساموئلسون: معتقد است نظريه مجموعه‌اي از بديهيات، قوانين و فر ضيه‌هائي است كه چيزي را درباره واقعيت‌هاي قابل مشاهده تبيين مي‌نمايد.

84. روش و تكنيكهاي تحقيق معلومات و قضاياي كلي علمي كدامند؟
روش و تكنيكهاي تحقيق
معلومات و قضاياي كلي علمي كدامند؟
1-اصول و قوانين علمي كه جزء امور مسلم بوده و تبيين كننده روابط علت و معلولي هستند.
2-حقايق علمي كه جنبه توصيفي دارند و به بيان ماهيت ويژگيها و ابعاد واقعيت‌ها نظير اشياء، پديده‌ها ، حالات، افكار و خصوصيات آنها مي‌پردازند.
3-مدلها كه منعكس كننده روابط نظام يافته متغيرها، عوامل و عناصر در عالم واقع و جهان خلقت هستند.
4-نظريه‌ها كه ماهيتي كلي و تعميم يافته دارند و حقايق را تبيين كرده وتوضيح مي‌دهند ولي قطعيت ندارند و پيش نويس اوليه امور مسلم و قطعي محسوب مي‌شوند.

85. روش و تكنيكهاي تحقيق انواع مدلها
روش و تكنيكهاي تحقيق
انواع مدلها
1 –مدلهاي مفهومي كه متغيرهاي مفهومي را در رابطه با هم قرار مي دهند.
2-مدلهاي گرافيكي كه رابطه بين متغيرها را در قالب تصوير نشان مي‌دهند.
3-مدلهاي رياضي يا كمي يا فرمولها كه متغيرها را در رابطه با هم نشان مي‌دهند. اين مدلها داراي قاطعيت زيادي هستند و عمدتاً در رياضي، فيزيك و شيمي ، (علوم مادي) مشاهده مي‌شوند.
4-مدلهاي شبه رياضي كه داراي نمادها و پارامترهائي شبيه مدلهاي رياضي هستند، ولي قاطعيت آنها زياد نيست. حوزه عمل اين مدلها، علوم انساني(اقتصاد، مديريت و جغرافيا) و آمار است.
5-مدلهاي كاربردي مانند طرحهاي تيپ و الگوهاي برنامه ريزي شهري، منطقه‌اي، جمعيتي و آمايش است.

86. فرايند دستيابي به معلومات و گزاره‌هاي كلي علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
فرايند دستيابي به معلومات و گزاره‌هاي كلي علمي
بروز مسئله و مشكل در ذهن محقق
فرضيه سازي
تست فرضيه‌ها
تعميم و صدور بيانيه علمي
آزمايش نظريه
تأئيد مكرر و قطعي نظريه
معلوم كلي

87. روش و تكنيكهاي تحقيق جايگاه آمار در تحقيقات علمي
روش و تكنيكهاي تحقيق
جايگاه آمار در تحقيقات علمي
علم و آمار و اطلاعات آماري
در تحقيقات علمي كاربرد
زيادي دارد از جمله :
جايگاه رايانه در تحقيقات علمي
آشنايي و استفاده از رايانه در موارد
متعدد در تحقيقات علمي كاربرد دارد
از جمله:
1-گردآوري و طبقه بندي اطلاعات
2-نمونه گيري (روش‌هاي آماري در نمونه گيري)
3-تجزيه و تحليل اطلاعات
4-تبيين و نمايش نتايج تحقيق
1-مطالعه سوابق و ادبيات موضوع تحقيق
2- طبقه بندي داده‌ها ، تهيه جداول و رسم نمودارها
3-استفاده از نرم افزارهاي كامپيوتري در لايه ‌بندي اطلاعات، ترسيم نقشه‌ها و تجزيه و تحليل بهتر داده ها
4- نگارش، تنظيم و تدوين گزارش تحقيق

88. مقياس‌هاي اندازه گيري مقياس واحد اندازه گيري متغيرهاست.
روش و تكنيكهاي تحقيق
مقياس‌هاي اندازه گيري
 مقياس واحد اندازه گيري متغيرهاست.
مقياس رتبه‌اي (تفاوت كيفي و مقداري و درجه صفت)
(فاصله رتبه ها در آن مشخص نيست مثل قبول شدگان در كنكور )
مقياس فاصله‌اي (تفاوت درجه صفت با فواصل يكسان است مثل نمرات امتحاني
صفر مطلق ندارد)
مقياس نسبي (كامل ترين و دقيق ترين مقياس اندازه گيري است مثل اجزاءمتر و خط كش)
مقياس اسمي يا طبقه‌اي
( فاقد ارزش كمي)است
دو ارزشي (زن و مرد)
چند ارزشي(كشاورزي، صنعت و خدمات)
انواع مقياس

89. روش و تكنيكهاي تحقيق متغير (variable) چيست؟
روش و تكنيكهاي تحقيق
متغير (variable) چيست؟
الف: متغير چيزي است كه مي‌تواند از لحاظ مقدار تغيير كند و معمولاً چيزي است كه مي‌تواند ارزشهاي عددي متفاوتي را بپذيرد (به زبان آماري، يعني واريانس داشته باشد) بنابراين هر چيزكه وجود داشته باشد يك متغير است... و در واقع ويژگيهايي است كه پژوهشگر آنها را مشاهده، كنترل و يا در آنها دخل وتصرف مي‌كند.(هومن، 113، 1373).
ب: متغير ايده اصلي در يك تحقيق بوده ومفهومي است كه تغيير مي‌كند. (Neymen, 1997,106)
ج: متغير كميتي است كه در دامنه‌اي معين مي‌تواند از يك فرد به فرد ديگر يا از يك مشاهده به مشاهده ديگر مقادير مختلفي را اختيار كند، بنابراين چيزي است كه تغيير مي‌پذيرد. نمادي است كه اعداد يا ارزشها به آن منتسب مي‌شود، براي مثال x يك متغير است، يعني نمادي است كه مي‌توانيم مقادير عددي بدان نسبت دهيم. متغير x مي‌تواند، مجموعه‌ قابل توجهي از مقادير مثلا نمره‌هاي يك آزمون هوش يا مقياس طرز نگرش را اختيار كند(كرلينجر، 1375، 93).

90. روش و تكنيكهاي تحقيق
د: متغير يك مفهوم است كه بيش از دو يا چند ارزش يا عدد به آن اختصاص داده مي‌شود.به عبارت ديگر متغير به ويژگيهايي اطلاق مي‌شود كه مي‌توان آن را مشاهده يا اندازه كرد و دو يا چند ارزش يا عدد را جايگزين آنها قرار داد، عدد يا ارزش نسبت داده شده به متغير نشان دهنده تغيير از يك فرد به فرد ديگر يا از يك حالت به حالت ديگر است. ميز يك مفهوم است نه متغير، اما وزن ميز، يك متغير است. مفهوم ميز به تنهايي بر وجود ارزش هاي چند گانه در يك پژوهش اندازه گيري مي‌شوند ممكن است در پژوهش ديگر ثابت نگه داشته شوند(دلاور، 1376، 39)
ه: متغير عبارتست از ماهيتي كه ارزش‌هاي مختلف را قبول كند به سخن ديگر، چيزي است‌كه تغيير مي‌پذيرد (ساده، 54، 1375).
و: يك متغير عبارت از يك نمود تجربي است كه دو يا چند ارزش را مي‌تواند بپذيرد. (Nachmias.1385,56)
ز: يك متغير چيزي است كه مي‌تواند مقادير گوناگون را به خود بگيرد، اين مقادير مي‌تواند در زمانهاي مختلف براي يك شخص متفاوت باشند. (Sekaran, 1992,75)
ح: متغيرها شرايط يا خصايصي هستند كه محقق آنها را كنترل، دستكاري يا مشاهده مي‌كند(بست، 84، 1371)

91. روش و تكنيكهاي تحقيق متغير Variable
روش و تكنيكهاي تحقيق
متغير Variable
صفت يا خصيصه‌اي كه از شخصي به شخص ديگر يا از موردي به مورد ديگر تفاوت مي‌كند.
1-از نظر اندازه گيري
2- از نظر امكان دستكاري متغير
3 -از نظر نقش آنها در تحقيق
متغير كيفي(اسمي‌اند و قابل طبقه بندي )
متغيركمي (عددي و مقداري)
دو وجهي
چند وجهي
پيوسته
گسسته
متغير فعال يا قابل دستكاري محقق
متغيرهاي ويژگي يا غير قابل دستكاري
انواع متغير
متغير مستقل independent
متغير واسطه (مداخله گر) moderator
متغير وابسته dependent
متغير ناخواسته
قابل كنترل

92. روش و تكنيكهاي تحقيق طبقه بندي متغيرها
روش و تكنيكهاي تحقيق
طبقه بندي متغيرها
الف) متغير وابسته (dependent var): متغير وابسته متغيري است كه هدف محقق تشريح ياپيشبيني تغيير پذيري در آن است به عبارت ديگر آن يك متغير اصلي است كه به صورت يك مسأله حياتي براي تحقيق مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
ب) متغير مستقل (Independentt var)
متغير مستقل يك ويژگي از محيط فيزيكي يا اجتماعي است كه بعد از انتخاب، دخالت يا دستكاري شدن توسط محقق، مقاديري را مي‌پذيرد تا تأثيرش بر روي متغير ديگر مشاهده شود.
ج) متغير تعديل گر(moderator var)
متغيري كه داراي تأثير قوي بررابطه بين متغير مستقل و متغير وابسته است، يعني حضور يك متغير سوم، رابطه مورد انتظار اصلي اوليه بين متغيرهاي مستقل و وابسته را تغيير مي‌دهد. به عبارتي ديگر، هر گاه رابطه بين متغير مستقل و متغير وابسته مشروط به متغيير ديگري شود، آن متغير سوم در واقع نقش تعديل گري را ايفا مي‌كند(Sekarn,1992, 67) مثال:
سطح تحصيلات كاركنان در سازمانهايي با مديريت زنان كمتر از سازمانهايي با مديريت مردان، ميزان بهره وري را پيش بيني مي‌كند.
(جنسيت مديران)

93. روش و تكنيكهاي تحقيق چ) متغير مداخله گرIntervening var))
روش و تكنيكهاي تحقيق
چ) متغير مداخله گرIntervening var))
متغييري است كه محقق براي استنتاج از نحوة تأثير متغير مستقل بر متغير وابسته مورد نظر قرار مي‌دهد، تأثير مداخله گر را نه مي‌توان كنترل كرد و نه مستقيم و مستقل از ساير متغيرها مشاهده كرد، لذا به اين تأثير در تحليل نهايي اشاره مي‌شود.
مثال: كارايي مديراني كه وظايف حود را بر پايه مقررات انجام مي‌دهند بيش از كارايي مديراني است كه توجه كمتري به مقررات دارند.
م.مداخله گر: شخصيت مديران
ح) متغير كنترل (control var)
در يك تحقيق اثر تمام متغيرها را بر يكديگر نمي‌توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد بنابراين محقق اثر برخي از متغيرها را كنترل نموده و يا آنها را خنثي مي‌كند، اين نوع متغيرها، متغير كنترل ناميده مي‌شود(بازرگان و ديگران، 1376) مثال
ارتقاء سازماني با بلوغ سازماني در زنان رابطه مستقيم دارد، در حالي كه بين اين دو متغير در بين مردان هيچگونه رابطه اي وجود ندارد.
درباره فرضيه بالا پژوهشگر احتمالا عامل:
«سن» را به عنوان متغير كنترل بايد در نظر بگيرد ولي متغير جنسيت نقش تعديل گر دارد.
تفاوت متغيرهاي كنترل با تعديل گر آن است كه اثرات متغيرعاي كنترل از ميان مي‌رود در حالي كه اثرات متغيرهاي تعديل گر مورد مطالعه قرار مي‌گيرد

94. روش و تكنيكهاي تحقيق روائي و پايائي ابزار سنجش
روش و تكنيكهاي تحقيق
روائي و پايائي ابزار سنجش
1-روائي Validilyيعني ابزار پژوهش دقيق باشد و صلاحيت اندازه گيري متغيري را كه پژوهشگر قصد اندازه گيري آن را دارد، داشته باشد. (دقت پرسشنامه توسط اساتيد صاحب نظر تأييد مي‌شود.
2-پايائي (اعتبار) Reliability
پايائي يعني وسيله سنجش و اندازه گيري معتبر باشد.
1-ثبات و پايائي
(اگر يك آزمون در شرايط يكسان اجرا شد، نتايج يكي باشد)
2-همساني دروني
(سؤالات آزمون با هم همبستگي داشته باشند، از طر يق استفاده از ضريب آلفاي كرانباخ 70% )
3- درجه توافق ارزشيابان
(ارزشيابان مختلف با ابزار واحد و در شرا يط يكسان يكنوع ارزشيابي كنند)
معاني اعتبار
فرمول كرانباخ

95. روش و تكنيكهاي تحقيق طيف‌ها
روش و تكنيكهاي تحقيق
طيف‌ها
محققان علوم اجتماعي و انساني براي سنجش نگرش‌ها، تمايلات و گرايش‌ها اقدام به طراحي و ابداع ابزارهايي نموده اند كه به عنوان طيف شهرت دارند.
انواع طيف‌ها
طيف بوگاردوس Bogardus
(طيف فاصله اجتماعي است كه داراي سه وضعيت و 7 درجه)
طيف ليكرت Likert
(كه داراي پنج قسمت مساوي است)
طيف گاتمن GuTman

96. روش و تكنيكهاي تحقيق ارزيابي نهائي فرضيه‌ها
روش و تكنيكهاي تحقيق
ارزيابي نهائي فرضيه‌ها
محقق در ابتداي كار براي سؤالات پژوهش و حل مشكل پيش آمده پاسخ يا پاسخ‌هائي ذهني (فرضيه) تهيه مي‌كند. او پس از گردآوري اطلاعات و بررسي و مشاهدات در نهايت مي‌بايست به روش علمي به تجزيه و تحليل آنها پرداخته بر پايه نتيجه كار، دربارة فرضيه‌هاي اوليه خود اظهار نظر مي كند. روش ارزيابي نحوة رد يا قبول فرضيه ها در تحقيقات مختلف يكسان نيست، مهمترين اين روشهاي به شرح زيراند:

97. روش و تكنيكهاي تحقيق روش استدلال تحليل عقلاني روش آمار توصيفي
روش و تكنيكهاي تحقيق
روش استدلال
تحليل عقلاني
روش آمار توصيفي
آزمون خي 2
در تحقيقات تاريخي و توصيفي
آزمون‌هاي همبستگي (پيرسون، كندال و اسپيرمن)
در اين آزمونها محقق نتيجه محاسبات خود را با توجه به درجه آزادي با جدول ضريب همبستگي مقايسه مي‌كند و سپس سطح معني داري (سطح آلفا) مورد نظر را انتخاب و فرضيه‌ها را ارزيابي مي‌كند.
در تحقيقات همبستگي

98. روش و تكنيكهاي تحقيق در تحقيقات علّي و تجربي (تشخيص رابطه بين متغيرها)
روش و تكنيكهاي تحقيق
در تحقيقات علّي و تجربي
(تشخيص رابطه بين متغيرها)
بكارگيري آزمون‌هاي آماري (آزمون نسبت، آزمون F ,T، خي و...
سپس با مقايسه نتايج حاصل از محاسبه، با جدول مربوطه(پايان كتاب) ارزيابي نهايي فرضيه‌ها انجام مي‌شود.

99. روش و تكنيكهاي تحقيق ملاحظات خيلي مهم در ‌آزمون‌هاي آماري
روش و تكنيكهاي تحقيق
ملاحظات خيلي مهم در ‌آزمون‌هاي آماري
در كليه ‌ آزمون‌هاي همبستگي و آزمونهاي آماري، ملاحظات زير بايد در نظر گرفته شود.
1-اين آزمون‌ها عملاً فرضيه صفر را مورد آزمايش قرار مي‌دهند، لذا اگر نتيجه تحقيق فرضيه صفر را رد كند، فر ضيه تحقيق تأييد مي‌شود و برعكس.
2-عدد محاسبه شده در هر يك از آزمون‌هاي استنباطي تركيبي از دو عنصر واقعيت (R) و خطاي نمونه گيري (E) و محاسبه است. لذا براي تفكيك عدد محاسبه شده به دو عنصر مزبور محقق ناگزير است عدد خود را با عدد جدول مربوط (پايان كتب آمار و بعضا ً كتب روش تحقيق ) مقايسه كند.
چنانچه عدد محاسبه شده از عدد جدول كوچكتر باشد، فرضيه صفر تأييد و فرضيه تحقيق رد مي‌شود.
3 -محقق جهت رد يا قبول فرضيه خود براي مقايسه عدد محاسبه شده در تحقيق با عدد جدول مربوطه نياز به دو عامل ديگر به نام‌هاي درجه آزادي (df) يا (N-1) و سطح معني دار بودن (سطح آلفا ( ) (1% تا 5%) با توجه به آزمون‌هاي يك دامنه يا دو دامنه‌اي دارد.

100. روش و تكنيكهاي تحقيق
وقتي عدد محاسبه شده يا ضريب همبستگي بدست آمده با توجه درجه آزادي و سطح آلفا (1تا 5 درصد ) بزرگتر از عدد جدول مربوطه باشد به اين معني است كه فرض صفر رد شده و ميزان تفاوت تأثير يا همبستگي مشاهده شده احتمالاً نمي‌تواند بيش از 5 تا 1 درصد ناشي از خطاي نمونه گيري باشد. لذا محقق مي‌تواند با سطح احتمال يا اطمينان 95% يا 99% وجود تفاوت يا همبستگي بين دومتغير را واقعي و معنادار تلقي نمايد. (البته سطح آلفاي 1 دقيق ‌تر از 5 درصد است.

101. روش و تكنيكهاي تحقيق دو سؤال مهم در جريان تحقيق
روش و تكنيكهاي تحقيق
دو سؤال مهم در جريان تحقيق
در جريان تحقيق 2 سؤال مهم براي پژوهشگر پيش مي‌آيد كه عبارتند از:
الف- چه تعداد از افراد جامعه را مي‌توان به عنوان نمونه تعيين كرد؟
ب-نحوه انتخاب نمونه از جامعه آماري به چه صورت است؟
الف- براي انتخاب افراد نمونه دو روش وجود دارد.
1-تخمين شخصي يا تعيين درصدي از جامعه از (1% تا 10% بيشتر) كه بايد مستدل باشد و معمولاً هر چه جامعه بزرگتر است، درصد كوچكتر است.
گاه براي حجم نمونه
حد نصابهائي ارائه مي‌شود، مثال:
الف- در تحقيقات همبستگي حداقل نمونه 30نفر
ب- در تحقيقات عملي و آزمايشي حداقل نمونه 15 نفر
ج- در تحقيقات توصيفي زمينه ياب و پيمايشي حداقل نمونه 30 نفر
د-در تحقيقاتي كه نياز به طبقه بندي جامعه دارد، حداقل نمونه هر طبقه 30 تا 50 نفر است.

102. روش و تكنيكهاي تحقيق (براي متغيرهاي كمي) يا استفاده از فرمول كوكران
روش و تكنيكهاي تحقيق
2-استفاده از تكنيك‌ ها و رو ش‌هاي آماري
(براي متغيرهاي كمي)
يا استفاده از فرمول كوكران
(براي متغيرهاي كيفي )
در اين جا لازمه كار دانستن برخي اطلاعات و پارامترهائي درباره‌ي جامعه (مثلاً وضعيت توزيع صفت يا صفات) مورد مطالعه است.

103. روش و تكنيكهاي تحقيق پيشنهادها و راهبردهاي پاياني گزارش
روش و تكنيكهاي تحقيق
پيشنهادها و راهبردهاي پاياني گزارش
در پيشنهادها و راهبردهاي پاياني گزارش رعايت نكات زير از اهميت زير برخوردار است.
- پيشنهادات رساله مستقيماً از نتايج و يافته‌هاي رساله مي‌باشد، و نتايج و يافته‌هاي گزارش (حرف نو رسانه) مستقيماً از تجزيه و تحليل مطالب و مطالعات محقق بدست مي‌آيد.
-پيشنهادات رساله بايد راهبردي و كاربردي باشد.
-پيشنهادات بايد اجرايي و عملي باشند نه رويايي
-بهتر است پيشنهادات با طرحهاي بالادست مغايرت نداشته باشند.
-پيشنهادات طبقه بندي و خلاصه باشند.
-پيشنهادات موردي و با توجه به محل باشد و نه پيشنهاد كلي.
- در پيشنهادات اولويت بندي از نظر اهميت ضرورت و زمان در نظر گرفته شود.

104. با تشكر از حضور گرمتان