2. آشنايي با شاخص هاي پيامد خدمات برنامه هاي سلامت
آشنايي با شاخص هاي پيامد خدمات برنامه هاي سلامت
«قابل استخراج از زيج حياتي و نظام جاري ثبت آمار»

3. مدل زنجیره ای در برنامه های سلامت
فرایند خدمت
برونداد:
پوشش مراقبتها، رضایتمندی گيرنده خدمت از خدمات، رضايتمندي ارايه دهنده، درصد آگاهی، ...
تغییر:
درصد انجام رفتارهای پرخطر، مصرف منظم مکمل های دارویی و غذایی، استفاده منظم اقلام پیشگیری از بارداری، ...
پیامد:
میزان های مرگ و میر نوزادان، کودکان و مادران باردار، میزان هاي ابتلا به بیماریها، شیوع سوء تغذیه، رشد جمعيت، ...
تأثیر نهائی:
امید به زندگی، DALY، QULY،
ADL، بار بیماریها
گیرنده خدمت
فرایند پشتیبان
منابع
برنامه های سلامت خانواده
برنامه های سلامت محیط
برنامه های سلامت روان ...
همکاری دورن بخشی
همکاری بین بخشی
مهارت های فنی
فضای فیزیکی

4. ميزان رايجترين ابزار آماري است كه در اپيدميولوژي به كار مي رود
مقياس آماري است كه تكرار وقوع يك واقعه يا پيشامد را در يك گروه جمعيت در نقطه يا دوره مشخصي از زمان بيان مي كند.
صورت كسر: تعداد واقعه يا پيشامد بهداشتي (مانند تعداد مواليد، تعداد مرگ، تعداد بيماران،...)
مخرج كسر: جمعيتي كه در معرض آن واقعه يا پيشامد بهداشتي قرار دارند
زمان معين: معمولاً زمان، يك سال تقويمي است
ضريب k: معمولاً تواني از 10 مانند 100، 1000، و مي باشد = *k
ميزان .....
تعداد حوادث در دوره معيني از زمان
جمعيت در معرض خطر اين حادثه در دوره معيني از زمان

5. اهميت ميزان ها
شناسايي گروه هاي مختلف جامعه كه بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماري قرار دارند،
مي توان گروه هاي پرخطر را براي ارايه مراقبت هاي ويژه مورد توجه بيشتري قرار داد.
مي توان عوامل خطري كه با وقوع بيماري ها مرتبط هستند را در گروه هاي مختلف جامعه مطالعه نمود

6. دو نوع ميزان متداول در علوم بهداشتی
ميزان هاي خام (Crude Rates) مانند ميزان خام مرگ و مير (ميزان مرگ در كل جمعيت را نشان مي دهد) و ميزان خام مواليد (ميزان مواليد به ازاي كل جمعيت را نشان مي دهد)
ميزان هاي اختصاصي (Specific Rates) مانند ميزان مرگ و مير ويژه سني (ميزان مرگ و مير در هر گروه سني را نشان مي دهد)، ميزان باروري ويژه سني (ميزان باروري در هر گروه سني را نشان مي دهد)

7. تفاوت ميزان هاي ابتلا و ميرايي
ميزان هايي كه احتمال وقوع مرگ را در يك جميعت نشان مي دهند، ميزان هاي ميرايي (Mortality Rate) و
ميزان هايي كه احتمال وقوع بيماري را در يك جمعيت بيان مي كنند، ميزان هاي ابتلا (Morbidity Rate) ناميده مي شوند.

8. با كمك آمارهاي مرگ و مير مي توان :
مشكلات بهداشتي منطقه و يا كشور را برحسب اولويت طبقه بندي نمود
با اتخاذ تدابير لازم، جهت رفع آن ها برنامه ريزي و اقدام كرد.
وضعيت بهداشتي دو منطقه يا حتي دو كشور را با هم مقايسه كرد

9. میزان مرگ و میر خام
تعداد موارد مرگ به ازای هزار نفر جمعیت را نشان می دهد و تحت تأثیر ساختار سنی جمعیت است به طوری که در جوامعی که موالید بیشتر و یا تعداد سالخوردگان بیشتری دارند احتمالاً این میزان بالاتر است. مانند: =
ميزان مرگ و مير خام شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ ساكنين شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت شهر اصفهان در سال 1388
1000*

10. روند میزان مرگ و میر خام در کشور-1354تا1385
با ديدن اين نمودار، در مورد روند مرگ و مير در كشور چگونه توضيح مي دهيد؟

11. روند میزان مرگ و میر خام در کشور-1354تا1385

12. مقایسه میزان مرگ میر استان های منتخب کشور در سال 1385
سوال: میزان های مرگ ومیر استان های زیر را مقایسه کنید؟ به نظر شما کدام استان از وضعیت بهداشتی بدتری برخوردار است؟ چرا؟
مقایسه میزان مرگ میر استان های منتخب کشور در سال 1385
میزان مرگ ومیر (در هزار)
نام استان
4.5
تهران
5.3
اصفهان
10.2
خراسان رضوی
15.4
یزد 9
مرکزی
11.5
سیستان و بلوچستان 16
هرمزگان 6
آذربایجان شرقی
7.6
کشور

13. پاسخ:
ممکن است استان یزد در مقایسه با سایر استان ها، جمعیت سالمند بیشتری داشته باشد و به عبارت دیگر ساختار جمعیتی در این استان، سالخورده است و لذا مرگ ومیر ناشی از کهولت سن در این استان بالا است.
استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان هر دو شرایط بهداشتی نامطلوبی دارند و میزان موالید در آن بالاست یعنی ساختار جمعیتی آن جوان است ولی مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی، جنگ و حوادث و سوانح در این استان بالا است.
استان های تهران و اصفهان دارای ساختار جمعیتی جوان هستند و از شرایط بهداشتی مطلوبی برخوردارند بنابراین میزان مرگ و میر در این استان ها پایین است...

14. میزان مرگ و میر خام
كلمه "خام" در اين ميزان به معناي آن است كه اين ميزان تمام موارد مرگ رخ داده در طول سال را در كل جمعيت بيان مي كند و هيچ گونه اطلاعاتي از علت مرگ، جنس، سن، نژاد و غيره افراد فوت شده به دست نمي دهد و به همين دليل مقايسه وضعيت بهداشتي دو منطقه با تكيه بر ميزان مرگ و مير خام، ممكن نمي باشد. چه بسا:
تمام مرگ هايي كه در يك منطقه رخ مي دهند جزء ساكنين همان منطقه نيستند بنابراين بايستي آن ها را از تعداد مرگ و مير منطقه حذف نمود.

15. میزان مرگ و میر خام
در جوامع مختلف تعداد مردان و زنان و تعداد افراد گروه هاي سني مختلف، متفاوت مي باشند يعني در برخي مناطق تعداد مردها و يا افراد مسن بيشتر و در بعضي از مناطق ديگر، اكثريت با زنان و يا نسل جوان مي باشد معمولاً در مناطقي كه تعداد افراد مسن بيشتر است ميزان مرگ و مير خام نسبت به مناطقي كه نسل جوان آن در اكثريت هستند، بالاتر است.
همچنين وضعيت بهداشتي در مناطقي كه در آن نسل سالخورده بيشتر است، بهتر مي باشد.

16. فاكتورهاي احتمالي منجر به مرگ:
مشكل اقتصادي فرد و خانواده
مشكل اياب و ذهاب
وضعيت فرهنگي خانواده و جامعه
سواد سلامت فرد، خانواده و جامعه
ساختار سني و جنسي جمعيت
وضعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي منطقه
تعداد مواليد زنده و مرده زايي در منطقه

17. عوامل موثر بركاهش ميزان مرگ و مير:
ازبين رفتن كنترل كننده هاي طبيعي، مثل قحطي ها و اپيدمي هاي گسترده
كنترل همگاني بيماري ها مانند آبله، طاعون، وبا، ...
پيشرفت در علوم پزشكي مثل استفاده گسترده از درمان هاي دارويي، آنتي بيوتيك ها و ...تسهيلات بهتر بهداشتي
برنامه هاي بهداشتي فشرده
بهبود در وضعيت توزيع غذا
كمك هاي چندجانبه بين المللي
ايجاد آگاهي اجتماعي در بين توده مردم

18. ميزان هاي مرگ و مير اختصاصي

19. ميزان مرگ و مير اختصاصي سني
از تقسيم تعداد مرگ و مير مشخص شده در يك سن و يا گروه سني خاصي بر تعداد جمعيت همان سن و يا گروه سني به دست مي آيد. مانند:
ميزان مرگ و مير سالمندان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388 =
تعداد موارد مرگ سالمندان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت سالمندان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388
1000*

20. ميزان مرگ و مير اختصاصي جنسي
از تقسيم تعداد مرگ و مير مشخص شده در يك جنس بر تعداد جمعيت همان جنس به دست مي آيد. مانند: =
ميزان مرگ و مير زنان شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ زنان شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت زنان شهر اصفهان در سال 1388
1000*

21. ميزان مرگ و مير اختصاصي جنسي و سني
از تقسيم تعداد مرگ و مير مشخص شده در يك جنس و سن و يا گروه سني خاصي بر تعداد جمعيت همان جنس و سن و يا گروه سني به دست مي آيد. مانند: =
ميزان مرگ و مير زنان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ زنان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت زنان بالاي 64 سال شهر اصفهان در سال 1388
1000*

22. ميزان كشندگي بيماري
از تقسيم تعداد افرادي كه به بيماري خاصي مبتلا بوده و فوت شده اند بر جمعيت همان منطقه به دست مي آيد. مانند: =
ميزان مرگ و مير ناشي از بيماري قلبي در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ ناشي از بيماري قلبي در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت شهر اصفهان در سال 1388
1000*

23. تعداد جمعيت مردان بالاي 50 سال شهر اصفهان در سال 1388
ميزان كشندگي بيماري
اين ميزان را مي توان به صورت اختصاصي نيز محاسبه نمود:
ميزان كشندگي بيماري اختصاصي سني
ميزان كشندگي بيماري اختصاصي جنسي
ميزان كشندگي بيماري اختصاصي سني و جنسي
مانند: =
ميزان مرگ و مير ناشي از بيماري قلبي در مردان بالاي 50 سال شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ ناشي از بيماري قلبي در مردان بالاي 50 سال شهر اصفهان در سال 1388
تعداد جمعيت مردان بالاي 50 سال شهر اصفهان در سال 1388
1000*

24. میزان مرگ و میر نوزادان
عبارتست از تعداد مرگ نوزادان کمتر از یکماه به ازای هزار تولد زنده.
اين شاخص بعنوان یکی از نشانگرهای توسعه در هر جامعه مدنظر می باشد. بار جهانی مرگ نوزادان به تنهایی از بار بیماری مالاریا و تمامی بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن بیشتر است و سالانه از 7 میلیون مرگ شیرخوار، دو سوم آنها در دوره نوزادی رخ می دهد علل مرگ و مير نوزادان غالباً تحت تاثير ضايعات رحمي، عوامل ژنتيك و عوارض ناشي از زايمان مي باشد. در صورتي كه مرگ هاي بعد از نوزادان از شرايط محيطي بخصوص عفونت هاي مختلف و سوء تغذيه متاثر هستند. =
ميزان مرگ و مير نوزادان شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ دوره نوزادي ( از زمان تولد تا 28 روزگي) در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد متولدين زنده شهر اصفهان در سال 1388
1000*

25. مقایسه روند میزان های مرگ و میرکودکان طی سالهای 87-1384
مقایسه روند میزان های مرگ و میرکودکان طی سالهای

26. ميزان مرگ و مير مادران
عبارتست از تعداد موارد مرگ ناشي از بارداري و عوارض آن (از شروع بارداري تا 42 روز پس از زايمان) در صد هزار تولد زنده. مانند:
در صورتي كه علل مرگ در اثر بارداري و يا فاكتورهاي وابسته به زايمان باشد، مرگ مادر اطلاق مي شود مانند مرگ مادر به دليل سقط و يا خونريزي. ولي اگر يك مادر باردار در صحنه تصادف فوت كند، مرگ و مير مادران محسوب نمي شود. اين ميزان را مي توان به صورت زير نيز محاسبه نمود:
ميزان مرگ و مير مادران از يك علت مرگ در هر گروه سني
ميزان مرگ و مير اختصاصي علتي مادران در هر گروه سني =
ميزان مرگ و مير مادران باردار شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ مادران باردار به دليل بارداري و عوارض آن در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد متولدين زنده شهر اصفهان در سال 1388
100000*

27. ميزان هاي باروري

28. میزان خام موالید
عبارتست از: تعداد موالید یکسال تقویمی یک منطقه به متوسط جمعیت آن منطقه در همان سال، که تحت تأثیر تنوع شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و محیطی می باشد به طوریکه براساس سطح سواد، فرهنگ، اعتقادات، مناسبات تولیدی و درجه شهرنشینی و نیز متفاوت بودن آن ها در نواحی شهری و روستایی، میزان موالید در نواحی مختلف، متفاوت می باشد. اين ميزان نشانگر آن است كه به ازاي هر هزار نفر جمعيت، چند تولد زنده وجود داشته است
1000* =
ميزان مواليد شهر اصفهان در سال 1388
تعداد مواليد زنده شهر اصفهان در سال 1388
جمعيت شهر اصفهان در سال 1388
13.7=1000* =
ميزان مواليد شهر اصفهان در سال 1388
48700

29. میزان خام موالید
به اين ميزان ميزان مواليد خام هم گفته مي شود چون در مخرج كسر، افرادي كه در سن زايمان نيستند و همچنين جنس مذكر را نيز به حساب مي آورند. بنابراين براي به دست آوردن اطلاعات دقيق در اين مورد، از ميزان هاي باروري استفاده مي گردد.
باروري به معني بچه دار شدن است. بعضي از جمعيت شناسان ترجيح مي دهند كه به جاي كلمه باروري كلمه ولادت (natality) را به كار ببرند. دوره باروري يك زن حدوداً از 15 تا 45 سالگي يعني حدود 30 سال مي باشد. باروري به عوامل متعددي وابسته است كه بعضي از آنان كه توجه جمعيت شناسان را به خود جلب كرده اند به شرح زير مي باشد:

30. عوامل موثر بر باروري
سن در هنگام ازدواج: سني كه در آن يك زن ازدواج مي كند و وارد دوره باروري خود مي شود تاثير بسزايي در باروري او دارد. در هند، برآورد شده است كه اگر ازدواج ها از 16 سالگي تا سالگي به تعويق انداخته شود، تعداد فرزندان بين 20 تا 30 درصد كاهش خواهد يافت.
طول زندگي مشترك: مطالعات نشان مي دهد كه بين 10 تا 15 درصد همه تولدها در يك تا پنج سال اول زندگي مشترك اتفاق مي افتد. 50 تا 55 درصد آن در 5 تا 15 سال بعدي اتفاق مي افتد و تولد فرزند، بعد از 25 سال گذشتن از زندگي مشترك بندرت اتفاق مي افتد. اين امر نشان مي دهد كه تلاش براي تنظيم خانواده بايد در سال هاي اول زندگي مشترك اتفاق افتد تا نتايج قابل قبولي به دست آيد.

31. عوامل موثر بر باروري
فاصله گذاري بين تولدها: مطالعات نشان مي دهد كه وقتي همه تولدها، در همه گروه هاي سني يك سال به تاخير افتد كاهشي در باروري كلي روي خواهد داد. بنابراين فاصله گذاري بين تولدها ممكن است تاثير بسزاييبر روي كاهش كلي ميزان هاي باروري داشته باشد.
آموزش: نسبت معكوسي بين باروري و وضعيت آموزش وجود دارد.
وضعيت اقتصادي: وضعيت اقتصادي نسبت عكس با باروري دارد و مطالعات عملي اين فرضيه را تاييد كرده اند. تعداد كلي بچه هاي متولد شده با افزايش هزينه هاي سرانه خانوار كاهش مي يابد. كنفرانس جهانس جمعيت در بخارست تاكيد كرد كه توسعه اقتصادي بهترين راه پيشگيري از بارداري است. توسعه اقتصادي موجب جلوگيري از رشد جمعيت و كاهش باروري خواهد شد.

32. عوامل موثر بر باروري
وضعيت اجتماعي و مذهب: در هندوستان، مسلمانان باروري بيشتري از هندوها دارند. سازمان ثبت احوال دولتي هند گزارش كرده است كه ميزان باروري كلي در مناطق روستايي بين مسلمانان 03/5 و در بين هندوها 46/4 فرزند و در بين مسيحيان در مناطق روستايي 5/3 و در مناطق شهري 09/2 مي باشد و در بين هندوها كساني كه طبقه اجتماعي پايين تري دارند نسبت به كساني كه طبقه اجتماعي بالاتري دارند از ميزان باروري بالاتري برخوردارند.

33. وضعيت اجتماعي و مذهب: تفاوت تعداد فرزند در زنان اهل تسنن و شیعه مذهب
به طور کلی درصد بیشتری از زنان سنی مذهب بیش از سه فرزند داشتند.
هرچند تعداد زنان سنی مذهب در استان های گیلان و یزد محدودتر از دو استان دیگر است ولی نتایج نشان می دهد که زنان سنی مذهب در استان های سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی، باروری بالاتری از زنان سنی مذهب در استان های یزد و گیلان داشته اند.
استان گیلان پایین ترین و سیستان و بلوچستان، بالاترین سطح باروری داشتند و تفاوت این ها دو فرزند بود
بنابراین با توجه به اینکه زنان دارای مذهب مشترک در بسترهای اجتماعی اقتصادی مختلف، باروری متفاوتی را تجربه نموده اند شاید بتوان نتیجه گرفت که تاثیر عوامل توسعه اقتصادی اجتماعی از جمله سواد بیش از مذهب در باروری موثر بوده است.
طرح بررسی تحولات باروری در ایران-دکتر عباسی و همکاران-1382

34. عوامل موثر بر باروري
تغذيه: ارتباطاتي بين وضعيت تغذيه و سطوح باروري وجود دارد. درواقع در جوامعي كه تغذيه خوب و مناسبي ددارند باروري پايين تري دارند و جوامعي كه تغذيه شعيف تري دارند، باروري بالاتري را دارا مي باشند. تاثير تغذيه بر باروري عمدتاً غيرمستقيم است.
ساير عوامل: باروري به وسيله بعضي از عوامل مثل عوامل فيزيكي، بيولوژيكي، اجتماعي و فرهنگي از جمله جايگاه زنان در جامعه، ارزش كودك در جامعه، ازدواج مجدد بيوه ها، شيردهي، رسوم و باورها، صنعتي شدن و شهرنشيني، شرايط بهتر بهداشتي، اسكان و فرصت هايي كه براي مشاركت زنان در جوامع محلي وجود دارد، تحت تاثير قرار مي گيرد.توجه به اين عوامل، نيازمند برنامه ريزي هاي بلند مدت دولت و سرمايه گذاري هاي كلان مالي مي باشد.

35. مقایسه روند میزان خام موالید طی سال های 1345 تا 1430
مقایسه روند میزان خام موالید طی سال های 1345 تا 1430
به اين نمودار توجه نموده و روند ميزان مواليد را در مناطق منتخب، مقايسه كنيد ...

37. میزان باروری عمومی
بیانگر تعداد موالید به ازای هر هزار زن در سن باروری (49- 15سال) می باشد که همواره بزرگتر از میزان موالید است به طوریکه برآورد گردیده در جمعیت های جوان، این میزان 4 تا 5 برابر میزان موالید است
1000* =
ميزان باروري عمومي شهر اصفهان در سال 1388
تعداد مواليد زنده شهر اصفهان در سال 1388
جمعيت زنان سال شهر اصفهان در سال 1388

38. مقایسه میزان باروری عمومی - 1360 تا 1375
ميزان باروري عمومي براي اندازه گيري باروري جمعيت، از ميزان مواليد بهتر است چراكه مخرج آن محدود به زناني مي شود كه در سن باروري هستند و همه جمعيت را شامل نمي شوند. نقطه ضعف عمده آن، اين است كه همه زناني كه در مخرج قرار مي گيرند در معرض بارداري نيستند

39. ميزان باروري اختصاصي سني
اين ميزان از تقسيم تعداد مواليد زنده در يكسال كه در هر گروه سني از زنان رخ داده بر جمعيت زنان همان گروه سني در همان سال به دست مي آيد. مثال:
1000* =
ميزان باروري اختصاصي سني در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد مواليد زنده در هر گروه سني مورد نظر شهر اصفهان در سال 1388
جمعيت زنان همان گروه سني در شهر اصفهان در سال 1388

40. ميزان باروري اختصاصي سني
مثال: اگر تعداد مواليد زنده در گروه سني سال برابر با 480 مورد بوده است و جمعيت اين گروه سني زنان برابر با 1866 نفر باشد بنابراين ميزان باروري اختصاصي سني در سالگي برابر است با:
257.2 =1000 *
ميزان باروري اختصاصي سني سالگي در شهر اصفهان در سال 1388
480
1866

41. میزان باروری کلی
عبارتست از متوسط تعداد فرزندان متولد شده هر زن در طول دوره فرزندآوری (49-15سالگی) و تابع الگوی میزان باروری اختصاصی سنی است به طوریکه تغییرات سالانه الگوی مذکور موجب تغییر این میزان می شود. اين ميزان، معيار خوبي بريا به دست آوردن اطلاعات سطح باردراي است و نشان مي دهد در زناني كه وارد دوران باروري مي شوند تا آخر اين دوران به طور متوسط چند تولد زنده رخ خواهد داد.

42. مقایسه روند میزان باروری کلی طی سال های 1355 تا1430
به اين نمودار توجه نموده و روند ميزان باروري كلي را در مناطق منتخب، مقايسه كنيد ...

43. ميزان تجديد نسل
اين ميزان تعداد تولد زنده دختر، كه يك زن در دوران باروري (به طور ميانگين) به دنيا خواهد آورد را نشان مي دهد. روش محاسبه اين ميزان همانند ميزان باروري كلي است كه در آن فقط مواليد زنده دختر مدنظر مي باشد. ميزان تجديد نسل به دو صورت خالص و ناخالص محاسبه مي گردد:
ميزان تجديد نسل ناخالص: در اين ميزان تعداد مرگ هاي فرزندان دختر را تا آخر دوران باروري در نظر نمي گيرند و فرض بر اين است كه هيچ كدام از فرزندان دختر تا آخر دوران باروري نخواهند مرد. بنابراين وقتي گفته مي شود ميزان تجديد نسل ناخالص برابر با 2 مي باشد يعني يك زن وقتي وارد دوره باروري شد (از سن 15سالگي) تا آخر اين دوره به طور متوسط 2 دختر به صورت تولد زنده به دنيا خواهد آورد.

44. ميزان تجديد نسل
ميزان تجديد نسل خالص: در محاسبه اين ميزان براي فرزندان دختر در هر گروه سني احتمال مواجه شدن با مرگ در نظر گرفته مي شود كه براي به دست آوردن اين اطلاعات از جداول عمر استفاده مي شود.
ميزان تجديدنسل خالص، يك نشانگر جمعيت شناختي است. اگر برابر با يك شود جامعه تقريباً به سوي خانواده هاي دو فرزندي سوق مي يابد و اگر كمتر از يك باشد، عملكرد باروري جمعيت كمتر از سطح جانشيني (replacement level) محسوب مي شود.
مطالعات نشان مي دهد كه تنها هنگامي مي توان به ميزان تجديد نسل برابر يك رسيد كه حداقل 60 درصد زوجين واجد شرايط، تنظيم خانواده را رعايت كنند.

45. ساير شاخص هاي جمعيتي

46. بعد خانوار
بعد خانوار، از تقسيم تعداد جمعيت بر تعداد خانوار به دست مي آيد.
افراد تشکیل دهنده خانوار لزوماً بستگی خویشـاوندی ندارند و یک همبستگی اقتصادی و زیر یک سقف زیستن به آن ها عنوان خانوار می دهد.
تغییرات بعد خانوار و یا تعداد متوسط افراد در خانوار متأثر از چند عامل است:
باروري
توسعه خدمات بهداشتی درمانی
میزان و آهنگ خروج فرزندان از خانوار و خانواده به دلیل ازدواج یا اشتغال و یا مهاجرت آنان
طول سال های تحصیل فرزندان
آداب و رسوم و سنن،
درجه شهرنشینی
افزایش درصد اشتغال در بخش کشاورزی که متأثر از تمرکز جمعیت در نواحی روستایی و فرهنگ زندگی روستایی می باشد و موجب بالارفتن بعد خانوار می گردد.

47. مقایسه بعد خانوار در كشور و استان اصفهان 1345 تا 1385
مقایسه بعد خانوار در كشور و استان اصفهان تا 1385
به اين نمودار توجه نموده و تغييرات بعد خانوار را در مناطق منتخب، مقايسه كنيد ...

49. نسبت جنسی
عوامل مؤثر بر تغییرات نسبت جنسی عبارتند از : 1) عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی که موجب فزونی موالید پسر بر دختر یا دختر بر پسر می گردد و براساس تحقیقات انجام شده این نسبت تقریباً در سطح دنیا یکسان و پایدار است (105 پسر به 100 دختر). 2) عکس العمل متفاوت دو جنس در برابر عوامل مؤثر بر طول مدت زندگی شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی. 3) مهاجرت های بین المللی و آنهم مهاجرت هایی که به صورت ویژه و نه خانوادگی صورت می گیرند. به نظر می رسد مهاجرت های داخلی اثری در تغییرات این نسبت ندارد زیرا اثر مهاجرت های داخلی در نسبت جنسی به نواحی مختلف جغرافیایی کشیده می شود نه روی جمعیت کل کشور

50. نسبت جنسي جمعيت شهر اصفهان تعداد مردان در جمعيت شهر اصفهان=
نسبت جنسي جمعيت شهر اصفهان
تعداد مردان در جمعيت شهر اصفهان
تعداد زنان در جمعيت شهر اصفهان =
نسبت جنسي در بدو تولد در جمعيت شهر اصفهان
تعداد مواليد پسر در جمعيت شهر اصفهان
تعداد مواليد دختر در جمعيت شهر اصفهان

51. نسبت جنسی به تفکیک استان-1385
اين نمودار از نوع نقشه آماري Statistical map)) مي باشد
منبع: مرکز آمار ایران

52. نسبت جنسی طی سال های 1335 تا 1385
به اين نمودار توجه نموده و تغييرات نسبت جنسي را در كشور و استان، مقايسه كنيد ...

53. عوامل مؤثر بر نسبت جنسي در جامعه
1. تعداد پسر و دختر مجرد در هر گروه سني
2. تغييرات الگوي باروري و افزايش و يا كاهش شديد رشد جمعيت
3. مرگ و مير ناشي از جنگ در بين جنس مذكر
4. مهاجرت هاي بي رويه جوانان به خارج از كشور
5. مهاجرت هاي بي رويه اتباع خارجي بي همسر به داخل كشور
6. مهاجرت هاي شغلي در بين جنس مذكر
تاثير عوامل3 و 6 در جمعيت استان در نمودار قبل به وضوح ديده مي شود

55. رشد طبیعی جمعیت
بیانگر تفاضل میزان های موالید و مرگ و میر می باشد. البته اين شاخص را معمولاً به صورت درصد بيان مي كنند. و معمولاً كلمه ميزان و يا درصد را در اصطلاح عاميانه به كار نمي برند و كلمه "رشد جمعيت" و يا "نرخ رشد" مصطلح تر است. =
ميزان رشد طبيعي جمعيت در شهر اصفهان در سال 1388
ميزان مرگ و مير شهر اصفهان در سال 1388
ميزان مواليد شهر اصفهان در سال 1388 - =
ميزان رشد طبيعي جمعيت در شهر اصفهان در سال 1388
تعداد موارد مرگ در شهر اصفهان در سال 1388
جمعيت شهر اصفهان در سال 1388 -
تعداد مواليد زنده در شهر اصفهان در سال 1388
1000*

56. رشد مطلق جمعیت
عبارتست از تفاوت زشد طبيعي جمعيت و موازنه مهاجرتي. در اين شاخص علاوه بر بررسي تاثير مواليد و مرگ و مير در افزايش يا كاهش جمعيت، مهاجرفرست بودن و يا مهاجرپذير بودن جامعه نيز مدنظر قرار مي گيرد. مثال : - +
ميزان مرگ و مير در شهر اصفهان در سال 1388 =
ميزان رشد طبيعي مطلق جمعيت در شهر اصفهان در سال 1388
ميزان مواليد در شهر اصفهان در سال 1388
ميزان مهاجرت به خارج شهر اصفهان در سال 1388
ميزان مهاجرت به داخل شهر اصفهان در سال 1388

57. روند رشد جمعیت از سال 1283 تا 1430 شمسی
روند رشد جمعیت از سال 1283 تا 1430 شمسی
به اين نمودار توجه نموده و روند رشد جمعيت را در مناطق منتخب، مقايسه كنيد ...

58. علل بالا بودن ميزان مواليد:
همگاني بودن ازدواج: ازدواج امري مقدس و همگاني است. هر كسي دير يا زود ازدواج مي كند و در باروري سهيم مي شود.
ازدواج زودرس: 15 تا 19 سالگي
بلوغ زودرس
استاندارد پايين زندگي، هرجا استاندارد زندگي پايين باشد ميزان مواليد بالا است
سطح سواد پايين
در جوامعي كه به علل فوق، در سياستگزاري هاي جمعيتي توجه شده است و با شرايط بهبود استانداردهاي زندگي مواجه بوده اند، ميزان مواليد، كمتر است و بنابراين رشد جمعيت پايين تر مي باشد.

60. نسبت وابستگی (نسبت سرباری یا بار تکفل)
سربار یا وابسته به کسی گفته می شود که هزینه زندگی او را فرد دیگری تأمین نماید و حاصل تقسیم جمعیت غیرفعال به جمعیت فعال (بار تکفل ناخالص) می باشد. كساني كه بالاي 65 سال دارند و كودكان زير 15 سال به افرادي وابسته هستند كه از نظر اقتصادي مولد مي باشند (يعني افراد بين 15 تا 64 سال).
مجموع افراد بالاي 64 سال و زير 15 سال تقسيم بر تعداد افراد 15 تا 64 ساله را نسبت سرباري مي نامند.

61. نسبت وابستگی (نسبت سرباری یا بار تکفل)
نسبت سرباري را مي توان به دو بخش: نسبت سرباري كوچكترها (Young age dependency ratio) كه بين 14-0 سال هستند و
نسبت سرباري سالمندان (Old age dependency ratio) كه بيش از 65 سال دارند، تقسيم كرد.
اين نسبت ها، تقريباً خام مي باشند زيرا افراد زير 15 سال و بالاي 65 سال را كه از نظر اقتصادي فعال هستند و كساني را كه بين 15 تا 64 سال دارند و بيكار مي باشند در نظر نمي گيرد (اگر اين افراد در فرمول مدنظر قرار گيرند، بارتكفل خالص به دست مي آيد)..

62. مقایسه بار تکفل خالص - 1345تا1385
بارتکفل خالص بیانگر نسبت جمعیت غیرشاغل به جمعیت شاغل می باشد
به اين نمودار توجه نموده و روند تغييرات بار تكفل خالص را در كشور و استان، مقايسه كنيد ...
منبع: مرکز آمار ایران

63. نسبت وابستگی (نسبت سرباری یا بار تکفل)
تغییرات بار تکفل تحت تأثیر عوامل زير مي باشد:
ساختار سنی جمعیت،
باروری،
سطح اشتغال،
میزان رشد جمعیت،
سطح آموزش
چگونگی عوامل مؤثر بر ورود و خروج افراد در گروه فعالان خواهد بود

64. بار تکفل بار تکفل با درصد خانوارهای تک زیست رابطه معکوس دارد.
بعد خانوارها اثر مستقیم بر بار تکفل دارد
با میانه سنی رابطه تنگاتنگی دارد. کاهش میانه سنی که حاکی از جوانتر شدن جمعیت است موجب افزایش بارتکفل خواهد شد.
بالا بودن درصد شهرنشینی، سطح سواد بالا، اشتغال عمده در بخش صنعت و خدمات، افزایش خانواده هسته ای و وجود اشتغال نسبتاً بالا در جمعیت، موجب کاهش بار تکفل می شود.

65. بار تکفل
در حالت کلی هرقدر جمعیت فعال کشوری نسبت به جمعیت کل آن بیشتر باشد به همان اندازه سرباری و وابستگی آن کمتر خواهد بود.
در کشورهای در حال رشد که دارای جمعیتی جوان و سطح اشتغال پایین هستند بار تکفل از عدد یک بیشتر است.
ولی در بین کشورهای توسعه یافته و صنعتی به علت دارا بودن جمعیت نسبتاً سالخورده این شاخص برابر و یا کمتر از یک است.

66. روند درصد جمعیت زیر 15 سال - 1350 تا 1430
روند درصد جمعیت زیر 15 سال تا 1430
به اين نمودار توجه نموده و روند تغييرات درصد جمعيت زير 15 سال، را در مناطق منتخب، مقايسه كنيد ...
منبع: مرکز آمار ایران

67. روند درصد جمعیت زیر 15 سال - 1350 تا 1430
این شاخص از 45 درصد در سال 1350 به 24 درصد در سال 1385 رسیده است و پیش بینی می شود تا سال 2050 به 15 درصد برسد. حد مطلوبی برای این شاخص تعریف نشده است ولی بنظر می رسد حفظ این عدد برای اجتناب از کاهش نیروی مولد در جامعه کفایت کند.
روند درصد جمعیت زیر 15 سال تا 1430
اگر درصد افراد زیر 15سال، 40 یا بیشتر باشد، آن جمعیت را جوان می گویند.
منبع: مرکز آمار ایران

68. مقایسه درصد جمعیت بالای 64 سال -1350 تا 1385
اگر درصد افراد بالای 64 سال 10درصد یا بیشتر باشد آن جمعیت را سالخورده گویند.
منبع: مرکز آمار ایران

69. مقایسه روند درصد جمعیت بالای 64 سال 1355 تا 1430
مقایسه روند درصد جمعیت بالای 64 سال تا 1430
با توجه به افزایش امید به زندگی و نیز حجم بالای جمعیت جوان، در20 سال آینده شاهد رشد شتابان سالمندی در کشور خواهیم بود
منبع: مرکز آمار ایران

70. مقایسه درصد جمعیت 64-15 سال - 1350 تا 1385
گروه سنی64-15 ساله هر جامعه، جمعیت فعال آن جامعه محسوب است که در تولید، مصرف و تصمیم گیری ها نقش دارد.
منبع: مرکز آمار ایران

72. ساختار جمعيت تعريفي ديگر از: جمعيت جوان، ميانسال و سالخورده
طبق نظریه شرایاک و سیگل، اگر درصد افراد زیر 15 سال ،40 یا بیشتر باشد آن جمعیت، جوان، گفته مي شود.
اگر درصد افراد زیر 15 سال، بین30 تا40درصد باشد، میانسال و
اگر درصد افراد زیر 15 سال، کمتر از 30 درصد باشد سالخورده است

73. هـرم سـنی جمعیت
هرم سنی جمعیت نموداری است كه بطور خلاصه ساختار سنی جمعیت را بیان می کند. در این هرم آثار و نتایج وقایع و رویدادهای جمعیتی گذشته مانند جنگ، مرگ و میر ناشی از همه گیری ها، بحران های اقتصادی و مهاجرت مشهود است. در جمعیت جوان قاعده هرم پهن و راس آن تیز است. اگر جمعیت بتدریج مسن تر شود وسط و بالای هرم پهن تر می شود و قاعده هرم باریک می گردد. در این حالت گاهی اوقات ممکن است قاعده هرم هم پهن باشد.

74. تغییرات میانگین و میانه سنی در استان اصفهان 1355 تا 1385
نیمی از جمعیت استان یعنی حدود 2 میلیون و 300هزار نفر ، کمتر از 26 سال سن دارند.
منبع: مرکز آمار ایران

75. هرم سنی جمعیت کشور-1365

76. هرم سنی جمعیت کشور-1375

77. هرم سنی جمعیت کشور-1385

78. هرم سنی جمعیت کشور-1395 (2015میلادی)

79. هرم سنی جمعیت کشور-1405

80. هرم سنی جمعیت کشور-1415

81. هرم سنی جمعیت کشور-1425

82. هرم سنی جمعیت کشور-1430 (2050میلادی)