2. كارگاه آموزشي مباني نگارش مقالات علمي و پژوهشي
كارگاه آموزشي مباني نگارش مقالات علمي و پژوهشي
مدرس: دكتر قاسم سلیمی
عضو هيات علمي دانشگاه شیراز
بخش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
دانشجویان عزیز:
شایان ذکر است جهت رعایت موازین اخلاق حرفه‌ای اشاره می گردد که بخش اعظم مطالب ارائه شده در این کارگاه آموزشی از دیدگاه و رویکرد دکتر یزدان منصوریان عضو هیات علمی محترم دانشگاه خوارزمی به «شیوه‌های مقاله نویسی» اقتباس شده است.

3. مقدمه و مروري بر اهداف دوره آموزشی
با توجه به نياز دانشجویان تحصیلات تکمیلی براي انتشار دستاوردهاي پژوهشي خود، نياز به کسب مهارتهاي لازم براي حضور در عرصه هاي علمي ملی، بین‌المللی و جهاني بيش از گذشته احساس مي شود.
يکي از ابزارهاي لازم براي حضور موثر در عرصه‌هاي علمي ملّی و جهانی آموختن مهارت‌هاي نگارش مقالات علمي و پژوهشی است.
هدف از برگزاري اين دوره آموزشی ارتقاء مهارتهاي شركت كنندگان در انتشار مقاله هاي علمي- پژوهشي در مجله هاي معتبر ملّي و بين المللي است.

4. سر فصل مطالب دوره آموزشی
معرفي اصول و مهارتهاي لازم براي نگارش علمي پژوهشی،
معرفي روشهاي تدوين ساختار مقاله هاي علمي،
تبيين چگونگي کسب عادت به نوشتن جهت تقويت مهارت‌هاي نگارشي،
آموزش مهارت درايجاد پيوندهاي لازم بين اطلاعات برگرفته از منابع اطلاعاتي با دانسته هاي قبلي خود،
ادامه ...

5. ادامه... سر فصل مطالب دوره آموزشی
اطلاع از ملاحظات قانوني, اقتصادي و اجتماعي مربوط به استفاده و دسترسي به اطلاعات ( مثل حقوق مولف, شيوه استناد دهي و موارد مشابه)،
مرور شيوه هاي صحيح استناد دهي به منابع علمي رسمي و غير رسمي،
انجام تمرين براي آشنايي با روشهاي موثر انجام مکاتبه با مجله هاي علمي بين المللي،
معرفي انواع چکيده هاي علمي با تاکيد بر چکيده ساختار يافته
کار گروهي، بحث و تبادل نظر در مورد محورهاي مطرح شده درکارگاه در طول برگزاري آن.
ادامه ...

6. انگيزه هاي نوشتن نوشتن به قصد آموختن نوشتن به قصد بررسي موضوع تحقيق
نوشتن به قصد مستند سازي
نوشتن به قصد گزارش دهي
نوشتن به قصد متقاعد کردن ديگران
نوشتن به قصد سرگرمي

7. ادامه انگيزه هاي نوشتن سهيم کردن ديگران در انديشه ها و آرا خويش
تبديل دانش شخصي به دانش اجتماعي
تملک يا شخصي کردن دانش
تنازع بقا در محيط دانشگاهي و پژوهشي
شعار ”بنويس و زنده بمان“ Publish or Perish
حري 1385

8. مقایسه اجمالی از مراحل یک پژوهش کمّی و کیفی

9. انواع مقاله هاي علمي مقاله هاي مروري مقاله هاي پژوهشي گردآوري
Review Papers
Research Papers
Collected Works
Book Reviews
Case Studies Reports
Work-in-progress Reports
Conceptual Papers
مقاله هاي مروري
مقاله هاي پژوهشي
گردآوري
نقد و بررسي
مطالعه موردي
گزارش پيشرفت کار
مقاله‌هاي مفهومي

10. اجزاء معمول در مقاله‌هاي علمي بویژه علمی و پژوهشی
عنوان (معمولا منعکس کننده مندرجات مقاله و حاوي کليدواژه ها)
نام، نشاني، درجه تحصيلي، محل کار و سمت نويسنده/نويسندگان
چکيده (معمولاً چکيده راهنما يا چکيده ساختار يافته)
کليدواژه ها (جهت افزايش دسترس پذيري مقاله در هنگام جستجو)
مقدمه (زمينه سازي براي آغاز بحث اصلي و معرفي مقدماتي پژوهش)
بيان مسئله (اشاره به مشکلي که زمينه ساز اجراي پژوهش شده است)
تبيين هدف/ اهداف پژوهش
پرسش/ پرسشهاي پژوهش و گاهي فرضيه/ فرضيه هاي پژوهش
پيشينه پژوهش، مرور نوشتارها و تشريح مباني نظري مرتبط با موضوع
معرفي پروژه تحقيقاتي، تبيين ضرورت اجرا و ويژگيهاي متمايز کننده آن
ادامه ...

11. ادامه اجزاء معمول در مقاله هاي علمي و پژوهشی
تشريح روش شناسي مورد استفاده و تبيين رويکرد مقاله
ابزار گردآوري داده ها، روش نمونه گيري و ابزار تحليل داده ها
توصيف ويژگيهاي جامعه پژوهش و مشخصات نمونه گرفته شده از آن
تبيين محدوده و محدوديتهاي پژوهش
ارائه يافته هاي توصيفي و تحليلي (معمولاً همراه با جدول و نمودار)
بحث و نتيجه گيري (پاسخگويي به پرسشهاي پژوهش و تامين هدف)
پيشنهاد/پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بعدي
تقدير و تشکر (ذکر نام افراد يا موسساتي که در مقاله مشارکت داشته اند)
منابع مورد استفاده و گاهي ذکر منابعي براي مطالعه بيشتر
پيوستها (مثل واژه نامه تخصصي، متن پرسشنامه يا معرفي نويسندگان)

12. ويژگي‌هاي يک مقاله علمي خوب
برخورداري از ساختار علمي
برخورداري از پيچيدگي کافي!
اصالت (Originality)
برخورداري از تفکر انتقادي (Critical Thinking)
مشارکت در دانش (Contribution to Knowledge)
بيان ايده هاي نو
کاربرد پذيري
ارائه نتايج قابل ادامه در پژوهشهاي بعدي

13. چگونگي ايجاد عادت به نوشتن
نگارش درباره آنچه مي خوانيد و پيوند آن با آنچه که انجام مي دهيد
اولويت بندي نگارش
اختصاص زماني خاصي به نوشتن
نوشتن همزمان با خواندن
عدم همزماني نگارش و ويرايش
تعيين پاداش براي نوشتن و تنبيه براي ننوشتن!

14. روش‌هاي بيان اصالت يک پژوهش
اجراي تحقيقي که قبلا انجام نشده است
بيان يک ايده تازه به نحوي که قبلا انجام نشده
استنتاج از ايده هاي ديگران از زاويه اي نو
انجام يک تحقيق در يک کشور براي اولين بار
استفاده از تکنيکهاي موجود براي منظوري تازه
گذر از مرزهاي روش شناسي رشته خود
مشارکت در دانش
استمرار يک کار اصيل ديگر

15. از کجا آغاز به تجربه کنیم ...
1. مساله‌یابی پژوهشی، عنوان جذاب و اهداف پژوهش...

16. چند پيشنهاد براي يافتن موضوع مناسب براي پژوهش
1. كمك گرفتن از ديگران (استادان، همكاران، يا سایر دانشجویان).
2. مطالعة كارهاي پژوهشی ديگران و ارتباط دادن آنها با علايق و انگيزه هاي ديگر خود.
3. فكر كردن به تجارب قبلي و زمينه هاي مورد علاقه تان.
4. فكر كردن به يك عنوان.

17. 2. چگونه یک عنوان خوب و گیرا بنویسم ...
2. چگونه یک عنوان خوب و گیرا بنویسم ...
عنوان روشن، شفاف در عین حال جذاب باشد.
از به کار گرفتن واژه هایی که کلید واژه های مقاله را در بر نمی گیرد خودداری نمائید. به طور مثال مقدمه ای بر.... بررسی و تحلیلی از.
عنوان طولانی نباشد.

18. ارزیابی عنوان یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

19. 2. چگونه یک چکیده خوب بنویسم ...
يك جمله جذاب درباره معرفي مشكل
هدف مطالعه
روش پژوهش(جامعه نمونه و روش نمونه گیری، ابزار و روش تحلیل)
خلاصه نتايج و یا یافته های اصلی پژوهش

20. نمونه تمرین 1

21. نمونه تمرین 2

22. 3. چگونه کلید واژه های مناسب مقاله را استخراج و ارائه نمائیم...
عنوان روشن، شفاف در عین حال جذاب باشد.
از به کار گرفتن واژه هایی که کلید واژه های مقاله را در بر نمی گیرد خودداری نمائید. به طور مثال مقدمه ای بر.... بررسی و تحلیلی از.
عنوان طولانی نباشد.

23. ده اصل چکيده نويسي چکيده هر اثر تنها پس از پايان نگارش آن نوشته شود .
چناچه به هردليلي مجبور شديد که چکيده را قبل از پايان اثر بنويسيد در چکيده به هدف اصلي توجه کنيد و پس از پايان اثر چکيده اوليه را بر اساس نسخه نهايي باز نويسي کنيد .
قبل از شروع چکيده اهداف اصلي اثر را فهرست و آنها را اولويت بندي کنيد . مطالب مهمتر را در ابتداي چکيده با عنوان جملات راهنما و موارد بعدي را با عنوان جملات حمايت کننده فهرست کنيد .
زبان به کار گرفته شده در چکيده را طوري انتخاب کنيد که افراد غير متخصص در حوزه موضوعي مورد نظر بتوانند آنرا درک کنند. چرا که شما هرگز نمي دانيد چه کسي چکيده را خواهد خواند.

24. ادامه........... ده اصل چکيده نويسي
در به کار بردن واژه هاي تخصصي و کوته نوشتها دقت کنيد و در حد امکان انها را به اختصار توضيح دهيد . اما با به کار بردن واژه هاي تخصصي امکان بازيابي آنها را افزايش دهيم .
هر جمله ياعبارتي که به خواننده اطلاع جديدي نمي دهد را حذف کنيد.
يک چکيده خوب بايد خواننده را به خواندن مدرک اصلي ترغيب کند.
از تکرار عنوان اثر در چکيده خودداري گردد .
انسجام منطقي و يکدستي در ارائه مطالب را رعايت کنيد .
چند روز پس از نگارش چکيده دوباره آن را بخوانيد. اين بار شما نه به عنوان نويسنده بلکه به عنوان خواننده به چکيده نگاه مي کنيد.

25. ارزیابی میزان اصالت یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

26. ارزیابی چکیده یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

27. ارزیابی کلید واژگان یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

28. 4. چگونه مقدمه، بیان مساله و اهداف مناسبی در مقاله ارائه نمائیم...
4. چگونه مقدمه، بیان مساله و اهداف مناسبی در مقاله ارائه نمائیم...

29. ادامه.....

30. نمونه تمرین 3

32. ارزیابی بیان مساله یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

33. ارزیابی اهداف یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله
ارزیابی اهداف یک مقاله یک خود ارزیابی مقاله

34. ارزیابی پرسش/ فرضیات یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

35. 5. پرسشهای پژوهش را در کجای مقاله ارائه نمایم...
پرسش کلیدی در پایان مقدمه و یا بیان مساله ارائه شود.
پیش بینی نمائید ممکن است در برخی از مجلات علمی و پژوهشی بخشی جدا گانه به این پرسشها/ فرضیات پژوهشی اختصاص یابد.

36. 6. مبانی نظری، پیشینه پژوهشی موضوع را چگونه و در کجای مقاله ارائه نمایم...
در ابتدا مفهوم پردازی ها آورده شود(مبانی نظری).
در ادامه پیشینه تجربی و یا پژوهش های مرتبط ارائه شود.
در پایان می توانید مدل مفهومی پژوهش ارائه نمائید.
در پاره ای از موارد نویسندگان پس از ارائه مدل مفهومیسوالات/ فرضیات خود را ارائه می نمایند.

37. اندازه مبانی نظری و جامعیت مطالعات تجربی چقدر باشد؟

38. نمونه تمرین 4

42. ارزیابی مبانی نظری یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

43. 7. چگونه روش شناسی مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
7. چگونه روش شناسی مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
روش پژوهش در مقاله ، خوب و علمی توصیف گردد.
روش و منطق نمونه گیری معمولا توسط پژوهشگر مورد غفلت قرار می گیرد.
ابزار پژوهش روایی و پایایی به خوبی ذکر شود.
روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات و چرایی استفاده به دقت گزارش شود.

44. نمونه تمرین 5

45. نمونه تمرین 6.....روش شناسی تفصیلی در مقاله

47. ارزیابی روش شناسی یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

48. ادامه...ارزیابی روش شناسی یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

49. 8. چگونه بخش تحلیل داده های مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
8. چگونه بخش تحلیل داده های مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
در ابتدا پیشنهاد می گردد سیمای مشارکت کنندگان در پژوهش توصیف گردد.
داده های توصیفی شامل میانگین ، انحراف معیار و واریانس ارائه شود.
داده ها به کمک تحلیل های استنباطی به تفکیک سوال/ فرضیه ارائه شود.

50. نمونه تمرین 7.....تحلیل و یافته های اصلی مقاله

51. ادامه.....1.نمونه تمرین 7.....تحلیل و یافته های اصلی مقاله

52. ادامه.....2.نمونه تمرین 7.....تحلیل و یافته های اصلی مقاله

53. ادامه.....3.نمونه تمرین 7.....تحلیل و یافته های اصلی مقاله

54. ارزیابی تحلیل داده های و یافته های یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله

55. 8. چگونه بخش نتیجه گیری و بحث و پیشنهادات مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...

56. ارزیابی نتیجه گیری و بحث و پیشنهادات یک مقاله....1...یک خود ارزیابی مقاله

57. 9. چگونه بخش پیشنهادات مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
9. چگونه بخش پیشنهادات مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...

58. ارزیابی ازپیشنهادات یک مقاله.......یک خود ارزیابی مقاله
ارزیابی ازپیشنهادات یک مقاله یک خود ارزیابی مقاله

59. 10. چگونه بخش منابع مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
10. چگونه بخش منابع مقاله خود را تنظیم و ارائه نمایم...
این لینک جالب...

60. منابع
حري، عباس. (1385) آيين نگارش علمي. تهران: نهاد کتابخانه هاي عمومي کشور.
حري، عباس و شاهبداغي، اعظم. (1385). شيوه هاي استناد در نگارشهاي علمي: رهنمودهاي بين المللي. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راولي ، جنيفر . (1374). " نمايه سازي و چکيده نويسي " . ترجمه جعفر مهراد . تهران : سازمان مدارک فرهنگي انقلاب اسلامي.
سالاري، محمود و حسن آبادي، ابوالفضل. (1383) شناسايي و تحليل پيش نيازهاي دستيابي به مهارت سواد اطلاعاتي. مجموعه مقالات همايش 1 و 2 خرداد 1382، مشهد/ به كوشش رحمت الله فتاحي. ص ) مشهد: سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي.

61. ادامه منابع
Karls, J. B. and Szymanski, R. (1990). The Writer's Handbook: A Guide to the Essentials of Good Writing. Lincolnwood, Illinois, National Textbook Company.
The Writer's Handbook (2007). Writing Center of the University of Wisconsin at Madison at

62. سپاس از توجه شما