1. By: Dr K. Mirzaei

2. انواع روش تحقیق در علوم پزشکی
دکتر کامران میرزایی
متخصص پزشکی اجتماعی
By: Dr K. Mirzaei

3. تحقیق در علوم پزشکی و اپیدمیولوژی در دو بعد انجام می شود:
1- مطالعات مشاهده ای Observational study
2- مطالعات مداخله ای Interventional
By: Dr K. Mirzaei

4. مطالعات مشاهده ای Observational study
دراين روش , مواجهه نمونه ها با علت فرضی بدون انجام هيچ گونه مداخله از طرف محقق صورت می گيرد
مثال :بررسی اثر سيگار در سرطان ريه
اين مطالعات بردو نوعند:
1-مطالعات توصيفی ( Descriptive )
2- مطالعات تحليلی ( Analytical )
By: Dr K. Mirzaei

5. مطالعات توصيفی Descriptive Study
اين نوع مطالعه بر روی يک گروه انجام می شود وبه بررسی توزيع بيماری يا يک صفت در رابطه با شخص ، مکان وزمان می پردازد
رابطه علت ومعلول را بررسی نمی کند
تنها به سئوالات پاسخ می دهد
By: Dr K. Mirzaei

6. انواع مطالعات توصيفی الف) گزارش مورد ( Case Report )
ب) گزارش گروهی ( Case Series )
ج) مطالعات مقطعی (Cross - Sectional )
By: Dr K. Mirzaei

7. گزارش مورد Case Report
برای توصيف وگزارش خصوصيات جالب یا غير معمول مشاهده شده دريک يا چند بيمار ، بمنظور مستند سازی بکار می رود.
By: Dr K. Mirzaei

8. گزارش گروهی Case Series
برای توصيف وگزارش خصوصيات جالب مشاهده شده درگروهی از بيماران استفاده می شود .
کاربردها :
- بررسی راههای تشخيص يک بيماری ( بررسی علائم بالينی , پارکلينيکی شکايت بيمار )
- تشخيص گروههای درمعرض خطر وبرنامه ريزی برای ارائه خدمات بهتر به آنها.
- مطالعه مقدماتی برای طرح مطالعات تحليلی (فرضيه سازی )
خصوصيات :
- دريک دوره زمانی محدود انجام می شود .
- نياز به گروه شاهد ندارد.
- آزمونهای آماری مجاز است ومعمولاٌ شاخصهای حاصل با یک عدد ثابت ( Norm ) مقايسه می شود
By: Dr K. Mirzaei

9. مطالعات مقطعی Cross - Sectional
برای بیان توزيع صفات مورد بررسی دريک گروه درمقطعی از زمان طرح ريزی می شود وبه اين سئوال پاسخ می دهد که : وضعيت موجود چيست ؟
کاربردها :
- تعيين ميزانهای شيوع ( نام ديگر اين مطالعه Prevalence study است )
- بررسی های اوليه ( Survey ) برای تعيين توزيع صفت در جامعه .
- جمع آوری اطلاعات برای تشخيص يا مرحله بندی يک بيماری .
- ارزيابی روشهای تشخيصی جديد ( محاسبه حساسيت – ويژگی – ارزش اخباری مثبت ومنفی )
- تعيين ارتباط وهمبستگی بين دو صفت غير ارتباط علت معلول
( Correlation Association )
By: Dr K. Mirzaei

10. مطالعات مقطعی..... خصوصيات :
- اطلاعات مربوط به يک مقطع زمانی می باشد .
- نياز به گروه شاهد ندارد.
- روابط علت ومعلول را بررسی نمی کند چون تقدم وتاخر آنها معلوم نيست .
- اگر متغيرها قابل اندازه گيری دقيق نباشند ( نظر سنجی يا آگاهی سنجی ) روائی وپايايی پرسشنامه بايد کنترل شود.
- آزمونهای آماری در مورد وجود روابط ( بغير از روابط علت ومعلول ) مجاز است
By: Dr K. Mirzaei

11. مطالعات تحليلی Analytical Study
اين مطالعه بر روی دوگروه انجام می شود (اگر بر روی يک گروه انجام شود اطلاعات بصورت قبل وبعد از مواجهه ( بدون دخالت محقق ) می باشد)
دراين مطالعات علاوه بر توصيف , تشخيص وتعيين روابط علت ومعلول امکان پذير است .
اين مطالعات را بعضاٌ توصيفی – تحليلی گفته اند .
اطلاعات از نوع Longitudinal يا داده های در طول زمان می باشد
By: Dr K. Mirzaei

12. انواع مطالعات تحليلی الف) مطالعات گذشته نگر ( Retrospective )
يا مورد - شاهد ( Case-control study )
ب )مطالعات آينده نگر ( Prospective study )
يا کوهورت ( Cohort study )
پ) مطالعات مقطعی تحليلی
( Analytical Cross - Sectional )
By: Dr K. Mirzaei

13. انواع مطالعات توصيفي تحليلي مشاهده اي گزارش مورد گزارش موارد كوهورت
مداخله اي
گزارش مورد
گزارش موارد
كوهورت
كارآزمايي باليني
اكولوژيك
مورد شاهدي
كارآزمايي ميداني
مقطعي
كارآزمايي اجتماعي
By: Dr K. Mirzaei

14. مطالعات تحليلي مشاهده اي
مطالعه كوهورت:
مطالعه مورد شاهدي:
مواجهه
پي آمد
مواجهه
پي آمد
By: Dr K. Mirzaei

15. مطالعات مورد - شاهد ( Case-control study )
اين مطالعات از معلول بعلت می رسد .
نمونه ها در دوگروه مجزا انتخاب می شوند.
الف) گروه مورد : همه بيماری مورد نظر را دارند
ب ) گروه شاهد که از هر نظر شبيه گروه مورد است ،بغير از اينکه هيچ کدام آن بيماری را ندارند .
سپس گذشته هر دو گروه از نظر مواجهه با علت فرضی بررسی ومقايسه می شود وبه اين سئوال پاسخ می دهد که علت وضعيت موجود چيست ؟
By: Dr K. Mirzaei

16. مطالعات مورد – شاهد.... کاربرد :
-درمورد بيماريهای نادر يا بيماريها با دوره کمون طولانی استفاده می شود .
- نسبت شانس يا ( Odds Ratio ) قابل محاسبه است .
خصوصيات :
- اخذ اطلاعات از گروه شاهد به اندازه گروه مورد مهم بوده وبايد با شرايط يکسان انجام شود .
- گروه شاهد بايد بطور تصادفی از جامعه ای انتخاب شود که گروه مورد انتخاب شده اند
- افراد گروه مورد حتی الامکان بايد از بيماران جديد انتخاب شوند.
- افراد گروه مورد بايد نماينده جامعه بيماران باشند ( انتخاب ازطريق بيمار يابی بهتر از انتخاب از گروههای در دسترس می باشد) .
حتی الامکان گروه شاهد بايد با گروه مورد از نظر عوامل موثر بر موضوع جفت شده باشند ( Matching )
By: Dr K. Mirzaei

17. مطالعات مورد – شاهد.... مزايا: - کم هزينه است
- مشکل از دست دادن نمونه ها وجود ندارد.
معايب :
- تعيين تقدم وتاخر علت فرضی ومعلول ( بيماری ) مشکل است .
- از درجه اعتماد کمتری برخوردار است ودرتعميم نتايج بايد احتياط شود.
By: Dr K. Mirzaei

18. مطالعات همگروهی Cohort study
اين نوع مطالعه ازعلت به معلول می رسد
نمونه ها به دوگروه تقسيم می شوند:
1- گروه مواجهه يافته که همگی علت فرضی را دارند و هيچ کدام بيماری مورد نظر را ندارند.
2- گروه مواجهه نيافته که هيچ کدام علت فرضی ونيز بيماری مورد نظر را ندارند .
هر دو گروه تا آخر مدت مطالعه به وسيله محقق پيگيری و درنهايت از نظر بروز بيماری مورد نظر بررسی ومقايسه می شوند
نامهای ديگر اين مطالعه (Incidence Study ) و ( Follow up study ) است وبه اين سئوال پاسخ می دهد که : چه وضعيتی پيش خواهد آمد.
By: Dr K. Mirzaei

19. مطالعات همگروهی... کاربردها : -محاسبه ميزانهای - بروز
-محاسبه ميزانهای - بروز
- خطر نسبی ( RR – Relative Risk )
- خط منتسب
- تحليل تابع بقاSurvival Analysis
خصوصيات :
- نمونه ها بايد در طول مدت مطالعه پيگيری شوند .
- عوامل مخدوش کننده را بايد به دقت در نظر گرفته وآنها را با روشهای مناسب کنترل يا حذف نمود.
By: Dr K. Mirzaei

20. مطالعات همگروهی... مزايا :
- تحقيقات مشاهده ای از معتبرترين روشها محسوب می شود .
- اطلاعات جنبی مفيدی مثل تغيير حالت بيمار و زمان بروز هر حالت به دست می آيد .
معايب:
- به زمان زياد وطبعاٌ هزينه زياد نياز دارد.
- خطر از دست دادن نمونه ها به دلايل زيادی وجود دارد مثل گم شدن آنها در طول مدت مطالعه , عدم همکاری آنها پس از مدتی تغير وضعيت آنها در طول مدت مطالعه
( لذا بايد در برآورد تعداد نمونه به اين مسئله توجه شود )
By: Dr K. Mirzaei

21. مطالعات کوهورت تاريخی Historical Cohort
اين نوع مطالعه همه خصوصيات مطالعه کوهورت را دارد به اضافه اينکه در زمان کوتاهتری قابل اجرا است .
هنگامی از این روش استفاده می شود که اطلاعات مورد نياز درمورد گروههای مورد مطالعه به نحوی از مدتها قبل مکتوب ومستند وجود داشته باشد وبتوان با اين اطلاعات , گروههای مورد بررسی را از نظر مواجهه با علت فرضی کاملاٌ تحت شرايط مطالعات کوهورت از هم تفکيک نمود .
By: Dr K. Mirzaei

22. مطالعات مقطعی تحليلی Analytical Cross Sectional
اين مطالعه همانند مطالعات مقطعی توصيفی است
در مطالعات تحليلی نيز به شرطی قابل اجرا است که محقق مطمئن باشد که علت فرضی قبل از وقوع بيماری
( معلول) وجود داشته است .
مثال: در بررسی اينکه سابقه فاميلی مثبت , يکی ريسک فاکتور برای بيماری ديابت است
By: Dr K. Mirzaei

23. مطالعات مداخله ای Interventional Study
) اين نوع تحقيق در مواجهه نمونه ها با علت فرضی محقق مداخله نموده وسپس معلول يا نتيجه آنرا بررسی
می کند .
اين مطالعات را
- تجربی ( Experimental ) می گويند
اگر محقق درانتخاب فرد نمونه ونيز ميزان مداخله آزادی عمل داشته باشد
- نيمه تجربی ( Quasi Experimental) گويند
اگر محقق برای مداخله آزادی عمل کامل نداشته باشد و نتواند آزمايش خودرا روی هر فرد يا به هر اندازه که لازم ديد انجام دهد
By: Dr K. Mirzaei

24. مطالعات مداخله ای... اين مطالعات از نظر زمان آينده نگر هستند .
اکثر عوامل مخدوش کننده تحت کنترل محقق بوده ولذانتايج آن معتبر است.
انواع مطالعات مداخله ای عبارتند از :
1- کارآزمائی بالينی ( Clinical trials )
2- - کارآزمائی ميدانی ( Field Trials )
3- - کار آزمائی سازمانی ( System trials )
4- کار آزمائی آزمايشگاهی : ( Lab Trials )
By: Dr K. Mirzaei

25. کارآزمائی بالينی Clinical trials
اين روش تحقيق جنبه درمانی داشته وبرروی افراد انسانی انجام می شود (لذا رعايت اصول اخلاق در تحقيق بسيار مهم است)
بيشتر برای ارزيابی روشهای جديد درمانی بکار می رود .
اين روش عمدتاٌ از نوع نيمه تجربی است
از نظر گروه شاهد به انواع زير تقسيم می شود :
1-- کارآزمائی بالينی با شاهدهای مستقل يا موازی
( Parallel Controls )
2- کار آزمائی بالينی با شاهدهای متوالی (Sequential Controls)
3- کارآزمائی با لينی با شاهدهای خارجی ( External Controls )
4- کار آزمائی بالينی بدون شاهد ( Uncontrolled Trials )
By: Dr K. Mirzaei

26. کارآزمائی بالينی با شاهدهای مستقل يا موازی Parallel Controls
برای بررسی دقيق وامکان مقايسه نتايج و انتساب اثر مشاهده شده به روش مورد آزمايش داشتن دو گروه يا بيشتر از افراد با شرايط يکسان الزامی است
گروه آزمايشی , رژيم مورد مطالعه وگروه شاهد , دارونما ( Placebo ) یا رژيم استاندارد قبلی را دريافت ونتايج حاصله مقايسه می گردند .
اگر برای اطمینان از يکسان بودن درمان دوگروه , همزمانی ويکسان بودن دوره درمانی در هر دوگروه رعايت شود به آن Concurrent Controls trials گويند .
By: Dr K. Mirzaei

27. کارآزمائی بالينی.. با شاهدهای مستقل يا موازی
کارآزمائی بالينی.. با شاهدهای مستقل يا موازی
خصوصيات :
- روشهای يک سوکور ودوسوکور ( Blindness ) برای مقابله با سوگيری محقق لازم است.
- دراين روش نمونه ها تنها بايد شرايط شرکت در مطالعه را داشته باشندو نحوه دسترسی وانتخاب آنها مهم نيست
- در اينجا مهم روش انتساب نمونه ها به گروههای مورد وشاهد است که بر دونوع است :
الف) تصادفی: (Randomized Controlled Trials) R.C.T
ب) غير تصادفی ( Nonrandomized Trials )
By: Dr K. Mirzaei

28. Randomized Controlled Trials( R.C.T)
نمونه ها به روش تصادفی ساده به گروههای مورد وشاهد تقسيم می شوند
اين روش يکی از قويترين روشهای تحقيقاتی درعلوم پزشکی می باشد
سه ويژگی مهم دارد که عبارتند از :
تصادفی بودن انتساب نمونه ها به گروههای مورد بررسی
( Random Allocation )
- وجود گروه کنترل.
- دخالت وکنترل محقق ومواجهه نمونه ها با علت فرضی.
By: Dr K. Mirzaei

29. Nonrandomized Trials
اگر محقق نتواند بيماران را بطور تصادفی برای روشهای درمانی مورد نظر انتخاب نمايد
مثال: بيماران قويتر تحت جراحی وبيماران پر خطر تحت درمان محافظه کارانه تر قرار گيرند
به آن کارآزمائی بالينی غير تصادفی يا مطالعه مقايسه ای
( Comparative Study ) نیزگويند .
اين روش در معرض انواع تورشها بوده ونتايج آن خيلی معتبر نيستند .
By: Dr K. Mirzaei

30. کار آزمائی بالينی با شاهدهای متوالی Sequential Controls
طرح اجرائی اين روش عمدتاٌ بردونوع است :
1- کار آزمائی با طرح خود شاهد ( Self - Controlled )
2-کار آزمائی بالينی با طرح متقاطع ( Cross- Over )
By: Dr K. Mirzaei

31. کار آزمائی با طرح خود شاهد Self - Controlled
دراين روش نتيجه مداخله ای برای هر بيمار با وضعيت همان بيمار قبل از مداخله مقايسه می گردد.
اين روش بعلت قدرت زياد آزمون آماری مربوطه
( Paired test ) وکنترل بودن عوامل مخدوش کننده با تعداد نمونه کم نيز قابل اجراست .
By: Dr K. Mirzaei

32. کار آزمائی بالينی با طرح متقاطع Cross- Over
اين طرح ترکيبی از شاهدهای همزمان وخودی است واز دوگروه استفاده می شود :
يک گروه از درمان آزمايشی وگروه ديگر بعنوان شاهد از درمان قبلی استفاده می کنند . درمان هر دو گروه بعد از يک دوره معين قطع شده وبعد از دوره پاکسازی
( Washout Period ) درمانهای دوگروه در دوره بعدی تعويض می شود ودر نهايت نتايج دو به دو قابل مقايسه هستند ( قبل وبعد ودر هر دوگروه ).
By: Dr K. Mirzaei

33. کارآزمائی بالينی با شاهدهای خارجی External Controls
دراين روش شاهدها خارج از حيطه مطالعه هستند ونتيجه يا با نتيجه تحقيق پژوهشگر ديگر يا با شواهد تاريخی
( Historical Controls ) يا با يک عدد و Index مشخص مثل Norm مقايسه می شود .
By: Dr K. Mirzaei

34. کار آزمائی بالينی بدون شاهد Uncontrolled Trials
دراين روش نتيجه مطالعه با نرم ( Norm) جامعه يا روشهای استاندارد مقايسه می شود وبيشتر درمورد سنجش وکارآيی يک روش تشخيصی استفاده می شود
By: Dr K. Mirzaei

35. کارآزمائی ميدانی Field Trials
هدف از اجرای اين تحقيق که جنبه پيشگيری دارد ارزيابی نتيجه مداخله ای است که درانسانهای سالم باعث کاهش خطر بيماری می شود
اين روش هم بروی افراد هم روی گروهی از مردم قابل اجرا ست
اگر واحد پژوهش تمامی افراد يک جامعه باشند يعنی مداخله ای بر روی يک يا دو جامعه انجام شود به آن کار آزمائی جمعی
( community trial ) می گويند
مثال: تشويق يک جامعه به مصرف گوشت سفيد وسپس مقايسه ميزانهای بروز بيماريهای قلبی دراين دوجامعه
By: Dr K. Mirzaei

36. کارآزمائی سازمانی System trials
در اين روش که جنبه مديريتی دارد هدف ارزيابی کار آئی يک سيستم جديد برای ارائه نوعی از خدمات می باشد.
By: Dr K. Mirzaei

37. کارآزمائی آزمايشگاهی Lab Trials
مطالعات تجربی است که در شرايط آزمايشگاه وبيشتر برای تحقيقات بنيادی انجام می شود
دراين مورد تقريباٌ همه شرايط تحت کنترل محقق بوده ونتايج معتبر است ولی قابل تعميم نيست وعمدتاٌ بروی مواد – ارگانيسمها يا حيوانات آزمايشگاهی انجام می شود .
By: Dr K. Mirzaei

38. By: Dr K. Mirzaei

39. By: Dr K. Mirzaei