1. Ch­¬ng 2 C¸c c¸ch tiÕp cËn vµ ph­¬ng ph¸p khuyÕn n«ng khuyÕn l©m
Môc ®Ých
Trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n vÒ c¸c c¸ch tiÕp cËn vµ ph­¬ng ph¸p khuyÕn n«ng khuyÕn l©m ®Ó sinh viªn cã thÓ ¸p dông vµo c¸c ho¹t ®éng KNKL.

2. Bµi 1: C¸c c¸ch tiÕp cËn trong KNKL
1. TiÕp cËn lµ g×?
Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt. TiÕp cËn lµ sù ®Õn gÇn ®Ó tiÕp xóc vµ b»ng nh÷ng ph­¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh ®Ó t×m hiÓu mét ®èi t­îng nghiªn cøu nµo ®ã.
TiÕp cËn KNKL lµ g×? lµ sù tiÕp cËn cña cña nh÷ng ng­êi bªn ngoµi céng ®ång nh­ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c nhµ chuyªn m«n, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn n«ng th«n. §ã lµ mèi quan hÖ gi÷a ng­êi d©n vµ nh÷ng ng­êi bªn ngoµi cộng đồng

3. Cã thÓ ph©n biÖt hai c¸ch tiÕp cËn chñ yÕu lµ tiÕp cËn tõ trªn xuèng hay tiÕp cËn tõ ngoµi vµo vµ tiÕp cËn tõ d­íi lªn hay tiÕp cËn tõ trong ra ngoµi. Mçi h×nh thøc tiÕp cËn cã nh÷ng ®Æc thï vµ phï hîp víi tõng thêi kú ph¸t triÓn.

4. 2. C¸ch tiÕp cËn tõ trªn xuèng
Trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn khuyÕn n«ng l©m h×nh thøc tiÕp cËn nµy rÊt phæ biÕn.
§Æc tr­ng cña c¸ch tiÕp cËn nµy lµ thõa nhËn mét sè tiÕn bé cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· ®­îc c¸c nhµ chuyªn m«n nghiªn cøu t¹i c¸c viÖn hay tr­êng vµ c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ sau ®ã tiÕn hµnh chuyÓn giao cho n«ng d©n ¸p dông vµ triÓn khai trªn diÖn réng.

5. HÇu hÕt c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng khuyÕn l©m nhµ n­íc ë c¸c cÊp th­êng sö dông c¸ch thøc tiÕp cËn trªn. C¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù thµnh c«ng lµ sù chÊp nhËn hoÆc thay ®æi nhËn thøc cña n«ng d©n.
DiÖn tÝch ®­îc nh©n réng thªm sau khi thùc hiÖn m« h×nh tr×nh diÔn.

6. Ng­êi n«ng d©n thô ®éng trong qu¸ tr×nh häc hái, tiÕp nhËn kü thuËt.
Nh­îc ®iÓm:Th­êng mang tÝnh ¸p ®Æt, kh«ng c¨n cø vµo nhu cÇu cña d©n, c¸n bé khuyÕn n«ng l©m coi nh­ mét qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y mét chiÒu cho n«ng d©n.
2.1 TiÕp cËn theo m« h×nh "ChuyÓn giao"
Trong thËp kû 70 vµ 80 c¸ch tiÕp cËn theo m« h×nh "chuyÓn giao" rÊt phæ biÕn.
Ng­êi n«ng d©n thô ®éng trong qu¸ tr×nh häc hái, tiÕp nhËn kü thuËt.

7. C¸n bé khuyÕn n«ng khuyÕn l©m 1.1tiep can theo mo hinh(chuyen giao)
C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch
C¸c nhµ nghiªn cøu
* C¸c ý t­ëng
* ChÝnh s¸ch míi
* C«ng nghÖ, kü thuËt míi.....
Qu¸ tr×nh
chuyÓn giao I
*ChÊp nhËn, tiÕp thu chÝnh s¸ch,
c«ng nghÖ, kü thuËt míi
* Tr×nh diÔn c«ng nghÖ vµ kü thuËt míi
*Gi¶ng d¹y cho n«ng d©n
C¸n bé khuyÕn n«ng
khuyÕn l©m
Qu¸ tr×nh chuyÓn
giao II
N«ng d©n
* ¸p dông c«ng nghÖ,
kü thuËt míi

8. 2.2 TiÕp cËn theo m« h×nh tr×nh diÔn
Lµ c¸ch tiÕp cËn theo h­íng lÊy ng­êi d©n lµm trung t©m nh»m l«i cuèn ng­êi d©n vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kü thuËt míi ngay trªn ®ång ruéng cña hä.
­u ®iÓm: vai trß cña ng­êi d©n ®· ®­îc chó träng tõ viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu, thùc hiÖn, chÊp nhËn.
Nh­îc ®iÓm: kh¶ n¨ng phæ cËp vµ lan réng, m« h×nh kh«ng cao
Lý do: phï hîp víi ng­êi nµy l¹i kh«ng phï hîp víi ng­êi kh¸c. §Æc biÖt lµ n«ng d©n nghÌo nhiÒu khi kh«ng ®ñ nguån lùc ®Ó lµm theo.

9. 3. C¸ch tiÕp cËn tõ d­íi lªn
3.1 TiÕp cËn theo KNKL lan réng
§©y lµ c¸ch tiÕp cËn dùa trªn nguyªn t¾c: tõ n«ng d©n ®Õn n«ng d©n
C¸ch tiÕp cËn nµy ng­êi d©n tham gia theo c¸c h×nh thøc sau:
- C¸c c©u l¹c bé cña n«ng d©n
- Nhãm n«ng d©n cïng së thÝch
- Ban qu¶n lý khuyÕn n«ng khuyÕn l©m th«n b¶n

10. ­u ®iÓm:
Vai trß cña ng­êi d©n/céng ®ång lµ träng t©m trong c¸c ho¹t ®éng phæ cËp, më réng
Kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i chÝnh hiÖn nay cña hÖ thèng KNKL nhµ n­íc ch­a cã kh¶ n¨ng víi tíi ®­îc tÊt c¶ c¸c th«n b¶n.
Nh­îc ®iÓm:
Tèn nhiÒu tiÒn cña ®Ó ®µo t¹o, huÊn luyÖn n«ng d©n
Møc ®é rñi ro lín (c¸c nhãm tÝn dông)

11. H×nh 1.2: TiÕp cËn theo khuyÕn n«ng khuyÕn l©m lan réng
Th«n ®iÓm
(2002)
Th«n lan réng
(2003)
Th«n lan réng
(2004)
Th«n lan réng
(2005)

12. 3.2 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ cã sù tham gia (PTD - Paticipatory Technology Development)
Là mét ph­¬ng ph¸p ph¸t huy sù tham gia cña ng­êi d©n và ng­êi d©n làm chñ c¸c ho¹t đéng KNKL, ®¶m b¶o viÖc häc ®i ®«i víi hành.
Ph­¬ng ph¸p này dùa theo nguyªn t¾c ng­êi d©n tù häc tËp tèt nhÊt tõ chÝnh nh÷ng kinh nghiÖm cña m×nh.
Ph¸t huy mèi liªn hÖ gi÷a ng­êi d©n và c¸n bé KNKL víi môc đÝch n©ng cao qu¸ tr×nh cïng nhau häc hái

13. C¸c b­íc tiÕn hµnh:
ChuÈn bị cuéc häp b¶n đÇu tiªn
Tæ chøc cuéc häp bản đÇu tiªn
Häp víi nhãm hé n«ng d©n đ­îc lùa chän.
ThiÕt kÕ « thö nghiÖm cïng víi n«ng d©n.
Thùc hiÖn c¸c chuyÕn theo dâi ®Þnh kú (c¸n bé khuyÕn n«ng và hé n«ng d©n)
KÕ ho¹ch tæ chøc héi th¶o đÇu bê
Tæ chøc héi th¶o ®Çu bê - b¸o c¸o c¸c kÕt qu¶ thö nghiÖm.

14. 3.3 TiÕp cËn khuyÕn khÝch sö dông vËt t­ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp
C¸ch tiÕp cËn nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c c«ng ty kinh doanh cña nhµ n­íc hoÆc t­ nh©n, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸c vËt t­ n«ng nghiÖp.
CÇn nhËn thøc r»ng môc tiªu chÝnh cña c¸ch tiÕp cËn nµy lµ khuyÕn c¸o tiªu thô vËt t­ n«ng l©m nghiÖp hoÆc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt t¹o nguån nguyªn liÖu cho c«ng ty cña hä.
Môc tiªu gióp n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt bÒn v÷ng chØ lµ môc tiªu thø yÕu cßn môc tiªu chÝnh cña hä ®­a ra, ®ã lµ lîi nhuËn trong kinh doanh.

15. 3.4TiÕp cËn ®µo t¹o n«ng d©n trªn ®ång ruéng
Tõ n¨m 1992 ch­¬ng tr×nh IPM ®­îc triÓn khai ë ViÖt nam.
Gi¶i ph¸p c¬ b¶n cña IPM lµ më líp häc ®ång ruéng cho n«ng d©n, víi c¸ch häc th«ng qua viÖc lµm thùc tÕ, dùa trªn kh¶ n¨ng kinh nghiÖm s½n cã cña ng­êi d©n.
§Æc ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o IPM lµ
Häc trän mét vô s¶n xuÊt
Häc b»ng thùc hµnh vµ häc tõ kinh nghiÖm s½n cã cña häc viªn
Ho¹t ®éng nhãm ®Ó ph¸t huy trÝ tuÖ tËp thÓ