1. INVESTIMET E DREJTPERDREJTA TE HUAJA4
INVESTIMET E DREJTPERDREJTA TE HUAJA

2. Rast studimi - Starbucks
Strategjia e Starbucks-it
Coffee house setting, blended coffees
Sherbim superior i konsumator-it
Kujdes ne punesim, tranjimdhe kompenzim
Motivimi i te punesuarve
Strategjite ne vendet specifike
Britani
Japoni
Tailand
Kore

3. Çka paraqesin investimet e drejtperdrejta të huaja?
Kompanitë bashkohen me një kompani tjetër në një vend tjetër
Kompania themelon ‘Greenfield’ në një vend tjetër
Kompania themelon degën e vet në një vend tjetër
Si rezultat i kësaj investitori:
Ka kontrol në veprimtarinë e firmës
Ka ndikim në sjelljen e vendimeve menaxheriale të firmës

4. FDI – flukset përballë stoqeve
FDI ndodhën kur një kompani investon drejtpërsëdrejti në prodhim ose plason një prodhim në një vend të huaj
Fluksi i FDI gjatë një periudhe kohore (një vit)
Stoku: Vlera e përgjithshme e akumuluar e pasurive të huaj në një periudhë të caktuar kohore
FDI nuk është investim nga individët, firmat ose organeve publike në instrumentet e huaja financiare

5. Pse FDI janë të rëndesishme ?
Firmat dëshirojnë të jenë prezent në tregun e huaj
Firmat dëshirojnë të kenë kontroll mbi rritjen e këtyre tregjeve të huaja
Të fitojnë të parët avantazhet
T`i shmangin konkurentët
T`i determinojnë lokacionet, marketingun dhe vendimet tjera strategjike lidhur me interesat e firmës

6. Trendet e FDI Flukset dhe stoku u rritën 20 vitet e fundit
Përkundër reduktimit të barierave tregtare, FDI janë rritur shumë më shpejtë se sa tregu botëror sepse:
Rreziku nga presioni protekcionist
FDI është shikuar një formë e mashtrimit të barierave tregtare
Ndryshimet dramatike politike dhe ekonomike në shumë pjesë të botës
Globalizimi i ekonomisë botërore ka rritur vizionin e firmave të cilët tani shohin botën si treg i tyre

7. Flukset dalese te IDH,
Fig 6.1

8. Growth in world exports
Fig 6.2
World GDP and FDI (index = 100 in 1990)

9. Flukset e IDH sipas rajoneve
Fig: 6.3

10. Flukset hyrese te IDH
Fig: 6.4
As a percentage of gross fixed capital formation, 2000

11. Flukset dalese te IDH ne vendet e selektuara, 1998-2001
Fig: 6.5

12. Format e IDH-ve: Greenfield ne krahasim me blerjen e kompanive
Bashkimi dhe blerja:
Zbatim me i shpejte
Kompanit e hauja kane strategji te dobishme dhe te vlefshme
Besojne se ato do te munden ta rrisin efikasitatin në kompanin e blere.
Me te perhapura ne shtetet e zhvilluara
Operimi i Green field:
Shumica në vendet në zhvillim

13. Trendet e FDI:
Vlera e FDI është rritur shumë shpejte gati 60 perqind në
Ngadalsim ne ekonomin boterore
Pasiguria gjeopolitike që nga 11 Shtator 2001
Shpërthimi i fluskave te burses në SHBA

14. Llojet e IDH-ve
HORIZONTALE: firma kryen te njejten veprimtari jashta vendit sikurse edhe ne vend
VERTIKALE:
- merr inputet per prodhimin e vet
- shet autputet e firmes investuese

15. IDH HORIZONTALE Kosto e transportit
Tregu i pa perkryer (tarifat, kuotat…)
Veshtersia ne mbrojtjen e teknologjise

16. IDEOLOGJIA POLITIKE E FDI
1. QASJA RADIKALE - eksploatim
2. QASJA E TREGUT TE LIRE - rritja e efikasitetit ne shfrytezimin e resursevene ekonomine boterore
3. NACIONALIZMI PRAGMATIK – interesi (shfrytezimi) dhe shpenzimet

17. PËRFITIMET NGA FDI VENDI MIKPRITES:
1 – Efekti i shpërndarjes së resurseve
2 – Efekti i punësimit
3 – Efekti në bilancin e pagesave
4 – Efekti i konkurencës dhe rritjes ekonomike

18. Efekti i shpërndarjes së resurseve
VENDI MIKPRITES:
Hyrja e kapitalit nismëtar (fillestar)
Transferi i teknologjisë
Perfitimi i aftësive menaxheriale

19. Efekti i punësimit VENDI MIKPRITES: Efekte direkte të punësimit
Efekte indirekte të punësimit (furnizues, konsumues)

20. BILANCI I PAGESAVE BP: AKTIVI PASIVI - llogaria rrjedhese
- llogaria kapitale
- te hyrat nga investimet

21. Efekti i bilancit te pagesave
VENDI MIKPRITES:
KMN formon degë ( te hyrat e kapitalit)
FDI zëvendëson importin e vendit
KMN dega për eksporton mallra dhe sherbime

22. Efekti i konkurences dhe rritjes ekonomike
Smadhimi i konkurences- perfitim i konsumatoreve (rritrja e fuqise blerese)
Zvoglimi i cmimeve
Smadhimi i tregtise nderkombetare

23. Anet negative te FDI ne vendin mikprites
Efektet negative te konkurences ne vendin mikprites (firmat evogla vendase falimentojne)
Efektet negative ne Bilancin e pagesave
Humbja e sovranitetit dhe autonomise kombetare

24. Efektet negative ne konkurence
- firmat evogla vendase falimentojne
- Monopolizimi i tregut
Efektet negative ne BN
-Kalimi i kapitalit (fitimit) nga dega ne qender
-Importi i inputeve nga vendet e huaja
Humbja e sovranitetit dhe autonomise kombetare

25. Tre forma të FDI
FDI horizontalë – ështe kur një kompani multinacionale deperton në një shtetë të huaj për të prodhuar të njejtin produkt.
FDI konglomerat - kompanit investon jashte për te prodhuar produkte të cilat nuk prodhohen në shtetin amë
FDI vertikale – kur nje kompani investon jashtë me qëllim që të merr lëndën e parë dhe ta sjellë në vendin amë

26. Pengesa e shitjes të ‘know- how’
Reziku i dhënjes të know-how konkurtences
Licencimi sjell kontroll të vogël mbi kompanit e huaja
Pengesa e shitjes të ‘know- how’
Know-how nuk eshte e deshiruar të pranon licencimin

27. FDI pse dhe kurr? Kostot e transportit janë të larta
Iperfeksionizmi i tregut (Teoria e internacionalizimit)
Pengesa e qarkullimit te lire te produkteve midis shteteve
Pengesa e shitjeve te know how
Ndjek konkurencen
Cikli jetesor I produktit nuk e sqaron kur eshte e duhur te investohet jashte
Avantazhet e lokacionit (resurset natyrale)

28. Korniza e vendosjes Te ulta Jo Te larta Horizontal FDI Po Yes
Sa shtrejte jane kostot e transportit dhe tarifat?
Export Jo
Te larta
Horizontal FDI
A eshte know-how e deshiruar per licencim? Po
Yes
Horizontal FDI
A duhet kontroll te madhe per operimet jashte vendit? Jo Jo
Horizontal FDI
A mundet know –hot te jete I mbrojture nga licencimi jashte? Po
Ateher licence