1. Paraja dhe sistemi bankar
LIGJERATA

2. Aktivitetet ekonomike
Aktivitetet ekonomike ndahen në:
Ekonominë reale ose qarkullimin e mallrave
Ekonominë monetareose qarkullimin e parasë

3. Ekonomia monetare Çka është paraja?
Me para kuptojmë çdo objekt standard përgjithësisht të pranuar, që shërben si mjet këmbimi ose pagese.
Rolin e parasë e kanë luajtur mallra të ndryshëm.
Që një mall i caktuar të përdoret si para ai duhet të gëzojë disa veti…..

4. Çka është paraja? Paraja letër ose kartëmonedha
Paraja e dekretuar, me çë rast shteti e detyron përdorimin e kartëmonedhës si para dhe të njejtën e bën atë të pranueshme nga e gjithë shoqëria dhe individët.

5. Çka është paraja? Paraja bankare ose çeqet bankare
Çeqet bankare shërbejnë si para, sepse nëpërmjet tyre mund të tërhiqen para nga depozitat e çekueshme në bankë ose mund të bëhen pagesa.
Zhvillimi i formave të parasë është një proces i vazhdueshëm.

6. Funksionet e parasë Paraja shërben si:
Masë e vlerës, njësi llogaritëse
Mjet këmbimi
Mjet pagese
Mjet thesari (ruajtëse e vlerës)
Para botërore, si pagesë ndërkombëtare nëse valuta është konvertibile.

7. Oferta monetare
Oferta monetare llogaritet si shumë e instrumenteve të ndryshëm që shërbejnë si para dhe mund të shprehet nëpërmjet disa komponenteve që quhen agregatë monetarë.
Oferta monetare mund të matet përmes këtyre agregatëve:

8. Agregatët monetar
M1, përfshinë vetëm paranë e transaksioneve, paranë që realizonë këmbimin e mallrave (paraja në dorë)
M2, ndryshe quhet edhe paraja e gjërë,përfshinë M1 dhe forma të tjera aktivesh që nuk janë para në dorë por mund të kthehen me shpejtësi në para. Këto aktive nuk janë plotësisht likuide por kanë likuiditet të lartë dhe kthehen me një kosto të ulët në para në dorë.

9. Agregatët monetar
M3, është një agregat monetar më i gjërë, që përfshinë M2 dhe aktive që janë likuide por më pak se ato që futen të M2, si depozitat e kursimit afatgjatë, etj.
L, është një agregat tjetër monetar ku futen M3 dhe aktivat që kanë tipare likuiditeti si bonat e thesarit etj.

10. Kërkesa për para
Pse individët kanë dëshirë që të mbajnë paranë dhe cilat janë motivete kërkesës për para?
Individët e mbajnë paranë me qëllim që të realizojnë transaksionet që dëshirojnë ose për të ruajtur kursimet e tyre.
Zotërimi apo mbajtja e parasë shoqërohet me koston e saj.

11. Kërkesa për para
Mbajtja e parasë d të thotë të heqësh dorë nga investimi i saj në formën e aktiveve, të cilat sjellin interes.
Në jetën e përditshme ekzistojnë dy motive parësore për mbajtjen e parasë:
1) Nevoja për të blerë mallra dhe shërbime, ndërkaq kërkesa e transaksioneve varet nga këta faktorë: a) nga niveli i GDP reale, b) nga niveli i çmimeve dhe c) nga niveli i normës së interesit.

12. Kërkesa për para
2. Motivi tjetër buron nga funksioni i parasë si ruajtëse e vlerës. Individët një pjesë të pasurisë së tyre e ruajnë në formën e parasë sepse paraja për ta shërben si mjet kursimi.

13. Teoria e Portofolit
Sipas kësaj teorie individët nga njera anë dëshirojnë që pasurinë e tyre ta ruajnë në formën që u sjell të ardhura sa më të mëdha, por nga ana tjetër, ata nuk dëshirojnë që të bëjnë investime me shkallë të lartë risku.
Risku më i vogël është paraja që zakonisht është më e qendrueshme për dallim nga aksionet ……

14. Kërkesa transaksionale dhe shpekulative për para
Kërkesa transaksionale paraqet nevojën për para të subjekteve të ndryshëm në shoqërinë e caktuar pasi që kanë nevojë për të kryer ndonjë transaksion.
Kërkesa shpekulative paraqitet me nevojën e individit për para me qëllim të kursimit

15. Institucionet finansiare
Institucionet finansiare bëjnë transferin e parasë nga huadhënësi tek huamarrësi.
Institucionet finansiare janë ndërmjetësues që grumbullojnë paranë nga ata që e kanë dhe të njejtat i transferojnë tek ato subjekte që kanë nevojë për para, por të njejtën nuk e disponojnë.

16. Krijimi i depozitave
Multiplikatori i ofertës së parasë paraqet raportin në mes depozitave të reja dhe rritjes së rezervave
Km=(1/norma e rezervave të obligueshme)
Paraja tërsisht e krijuar është e barabartë me Km e shumëzuar me depozitin fillestar

17. Krijimi i depozitave 1/(r +c)
Çka ndodhë nëse e tërë paraja nuk plasohet nëpër banka?
Multiplikatori i ofertës së parasë ( multiplikatori i parasë) llogaritet si:
1/(r +c)
r = % e depozitave që banka i mban në rezerva (mund të jenë rezerva të rregullta + teprica e rezervave)
c = raporti në mes pjesëve të parasë që individët e kanë të gatshëm dhe atij që e kanë nëpër banka

18. Rëndësia e politikës monetare
Politikqa monetare është puna më e rëndësishme e Bankës Qendrore të çdo shteti dhe paraqet një nga politikat më të shpeshta makroekonomike që përdoret
Banka Qendrore krojonë dhe zbatonë politikën monetare

19. Qëllimet përfundimtare
Politika monetare
Instrumentet
Operacionet në tregun e hapur
Rezervat e obligueshme
Norma diskonte
Qëllimet operative
Përbërja e rezervave
Qëllimet indirekte
Çmimet e letrave me vlerë
Norma e kamatës
Depozitat në banka
Besimi i popullsisë
Qëllimet përfundimtare
Çmimet stabile
Zhvillimi stabil
Papunësia e ulët
Normat e ulëta të kamatave

20. Politika restriktive monetare
GDP reale
Niveli i çmimeve
SAS P0 P1
AD0
AD1 Y1 Y0

21. Politika ekspanzive monetare
GDP reale
Niveli i çmimeve
SAS P1 P0
AD1
AD0 Y1 Y0

22. Paga, renta, kama, profiti
Politika monetare
Konsumi
Consumptio
Amvisërit
shtetëror
Politika fiskale
Firmat
Eksporti
Importi
personal
Politika monetare
Sektori finansiar
Huat e qeverisë
Tatimet
Kursimi
Investimet
Paga, renta, kama, profiti

23. Problemet në udhëheqjen e politikës monetare
Pesë problemet e politikës monetare:
Të dihet që të zbatohet kjo politikë.
Të kuptohet veprimi i këtij instrumenti.
Lëvizjet në veprimin e politikës monetare.
Problemi i likuiditetit
Presionet politike
Konflikti i qëllimeve indirekte.

24. European System of Central Banks

25. Base money (ëe simplify: only cash)
Balance sheet of a central bank
Assets
Liabilities
Gold
Base money (ëe simplify: only cash)
Forex
Securities

26. Official reserves (excluding gold) 2001
Japan and China have accumulated the largest reserves in the ëorld
The Euro-area folloës third

27. Schematic central bank balance
Assets
Liabilities
Gold and SDR
Bank notes
Forex
Bank lending
Securities
Bank reserves

28. Banka Qendrore dhe Politika Monetare
Hartimi dhe zbatimi i politikave monetare
Instrumentet e politikës monetare, tregu monetar dhe qëllimet përfundimtare
Çdo sistem bankar ka 2 nivele:
Banka Qendrore
Bankat tregtare, kursimit, komerciale..

29. Banka Qendrore dhe Politika Monetare
BQ ka të drejtën e emitimit të parasë
BQ shërben si bankë e bankave të nivelit të dytë
BQ shërben edhe si bankë e Qeverisë
BQ rregullonë ofertën monetare
BQ ndërhyn dhe rregullon tregjet monetare

30. Pavarësia e BQ Shkalla e pavarësisë së BQ
Pavarësia nuk është absolute por ajo është relative,
Modeli Gjerman dhe ai amerikan

31. Objektivat, qëllimet dhe instrumentet e politikës monetare
Arritja e disa qëllimeve përfundimtare
BQ përdor instrumente të ndryshme: operacionet në tregun e hapur, norma e skontos, rezervat e detyrueshme etj.
Instrumentet e pol. Monetare:
Instrumentet direkte (shtetet në zhvillim)
Instrumentet indirekte

32. Instrumentet indirekte
Operacionet në tregun e hapur (blerja e letrave shtetërore me vlerë, bono thesari, obligacione) qëllimi është që të rritet ose zvogëlohet rezervat e bankave të nivelit të dytë.
Rifinancimi, kreditimi i bankave të nivelit të dytë

33. Instrumentet indirekte
Rezervat e detyrueshme, rritja ose zvogëlimi i rezervave të detyrueshme,
Pse ndërmirren këto veprime
Multiplikatori i ofertës agregate

34. Instrumentet direkte I përdorin shtetet në zhvillim
Kontrolli i kredisë, që automatikisht ndikonë në ofertën monetare, konsiderohet si ndërhyerje e BQ
Kontrolli i normës së interesit, shtrengimi i BQ