1. Sherbimet e fileve dhe printimit
Module 6

2. Objectives/Objektiva
koncepte
Objective Domain Description
Hyrje ne drivet e ndara NTFS dhe dosjet
I hedhim nje sy printerave
Aktivizimi I auditimit
Te kuptojme sherbimet file dhe sherbimet e printimit
This should also be a review for the

3. Types of NTFS Permissions/Llojet e lejeve NTFS
Ka 2 lloje lejesh qe perdoren ne NTFS:
Leje eksplicite: leje te dhena direkt per nje file apo folder
Leje te trasheguara: Leje qe jane dhene per nje folder (objekt print apo kontenier) qe I kalojne nje objekti femije (nenfoldera apo file brenda nje folderi prind)
Pervec se shperndahen/caktohen lejet, gjithashtu edhe mund te shperndahen leje “Ndalimi”
The Deny permission always overrides other permissions that have been granted, including when a user or group has been given Full control.

4. File and Folder Owners/Zoteruesit e fileve dhe folderave
Zoteruesi I nje objekti kontrollon sesi caktohen lejet per nje objekt dhe kujt I jepen keto leje.
Nese per ndonje arsye juve ju eshte refuzuar aksesi ne nje file apo ne nje folder, ju duhet ti beni reset lejeve duke mare persiper zoterimin e nje file apo nje folderi dhe me pas te modifikoni lejet.
Te gjithe administratoret ne menyre automatike kane te vlefshme opsionin per te mare ne pronesi te gjithe objektet NTFS.

5. Using Groups with NTFS Permissions/Perdorirmi I grupeve per lejet NTFS
Per te thjeshtuar administrimin, ju mund ti ofroni lejet duke perdorur grupet.
Duke ofruar lejet NTFS tek nje grup, ju jeni duke I ofruar keto leje tek nje ose me shume persona ne menyre simultane, duke ulur numrin e entrive ne listen e aksesit (ACL), sikurse edhe sforcimin e nevojshem te kerkuar per te realizuar qe njerezit te kene akses ne file dhe foldera te caktuar.

6. NTFS Permissions/Lejet NTFS
Lejet NTFS ju lejojne te kontrolloni se cilet perdorues apo grupe mund te kene akses ne Filet dhe folderat ne volumet NTFS.
Avantazhi I lejeve NTFS eshte se ato prekin perdoruesit lokal po ashtu edhe perdoruesit ne rrjet.

7. Effective Permissions/Lejet efektive
Meqe perdoruesit mund te jene anetare ne grupe te ndryshme, eshte e mundur per ta qe te kene leje te vecanta ose te ndryshme te lejeve ekplicite per nje file apo folder te caktuar
Kur kjo ndodh, lejet kombinohen per te formuar lejet efektive, te cilet jane lejet aktuale kur logohemi dhe aksesojme nje file ose nje folder.
Keto konsistojne ne leje ekplicite plus ndonje leje e trasheguar.

8. Copying and Moving Files/Kopjimi dhe zhvendosja e fileve
Kur kopjojme dhe zhvendosim file, mund te ndoshe nje nga tre skenaret e meposhtme:
Nese nje file apo nje folder kopjohet, folderi I ri ose file I ri do te kerkojne ne menyre automatike lejet per kete drive ose folderin se ku po kopjohet.
Nese nje folder apo file po zhvendoset ne te njetjin volum, folderi apo file do te mbaje te njejtat leje qe jane caktuar tashme.
Nese nje folder apo file zhvendoset nga nje volum tek nje tjeter, folderi apo file do te mare automatikisht lejet e drivet se ku po zhvendoset.

9. Encryption/Enkriptimi
Enkriptimi eshte procesi I konvertimit te te dhenave ne nje format qe nuk mund te lexohet nga perdorues te tjere.
Pasi perdoruesi ka enkriptuar nje file, automatikisht mbetet I enkriptuar kur ruhet ne disk.
Dekriptimi eshte procesi I konvertimit te te dhenave nga nje format I enkriptuar ne variantin e tij origjinal.
Nderkohe qe nje perdorues ka dekriptuar nje file, file mbetet e I dekriptuar kur ruhet ne disk.

10. Encrypting File System (EFS)/Enkriptimi I file sistemit
Enkriptimi I file systemit (EFS) eshte nje tekonologji e enkriptimit te fileve e perdorur per te ruajtur filet e enkriptuara ne volumet e file sistemit NTFS.
Filet e enkriptuara nuk mund te perdoren pervec rastit kur nje perdorues ka aksesuar celesat per te dekriptuar informacionin.
Pasi nje file eshte enkriptuar, ju nuk keni nevoje te dekriptoni ne menyre manuale filen perpara se ta perdorni ate.
Ne vend te kesaj, pasi ju keni enkriptuar filen apo folderin, ju mund te punoni me ate file apo folder njelloj si me cdo file apo folder.

11. Sharing Folders/Ndarja e folderave
Pjesa me e madhe e perdoruesve nuk do te logohen ne nje server direkt per te aksesuar filet e tyre me te dhena.
Ne vend te kesaj nje drive apo nje folder do te ndahet/share (I njohur si folder I ndare) dhe ata do te aksesojne te dhenat e fileve nepermjet rrjetit.
Per te ndihmuar ndaj aksesit te paautorizuar te driveve apo folderave, ju duhet te perdorni lejet e ndarjes se bashku me lejet NTFS (duke mare parasysh qe folderi I ndare eshte ne nje volum NTFS).
Kur nje perdoruesi I duhet te aksesoje nje ndarje ne rrjet ai/ajo do te aksesoje ate qe njihet si UNC, I cili eshte \\servername\sharename.

12. Share Permissions/Lejet e ndarjes
Lejet per share/ndarje jane te gatshme si me poshte:
Full control/kontroll I plote
Change/ndryshim
Read/Lexim
Meqe perdoruesit mund te jene anetare te grupeve te ndrsyhme, eshte e mundur per ata qe te kene bashkesi t endryshme te lejeve ekplicite per nje file apo folder te vecante.
Kur kjo ndodh, lejet kombinohen per te formuar lejet efektive, te cilat jane lejet aktuale kur logohen dhe aksesohet nje file apo njr folder.

13. Network Discovery and Browsing
Ne Windows Server 2003, juve ju duhen vetem dy sherbime per te ofruar dhe aksesuar foldera te ndare.
Sherbimi per Workstation ju lejon te aksesoni foldera dhe printera te ndare.
Sherbimi per server ju lejon te ofroni sherbimin per ndarje te fileve dhe folderave.
Duke filluar nga Windows Server 2008, juve ju duhet qe te aktivizoni sherbimet e rrjetit tek opasioni Advanced Sharing tek Network and Sharing Center.

14. Administrative Shares/Ndarjet administrative
Ndarja administrative eshte nje folder I ndare I perdorur zakonisht per qellime administrative dhe zakonisht eshte I ndare.
Qe nje folder apo drive te behet I fshehur, emri I ndarjes duhet te kete nje $ ne fund te tij.
Ne kerkim nje folder apo drive I fshehur nuk duket, juve ju duhet te perdorni nje emer UNC per ta gjetur, I cili perfhsin edhe emrin e ndjarjes (duke perfshire $).
Ne menyre te paracaktuar, te gjithe volumet ne hard drive kane ndarje automatike sipas emrti te tyre me shkronja (C$, D$, E$, and so on).
Edhe ndarje te tjera te fshehura mund te krijohen sipas nevojave per foldera te vecante.

15. Network Printing/Printimi ne rrjet
Shume perdorues mund te ndajne te njejtin printer.
Kjo eshte nje zgjidhje efektive me koston kur ju keni punonjes te shumte, por ne hapesira te ndryshme.
Si nje administrator, ju mund te instaloni 2 tipe printerash: lokal dhe ne rrjet.

16. Printing in Windows/Printimi ne Windows
Kue ju instaloni nje printer fizikisht, per te cilin Microsofti I referohet si pajisje printimi, fillimisht printeri duhet lidhur dhe me pas te ndizet.
Me pas ju duhet te krijoni nje printer logjik (Microsifti I referohet si printer), I cili do te odroje nje nderfaqe softuerike midis pajisjes dhe aplikacioneve te ndryshme.
Kur ju krijoni nje printer, ju ngarkoni nje driver printimi I cili vepron si nje perkthyes per Windowsin dhe programet qe egzekutohe ketu, keshtu qe nuk ju duhet te shqetesheni per secifikat e harduerit te printerit dhe gjuhes se printerit.

17. Installing Printers/Instalimi I printerave
Kur ju keni lejen e duhur per te shtuar nje printer lokal ose nje printer te ndare ne largesi, ju muns te perdorni Add Printer Wizard per te instaluar printerin.
Pasi nje printer eshte instaluar ai do te shfaqet ne folderin Devices and Printers, po ashtu edhe ne Device Manager.

18. Printer Pools/ pishina e printerave
Printerat e rrjetit perdoren zakonisht nga me shume sesa nje perdorues.
Nese ju keni nje volum te madh me pune per te printuar, printeri mund te bllokohet dhe perdoruesve ju duhet te presin qe dokumentat te printohen.
Ose mund te blini nje printer me te shpejte, ose mund te krijoni nje grup me printera te quajtur “pishine” me printera qe vepron si nje printer I vetem virtual me nje radhe te vetme printimi.
Pedoruesit printojne ne nje printer te vetem, dhe punet e printimit shperndahen pergjate printerave ne pishine.

19. Printer Properties/Vetite e printerave
Me pjesen me te madhe te printerave ju keni nje hapesire te gjere me opsione.
Edhe pse keto opsione variojne nga nje printer tek tjetri, ato mund te aksesohen shpejt dhe thjeshte duke klikuar me te djathten ne printer, ne folderin Devices and Printers duke perzgjedhur Printer Properties.

20. Printer Permissions/Lejet e printimit
Printerat konsiderohen si objekte
Ndaj ju mund te caktoni leje ne nje printer, ne menyre qe te specifikoni se kush mund te perdore nje printer, kush mund ta menaxhoje ate, dhe kush mund te menaxhoje punet e printimit.
Ne menyre te paracaktuar, lejet e printimit I caktohen te gjitheve ne grup.
Nese ju duhet te limitioni se kush mund te printoje ne printer, juve ju duhet te fshini grupin Everyone dhe te shtoni nje grup tjeter apo perdorues tjeter dhe ti caktoni lejen per te printuar tek perdoruesi apo grupi.
Rekomandohet perseri qe ju te perdorni grupet ne vend te perdoruesve.
Nejlloj si me lejet per file, ju edhe mund ti hiqni lejet per te printuar.

21. Print Spooler Folder/Folderi Print Spooler
Kur pajisja e printimit eshte e gatshme, spooleri gjen punen tjeter te printimit dhe e con ate tek pajisja e printimit.
Ne menyre te paracaktuar folderi spooler lokalizohet ne C:\Windows\System32\Spool\Printers.
Nese ju keni nje server qe perballon nje numer te madh punesh printimit, sigurohuni qe drive ku ndodhet folderi spool te kete hapesire te mjaftueshme disku.
On occasion, the print spooler may freeze or become unresponsive.
You can restart the print spooler by following these steps:
Open the Services console located in Administrative Tools.
Right-click Print Spooler, and select Restart.
You can also stop and start the service.

22. Internet Printing/Printimi ne Internet
Per te aktivizuar printimin ne Internet ne nje kompjuter qe egzekuton Windows Server 2008, juve ju duhet vetem qe te instaloni rolin e printimit si sherbim.
Per te instaluar klientin e Printimit ne Internet ne Windows Server 2008, kliko Add Features ne Server Manager, perzgjidhni kutine e selektimit per Internet Printing Client, dhe me pas klikoni OK.
Per te menaxhuar nje server nepermjet Web site te krijuar nga Printimi ne Internet hapni nje web browser ne linkun

23. Auditing/Auditimi Siguria mund te ndahet ne tre fusha.
Autentifikimi perdoret per te treguar identitetin e nje perdoruesi.
Autorizimi I jep akses perdoruesit, I cili eshte autentifikuar.
Per te plotesuar pamjen e sigurise, juve ju duhet te aktiviozoni auditimin keshtu qe ju mund te keni nje rekord te perrdoruesve, te cilet jane loguar per ate se cfare perdoruesit kane aksesuar.

24. Auditing NTFS Files and Folders/Te auditojme Filet dhe Folderat NTFS
Per te audituar filet dhe folderat NTFS dhe printerat ka nje proces me dy hapa:
Fillimish ju duhet te aktivizoni “Object Access” duke perdorur Group Policy/Politikat e grupit.
Pastaj ju duhet te specifikoni se cilet objekte deshironi te auditoni.

25. Auditing