1. Aspekte Ekonomike
Perdoren teknika ekonomike
Psh. Metoda e re e Kodimit MKre eshte 10% me e shpejte sesa metoda qe perdoret aktualisht MKvjeter . A duhet perdorur MKre menjehere?

2. Pergjigja e nje arsyetimi te thjeshte ->> Sigurisht!
Pergjigja e Software Engineering
>> Konsidero efektin e MKre mbi Mirembajtjen!

3. Mirembajtja eshte shume e rendesishme;
eshte nje aspekt kryesor ne inxhinerine e software qe bazohet ne
- teknika,
mjete dhe
praktika,
te cilat cojne ne ulje te shpenzimit te pergjithshem.

4. Kostoja relative e perafert e fazave te nje cikli-jetesor software
Mirembajtja 67%
Kostoja relative e perafert e fazave te nje cikli-jetesor software

5. Zhvillimi I Software
Koncepti I Ciklit-jetesor (Software Lifecycle)
Perfshin menyren sesi prodhohet software, duke permbledhur
Modelin e lifecycle (ciklit-jetesor)
Individet
Mjete CASE te perdorura

6. Roli evolues i Software
Software eshte produkti, si dhe mjeti per te shperndare nje produkt apo sherbim
Produkti me i rendesishem i kohes eshte : informacioni
Avancimet ne performancen e hardware rezulton ne rritje te kompleksitetit te aplikimeve software

7. Sfida te Zhvillimit te Software
• Kompleksiteti
- Sistemet e Software jane te hapura per fushat e aplikimeve te reja
- Sistemet e Software mbeshtesin punet me kompleksitet ne rritje
- Kerkesat qe lidhen me funksionalitetin dhe eficencen jane ne rritje te vazhdueshme

8. • Cilesia
- Software eshte I hapur per fushat e zbatimit te problemeve kritika nga siguria - Mosfunksionim i Software shkakton humbje ekonomike - Perdorimi (usebility) eshte nje kriter shume I rendesishem - Perdoruesit presin nje cilesi specifike e cila percatohet nga kritere te ndryshueshme.

9. • Produktiviteti
- Kerkese ne rritje per sisteme te reja
- Rritje e produktivitetit dhe madhesise se stafit nuk mund ta uli disnivelin ndermjet kerkeses dhe furnizimit
- Software standart behen gjithmone e me shume te rendesishem, por ato nuk mund te pershtaten per cdo kerkese specifike

10. • Mirembajtja
- Jetegjatesia e larte e sistemeve te software (shpesh here 20 vjet dhe me shume)
- Software duhet te pershtatet vazhdimisht me kerkesat e reja dhe te ndryshueshme
- Sistemet e Software te se sotmes jane sistemet trasheguese te se nesermes!

11. Kostot e Sistemit

12. Gjate 1980-s, mirembajtja e software perbente 60 perqind
te buxhetit per software te nje sistemi informatizimi per nje organizate.
of the software budget for an information system
Vlera e matur per 1990-n ishte 80%.

13. Programimi kundrejt Inxhinierise se Software
Projekt I vogel Ju
Nderton cfare do
Nje produkt
Pak ndryshime te njepasnjeshme
Jete-shkurter
I lire
Pasoja te vogla
Projekt I madh
Ekip
Nderton cfare te tjeret duan
Familje produktesh
Shume ndryshime paralele
Jete-gjate
I kushtueshem
Pasoja te medha

14. Ndryshime nga Programimi
• Software Engineering perfshin
– percaktimin e asaj qe nderton
– organizimin e ekipeve per te ndertuar sisteme ne bashkepunim
– analize dhe testim
– inxhineri te sistemeve pergjate Ciklit-jetesor (lifecycle)
– Arkitekture te software
Zhvillimi i Software nuk eshte thjesht programim!

15. Tregu Boteror
i Software

16. Software si % e prodhimit te pergjithshem
1964

17. Software si % e prodhimit te pergjithshem
1998

19. Pse ka rendesi Software Engineering
Kontributi I Software ne ekonomine e SHBA (shifra te 1996-s)
- Mbivlere e madhe exportuese ne tregeti:
$24B software exportuar, $4B importuar
 $20B mbivlere

20. - mjete te prodhuara/fabrikuara: 200-265  -65
Krahasim
- Agrikulture:  Aerospace: 11-3  8 - Kimikate:  7 - Mjete/makineri (vehicles):  -22
- mjete te prodhuara/fabrikuara:  -65
(nga “Software Conspiracy”, Mark Minasi, McGraw Hill, 2000)

21. kloc = mijera rreshta kod
Cilesia e Software
Njesi matjeje: bugs/kloc (Lines Of Code)
- te matura pas perfundimit
- mesatarja ne industri eshte perafersisht 10
- cilesi e larte : 1 ose me pak
kloc = mijera rreshta kod

22. Shembull. sistemi Praxis CDIS (1993)
Sistemi I kontrollit te trafikut ajror ne UK per hapesiren e terminalit te aeroportit
- eshte perdorur gjuhe specifikimi precize, shume e ngjashme me modelet qe ne do te studiojme
- asnje rritje ne koston neto - ritme gabimesh (bugs) shume te zvogeluara: rreth defekte/kloc - madje ofruan dhe siguri per klientin!

23. Sigurisht, cilesia nuk lidhet vetem me gabimet (bugs).
Ju mund te testoni software dhe te eleminoni pjesen me te madhe te gabimeve qe e bejne ate te mos funksionoje (crash), por te perfundoni me nje program qe eshte I pamundur te perdoret, dhe deshton pjesen me te madhe te kohes per te bere ate qe pritet.

24. Per te adresuar kete problem,
ju duhet te ndertoni dhe kerkoni cilesine qe nga fillimi, psh te verifikohen specifikimet e kerkesave, te zbatohen teknika
rigoroze testimi etj.

25. 10 Arsyet Kryesore pse Projektet e Software deshtojne
- Kerkesa te paplotesuara
- Mungese e perfshirjes se perdoruesit
- Mungese burimesh
- Prentendime JoRealiste
- Mungese mbeshtetjeje zbatuese

26. - Ndryshimi I kerkesave dhe specifikimeve
- Mungesa e planifikimit
- Software per te cilin nuk ka me nevoje
- Mungese menaxhimi ne Teknologjine Informative (IT)
- Moslexueshmeria/gabimet e Teknologjive

27. Problemi i gabuar u adresua
Lloji I Deshtimit
Arsyeja
Komente
Probleme Cilesie
Problemi i gabuar u adresua
Sistemi kishte konflikte me strategjine e biznesit
Ndikime me te gjera u neglizhuan
Kultura e organizates mund te jete neglizhuar
Zhvillimi u be jo korrekt
Ekipi nuk ka aftesi te mira, apo ka burime te pamjaftueshme
Projekti u ndermorr per arsye te gabuara
Deshtim Teknologjie ose shtytje politike

28. Projekti u ndermorr per arsye te gabuara
Lloji I Deshtimit
Arsyeja
Komente
Projekti u ndermorr per arsye te gabuara
Deshtim Teknologjie ose shtytje politike
Probleme Produktiviteti
Perdoruesit ndryshuan mendje
Gjera te jashtme ndryshuan mjedisin
Legjislacion i ri
Zbatimi nuk ishte I mire
Nuk mund te dihet derisa projekti te nise
Kontroll I varfer I projektit
Menaxher projekti pa pervoje

29. Qellimi i Inxhinierimit te Software
Specifikime dhe Aspekte Modelimi(Design)
Specialiset e Software jane njerez,dhe njerezit mund te gabojne.
Fakti qe shume gabime behen heret ne software lifecycle (ciklin-jetesor) duhen theksuar aspekte te rendesishme dhe teknika qe lidhen me specifikime dhe modelime(designs) me te mira.

30. Aspekte te programimit ne Ekip
Me shume software jane zhvilluar dhe mirembajtur nga nje ekip inxhinieresh per software
Qellimi(Scope) i inxhinierimit te software duhet te perfshije teknika per te siguruar qe ekipet jane te organizuar dhe menaxhuar saktesisht.
Per shembull, programimi ne ekip con ne (probleme nderfaqeje) interface problems mes komponenteve te kodit, dhe probleme komunikimi mes anetareve te ekipit.

31. -1970s-1980s: Paradigmi i Strukturimit
Teknika te shumta jane sugjeruar per te ndihmuar zgjidhjen e krizes se software.
-1970s-1980s: Paradigmi i Strukturimit
Dizenjim dhe Analize Sistemesh i Strukturuar, Programim i Strukturuar
Coi ne permiresime te medha per industrine e software.

32. Por I mire vetem per programe te vogla ( 5,000-50,000 lines of codes (LOC))
Jo i pershtatshem per programe te medha te sotme (500,000-5,000,000 LOC)
Jo i mire per aspektet e mirembajtjes se software

33. 1990s-sot: Paradigmi i Objekt-Orientuar (Object-Oriented Paradigm)
Nje objekt eshte nje komponent software i unifikuar qe inkorporon te dhenat dhe veprimet qe operojne me keto te dhena (data+operation)
Fshehje Informacioni and inkapsulim (encapsulation) - mbrojtje
Lejon zhvillimin e komponenteve te riperdorshem (reusable components)
Dekompozim

34. Dekompozim Objekt-Orientuar (Object-oriented decomposition)
Sistemi dekompozohet ne klasa (“objekte”)
Cdo klase eshte nje abstragim (abstracion) kryesor ne fushen e aplikimit
Klasat mund te dekompozohen ne klasa me te vogla

35. Produkti Projekti Njerezit Procesi Fusha e Aplikimit
template
pjesemarrja
rezultati
kliente
perdorues
inxhiniere software .
modele
kod
manuale
Bashkesi aktivitetesh
(“workflows”)
Procesi
Kerkesa
perdoruesi
Fusha e
Aplikimit
Permbledhje e Zhvillimit te Software

36. Software Development
Flow Diagram
Gathering
and
Analysis
Software
Modeling

37. Inxhinierimi i Software perfshin …
Aplikim te teknikave per menaxhim projekti
Perkujdesje ndaj organizimit ne ekip
Zhvillim i bazuar-ne-kerkesa
Perdorim Sistematik I metodave, teknikave dhe mjeteve
Perdorim i drejtimit modular per ndertim sistemesh – faza

38. Inxhinierimi i Software perfshin …
Berje testimi formal, te plote te moduleve dhe sistemit
Kalim me detajne ne fazen e quality assurance (sigurim cilesie)
Precizion dhe qartesi ne dokumentim
Perdorim njohurie, arkitekture dhe komponentesh

39. Software Engineering Involves …
Shume dokumentim
dhe pak kodim

41. Pyetje?