1. AECOM International Development
REPOWER – KOSOVO
AECOM International Development
Sistemit elektroenergjetik i Kosovës – sfidat dhe mundësitë
Faruk Serdarević – Udhëheqës i Projektit
Celia Whitaker – Zv.udhëheqës i Projektit
Prishtinë, 1 mars, 2016
Faruk Serdarevic - Chief of Party
Ceia Whitaker Deputy Chief of Party

2. Struktura e tregut tё energjisё elektrike nё Kosovё

3. PËRMIRËSIMI I SIGURISË SË FURNIZIMIT
Siguria e furnizimit është përmirësuar dukshëm
por jo qëndrueshëm !
Projektet kryesore të Kosovës në 2016:
Transaksioni i termocentralit Kosova e Re
Riparimi i TC Kosova B dhe
Tregu i përbashkët i energjisë elektrike mes Shqipërise dhe Kosovës

4. ÇËSHTJET KRYESORE NË SEKTORIN E ENERGJISË NË 2016
Termocentrali Kosova e Re
Marrëveshja kryesore është nënshkruar; mbyllja financiare 2016
Tregu për shitblerje
Konkurrenca në treg– mundësitë për investime të reja
Tregu i përbashkët i energjisë elektrike me Shqipërinë – e rëndësishme për eksportim të ngarkesës bazë të tepërt dhe për importim të rezervës, për të përfituar të dy vendet.
Linja 400 kV me Shqipёrinё gati e pёrfunduar– largimi i barrierës kryesore fizike.
Linja e propozuar HVDC për Itali do të mundësojë treg shtesë.

5. ÇËSHTJET KRYESORE NË SEKTORIN E ENERGJISË NË 2016
TC Kosova B
Zhvillimi i projektit për rehabilitim; zgjatja e jetës për shumë vite, përputhshmëria mjedisore me standardet aktuale mjedisore
TC Kosova A
Mbajtja në operim derisa të rehabilitohet Kosova B për të reduktuar importin
Shthurja e KEK-ut
Ndarja e minierave të KEK-ut prej aktivieteve tjera të KEK-ut

6. ÇËSHTJET KRYESORE NË SEKTORIN E ENERGJISË NË 2016
Burimet e ripërtëritshme të energjisë
Lehtësimi i proceseve administrative dhe përshpejtimi i investimeve në BRE (krijimi i One Stop Shop)
Largimi i barrierave në tregun me pakicë
Ribalancimi i tarifave
Vendosja e Rregullave për nderrim te furnizuesve
Identifikimi dhe eliminimi i barrierave të mbetura administrative apo strukturale
Mjedisi
Sigurimi dhe ngritja e përputhshmërisë mjedisore

7. ÇËSHTJET KRYESORE NË SEKTORIN E ENERGJISË NË 2016
Furnizuesit e rinj
Marrëveshja për energji– Komunat në veri - dështimi për të kërkuar licencë nuk duhet të bllokojë aplikacionin për anëtarësim në ENTSO-E
Aftësia për kryerje të pagesave
Përmirësimi i mbrojtjes së konsumatorëve për të mbuluar konsumatorët me nevoja sociale
Implementimi i pakos së tretë
Përpjekje e madhe nga shumë institucione për implementim të saj

8. Sfidat por edhe mundësitë

9. Lidhjet dhe varësitë

10. VEPRIMET E NEVOJSHME
Pjesëmarrësit e sektorit energjetik duhet të punojnë së bashku aktivisht, në bashkëpunim dhe në koordinim për të arritur caqet esenciale nëse viti 2016 duhet të jetë pikë kthese
Kosova do të ketë nevojë për mbështetje nga partnerët ndërkombëtarë për t’ia mundësuar arritjen e sigurisë së energjisë, stabilitetit civil dhe rritjen ekonomike
BE duhet ta pranojë sigurinë si imperative dhe t’i japë Kosovës kohë ta përmbushë këtë

11. VEPRIMET E NEVOJSHME
Kosova është e përkushtuar për projekte të energjisë së pastër - Partnerët ndërkombëtarë dhe OJQ-të duhet të jenë realist rreth varësisë së Kosovës në linjit dhe të pranojnë se Kosova ka një detyrë të pashmangshme në mbrojtjen e mirëqenies së qytetarëve të vet dhe mbajtja e dritave ndezur është pjesë e kësaj detyre.
Sektori i biznesit në Kosovë duhet të pranojë mundësitë që do të ofrohen nga tregu i energjisë elektrike bashkë me rritjen e mëtutjeshme të tregut të energjisë nga burimet e ripërtëritshme

12. Objektivat zhvillimore te USAID-it në Kosovë
USAID/Kosovë Strategjia për bashkëpunim në zhvillimine vendit:
Investimi i rritur dhe punësimi në sektorin privat
Rezultati i ndërmjetëm:
Përmirësim në menaxhimin e burimeve natyrore në fushat kryesore
REPOWER - KOSOVË
Objektivi 2:
Përmirësimin e mjedisit për të mudësuar investime private në sektorin energjetik
Shthurja e sektort energjetik
Strategjitë e financimit
Objektivi 1:
Nxitja e energjisë së pastër
Ligjore dhe politike
Rregullim dhe prioritizimi i projekteve
Bashkimi i tregut

13. Projekti REPOWER-KOSOVË
Implementues: AECOM International Development
Kohëzgjatja: vite(1 Tetor 2014 – 30 Shtator 2019)
Vlera e Kontratës: 12 mil.$
Përfituesit kryesorë:
Zyra e Rregullatorit për Energi (ZRrE)
Ministria e Zhvillimit Ekonomik (MZHE)
Operator sistemi, transmisioni dhe tregu(KOSTT)
Korporata Energjetike e Kosovës (KEK)
REPOWER - KOSOVO
ERO

14. PROCESI I INTEGRIMIT KOSOVË - BE

15. OBLIGIMET LIGJORE DHE NGA TRAKTATI PËR KOSOVËN
Me 21 tetor 2005, Kosova ka nënshkruar Traktakin e Athinës që themelon Komunitetin e Energjisë për të
Krijuar një kornizë stabile rregullatore dhe të tregut në gjendje për të tërhequr investime
Për të krijuar një hapësirë rregullatore për treg
Rritur sigurinë e furnizimit përmes investimit dhe interkoneksionit
Përmirësuar gjendjen mjedisore përmes shfrytëzimit efiçient të energjisë elektrike dhe shfrytëzimit të energjisë nga burimet e ripërtëritshme
Zhvilluar konkurrencën e tregut

16. OBLIGIMET LIGJORE DHE NGA TRAKTATI PËR KOSOVËN
Kjo i jep jehonë karakterit themelor të vet BE-së e që është krijimi i “një zone pa kufij të brendshëm në të cilën është e garantuar lëvizja e lirë e mallrave, personave, shërbimeve dhe kapitalit …” (Neni TFEU)
Kosova ka punuar për ta përafruar procesin e fundit të rregullave nga Komuniteti për Energji me legjislacionin vendor.
Disa obligime kërkojnë implementim gradual për të larguar barrierat drejt implementimit të vërtetë
Implementimi de facto jo vetëm de jure

17. 11 VITE NË KOMUNITET – ARRITJET DERI TANI
ZRrE është themeluar në vitin 2005; ka telashe me nivel të ulët të financimit dhe numër të vogël të stafit por Ligji mbi Buxhetin i vitit 2015 konfirmoi kërkesën për financim të plotë të kësaj zyre
KOSTT është shthurur plotësisht nga KEK-u në vitin 2006; është i pavarur në aspektin financiar, të menaxhimit dhe atë ligjor nga gjenerimi dhe furnizimi.
3. Në vitin 2012, ZRrE vendosi kontrollin shumëvjeçar të çmimit për sektorin, i pari në rajon

18. 11 VITE NË KOMUNITET – ARRITJET DERI TANI
KKDFE (KEDS) është shthurur plotësisht nga KEK në vitin 2013; në vitin 2015 funksionet e distribucionit dhe furnizimit u ndanë ligjërisht. Programi i përputhshnërisë është i aprovuar
Distribucioni dhe furnizimi janë privatizuar plotësisht
Qeveria synon të shthurë tutje aktivitetet e mbetura të KEK-ut për të ndarë minierat nga gjenerimi – nuk ka obligim por kjo ka ndikim pozitiv në qëllimet e Traktatit
Projektet e reja gjeneruese do të reduktojnë koncentrimin e tregut dhe aksionet e shtetit

19. OBLIGIMET LIGJORE: ÇËSHTJET AKTUALE
Parimi i lëvizjes së lirë – por në praktikë Kosova është e kufizuar
Kosova është e përkushtuar për liberalizim të vërtetë të tregut – por implementimi mund të marrë kohë
Siguria e furnizimit – themel i tregut të brendshëm evropian: ‘kohezioni social dhe territorial’
2017: Obligimi ligjor për mos tejkalim të limiteve mjedisore – por duhet të kuptohet rëndësia e madhe e sigurisë së furnizimit

20. MBËSHTETJA NGA REPOWER RRETH OBLIGIMEVE QË DALIN NGA TRAKTATI
REPOWER-KOSOVË do të mbështesë MZHE-në dhe institucionet tjera të sektorit gjatë periudhës përveç tjerash edhe duke:
Asistuar MZHE-në në zhvillimin e legjislacionit sekondar për të transpozuar plotësisht PTLE
Ndihmë në veprimet e projektimit dhe planifkimit të nevojshëm për të implementuar PTLE
Mbështetje për MZHE, ZRrE dhe institucione tjera në eliminimin e barrierave administrave për zhvillim të BRE-ve

21. Falemnderit për vemendjen tuaj!