1. PROGRAMI DHE PROGRAMIMI KUPTIMET BAZIKE
Programimi, përmbajtjet programore ndahen në:
Sistemore
Aplikative
Gjuhët programore ndahen në:
gjuha e makinës
asembler
Gjuhët programore të nivelit të lartë
Programet përkthyese
Kompilatorët
Interpretatorët
Programet, instrukcionet
-- P R O G R A M I M I --

2. Për zgjidhjen e një problemit me ndihmën e kompjuterit duhet ndarë në:
PROGRAMIMI – Çka është?
Programimi është një veprim i paramenduar ku problemet e ndryshme të mund ti zgjidhim me ndihmën e kompjuterit.
Me këtë nënkutojmë dhënjen e instrukcioneve të caktuara kompjuterit që të kryen operacione aritmetike dhe logjike.
Për zgjidhjen e një problemit me ndihmën e kompjuterit duhet ndarë në:
- Definimin e problemit
- Zgjedhjen e problemit dhe
- Korigjimin e drejtshmënin e programit.
-- P R O G R A M I M I --

3. Është aparat që mund të programohet ku bazohet në dy parime:
KOMPJUTERI
KOMPJUTER:
Është aparat që mund të programohet ku bazohet në dy parime:
- Definim i mirë i instrukcioneve të dhëna, përgjigjet me sjellje të mirë të kompjuterit;
Mundet ta ekzekuton listën e instrukcioneve paraprake (programin).
-- P R O G R A M I M I --

4. PËRMBAJTJA PROGRAMORE (software)
Përmbajtja programore (software) është termin për gjitha programet që kompjuteri mund me i ekzekutuar si dhe të dhënat që me ndihmën e këtyre programeve, ekzekutojnë operacione të ndryshme.
Përmbajtja teknike (hardware) mund me shum precizitet të aktivizohen me ndihmën e programeve, që nga kjo rrjedh se duhet pasur lidhshmëri të madhe ndërmjet përmbajtjes teknike dhe asaj programore.
Përmbajtja programore ndahet në dy grupe fillestare:
Përmbajtja programore sistemore (System software) dhe
Përmbajtja programore aplikative (Application software).
-- P R O G R A M I M I --

5. Përmbajten programore sistemore, prodhuesi i paisjeve kompjuterike i dërgon shfrytëzuesit së bashku me harduerin, sepse u janë përshtatur konfiguracionit të kompjuterit të prodhuar (njesive hyrse dhe dalëse si dhe njesive tjera.
Përmbajtjen programore aplikative zhvillon shfrytëzuesi sipas nevojave dhe detyrave që i vepron me ndihmën e kompjuterit dhe prej nga edhe është dakorduar të blen paisje kompjuterike.
-- P R O G R A M I M I --

6. Përmbajtja programore sistemore
Përmbajtja programore sistemore përfshin:
Sistemet operative (Windows, Linux,…)
Gjuhët programore dhe
Programet ndihmëse .
-- P R O G R A M I M I --

7. Gjuhët programore (Programming languages)
Gjuhën që e njeh kompjuteri për njeriun është i huaj. Prandaj duhet të krijohet një mehanizëm ndërjetësues që do të jetë urë kaluese mes gjuhës së njeriut dhe gjuhës së kompjuterit, dmth një përkthyes.
Më shpesh ky mehanizëm përkthen prej gjuhës së njeriut në gjuhën e kompjuterit.
Gjuha e kompjuterit në dallim nga gjuha e njeriut është se kompjuteri shfrytëzon sistemin binar të punës (greqisht: BI-dy) që don të thot se njeh vetëm “0” dhe “1”.
Mekanizmi ndërmjetësues ose mehanizmi që këthen gjuhën e njeriut në gjuhën e kompjuterit mund të jenë:
Përkthyes kompilator, dhe
Përkthyes interpretator
-- P R O G R A M I M I --

8. Përkthyes kompilator janë të kategorizuar në:
Gjuhët programore
Përkthyes kompilator janë të kategorizuar në:
Gjuhët programore të nivelit të ulët
( low-level languages )
asemblere - asemblers
Gjuhët programore të nivelit të lartë
(high-level languages);
-- P R O G R A M I M I --

9. Gjuhët programore - prej gjuhës së makinës gjer te gjuha programore e nivelit të lartë
-- P R O G R A M I M I --

10. Gjuha e makinës - Machine language
Gjuhë programore e nivelit më të ulët
Gjuhë programore e gjeneracionit të parë.
Gjuhë programore e paraqitur me sistemin numrave binar
Instrukcionet janë dhë me kodin binar – me kombinimin e numrave binar.
Gjuha e makinës është e vetmja gjuhë që e njeh kompjuteri. Prandaj për dhënjen e instrukcioneve zhfrytëzon vetëm numra binar, prandej për njeriun është e vështir për ta kuptuar dhe e vështirson punën me kompjuter.
Profesionistët kompjuterik në punën e tyre shfrytëzojnë gjuhën asembler ose gjuhët të nivelit të lartë.
Secila procesor ka gjuhën e vet të vetëm të makinës.
Punën me gjuhëhën programore të makinë kërkon ti njihni mirë strukturën e përmbajtjeve teknike të kompjuterit.
-- P R O G R A M I M I --

11. Asembleri është gjuhë programore e gjeneratës së dytë.
U paraqit viteve të ’50 të shekullit të kaluar.
Secili kod i makinës u zavendësua me simbole të ndryshme të alfabetit.psh.: me ADC
Asembleri është i të njejtës strukturë si dhe gjuha programore e makinës, por me dallim se i mundëson progamerëve ti emërton urdhëresat në vend të numrave binar.
Secila njesi e procesorit qëndror ka të vetmin asembler të vetën.
-- P R O G R A M I M I --

12. Gjuhët programore e nivelit të lartë – High Level Language
Gjuhët programore të nivelit të lartë nuk janë të lidhura për kompjuterin dhe mund të përdoren në vende të ndryshme.
Përparsia bazike e këtyre programeve është lehtësia e të kuptuarit: leximit, të shkruajturit dhe mirmbajtjes.
Urdhresat për njeriun të lehta dhe të kuptueshme.
Gjuhët programore të nivelit të lartë patjetër e kanë të shndërohen në gjuhën e makinës përmes kompilatorëve ose interpretatrëve.
-- P R O G R A M I M I --

13. Asembler
-- P R O G R A M I M I --

14. Përkthyesi - kompilatori ( Compiler )
Përkthyesi - kompilatori është program që si hyrje pranon kodin fillestar burimor (source code) të programit i shkruar në njërën prej gjuhëve të nivelit të lartë dhe kryen shndrimin në gjuhën programore të makinës.
Programi i shkruar në
kodin bazik
gjuhën e makinës
Compiler
Mesazhet për gabimet
në program
-- P R O G R A M I M I --

15. -- P R O G R A M I M I --

16. Gjuha programore e nivelit të lartë (High Level Language)
Library
Code
Source
Line 1
Line 2
Compiler
Object
Program
101101
High Level Language
Machine Code
-- P R O G R A M I M I --

17. Interpretori – Përkthyes interpretator
Interpretatori përkthen programin burimor në program me kod të makinës dhe në të njejtën kohë aktivizon programin për realizim.
Problemi u zgjidh me ndihmën e programeve të nivelit të lartë dhe aktivizimi kruhet më ngadal nga programet e tipit të kompilatorëve.
Source
Code
Line 1
Line 2
Interpreter
High Level Language
Output
-- P R O G R A M I M I --

18. -- P R O G R A M I M I --

19. GJUHËT PROGRAMORE - Programming Languages
BASIC – 1960
C ++ – 1980
COBOL –1960
Java –1995
Pascal –1967
-- P R O G R A M I M I --

20. Programi – Instruksioni (urdhëresa, udhëzime)
Program quajmë bashkësi të instrukcioneve që realizohen sipas një radhitjeje të caktuar dhe qëllimit të caktuarje.
Programi është si reçetë që përbëhet prej një liste të variablave (ndryshoreve) dhe listën e instrukcioneve (urdhëresave) që i tregon kompjuterit çka të bën me ndryshoret. Ndryshoret mund të jenë numra, shkronja ose fotografi.
Instruksionet (urdhëresa, udhëzime) përbëhen nga operacionet që duhet të realizohen në kompjuter, metodën e realizimit, vendin ku gjendet dhe vendin ku duhet ta përcjell si rezultat.
-- P R O G R A M I M I --

21. Shembull: Programi - Instruksioni
Programi është varg i instruksioneve të ndryshme të radhitur sipas një algoritmi.
Algoritëm quajmë zgjidhjen e një problemi hap-pas hapi
10 INPUT “Shëno një numër A”, A
20 INPUT “Shëno një numër B”, B
40 C = A + B
50 PRINT C
-- P R O G R A M I M I --

22. writeln (‘ENTER 1ST NUMBER: ‘); read (num1);
Programim në Pascal
Program calc;
Var
num1, num2, calc: real;
begin
writeln (‘ENTER 1ST NUMBER: ‘);
read (num1);
writeln (‘ENTER 2ND NUMBER: ‘);
read (num2);
calc := num1 + num2;
writeln ( num1, ‘ + ’, num2, ‘ = ‘, calc);
end.
-- P R O G R A M I M I --

23. Programim në gjuhën programore C++
#include <stdio.h>
main() {
float num1, num2, calc;
printf("Enter 1st No:");
scanf("%f",&num1);
printf("Enter 2nd No:");
scanf("%f",&num2);
calc = num1 + num2;
printf("%3.2f + %3.2f = %3.2f\n",num1,num2,calc); }
-- P R O G R A M I M I --

24. Programi në COBOL IDENTIFICATION DIVISION. PROGRAM-ID. ADDER.
DATA DIVISION.
WORKING-STORAGE SECTION.
01 calc PIC 9(3).
01 num1 PIC 9(3).
01 num2 PIC 9(3).
PROCEDURE DIVISION.
DISPLAY ERASE.
DISPLAY "ENTER 1ST NUMBER: " WITH NO ADVANCING.
ACCEPT num1.
DISPLAY "ENTER 2ND NUMBER: " WITH NO ADVANCING.
ACCEPT num2.
COMPUTE calc = num1 + num2.
DISPLAY num1, " + ", num2, " = ", calc.
STOP RUN.
-- P R O G R A M I M I --