1. Standardizacija u oblasti SOFTVERSKOG INŽENJERSTVA
Fakultet organizacionih nauka
Upravljanje razvojem IS
Prof. dr Dragana Bečejski-Vujaklija
Standardizacija u oblasti SOFTVERSKOG INŽENJERSTVA

2. Definicije standarda
Standard je potvrđen uzorak u odnosu na koji drugi predmeti mogu da budu mereni ili procenjeni
Standard je objavljen dokument koji sadrži tehničke specifikacije ili druge kriterijume neophodne da osiguraju da će materijal ili metoda dosledno da zadovolji potrebe za koje je predviđen
Danas, kada govorimo o standardima, razlikujemo standarde za:
proizvod (hardver, softver, procesne materijale i usluge)
procese
sisteme

3. Osnovni principi na kojima je izgrađena standardizacija
Dobrovoljnost u prihvatanju
Otvorenost
Participacija u donošenju standarda svih relevantnih strana (proizvođača, korisnika, države, naučno-istraživačkih institucija, ...)
Globalni pristup
Najbolja praksa

4. Pozicija standarda u organizaciji
Šta treba raditi?
Kako će se raditi?
Kako raditi u pojedinoj oblasti?
Kako raditi u konkretnoj organizaciji?

5. Ciljevi standardizacije u informacionim tehnologijama
definisanje zajedničkog okvira koji će omogućiti da svi koji su uključeni u proces razvoja, projektovanja i upravljanja softverom “govore istim jezikom“
obezbeđivanje osnove za komunikaciju između IS
obezbeđivanje preduslova za zajedničko učešće na projektima različitih strana
obezbeđivanje potrebnog okvira za razvoj i implementaciju softvera definisanog kvaliteta

6. Principi standardizacije u informacionim tehnologijama
Standard ne propisuje poseban model životnog ciklusa softvera ili metod za razvijanje softvera
Strane koje primenjuju standarde odgovorne su za izbor modela životnog ciklusa i za preslikavanje procesa, aktivnosti i zadataka iz standarda u izabrani model
Strane su takođe odgovorne za izbor i primenu metoda za razvoj softvera i za izvršavanje aktivnosti i zadataka koji odgovaraju softverskom projektu.

7. Kreatori IT standarda ISO/IEC radne grupe i nacionalna tela;
IEEE Committee on Standards of software and system engineering – S2ESC;
Državne agencije;
Industrijski konzorcijumi.

8. ISO Međunarodna organizacija za standardizaciju
Osnovana je 23. februara 1947.
Preko standarda
140 zemalja
2830 tehničkih tela
186 tehničkih komiteta
576 tehničkih potkomiteta
2057 radnih grupa
30000 stručnjaka
Zavod za standardizaciju (danas, Institut za standardizaciju Srbije) je član ISO-a od

9. Međunarodna organizacija za standardizaciju – ISO i Međunarodna elektrotenhička komisija - IEC konstituisale su združeni tehnički komitet JTC 1, sa zadatkom donošenje standarda iz oblasti informacionih tehnologija.

10. JTC1/SC7 Software engineering
Zadatak JTC1/SC 7 je standardizacija procesa, alata i tehnologija koje se primenjuju u inženjeringu softverskih proizvoda i sistema
Sistematizacija prakse softverskog inženjeringa u standarde
JTC1/SC 7 se fokusira na proces razvoja, a u interakciji je sa ostalim komitetima

11. U Srbiji: Komisija I1/07 ISS - Softverski i sistemski inženjering
Komisija prati rad tehničkog komiteta ISO JTC1/SC 07
Aktuelne aktivnosti Komisije za standarde:
Na preporuku Evropske komisije za standarde, umesto procesa nostifikacije (prevod, usaglašavanje, proglašavanje), sada Komisija preuzima standarde na engleskom jeziku (uz odabir standarda i prevod njihovih apstrakta) i proglašava ih.
Standardi koje donosi Institut za standardizaciju Srbije nose prefiks SRPS

12. Ključni standardi za oblast SE
ISO/IEC TR 19759:2005 – Vodič kroz osnove znanja softverskog inženjeringa (SWEBOK)
ISO/IEC faze životnog ciklusa softvera i standardi koji ga dopunjavaju
ISO/IEC TR – SPICE - vrednovanje sposobnosti softverskih organizacija
ISO 9001:2000/TickIT - praćenje upotrebljivosti softvera u procesu isporuke, nabavke, održavanja i razvoja
ISO 9126: Softverski inženjering – Kvalitet proizvoda
ISO/IEC Vrednovanje softverskog proizvoda
ISO/IEC – Upravljanje sigurnošću IS
ISO/IEC – Upravljanje IT uslugom

13. Vodič kroz osnove znanja softverskog inženjerstva
ISO/IEC TR 19759:2005 – SWEBOK
Vodič kroz osnove
znanja softverskog inženjerstva

14. ISO/IEC TR 19759:2005 – SWEBOK Vodič kroz osnove znanja softverskog inženjeringa
Svrha vodiča je da obezbedi konsenzusom potvrđenu karakterizaciju granica discipline softverskog inženjeringa.
Osnove znanja su podeljena na 10 oblasti:
Zahtevi softvera       
Dizajn softvera     
Konstrukcija softvera     
Testiranje softvera      
Održavanje softvera   
Menadžment konfiguracijom softvera    
Menadžment inženjeringom softvera  
Softver inženjering proces 
Alati i metode softver inženjeringa 
Kvalitet softvera     

15. ISO/IEC 12207 standard - životni ciklus sistema

16. ISO 12207 Procesi životnog ciklusa softvera
Predstavlja jedan od fundametalnih standarda softverskog inženjerstva.
Оpisuje arhitekturu životnog ciklusa softvera od koncepta do povlačenja
Primenjuje se za softverske proizvode i usluge prilikom nabavke, isporuke, razvoja, korišćenja i održavanja
Predstavlja prvi međunarodno prihvaćeni okvir za realizaciju softverskih projekata

17. Prikaz standarda 12207 – Procesi životnog ciklusa softvera
Ideja za donošenjem ovog standarda nastala je 1988.
Tokom 6 godina i preko utrošenih radnih sati, objavljen je avgusta Učestovali su predstavnici: Australije, Kanade, Danske, Finske, Francuske, Nemačke, Irske, Italije, Japana, Koreje, Holandije, Španije, Švedske, Velike Britanije i SAD-a.
Standard je god. doživeo veliku reviziju: sada se odnosi na sve procese životnog ciklusa informacionog SISTEMA, a ne samo softvera.

18. Procesi životnog ciklusa softvera - standard 12207/1995
12207 DOKUMENT
ORGANIZACIONI PROCESI
Upravljanje
Infrastruktura
Poboljšanje
Ljudski resursi
Aktivni menadžment
Ponovno korišćenje
Područje inženjeringa
Nabavka
PRIMARNI PROCESI
Isporuka
Razvoj
Rukovanje
Održavanje
PROCESI PODRŠKE
Dokumentovanje
Upravljanje konfiguracijom
Obezbeđenje
kvaliteta
Verifikacija
Validacija
Zajednički
pregledi
Provera
Rešavanje
problema
Upotrebljivost
Ocena
proizvoda

19. Procesi
životnog ciklusa
sistema - standard 12207/2008

20. Rizik ukoliko ne primenjujemo ISO 12207
Organizacija će verovatno imati haotičan način proizvodnje softvera i nezadovoljne klijente.

21. ISO 12207 i prateći standardi

22. Serija standarda ISO/IEC 9000
Sistem menadžmenta kvalitetom

23. Serija standarda ISO/IEC 9000
ISO 9000 je familja standarda za sistem menadžmenta kvalitetom.
Neki od zahteva u ISO 9001:2008 (koji je osnovni standard u ISO 9000) obuhvataju
skup postupaka koji pokrivaju sve ključne poslovne procese;
praćenje procesa kako bi se osigurala njihova efikasnost;
vođenje adekvatne evidencije;
provera nedostataka, uz odgovarajuće korektivne mere;
redovno preispitivanje pojedinih procesa i kvaliteta efikasnosti samog sistema
olakšano kontinuirano poboljšanje
Firma ili organizacija koja je sertifikovana za ISO 9001 može da objavi na svojim proizvodima "ISO 9001 sertifikovan" ili "ISO 9001 registovan".
Sertifikacija za ISO 9001 standard ne garantuje kvalitet krajnjih proizvoda ili usluge; tačnije, u njoj su primenjeni poslovni procesi koji su sertifikovani.

24. ISO/IEC FCD 9000-3 Smernice za primenu ISO 9001 u isporuci i održavanju softvera
Priroda razvoja softvera je takva da se neke aktivnosti sistema kvaliteta moraju specifično realizovati.
Definiše se delokrug sistema kvaliteta, odgovornosti rukovodstava (kako isporučioca tako i kupca), daju se
opšte smernice za obezbeđivanje sistema kvaliteta,
smernice za obezbeđenja kvaliteta za pojedine aktivnosti u životnom ciklusu softvera
smernice koje se primenjuju u čitavom procesu.

25. ISO 9001:2000/TickIT
TickIT šema je dodatak standarda ISO 9001:2000 koji sadrži uputstvo za implementaciju i proveru standarda u softverskoj industriji.
TickIT uvodi Planove kvaliteta kao centralno sredstvo komunikacije između dobavljača i kupca.
TickIT šema daje vezu sa zahtevima ISO 9001:2000 standarda kroz opis procesa definisanih u standardu ISO/IEC 12207
Uvođenje nove šeme je planirano za januar 2011.

26. ISO 9001:2000/TickIT TickIT daje uputstva i primere dobre prakse za
Dobavljače – kako u softverskoj industriji (koja je pretežno orijentisana istraživanje i razvoj), implementirati ISO 9001:2000
Kupce – u kojim fazama i kako kupac mora da učestvuje da bi dobavljač što bolje ispunio njegove zahteve
Oditore – kako proveravati da li je organizacija u softveskoj industriji ispunila zahteve ISO 9001:2000.

27. Softverski inženjering – Kvalitet proizvoda
ISO/IEC 9126
Softverski inženjering
– Kvalitet proizvoda

28. ISO/IEC 9126: Softverski inženjering – Kvalitet proizvoda

29. CMMI Capability Maturity Model Integration
CMMI je model namenjen vrednovanju sposobnosti softverskih organizacija.
Sadrži spisak procesa koji moraju biti uspostavljeni i održavani da bi organizacija dostigla određeni nivo
Pet nivoa zrelosti:
Početni (Initial)
Organizovani (Managed)
Definisani (Defined)
Kvantitativno organizovan (Quantitatively managed)
Optimizovan (Optimizing)
US Department of Defense je inicirao izradu ovog modela zbog problema u prepoznavanju sposobnosti softverskih organizacija pri konkurisanju za realizaciju velikih softverskih projekata.

30. ISO/IEC 15504 – SPICE (Software Process Improvement and Capability Determination)
Standard namenjen organizaciji da kroz samoocenjivanje sposobnosti svakog od procesa životnog ciklusa softvera utvrdi svoju sposobnost realizacije softverskih projekata
Kroz analizu poslovnih potreba i namera mogu se utvrditi prioritetni procesi, čijim poboljšanjem će se efikasnije zadovoljiti zahtevi kupaca i postići efektivnost zahtevana od drugih interesnih strana.

31. SPICE – nivoi sposobnosti procesa
Stalna poboljšanja
- Postizanje strategijskih ciljeva
- Poboljšani procesi
- Poboljšanja zasnovana na podacima V
Predvidiv - kvantitativno upravljiv
- Postizanje kvantitativnih ciljeva
- Merenje karakteristika procesa
- Upravlj. procesom pomoću podataka IV
meseci
Uspostavljen - dobro definisan
- Razvoj organizacijskih std procesa
- Projekti koriste std. i verif. procese
- Deljenje organizacionih iskustava
III
Upravljiv - planski i nadziran
- Rad je planiran i upravljan
- Projekti koriste definisane procese
- Rezultati rada zadovoljavaju zahteve II
Neformalno izvršiv
- Individualni heroizam - bez plana
- Esencijalni elementi se izvršavaju
- Identifikovani rezultati rada I
Nekompletan - nije izvršiv
- SW procesi se ne izvršavaju
- N/A
- Polazna tačka organizovanja

32. Sigurnost informacionoh sistema
ISO/IEC serija
Sigurnost informacionoh sistema

33. Published standards ISO/IEC 27000 family
ISO/IEC — Information security management systems — Overview and vocabulary
ISO/IEC — Information security management systems — Requirements
ISO/IEC — Code of practice for information security management
ISO/IEC — Information security management system implementation guidance
ISO/IEC — Information security management — Measurement
ISO/IEC — Information security risk management
ISO/IEC — Requirements for bodies providing audit and certification of information security management systems
ISO/IEC Guidelines for information security management systems auditing
ISO/IEC — Information security management guidelines for telecommunications organizations
ISO/IEC Network security overview and concepts
ISO Information security management in health

34. Korišćenje standarda - poslovni dobici
Za proizvođače
Manje utrošenog vremena na izmene i otklanjanje defekata
Pristup tržištu koje ima visoke standarde za dobavljače
Za klijente
Dugoročna stabilnost saradnje: osiguran isti kvalitet razvoja softvera u više projekata, bez obzira na promene tima ili vrstu projekata

35. Korisni linkovi: Institut za standardizaciju Srbije http://www. iss
Korisni linkovi: Institut za standardizaciju Srbije Komisija I1/07 (softversko inženjerstvo)