វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer
មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច Micro-Economics Professor: NOUV Brosh H/P: 093/ , Website: ឆ្នាំទី២ ឆមាសទី២ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer
មេរៀនទី១៖ សញ្ញាណទូទៅនៃសេដ្ឋកិច្ច Basic Economics Concepts Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
មាតិការ Contents ១. លំនាំដើមនៃសេដ្ឋកិច្ច (Introduction of Economics) ១.១. សេដ្ឋកិច្ចជាអ្វី? What is Economics?) ១.២. មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro –Economic s & Macro- Economic) ១.៣. ហេតុអ្វីបានជាសិក្សាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច? (Why Study Micro-Economic?) ១.៤. វិធីសាស្ត្រសិក្សាសេដ្ឋកិច្ច (Economic Study Method) ២. បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនៃភាពកម្រ (The Economics Problems of Scarcity) ២.១. ព្រំដែនធនធាន និងទំនិញ (Limited Resources & Goods) ២.២. ធនធានកម្រ និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources) ក. ធនធានកម្រ (Scarce Resources) ខ. ធនធានសេរី (Free Resources) គ. កត្តាផលិតកម្ម (Production Factors) Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

មាតិការ Contents ៣. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (The Mixed Economics Systems) ៣.១. វិធីសាស្ត្រក្នុងការបែងចែកធនធាន ( The Method of Resources Allocation) ក. ទីផ្សារ (Markets) ខ. រដ្ឋាភិបាល (Government) ៣.២. កម្រិតនៃការបែឆ្ពោះទៅរកទីផ្សាររបស់រដ្ឋាភិបាល (The Range of Government Market Orientation) ៣.៣. គោលដៅក្នុងការឈានទោរកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Goals of Market Oriented Economy) ក. ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Macro-Economics) ខ. មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro-Economics) Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

សញ្ញាណទូទៅនៃសេដ្ឋកិច្ច
១. លំនាំដើមនៃសេដ្ឋកិច្ច (Introduction of Economics) ១.១. សេដ្ឋកិច្ចជាអ្វី? What is Economics? សេដ្ឋកិច្ចគឺជាវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម ដែលសិក្សាពីការបែងចែកនូវរាល់ធនធានទាំងអស់ដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្មសម្រាប់បំពេញសេចក្ដីត្រូវការគ្មានព្រំដែនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ការបែងចែក (Allocation) គឺជាដំណើរការនៃការបែងចែកធនធានសម្រាប់ផលិតកម្មទំនិញ ឬសេវាកម្មហើយចែកចាយឲ្យដល់អតិថិជនអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ។ ១.២. មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro–Economics &Macro- Economic) មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលសិក្សារាល់ផ្នែកទាំងឡាយនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាសិក្សាអំពីថ្លៃទំនិញ ចំនួនផលតផលលើស និងចំណូល-ចំណាយរបស់គ្រួសារលើផលិតផលប្រើប្រាស់មួយនៅលើទីផ្សារ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

១. លំនាំដើមនៃសេដ្ឋកិច្ច (Introduction of Economics)
ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលសិក្សារាល់ផ្នែកទាំងឡាយនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ច ។ ការសិក្សានៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល រួមមានការសិក្សាអំពីផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ឬផលិតផលជាតិសរុប (GNP) អតិផរណា (Inflation) និកម្មភាព (Unemployment) ចំណូលរបស់រដ្ឋាភិបាល (Government Revenue) និងចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល(Government Expenditure) ១.៣. ហេតុអ្វីបានជាសិក្សាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច? (Why Study Micro-Economic?) គោលបំណងសំខាន់ក្នុងការសិក្សាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺចង់បង្ហាញអំពីការប្រើប្រាស់គោលការណ៍មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីបង្ហាញអំពីការសម្រេចចិត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ ចំពោះបញ្ហានៃការប្រកបអាជីវកម្ម។ វាត្រូវបានយកមកប្រើក្នុងការជម្រុញលើកទឹកចិត្តបន្ថែមដល់អ្នកកំពុងប្រកបអាជីវកម្ម ឲ្យសម្រេចនូវគោលដៅអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

១.៤. វិធីសាស្ត្រសិក្សាសេដ្ឋកិច្ច (Economic Study Method) ទ្រឹស្ដី (Theory) គឺជាការដាក់ចេញនូវគោលការណ៍ទូទៅដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់ពន្យល់សកម្មភាពទាំងឡាយក្នុងពិភពលោក។ សម្មតិកម្ម (Hypothesis) គឺជាការព្យាករណ៍មួយដែលទាញបានដោយផ្ទាល់ពីទ្រឹស្ដីដែលបានពីការប្រៀបធៀបក្នុងពិភពពិត។ ឬអាចនិយាយបានថា សម្មតិកម្មគឺជាការទាញចេញពីគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចដែលបង្កើតជាទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ច។ ជាធម្មតាសេដ្ឋកិច្ចមានទម្រង់ជា “ បើកត្តាមួយប្រែប្រួល អាចឲ្យកត្តាមួយផ្សេងទៀតមានការប្រែប្រួលដែរ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែការប្រែប្រួលនោះអាចមានទម្រង់ខុសៗគ្នា គឺអាចកើន ឬអាចថយ”។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

សេដ្ឋកិច្ចជាវិជ្ជមាន (Positive Economics) គឺជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលព្យាយាមពន្យល់នូវវិធីដែលខឿនសេដ្ឋកិច្ចប្រតិបត្តិការជាក់ស្ដែង។ ប៉ុន្តែវិធីនេះត្រូវចំណាយពេលវេលាចាំយូរក្នុងការសាកល្បង ព្រោះជាវិធីមួយព្យាករណ៍អំពីបញ្ហាដែលធ្លាប់កើតនៅអតីតកាល យកទៅព្យរាករណ៍នៅពេលអនាគត។ បទបញ្ញត្តិសេដ្ឋកិច្ច (Normative Economics) ជាវិធីនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលបញ្ជាក់ពីអ្វីដែលខឿនសេដ្ឋកិច្ចត្រូវប្រតិបត្តិ។ មានន័យថាចំណុចសំខាន់របស់វា ស្ថិតនៅលើមូលដ្ឋាននៃតម្លៃជាក់លាក់ ឬការជឿរបស់មនុស្សដែលព្យាយាមធ្វើឲ្យពិភពលោករីកចំរើន។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

២. បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនៃភាពកម្រ (The Economics Problems of Scarcity)
ភាពកម្រ (Scarcity) គឺជាលក្ខខណ្ឌអាទ្ធិភាពនៅពេលដែលបរិមាណធនធានសម្រាប់ផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្មទាំងអស់ មិនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំពេញតាមតម្រូវការរបស់មនុស្ស។ ពាក្យថាភាពកម្រនេះ ពុំមានន័យថាគ្មាននរណាម្នាក់ពុំមានអ្វីគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គេនោះទេ។ នេះកើតឡើងដោយសារ ការផ្សំគ្នារវាងធនធានមនកំណត់ (Limited Resources) និងចំណង់ប្រាថ្នាគ្មានព្រំដែនរបស់មនុស្ស (Unlimited You Wants) ។ ដែលយើងអាចសរសេរបានដូចខាងក្រោម៖ Scarcity= Limited Resources + Unlimited You Wants Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

២.១. ព្រំដែនធនធាន និងទំនិញ (Limited Resources & Goods) ធនធាន (Resources) គឺជាសម្ភារដែលមាននៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចដែលប្រើសម្រាប់ផលិតកម្មទំនិញ និងសេវាកម្ម។ ព្រំដែនធនធាន (Limited Resources) គឺជាធនធាន ឬទ្រព្យដែលមានបរិមាណកំណត់មួយ។ យើងអាចនិយាយបានថា រាល់សម្ភារទាំងអស់ដែលមាននៅលើផែនដីយើងនេះសុទ្ធសឹងតែជាព្រំដែនធនធាន ដូចជា ទឹក ដែក អាលុយមីញ៉ូម អុកស៊ីសែន និងព្រៃឈើ....។ល។ ទំនាក់ទំនងរវាងធនធាន និងទំនិញឬសេវាកម្ម (Relationship Between Goods &Service) គឺជាអ្វីដែលមនុស្សប្រើប្រាស់សម្រាប់បំពេញតម្រូវការផ្ទាល់របស់ពួកគេ។ ធនធានគឺជាអ្វីៗដែលគេប្រើសម្រាប់ផលិតចេញជាទំនិញ ឬសេវាកម្មទាំងអស់។ ទំនិញឬសេវាកម្មដែលបានបង្កើតឡើងដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃធនធានដែលមាន។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

២.២. ធនធានកម្រ និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources) ក. ធនធានកម្រ (Scarce Resources) ធនធានកម្រគឺជាធនធានដែលបរិមាណរបស់វាមានចំនួនតិចជាងការប្រាថ្នាចង់បានប្រើប្រាស់របស់មនុស្ស។ ឧទាហរណ៍៖ “ ឧបមាថាចំនួសិស្សដែលចង់ចូលរៀនថ្នាក់កុំព្យូរទ័រមួយលើសពីលទ្ធភាពថ្នាក់ដែលឲ្យចូលរៀនបានក្នុងករណីនេះ ចំនួនកៅអីអង្គុយក្នុងថ្នាក់រៀន គឺជាធនធានកម្រ ព្រោះចំនួនកៅអីនោះវាមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គេម្នាក់ៗដែលចង់ចូលរៀនកុំព្យូទ័រ។ ខ. ធនធានសេរី (Free Resources) ធនធានសេរី គឺជាធនធានដែលបរិមាណរបស់រវាមានចំនួនលើសពីសេចក្ដីប្រាថ្នាចង់បានរបស់មនុស្ស។ ឧទាហរណ៍៖ ខ្យល់ដកដង្ហើម។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

២.២. ធនធានកម្រ និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
គ. កត្តាផលិតកម្ម (Production Factors) កត្តាផលតិកម្មផ្សំឡើងដោយធនធាន ៤ប្រភេទ សំខាន់ៗសម្រាប់ផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្មក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចរួមមាន ដី (Land) ពលកម្ម (Labor) មូលធន (Capital) និងសហគ្រិនភាព (Entrepreneurship) ។ ដី (Land)៖ គឺជាធនធានធម្មជាតិដែលមាននៅលើដីក្ដី ក្រោមដីក្ដី អាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ដែលធនធានទាំងនោះរួមមាន រ៉ែ ទឹក ព្រៃឈើ រុក្ខជាតិ....។ល។ ពលកម្ម (Labor) ៖ គឺជាធនធានមនុស្សដែលប្រើសម្រាប់ទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ នៅក្នុងផលិតកម្មមួយ ពលកម្មមិនមែនកំណត់ត្រឹមកម្មករ ឬអ្នកបច្ចេកទេសទេ តែវាកំណត់ទៅលើធនធានមនុស្សទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងអង្គភាព ដូចជាអ្នកគ្រប់គ្រង គណនេយ្យករ លេខាធិការ ទីប្រឹក្សា និងកម្មករសន្តិសុខគ្រប់លំដាក់ថ្នក់ដែលមាន។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

២.២. ធនធានកម្រ និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
មូលធន (Capital) ៖ គឺជាធនធានសំយោគ (Synthetic Resources) ដែលប្រើដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ មូលធនជាទូទៅចែកចេញជាបីប្រភេទគឺ មូលធនរូប (Physical Capital) មូលធនហិរញ្ញវត្ថុ (Financial Capital) និងមូលធនមនុស្ស (Human Capital)។ មូលធនរូប (Physical Capital)៖ ជាមូលធនសំយោគដែលប្រើក្នុងផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ មូលធនហិរញ្ញវត្ថុ (Financial Capital)៖ សំដៅទៅលើទ្រព្យសកម្មជាសាច់ប្រាក់ ឬជាទ្រព្យសកម្មដែលអាចងាយបំលែងជាសាច់ដូចជា Bond (បុង) និង Stock។ មូលធនមនុស្ស (Human Capital)៖ គឺសំដៅទៅលើចំណេះដឹង ជំនាញ និងបទពិសោធន៍ការងាររបស់មនុស្ស។ ភាពជាសហគ្រិនភាព (Entrepreneurship) គឺជាមនុស្សដែលស្ម័គ្រចិត្តហ៊ានទទួលយកនូវការប្រថុយប្រថានគ្រោះថ្នាក់នៃហានិភ័យ (Risk)ខ្ពស់ក្នុងការផ្សំកត្តាផលិតកម្មទាំងបីខាងលើដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (The Mixed Economics Systems)
៣.១. វិធីសាស្ត្រក្នុងការបែងចែកធនធាន (The Method of Resources Allocation) ក. ទីផ្សារ (Markets) ទីផ្សារគឺជាអង្គភាពដោះដូរទំនិញ ឬសេវាកម្ម រវាងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញ។ ឬយើងអាចនិយាយបានថា គឺជាកន្លែងជួបគ្នារវាងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញដើម្បីដោះដូរទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ការបែងចែកធនធានតាមរយៈទីផ្សារត្រូវឈរលើមូលដ្ឋាននៃការសម្រេចចិត្តបុគ្គល អ្នកទិញ និងអ្នកលក់។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣.១. វិធីសាស្ត្រក្នុងការបែងចែកធនធាន (The Method of Resources Allocation) ខ. រដ្ឋាភិបាល (Government) រដ្ឋាភិបាលមានការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការបែងចែកទៅតាមទិសដៅបីយ៉ាងគឺ៖ រដ្ឋាភិបាលអាចជាម្ចាស់ និងត្រួតពិនិត្យលើធនធានទាំងឡាយនៅក្នុងប្រទេសដូចជា កន្លែងចតរថយន្តទីសាធារណៈជាដើម។ រដ្ឋាភិបាលអាចមានឥទ្ធិពលទៅលើទីផ្សារឯកជនតាមរយៈ ការដាក់ច្បាប់ និងបទបញ្ញតិផ្សេងៗ ដូចជាការហាមឃាត់ការផលិត ការដោះដូរចំពោះផលិតផលថ្នាំពុល ថ្នាំញៀន និងអាវុធឆ្លងកាត់ទីផ្សារ។ រដ្ឋាភិបាលអាចជៈឥទ្ធិពលទៅលើការបែងចែកធនធានតាមរយៈឥទ្ធិពលពន្ធ និងការចំណាយរបស់ខ្លួន។ នៅពេលដែឡរដ្ឋាភិបាលកំណត់ទៅលើពន្ធចំណូល (Tax Revenue) វាអាចមានឥទ្ធីពលទៅលើការបែងចែកធនធាន ដោយធ្វើឲ្យមានការថយចុះនូវការទិញរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣.២. កម្រិតនៃការបែឆ្ពោះទៅរកទីផ្សាររបស់រដ្ឋាភិបាល (The Range of Government Market Orientation) សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសុទ្ធ ឬសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី (Pure Market Economy) ជាខឿនសេដ្ឋកិច្ចដែលផ្អែកទាំងស្រុង ទៅលើទីផ្សារដើម្បីធ្វើការបែងចែកធនធាន។ ទីនោះគ្មានរដ្ឋាភិបាលធ្វើការបង្ខិតបង្ខំរវាងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញទេ។ សេដ្ឋកិច្ចបញ្ជារសុទ្ធសាធ ឬសេដ្ឋកិច្ចបែបផែនការ (Planning Economy) ជាសេដ្ឋកិច្ចដែលរាល់ការបែងចែកធនធាន គឺជាផ្នែកលើរដ្ឋាភិបាលជាអ្នកកំណត់។ សេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (Mixed Economy) គឺជាខឿនសេដ្ឋកិច្ចដែលរាល់ការបែងចែកធនធានគឺអាស្រ័យដោយវិស័យឯកជន និងមានការលូកដៃពីវិស័យរដ្ឋាភិបាលផង។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣.៣. គោលដៅក្នុងការឈានទោរកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Goals of Market Oriented Economy) ទិសដៅឆ្ពោះទៅរកខឿនសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារមានគោលដៅសំខាន់ៗប្រាំយ៉ាងគឺ៖ ក. ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Macro-Economics) ១. ការប្រើប្រាស់ពេញលេញ (Full Employment) គឺជាលក្ខខណ្ឌនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ចមួយដែលក្នុងនោះធនធានដែលមានទាំងអស់ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ក្នុងការផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ២. ស្ថេរភាពថ្លៃ (Price Stability) ជាលក្ខខណ្ឌមួយដែលក្នុងនោះកម្រិតថ្លៃមធ្យមនៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចមិនប្រែប្រួលក្នុងកម្រិតមួយយ៉ាងទាបបំផុត។ ៣. ការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ច (Economic Growth) គឺជាដំណើរការកើនឡើងនូវលទ្ធភាពរបស់ខឿនសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ខ. មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro-Economics) ៤. ប្រសិទ្ធិភាព (Efficiency) ពាក្យថាប្រសិទ្ធិភាពមានន័យថា ការទទួលបាននូវការបំពេញនូវតម្រូវការខ្ពស់បំផុត របស់អ្នកប្រើប្រាស់ពីធនធានដែលមាន។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣.៣. គោលដៅក្នុងការឈានទោរកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Goals of Market Oriented Economy) ខឿនសេដ្ឋកិច្ចឆ្ពោះទៅកាន់ទីផ្សារអាចរាំងស្ទះគោលដៅប្រសិទ្ធិភាពនេះដោយចំណុចមួយក្នុងចំណោមចំណុចទាំងបីខាងក្រោម៖ ទ្រព្យសាធារណៈ (Public Goods) គឺជាទ្រព្យដែលគ្មានគូរបដិបក្សក្នុងការប្រើប្រាស់ ហើយអ្នកមិនចំណាយមិនត្រូវបានបដិសេធពីការប្រើសប្រាស់ទេ។ កត្តាខាងក្រៅ (Externalities Factor/Externalities Environment) គឺជាការចំណាយឬផលប្រយោជន៍ ដែលមានឥទ្ធិពលទៅលើអ្នកណាម្នាក់ដែលមានការទាក់ទងមិនផ្ទាល់នៅក្នុងផលិតកម្ម ឬការដោះដូរទ្រព្យដែលមិនបានទូទាត់ជាមួយគ្នា។ ឧទាហរណ៍៖ ភាពក្រខ្វក់ជាទ្រព្យនៃកត្តាខាងក្រៅ។ ទឹកក្រខ្វក់ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលគេផលិតចេញនូវផលិតផលក្រដាស និងលក់ទៅឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែអ្នកប្រើប្រាស់ទិញក្រដាសនោះយកមកប្រើប្រាស់វិញ គឺជាធម្មតាគ្មាននរណាម្នាក់ទទួលផលអាក្រក់ពីភាពក្រខ្វក់នោះទេ។ អ្នកដែលទទួលរងនូវភាពក្រខ្វក់នោះ គឺជាអ្នកដែលរស់នៅជិតរោងចក្រផលិតក្រដាសនោះ ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់សុខភាព តែមិនត្រូវបានទទួលសំណងមកវិញទេ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៣.៣. គោលដៅក្នុងការឈានទៅរកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Goals of Market Oriented Economy) អំណាចទីផ្សារ (Market Power) គឺជាភាពប៉ុនប្រសព្វរបស់អ្នកលក់ក្នុងការត្រួតត្រា ទៅលើថ្លៃ និងបរិមាណដោះដូរនៅក្នុងទីផ្សារ។ ឧទាហរណ៍៖ ផ្ដាច់មុខ គឺជាទីផ្សារមួយដែលមានស្ថាប័នតែមួយគត់ផ្គត់ផ្គង់ផលិតផលនៅលើទីផ្សារ។ ដោយសារមានក្រុមហ៊ុនតែមួយក្នុងទីផ្សារដូចច្នេះអ្នកទិញអាចចំណាយថ្លៃខ្ពស់នៅពេលទិញ។ ៥. សមធម៌ (Equity) គឺជាសមភាពនៃចំណូល ឬសុខុមាលភាពត្រូវបែងចែកក្នុងក្របខណ្ឌមួយ។ -ចប់មេរៀនទី១- Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)

សំណួរកិច្ចការផ្ទះ (Home Works)
១. ដូចម្ដេចដែលហៅថាសេដ្ឋកិច្ច (Economics)? ២. ដូចម្ដេចដែលហៅថាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro) និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Macro)? ៣. ហេតុអ្វីចាំបាច់សិក្សាមីក្រសេដ្ឋកិច្ច (Why Study Micro-Economics)? ៤. ដូចម្ដេចដែលហៅថាធនធាន (Resources) ? ធនធានកម្រ (Scarce)? ធនធានមានកម្រិត (Limited Resources)? និងធនធានសេរី (Free Resources)? ៥. តើធាតុផ្សំនៃកត្តាផលិតកម្មរួមមានអ្វីខ្លះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប? ៦. ប្រសិណបើប្រទេសមួយអនុវត្តប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ តើរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីអ្វីខ្លះ ក្នុងការបែងចែកធនធានដែលមាននៅក្នុងប្រទេសនោះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប។ ៧.ចូរបង្ហាញពីគោលបំណងដែលនាំឲ្យប្រទេសមួយឈានចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធបែបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ? ៨. ប្រសិនបើប្រទេសមួយមិនមានធនធានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ផលិតនូវទំនិញ ឬសេវាកម្មទេ តើមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសនោះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប? Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

ចម្លើយកិច្ចការផ្ទះ (Home Works)
១. ដូចម្ដេចដែលហៅថាសេដ្ឋកិច្ច (Economics)? សេដ្ឋកិច្ចគឺជាវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម ដែលសិក្សាពីការបែងចែកនូវរាល់ធនធានទាំអងស់ដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្មសម្រាប់បំពេញសេចក្ដីត្រូវការគ្មានព្រំដែនរបស់អ្នកប្រើប្រាឲ្យស់។ ការបែងចែក (Allocation) គឺជាដំណើរការនៃការបែងចែកធនធានសម្រាប់ផលិតកម្មទំនិញ ឬសេវាកម្មហើយចែកចាយឲ្យដល់អតិថិជនអ្នកប្រើប្រាស់ចុងក្រោយ។ ២. ដូចម្ដេចដែលហៅថាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro-Economic) និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Macro-Economic)? មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលសិក្សារាល់ផ្នែកទាំងឡាយនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ច ដូចជាសិក្សាអំពីថ្លៃទំនិញ ចំនួនផលតផលលើស និងចំណូល-ចំណាយរបស់គ្រួសារលើផលិតផលប្រើប្រាស់មួយនៅលើទីផ្សារ។ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺជាផ្នែកមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចដែលសិក្សារាល់ផ្នែកទាំងឡាយនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ច ។ ការសិក្សានៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល រួមមានការសិក្សាអំពីផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ឬផលិតផលជាតិសរុប(GNP) អតិផរណា(Inflation) និកម្មភាព(Unemployment) ចំណូលរបស់រដ្ឋាភិបាល(Government Revenue) និងចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល(Government Expenditure) Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

ចម្លើយកិច្ចការផ្ទះ (Home Works Answers)
៣. ហេតុអ្វីចាំបាច់សិក្សាមីក្រសេដ្ឋកិច្ច? គោលបំណងសំខាន់ក្នុងការសិក្សាមីក្រូសេដ្ឋកិច្ច គឺចង់បង្ហាញអំពីការប្រើប្រាស់គោលការណ៍មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីបង្ហាញអំពីការសម្រេចចិត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ ចំពោះបញ្ហានៃការប្រកបអាជីវកម្ម។ វាត្រូវបានយកមកប្រើក្នុងការជម្រុញលើកទឹកចិត្តបន្ថែមដល់អ្នកកំពុងប្រកបអាជីវកម្ម ឲ្យសម្រេចនូវគោលដៅអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៤. ដូចម្ដេចដែលហៅថាធនធាន (Resources) ? ធនធានកម្រ (Scarce)? ធនធានមានកម្រិត (Limited Resources)? និងធនធានសេរី (Free Resources)? ធនធាន (Resources) គឺជាសម្ភារដែលមាននៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចដែលប្រើសម្រាប់ផលិតកម្មទំនិញ និងសេវាកម្ម។ ធនធានកម្រគឺជាធនធានដែលបរិមាណរបស់វាមានចំនួនតិចជាងការប្រាថ្នាចង់បានប្រើប្រាស់ របស់មនុស្ស។ ឧទាហរណ៍៖ “ ឧបមាថាចំនួសិស្សដែលចង់ចូលរៀនថ្នាក់កុំព្យូរទ័រមួយលើសពីលទ្ធភាពថ្នាក់ដែលឲ្យចូលរៀនបានក្នុងករណីនេះ ចំនួនកៅអីអង្គុយក្នុងថ្នាក់រៀន គឺជាធនធានកម្រ ព្រោះចំនួនកៅអីនោះវាមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គេម្នាក់ៗដែឡចង់ចូលរៀនកុំព្យូទ័រ។ ធនធានសេរី គឺជាធនធានដែលបរិមាណរបស់រវាមានចំនួនលើសពីសេចក្ដីប្រាថ្នាចង់បានរបស់មនុស្ស។ ឧទាហរណ៍៖ ខ្យល់ដកដង្ហើម។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៥. តើធាតុផ្សំនៃកត្តាផលិតកម្មរួមមានអ្វីខ្លះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប? កត្តាផលតិកម្មផ្សំឡើងដោយធនធាន ៤ប្រភេទ សំខាន់ៗសម្រាប់ផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្មក្នុងខឿនសេដ្ខកិច្ចរួមមាន ដី (Land) ពលកម្ម (Labor) មូលធន (Capital) និងភាពជាសហគ្រិនភាព (Entrepreneurship) ។ ដី (Land)៖ គឺជាធនធានធម្មជាតិដែលមាននៅលើដីក្ដី ក្រោមដីក្ដី អាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ដែលធនធានទាំងនោះរួមមាន រ៉ែ ទឹក ព្រៃឈើ រុក្ខជាតិ....។ល។ ពលកម្ម (Labor) ៖ គឺជាធនធានមនុស្សដែលប្រើសម្រាប់ទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ នៅក្នុងផលិតកម្មមួយ ពលកម្មមិនមែនកំណត់ត្រឹមកម្មករ ឬអ្នកបច្ចេកទេសទេ តែវាកំណត់ទៅលើធនធានមនុស្សទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងអង្គភាព ដូចជាអ្នកគ្រប់គ្រង គណនេយ្យករ លេខាធិការ ទីប្រឹក្សា និងកម្មករសន្តិសុខគ្រប់លំដាក់ថ្នក់ដែលមាន។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

មូលធន (Capital) ៖ គឺជាធនធានសំយោគ (Synthetic Resources) ដែលប្រើដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ មូលធនជាទូទៅចែកចេញជាបីប្រភេទគឺ មូលធនរូប (Physical Capital) មូលធនហិរញ្ញវត្ថុ (Financial Capital) និងមូលធនមនុស្ស (Human Capital)។ ភាពជាសហគ្រិនភាព (Entrepreneurship) គឺជាមនុស្សដែលស្ម័គ្រចិត្តហ៊ានទទួលយកនូវការប្រថុយប្រថានគ្រោះថ្នាក់នៃហានិភ័យ (Risk)ខ្ពស់ក្នុងការផ្សំកត្តាផលិតកម្មទាំងបីខាងលើដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៦. ប្រសិនបើប្រទេសមួយអនុវត្តប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ តើរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីអ្វីខ្លះ ក្នុងការបែងចែកធនធានដែលមាននៅក្នុងប្រទេសនោះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប។ រដ្ឋាភិបាលមានការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការបែងចែកទៅតាមទិសដៅបីយ៉ាងគឺ៖ រដ្ឋាភិបាលអាចជាម្ចាស់ និងត្រួតពិនិត្យលើធនធានទាំងឡាយនៅក្នុងប្រទេសដូចជា កន្លែងចតរថយន្តទីសាធារណៈជាដើម។ រដ្ឋាភិបាលអាចមានឥទ្ធិពលទៅលើទីផ្សារឯកជនតាមរយៈ ការដាក់ច្បាប់ និងបទបញ្ញតិផ្សេងៗ ដូចជាការហាមឃាត់ផលិត ការដោះដូរចំពោះផលិតផលថ្នាំពុល ថ្នាំញៀន និងអាវុធឆ្លងកាត់ទីផ្សារ។ រដ្ឋាភិបាលអាចជៈឥទ្ធិពលទៅលើការបែងចែកធនធានតាមរយៈឥទ្ធិពលពន្ធ និងការចំណាយរបស់ខ្លួន។ នៅពេលដែឡរដ្ឋាភិបាលកំណត់ទៅលើពន្ធពន្ធចំណូល (Tax Revenue) វាអាចមានឥទ្ធីពលទៅលើការបែងចែកធនធាន ដោយធ្វើឲ្យមានការថយចុះនូវការទិញរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៧. ចូរបង្ហាញពីគោលបំណងដែលនាំឲ្យប្រទេសមួយឈានចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធបែបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ? ក. ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Macro-Economics) ១. ការប្រើប្រាស់ពេញលេញ (Full Employment) គឺជាលកខណ្ឌនៃខឿនសេដ្ឋកិច្ចមួយដែលក្នុងនោះធនធានដែលមានទាំងអស់ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ក្នុងការផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ ២. ស្ថេរភាពថ្លៃ (Price Stability) ជាលក្ខខណ្ឌមួយដែលក្នុងនោះក្រិតថ្លៃមធ្យមនៅក្នុងខឿនសេដ្ឋកិច្ចមិនប្រែប្រួលក៏ក្នុងកម្រិតមួយយ៉ាងទាបបំផុត។ ៣. ការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ច (Economic Growth) គឺជាដំណើរការកើនឡើងនូវលទ្ធភាពរបស់ខឿនសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីផលិតទំនិញ ឬសេវាកម្ម។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៧. ខ. មីក្រូសេដ្ឋកិច្ច (Micro-Economics) ៤. ប្រសិទ្ធិភាព (Efficiency ) ពាក្យថាប្រសិទ្ធិភាពមានន័យថា ការទទួលបាននូវការបំពេញនូវតម្រូវការខ្ពស់បំផុត របស់អ្នកប្រើប្រាស់ពីធនធានដែលមាន។ ខឿនសេដ្ឋកិច្ចឆ្ពោះទៅកាន់ទីផ្សារអាចរាំងស្ទះគោលដៅប្រសិទ្ធិភាពនេះដោយចំណុចមួយក្នុងចំណោមចំណុចទាំងបីខាងក្រោម៖ ទ្រព្យសាធារណៈ (Public Goods) គឺជាទ្រព្យដែលគ្មានគូរបដិបក្សក្នុងការប្រើប្រាស់ ហើយអ្នកមិនចំណាយមិនត្រូវបានបដិសេដ្ឋពីការប្រើសប្រាស់ទេ។ កត្តាខាងក្រៅ (Externalities Factor/Externalities Environment) គឺជាការចំណាយឬផលប្រយោជន៍ ដែឡមានឥទ្ធិពលទៅលើអ្នកណាម្នាក់ដែលមានការទាក់ទងមិនផ្ទាល់នៅក្នុងផលិតកម្ម ឬការដោះដូរទ្រព្យដែលមិនបានទូទាត់ជាមួយគ្នា។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៧. ឧទាហរណ៍៖ ភាពក្រខ្វក់ជាទ្រព្យនៃកត្តាខាងក្រៅ។ ទឹកក្រខ្វក់ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលគេផលិតចេញនូវផលិតផលក្រដាស និងលក់ទៅឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែអ្នកប្រើប្រាស់ទិញក្រដាសនោះយកមកប្រើប្រាស់វិញ គឺជាធម្មតាគ្មាននរណាម្នាក់ទទួលផលអាក្រក់ពីភាពក្រខ្វក់នោះទេ។ អ្នកដែលទទយលរងនូវភាពក្រខ្វក់នោះ គឺជាអ្នកដែលរស់នៅជិតរោថចក្រផលិតក្រដាសនោះ ដែឡទទួលរងផលប៉ះពាល់សុខភាព តែមិនត្រូវបានទទួលសំណងមកវិញទេ។ អំណាចទីផ្សារ (Market Power) គឺជាភាពប៉ុនប្រសព្វរបស់អ្នកលក់ក្នុងការត្រួតត្រា ទៅលើថ្លៃ និងបរិមាណដោះដូរនៅក្នុងទីផ្សារ។ ឧទាហរណ៍៖ ផ្ដាច់មុខ គឺជាទីផ្សារមួយដែលមានស្ថាប័នតែមួយគត់ផ្គត់ផ្គង់ផលិតផលនៅលើទីផ្សារ។ ដោយសារមានក្រុមហ៊ុនតែមួយក្នុងទិផ្សារដូចច្នេះធ្នកទិញអាចចំណាយថ្លៃខ្ពស់នៅពេលទិញ។ ៥. សមធម៌ (Equity) គឺជាសមភាពនៃចំណូល ឬសុខុមាលភាពត្រូវបែងចែកក្នុងក្របខណ្ឌមួយ។ Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

៨.ប្រសិនបើប្រទេសមួយមិនមានធនធានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ផលិតនូវទំនិញ ឬសេវាកម្មទេ តើមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសនោះ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប? Prepared by Lecturer: NOUV Brosh

Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer

Similar presentations

Presentation on theme: "វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback

Log in

Auth with social network:

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer

Similar presentations

Presentation on theme: "វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback