1. حسابداری و کنترلهای مالی دولتی
استاد گرانقدر: دکتر صابرجلیلی

2. فصل سوم
حسابداری بودجه ای

3. رابطه حسابداری دولتی و بودجه:
نظام بودجه بندی دولتی به عنوان یک ابزار آینده نگر و نظام حسابداری دولتی به عنوان یک ابزار گذشته نگر،اجزای تشکیل دهنده نظام کلی مدیریت مالی دولت می باشد.
تاکید قانون اساسی ایران در اصول 53،52 و 55 بر تنظیم بودجه،کنترل بودجه و رعایت قوانین و مقررات حاکم بر مصرف منابع،نشان دهنده اهمیت موضوع است.

4. «نکات مهم حاصل از تعریف بودجه:»
بودجه کل کشور،برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل به سیاست ها و هدفهای قانونی می شود می باشد.
«نکات مهم حاصل از تعریف بودجه:»
برنامه مالی دولت است.
برای یک سال مالی تهیه می شود.
حاوی پیش بینی درآمدهای عمومی و اختصاصی و سایر منابع تامین اعتبار (وام و اوراق قرضه دولتی)،برای تامین مالی هزینه های انجام برنامه می باشد.
حاوی پیش بینی هزینه های برنامه های دولت است.
حاوی عملیاتی است که برای رسیدن به اهداف قانونی بایستی انجام شود.
حاوی هدفها و سیاستهای دولت است که از طریق بودجه بایستی تحقق یابد.

5. بودجه شامل سه بخش اساسی زیر می باشد:
بودجه عمومی دولت که شامل اجزاء زیر است:
الف)پیش بینی دریافتها و منابع تامین اعتبارکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در سال مالی قانون بودجه بوسیله دستگاهها، از طریق حسابهای خزانه داری کل اخذ می گردد.
ب)پیش بینی پرداختهایی که از محل درآمد عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات جاری و عمرانی و اختصاصی دستگاههای اجرایی می تواند در سال مالی مربوط انجام دهد.
بودجه شرکتهای دولتی و بانکها (شامل پیش بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار)
بودجه موسساتی که تحت عناوینی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می شود.

6. تعریف بودجه (طبق بند 5 ماده 1 قانون برنامه و بودجه)،مصوب سال 1352:
بودجه عمومی دولت بودجه ای است که در آن برای اجرای برنامه سالانه ، منابع مالی لازم پیش بینی و اعتبارات جاری و عمرانی دستگاههای اجرایی و عمرانی دستگاههای اجرایی تعیین می شود.

7. 1- تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه
مراحل بودجه:
4- نظارت بر اجرای بودجه
3- اجرای بودجه
2- تصویب بودجه
1- تهیه و تنظیم و پیشنهاد بودجه

8. مراحل نظارت بر اجرای بودجه:
الف)نظارت قبل از خرج
مطابق با اصل 53 قانون اساسی
یعنی تطبیق مخارج دستگاههای دولتی
با قوانین و مقررات مربوطه
بر عهده ״ ذیحساب ״ می باشد
ب) نظارت بعد ازخرج
حصول اطمینان از اعمال کنترلهای
لازم در مورد هزینه ها
از وظایف اصلی ״ دیوان محاسبات کشور״ می باشد.
طبق اصل 54 قانون اساسی ״ دیوان محاسبات کشور״
مستقیما زیر نظر مجلس شورای اسلامی اداره
می شود.
نتایج رسیدگیها در ״ گزارش تفریغ بودجه ״ انعکاس می یابد.

9. 1-حسابرسی قانونی(رعایت)
نظارت بعد از خرج شامل سه مرحله می باشد:
مراحل
״ نظارت بعد از خرج״:
رسیدگی به حسابها
(حسابرسی بعدی)
1-حسابرسی قانونی(رعایت)
2-حسابرسی مالی
3-کنترل بودجه
4-عدم تداخل منابع
حسابهای مستقل
نظارت قضایی
نظارت پارلمانی

10. نکات مهم در حسابرسی دستگاههای دولتی:
حسابرسی قانونی(حسابرسی رعایت): بررسی رعایت قوانین و مقررات مالی و محاسباتی
حسابرسی مالی: بررسی سیستم کنترلهای داخلی سازمان
کنترل بودجه: مطابقت هزینه ها با اعتبارات مصوب
عدم تداخل منابع حسابهای مستقل : استفاده از منابع هر یک از حسابهای مستقل در هزینه های قانونی خود

11. طبقه بندی بودجه:
در نظام بودجه ریزی جدید ایران،تغییراتی در سیستم طبقه بندی درآمدها و هزینه های دولتی ایجاد شده است.
تفکیک هزینه های جاری و سرمایه ای بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
در طبقه بندی جدید، اعتبارات جاری به اعتبارات هزینه ای و اعتبارات عمرانی نیز به اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای تغییر نموده است.
از سیستم ״ بودجه بندی بر مبنای فعالیت ״ ، برای برآورد هزینه فعالیت های دستگاههای اجرایی استفاده شده است.

12. طبقه بندی درآمدها: برحسب نوع درآمد:( درآمد عمومی و اختصاصی)
درآمدهای پیش بینی شده در بودجه کل کشور به ترتیب زیر طبقه بندی می شود:
برحسب نوع درآمد:( درآمد عمومی و اختصاصی)
بر حسب دستگاههای دولتی وصول کننده
برحسب منابع

13. طبقه بندی هزینه ها: طبقه بندی سازمانیDepartmental classification))
اعتبارات دستگاههای دولتی به روشهای زیر طبقه بندی می شود:
طبقه بندی سازمانیDepartmental classification))
طبقه بندی برحسب حسابهای مستقل
طبقه بندی بر حسب نوع هزینه(در قالب 7 فصل)
طبقه بندی بر حسب ماهیت هزینه ها(Classification by characteristic)
طبقه بندی بر حسب وظایف( classification by function)

14. ماموریت و نقل و انتقال کارکنان خرید کالا و مواد مصرف شدنی
طبقه بندی هزینه ها بر حسب نوع هزینه (در قالب 7 فصل) در سیستم بودجه بندی ایران:
فصل اول
جبران خدمت کارکنان
حقوق و دستمزد
اضافه کاری
فوق العاده شغل
عیدی
سایر
فصل دوم
استفاده از کالا و خدمات
ماموریت و نقل و انتقال کارکنان
خرید کالا و مواد مصرف شدنی
آب و برق و سوخت
حق الزحمه اشخاص برای خدمات قراردادی
فصل سوم
هزینه های اموال و دارایی
اجاره و کرایه
سود و کارمزد وامها
فصل چهارم
یارانه
کمک زیان شرکتهای دولتی
مابه التفاوت بهای کالا
فصل پنجم
کمکهای بلاعوض
فصل ششم
رفاه اجتماعی
حق بیمه
کمک هزینه غذا
کمک به مهد کودک
سایر کمکهای رفاهی
فصل هفتم
سایر هزینه ها

15. طبقه بندی بر حسب ماهیت هزینه ها:
هزینه های جاری(Current expense)
هزینه های تملک دارایی های سرمایه ای(Capital outlays)
بازپرداخت بدهی های عمومی(Debt service)

16. نمودار طبقه بندی بر حسب وظایف:
امور اجتماعی
فصل اول:
آموزش و پرورش عمومی
فصل دوم:
فرهنگ و هنر
فصل سوم:
بهداشت ،درمان و تغذیه
برنامه آموزش
مقطع راهنمایی
برنامه آموزش ابتدایی
برنامه امور
تربیتی و پژوهشی
برنامه خدمات اداری
مقطع متوسطه
فصل چهارم:
تامین اجتماعی و بهزیستی
فصل پنجم:
تربیت بدنی و امور جوانان

17. ):Budgetary accounting) حسابداری بودجه ای
تعریف:
ثبت و طبقه بندی فعالیت های بودجه ای و تنظیم گزارشات لازم به منظور تجزیه و تحلیل عملکرد بودجه ای دولت یا سازمانهای وابسته که با استفاده از یکسری حسابهای بودجه ای صورت می گیرد را حسابداری بودجه ای گویند.
حسابداری بودجه ای در نظام حسابداری دولتی،می بایست وضعیت اعتبارات مصوب،اعتبارات تخصیص یافته،اعتبارات ذخیره شده برای تعهدات احتمالی و پرداختهای غیر قطعی و اعتبارات مصرف شده و مانده اعتبارات مصرف نشده را به نحو مناسبی گزارش نماید.
حسابداری بودجه ای،اطلاعات لازم را برای اطلاع مدیران از پیشرفت عملیات و برنامه های مصوب که در بودجه سالانه پیش بینی شده است را فراهم می نماید.

18. نحوه ثبت حسابهای بودجه ای:
برای انعکاس میزان درآمدهای منظور شده در بودجه مصوب از حساب ״ درآمد پیش بینی شده ״ استفاده میشود که ماهیت بدهکار دارد.
حساب ״ مازاد تخصیص نیافته ״ معادل مبلغی که به حساب درآمد پیش بینی شده بدهکار شده بود ، بستانکار میگردد.
بنابراین:
برای انعکاس هزینه های پیش بینی شده سال مالی از حساب ״اعتبارات مصوب״ استفاده میشود که دارای ماهیت بستانکار است.
حساب ״ مازاد تخصیص نیافته ״ معادل مبلغی که به حساب اعتبارات مصوب بستانکار شده بود، بدهکار می گردد.
بستانکار
بدهکار
× × ×
درآمد پیش بینی شده
مازاد تخصیص نیافته
بستانکار
بدهکار
× × ×
مازاد تخصیص نیافته
اعتبارات مصوب

19. < > درآمد پیش بینی شده = اعتبارات مصوب ± مازاد تخصیص نیافته
درآمد پیش بینی شده = اعتبارات مصوب ± مازاد تخصیص نیافته
<
>
اعتبارات مصوب
درآمد پیش بینی شده
مانده مازاد تخصیص نیافته بدهکار خواهد بود:(کسر بودجه)
مانده مازاد تخصیص نیافته بستانکار خواهد بود

20. ثبت مرکب در صورت مازاد(اضافی):
ثبت مرکب در صورت مازاد(اضافی):
ثبت مرکب در حالت کسری بودجه:
بستانکار
بدهکار
× × ×
درآمد پیش بینی شده
اعتبارات مصوب
× ×
مازاد تخصیص نیافته
بستانکار
بدهکار
× × ×
درآمد پیش بینی شده
× ×
مازاد تخصیص نیافته
اعتبارات مصوب

21. نحوه ثبت تغییرات بودجه:
در صورت افزایش بودجه:
در صورت اصلاح بودجه:
بستانکار
بدهکار
× × ×
درآمد پیش بینی شده
اعتبارت مصوب
بستانکار
بدهکار
× × ×
اعتبارات مصوب-امور دفاع ملی
اعتبارات مصوب-امور اجتماعی

22. در صورت کاهش بودجه: بستانکار
مثال: درصورتیکه بودجه دولت از 1500 میلیارد ریال درآمد پیش بینی شده و اعتبارات مصوب ، به مبلغ 1250 میلیارد ریال کاهش یابد، خواهیم داشت:
بستانکار
درصورتیکه میزان کاهش اعتبارات 50 میلیارد ریال کمتر از درآمد پیش بینی شده باشد،مابه التفاوت به بدهکار حساب مازاد تخصیص نیافته منظور می شود:
بستانکار
بدهکار
250
اعتبارات مصوب
درآمد پیش بینی شده
بستانکار
بدهکار
200
اعتبارات مصوب 50
مازاد تخصیص نیافته
250
درآمد پیش بینی شده

23. تخصیص اعتبار:
درآمدها در طول سال مالی اجرای بودجه و به صورت تدریجی ، وصول و به حساب خزانه واریز می گردند.
مصرف اعتبارات یا انجام هزینه ها ، موکول به وصول درآمدها و سایر منابع پیش بینی شده می باشد.
استفاده از اعتبارات،به اقساط معین و در طی چندین دوره از سال مالی صورت می گیرد.
تخصیص اعتبار در ایران و در شرایط عادی در چهار دوره 3 ماهه ابلاغ می گردد.
یکی از مزایای تخصیص اعتبار، صرفه جویی در مصرف اعتبارات می باشد و انجام هزینه ها با وصول درآمدها هماهنگ می گردد.

24. ثبت اعتبارات تخصیص یافته:
خزانه داری کل، مجاز است تا حداکثر تا سقف اعتبارات تخصیص یافته برای خرید کالاها یا خدمات اقدام و از محل اعتبارات مذکور، تامین اعتبار نماید.
برای انعکاس اعتبارات تخصیص یافته از دو حساب بودجه ای ״ جاری با دستگاههای اجرایی ״ و
״ اعتبارات تخصیص یافته ״ استفاده می شود.
تخصیص اعتبار به صورت انباشته ابلاغ می گردد.(در هر دوره ،تخصیص جمع اعتبار از ابتدای سال تا مقطع مورد نظر ابلاغ می شود.
مثال 1):
اگر در سه ماهه اول سال ، معادل 20% اعتبارات مصوب 1500 میلیارد ریالی دولت تخصیص داده شود،ثبت زیر انجام میگردد:
بستانکار
بدهکار
300
جاری با دستگاههای اجرایی
اعتبارات تخصیص یافته

25. مثال 2):
فرض می شود که در سه ماهه دوم، اعتبار تخصیص یافته 6 ماهه به مبلغ 700 میلیارد ریال ابلاغ شود.
چون مبلغ مذکور شامل تخصیص یافته سه ماهه اول نیز می باشد،بنابراین در سه ماهه دوم می بایست مبلغ 400 میلیارد ریال به شرح زیر در دفاتر انعکاس می یابد:
بنابراین:
اعتبار تخصیصی این دوره = جمع اعتبار تخصیص یافته - اعتبار تخصیص یافته قبلی
بستانکار
بدهکار
400
جاری با دستگاههای اجرایی
اعتبارات تخصیص یافته

26. ثبت عملیات مربوط به تامین اعتبار:
دستگاههای اجرایی قبل از هرگونه اقدام برای خرید کالا یا خدمات ، می بایست به میزان قیمت برآوردی کالا یا خدمت مورد نیاز ، اعتبار تامین نمایند.
بعد ار تامین اعتبار ،تا زمان تحویل کالا یا خدمت، و یا انصراف از خرید آن، اعتبار تامین شده مسدود خواهد بود.
حسابداری تامین اعتبار و کنترل بودجه ای،به منظور حصول اطمینان از تطبیق پرداختها با اعتبارات تخصیص یافته ،صورت می گیرد.
از دو حساب تحت عناوین ״ درخواست وجه دستگاههای اجرایی ״ و ״ اعتبارات پرداخت شده ״ استفاده می گردد.
هنگام دریافت درخواست وجه دستگاههای دولتی، ״ درخواست وجه دستگاههای اجرایی ״ بدهکار و حساب ״ اعتبارات پرداخت شده ״ به همان مبلغ بستانکار می شود.

27. بستن حسابهای بودجه ای:
حسابهای بودجه ای موقت بوده و در پایان سال می بایست بسته شوند.
الف)حساب ״ درآمد پیش بینی شده ״ با حساب ״ اعتبارات مصوب ״ و ״ مازاد(کسری) ״ به شرح زیر بسته میشود:
ب) حساب ״ جاری با دستگاههای اجرایی ״ و حساب ״ اعتبارات تخصیص یافته ״ به شرح زیر بسته می شوند:
ج) حساب ״ درخواست وجه دستگاههای اجرایی ״ و ״ اعتبارات پرداخت شده ״ نیز به شرح زیر بسته می شود:
بستانکار
بدهکار ××
اعتبارات مصوب ×
مازاد بودجه ای
درآمد پیش بینی شده
بستانکار
بدهکار ××
اعتبارات تخصیص یافته
جاری با دستگاههای اجرایی
بستانکار
بدهکار ××
اعتبارات پرداخت شده
درخواست وجه دستگاههای اجرایی

28. دفتر کنترل اعتبارات تخصیص یافته:
با استفاده از دفاتر کنترل بودجه ای که اغلب توسط نرم افزارهای رایانه ای انجام می گردد،حساب اعتبارات مصوب و تخصیص یافته و پرداختهای انجام شده ، به تفکیک دستگاههای اجرایی نگهداری و کنترل می گردد.
خزانه داری کل
«حساب کنترل اعتبارات وزارت کشاورزی»
برنامه:تحقیقات کشاورزی اعتبارات مصوب (به هزار ریال):30,000,000
تخصیص سه ماهه دوم = تخصیص سه ماهه اول – تخصیص شش ماهه
14,500, ,000,000 = 7,500,000
مانده تخصیص
اعتبارات پرداخت شده
اعتبارات تخصیص یافته
تاریخ
شماره سند
ردیف
7,000,000
78/01/10 25 1
5,000,000
2,000,000
78/01/15 2
3,000,000
78/02/25 3
500,000
1,500,000
78/03/27 5 4
8,000,000
7,500,000
78/04/01
495
6,500,000
14,500,000
جمع

29. گزارشهای بودجه ای خزانه داری:
طراحی و اجرای یک نرم افزار رایانه ای مناسب برای حسابهای بودجه ای ، خزانه داری کل را قادر می سازد که انواع گزارشات بودجه ای متناسب با نیازهای اطلاعاتی مقامات خزانه داری و سایر مراجع ذیربط را تهیه نمایند.
این گزارشات کمک قابل توجهی در اعمال کنترلهای بودجه ای و نقدینگی می نماید.
اطلاعات بودجه ای مورد نیاز،بر حسب طبقه بندیهای بودجه ای مانند امور، فصل،برنامه و طرحها و بر حسب دستگاههای اجرایی و به تفکیک نوع اعتبار، اعتبارات تخصیص یافته،اعتبارات پرداخت شده و مانده اعتبارات تخصیص یافته قابل استخراج می باشد.

30. حسابداری بودجه ای در دستگاههای دولتی:
درآمد های وصولی
وجوه مربوط به درآمدهای وصولی
طبق اصل 53 قانون اساسی
موسسات تابعه دولتی
وزارتخانه ها
وجوه
به حساب
دشتگاه های دولتی
خزانه داری کل واریز
برای پرداخت هرینه ها
از محل اعتبارات مصوب تخصیص یافته برابر مقررات

31. حساب بودجه اعتبارات مصوب
تفاوت در نحوه ثبت فعالیت های بودجه ای در حسابهای مستقل دستگاه های دولتی و نحوه ثبت فعالیت های بودجهای در حسابهای مستقل خزانه داری کل کشور
در ابتدای سال مالی زمانی که بودجه هر یک از دستگاه های دولتی ابلاغ می شود ثبت زیر زده می شود :
بستانکار
بدهکار
xxx
حساب بودجه
اعتبارات مصوب
حساب بودجه
پیش بینی وجوهی است که در طول سال مالی از خزانه قابل دریافت است.
اعتبارات مصوب
پیش بینی هزینه هایی است که در طول سال مالی ایجاد خواهد شد.

32. حداکثر تا سقف اعتبارات مصوب حساب بودجه = اعتبارات مصوب
دستگاه های دولتی
درخواست وجه از خزانه
حداکثر تا سقف اعتبارات مصوب
وجوهی که مصرف نشده در پایان سال مالی به حساب برگشت داده می شود.
حساب خزانه
حساب بودجه = اعتبارات مصوب

33. حساب درآمد پیش بینی شده چون: حساب متقابل درآمد است
ابلاغ بودجه
مثال 1) فرض می شود برای یک دستگاه دولتی اعتباری به مبلغ ریال در بودجه جاری سال 78 دولت منظور شده باشد.
بستانکار
بدهکار
حساب بودجه
اعتبارات مصوب
در حسابداری خزانه داری کل، حساب بودجه همان حساب درآمد پیش بینی شده است که قرار است در اختیار دستگاه های دولتی قرار گیرد.
حساب درآمد پیش بینی شده چون:
حساب متقابل درآمد است
دارایی پیش بینی شده است
پس ماهیت آن بدهکار است

34. ابلاغ تخصیص
مثال 2) اگر معادل 25% از اعتبارات مصوب سال 78 دستگاه های دولتی در سه ماه اول تخصیص یابد.
50.000= 25% *
بستانکار
بدهکار
50.000
جاری با خزانه
اعتبارات تخصیص یافته
بستانکار
بدهکار
50.000
منابع مالی قابل دریافت
اعتبارات تعهد نشده

35. هدف ما از ثبت همزمان دو ثبت صفحه قبل:
اعتبارات تعهد نشده
منابع مالی قابل دریافت
اعتبارات مصوب و اعتبارات تخصیص یافته
اگر در حسابها خذف شوند بدلیل گردش حساب اعتبارات مصوب و اعتبارات تخصیص یافته برای دریافت اصل مبلغ با مشکل مواجه می شوند.
اگر در حسابها حذف شوند بدلیل گردش حساب اعتبارات مصوب و اعتبارات تخصیص یافته برای دریافت اصل مبلغ با مشکل مواجه می شوند.
دسترسی مستقیم به اطلاعات آنان ضروری است.
از گردش حساب بود جه ای اعتبارات تخصیص یافته جلوگیری می کند.
نشان دهنده میزان وجوه قابل دریافت از خزانه است بنابراین نمی توان آن را خذف نمود.
گردش این حساب در طول سال مالی ضروری است.
دسترسی به اصل مبلغ تخصیص یافته را امکان پذیر می سازد.
استخراج اطلاعات کامل این حساب را امکان پذیر است.

36. درخواست وجه
پس از ابلاغ تخصیص اعتبار انجام میشود. ذیحساب دستگاه دولتی خز انه صادر می کند که از محل اعتبارات مصوب در اختیار دستگاه های دولتی می کذارد تا هزینه های قانونی پرداخت شود. بهد از ثبت انعکاس درخواست وجه از خزانه در هنگام وصول وجه ثبت دیگری می زنیم که در فصل آینده به آن خواهیم پرداخت .
درخواست وجه

37. پس از طی مرحل درخواست وجه به مرحله تامین اعتبار و ایجاد تعهد می رسیم.
ابلاغ درخواست
مثال 3) فرض می شود درخواست وجهی معادل ریال از محل اعتبارات تخصیص یافته عهده خزانه صادر شود.
بستانکار
بدهکار
30.000
درخواست وجه
منابع مالی قابل دریافت
پس از طی مرحل درخواست وجه به مرحله تامین اعتبار و ایجاد تعهد می رسیم.

38. تامین اعتبار و ایجاد تعهد
تامین اعتبار یعنی اینکه قسمتی از اعتبار تخصیص یافته را برای خرج معینی اختصاص دهیم.
هر سازمان دولتی در طول سال مالی می تواند حداکثر تا سقف اعتبار تخصیص یافته کالا یا خدمات خریداری کند بنابراین سیستم حسابداری و کنترل بودجه دستگاه های دولتی باید قادر باشد ضمن کنترل مصرف اعتبارات تخصیص یافته از تجاوز هزینه ها و سایر پرداختها از میزان اعتبارات تخصیص یافته جلوگیری نماید.

39. تامین اعتبار
مثال 4) فرض می شود از محل اعتبارات تعهد نشده ی سه ماهه اول سال مالی مبلغ ریال برای خرید کالا یا خدمات اعتبار تامین می گردد.
بستانکار
بدهکار
20.000
اعتبارات تعهد نشده
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
تا زمانی که پیش پرداخت یا علل حساب به فروشندگان پرداخت نشود در حساب اندوخته اعتبارات تعهدات احتمالی باقی می ماند.

40. اگر مبلغ اعتبار تامین از بهای تمام شده واقعی کمتر باشد برای تامین بقیه اعتبار مثل مثال 5 انجام می شود
مثال 5)
اگر قیمت واقعی کالا و خدمات تامین اعتبار شده قبلی مبلغ ریال باشد.
1.500=
بستانکار
بدهکار
1.500
اعتبارات تعهد نشده
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی

41. اگر مبلغ اعتبار تامین از بهای تمام شده واقعی بیشترباشد مثل مثال 6انجام میشود
مثال 6) اگر اعتبار تامین شده ریال و بهای تمام شده واقعی ریال باشد.
3.000=
بستانکار
بدهکار
3.000
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
اعتبارات تعهد نشده

42. تکمیل چرخه حسابداری بودجه
از زمانی که برای کالا و خدمات مورد درخواست واحد های یک سازمان دولتی اعتبار تامین می شود تا تحویل یا انجام کالا و خدمات ثبت های بود جه ای انجام می شود. مثال 7) اگر از خرید کالا یا خدماتی که قبلاً اعتبار تامین شده انصراف حاصل شود. بعنوان مثال اگر قبلاً مبلغ ریال اعتبار تامین شده باشد و مدتی بعد واحد درخواست کننده اعلام نماید که ازخرید کالای مورد نظر منصرف شده است:
بستانکار
بدهکار
اندوخته اعتبار ات تعهدات احتمالی
اعتبارات تعهد نشده

43. اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
مثال 8) اگر خرید کالا یا خدماتی که قبلاٌ اعتبار تامین شده وجوهی تحت عنوان پیش پرداخت تنخواه گردان پرداخت و علل الحساب پرداخت شود. بعنوان مثال اگر مبلغ ریال برای خرید کالای مورد نیاز اعتبار تامین شده باشد و فروشنده اعلام کند که درصورت پرداخت مبلغ ریال بعنوان پیش پرداخت کالا را ظرف مدت 2 ماه آینده تحویل می دهد. سازمان دولتی در زمان پرداخت پیش پرداخت ثبت زیر را انجام میدهد.
بستانکار
بدهکار
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
اندوخته اعتبار پرداخت های غیر قطعی

44. مثال 9) اگر کالا و خدماتی که قبلاً برای خرید آنها اعتبار تامین شده تحویل و یا انجام شود. بعنوان مثال اگر هزینه های خرید ریال و کالا و خدمات ریال خریداری شده باشد:
مبلغ صرفه جویی
50.000=
بستانکار
بدهکار
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
اعتبارات مصرف شده
50.000
اعتبارات تعهد نشده

45. صرفه جویی در مصرف اعتبار
مثال 10) اگر ریال برای خرید کالا و خدمات اعتبار تامین و مبلغ ریال پیش پرداخت فروشنده داشته باشد ظرف مدت 2 ماه تحویل میدهد و در مهلت مقرر تحویل داده می شودو همچنین صورتحساب برای کالای مورد نظر ریال باشد
صرفه جویی در مصرف اعتبار
40.000=
بستانکار
بدهکار
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
اندوخته اعتبار پرداختهای غیر قطعی
اعتبارات مصرف شده
30.000
اعتبارات تعهد نشده

46. تامین اعتبار پرداخت های پرسنلی
هدف جلوگیری از تجاوز هزینه ها از اعتبارات مصوب تخصیص یافته است.
مثال 11)
فرض میشود حقوق و مزایای ماهانه کارکنان رسمی و غیر رسمی یک سازمان دولتی، مبلغ ریال باشد در هنگام پرداخت حقوق ثبت زیر زده میشود.
بستانکار
بدهکار
20.000
اعتبارات تعهد نشده
اعتبارات مصرف شده
چرا این ثبت زده می شود چون حقوق و مزایای کارکنان رسمی و غیر رسمی سازمان از تعهدات احتمالی محسوب نمی شوند.

47. اندوخته اعتبار پرداخت های غیر قطعی
مثال 12) فرض می شود یک سازمان در 16 هر ماه معادل نصف حقوق و مزایای پرسنل را بعنوان مساعده پرداخت می نماید تامین اعتبار نصف حقوق و مزایای پرسنل سازمان به مبلغ ریال ثبت زده می شود.
بستانکار
بدهکار
10.000
اعتبارات تعهد نشده
اندوخته اعتبار پرداخت های غیر قطعی
در پایان ماه زمانی که بقیه حقوق و مزایا ی کارکنان یعنی ریال پرداخت می شود پس از تایید با استفاده از گواهی بانکی به هزینه قطعی منظور میشود
بستانکار
بدهکار
10.000
اعتبارات تعهد نشده
اندوخته اعتبارات پرداخت های غیر قطعی
20.000
اعتبارات مصرف شده

48. بستن، انتقال و افتتاح حسابهای بودجه ای
در پایان هر سال مالی حسابهای بودجه ای نیز مانند حسابهای مالی بسته و یا به سال بعد منتقل می شود.
بستن حسابهای بودجه ای تابع قوانین و مقررات مالی و بود جه ای کشور است.
اگر مصرف اعتبارات محدود به سال مالی نباشد، مانده اعتبارات مصرف نشده هر سال مالی به سال مالی بعد منتقل می شود و اعتبارات مصرف نشده با طرف حساب مربوطه بسته میشود.
اگر اعتبارات هر سال فقط تا پایان سال مالی قابل تعهدو مصرف باشد و مانده اعتبارات مصرف نشده به سال مالی بعد منتقل نشود کلیه حسابهای بودجه ای در پایان سال مالی بسته می شود.
در کشور ایران اعتبارات جاری و عمرانی در بودجه کل کشور منحصراً تا پایان سال مالی قابل تعهد و پرداخت است، بنابراین کلیه حسابها بایستی تا پایان سال مالی بسته شود.

49. ساختار کد گذاری حسابهای بودجه ای
دلایل استفاده از نرم افزارهای رایانه ای:
بدلیل گستردگی
ظرفیت بسیار بالای این قبیل نرم افزار ها
هدف استفاده از این نرم افزار ها:
کلیه نیاز های اطلاعاتی مدیران و احدها و همچنین نیازهای قانونی دستگاه های اجرائی تامین میشود.
تنظیم گزارش های جامع بودجه ای برای دولت و دستگاه های اجرایی .
نگهداری اطلاعات تفصیلی میباشد.

50. اطلاعات بود جه ای هر دستگاه اجرائی بر حسب طبقه بندی تفصیلی زیر نگهداری میشود.
حساب مستقل: بر حسب نوع منبع مالی یا حساب مستقل است.
مثلاٌ برای حسابهای اعتبارات هزینه ها، تملک دارائی های سرمایه ای و اختصاصی که هر کدام شماره های جداگانه ای دارند و می بایست تفکیک شوند.
حساب کل:
حسابهای فوق بر اساس اعتبارات مصوب، اعتبارات تخصیص یافته و اعتبارات تعهد نشده نگهداری میشوند و میتوان حساب کل را در هر حساب مستقل نگهداری نمود.
حساب معین:
زیر مجموعه حسابهای کل هستند یعنی حسابها به تفکیک نگهداری میشوند.

51. حسابهای تفصیلی
حسابهای تفصیلی زیر مجموعه یک حساب کل اختصاص می یابدو سطوح آن به نیازهای اطلاعاتی مدیریت اجرائی دستگاه های دولتی بستگی دارد.
حسابهای تفصیلی به سطوح مختلف با توجه به نیاز های مدیریت به شرح زیر تقسیم میشوند.
سطح اول: به طبقه بندی زیر مجموعه یک حساب معین اختصاص می یابد.
سطح دوم: طبقه بندی زیر مجموعه یک حساب تفصیلی است.
سطح سوم: اگر لازم باشد که حسابهای بود جه ای بر حسب نوع هرینه در داخل هر یک از فعالیت ها نیز جداگانه نگهداری شود.

52. پس اختصاص سطح مناسب حائظ اهمیت است.
یاد آوری نکاتی در خصوص کدگذاری
استفاده کنندگان به تشخیصشان مناسب ترین نوع طبقه بندی ها را انتخاب میکنند.
کدگذاری اختصاص که با توجه به نیازهای اطلاعاتی داخلی هر یک از سطوح انجام میشود.
کدهای انتخابی نباید مثل هم باشند چون موجب ایجاد اختلال میشود.
گزارش بر حسب طبقه بندی است یعنی از بالاترین سطح به پایین ترین سطح تنظیم میشود.
پس اختصاص سطح مناسب حائظ اهمیت است.

53. اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای اعتبارات هزینه نوع حساب مستقل 5 4 3 2 1
کد حساب مستقل
سایر منابع
اعتبارات اختصاصی
اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای
اعتبارات هزینه
نوع حساب مستقل
گروه حسابهای بود جه ای بستانکار
گروه حسابهای بود جه ای بدهکار
ردیف
سنواتی 4
جاری 3
سنواتی 2
جاری 1
حساب بودجه
اعتبارات مصوب
جاری با خزانه 1
اعتبارات تخصیص یافته
منابع مالی قابل دریافت 2
اعتبارات تعهد نشده سنواتی
اعتبارات تعهد نشده
درخواست وجه سنواتی
درخواست وجه 3
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی سنواتی
اندوخته اعتبار تعهدات احتمالی
درامد پیش بینی شده 4
اندوخته اعتبار پرداخت های غیر قطعی سنواتی
اندوخته اعتبار پرداخت های غیر قطعی
جاری با دستگاه های اجرایی 5
اعتبارات مصرف شده
سنواتی
جاری با دستگاه های اجرائی 6
مازاد بود جه ای
درخواست وجه دستگاه های اجرائی 7

54. گزارش بود جه ای دستگاه های اجرائی
در صورت استفاده از نرم افزارهای رایانه ای اطلاعات مفصلی متناسب با نیاز مدیران اجرائی واحدهای دولتی دریافت خواهد شد.
انواع گزارش و اطلاعات را میتوان استخراج نمود.
صورتحساب عملکرد سالانه بودجه نتیجه سیستم کنترل بود جه ای دولت یا یک موسسه دولتی است.
هدف
تهیه اطلاعات قابل فهم ، مربوط، بهنگام و دقیق برای کلیه سطوح مدیریت است.

55. حسابداری تامین اعتبار به روش ساده
مثال 13)
فرض میشود در یک موسسه دولتی در تاریخ 79/02/25، برای خرید مقداری ملزومات اداری مبلغ هزار ریال تامین اعتبار میشود. کالای مذکور در تاریخ 79/03/15 به مبلغ هزار ریال خریداری و اسناد و مدارک آن جهت پرداخت به ذیحساب موسسه دولتی تحویل میشود.
ثبت در تاریخ 79/02/25
ثبت بود جه ایی
بستانکار
بدهکار
2.800
اعتبارات تعهد نشده
اندوخته اعتبارتعهدات احتمالی

56. ثبت در تاریخ 79/03/15 هزینه سال جاری بانک پرداخت 2.800 2.750 50 2.750
ثبت بود جه ایی
ثبت در تاریخ 79/03/15
بستانکار
بدهکار
2.800
اندوخته تعهدات احتمالی
2.750
اعتبارات مصرف شده 50
اعتبارات تعهد نشده
ثبت مالی
بستانکار
بدهکار
2.750
هزینه سال جاری
بانک پرداخت