1. بسم الله الرحمن الرحيم

2. اهمیت موضوع
طبق آمار 1997، حدود 9 میلیون کارگر در امریکا در معرض صدای غیر مجاز (بالاتر از dBA90) قرار داشته اند. این تعداد حدود 14٪ از جمعیت کارگری امریکا است. طبق این آمار3-2٪ کارگران دچار افت شنوایی ناشی از صدای شغلی بوده اند. در آمار سال 2009 موسسه ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای امریکا (NIOSH) افراد در معرض مواجهه صدای بیشتر از حد مجاز شغلی (بالاتر از dBA85) در امریکا را 30 میلیون نفر اعلام کرده است و اعلام نموده که 14% از بیماریهای شغلی مربوط به افت شنوایی بوده است. این موسسه افت شنوايي را يكي از موضوعات مهم تحقيقاتي در قرن بيست و يكم و به عنوان يكي از 10 بيماري عمده مربوط به كار معرفي نموده اند

3. (آمار های قبلی وزارت بهداشت)
اهمیت موضوع( ادامه)
(آمار های قبلی وزارت بهداشت)

4. اهمیت موضوع ( ادامه)
آمار سال 1391وزارت بهداشت نشان داده است که 20% کارگاهها دارای شرایط زیان آور صدا و 21% کارگران در معرض صدای زیان آور بوده اند. کمترین تعداد شاغلین در معرض طبق این آمار حدود 500 هزار نفر می باشند. ولی برآورد علمی با مقایسه آمارهای مشابه و در نظر گرفتن جمعیت کارگری کشور حاکی از آن است که طبق برآورد در ایران حدود 2 میلیون نفر شاغل در معرض صدای زیان آور ( بیش از dBA85) قرار دارند.

5. صدای زیان آور چیست
طبق نظریه کمیته فنی بهداشت حرفه ای کشور که مبنای قانونی است. مواجهه با تراز فشار صوت بیش از dBA85 برا ی 8 ساعت کار روزانه غیر مجاز است. در این مقررات قاعده 3 دسی بل نافذ است.
حدود مجاز مواجهه برای یک عمر کاری تدوین می گردد به طوری که در پایان دوره کاری 30 ساله افت شنوایی محسوس ناشی از صدا نداشته باشد

6. برنامه حفاظت از شنوایی Hearing Conservation Program (HCP)
برنامه دارای 5 جزء اساسی است:
بررسی صدا در محیط کار و ارزیابی مواجهه کارگران
آموزش به منظور ارتقاء مهارت و کاهش صدمات
کنترل محیطی صدا شامل کنترل مدیریتی و کنترلهای فنی
استفاده صحیح و مؤثر از تجهیزات حفاظت شنوایی
پایش سلامت از طریق معاینات پزشکی خصوصاٌ ادیومتری

7. حفاظهاي گوش پنج نوع مي‏باشند:
1 - حفاظ روگوشي Ear Muff
2 - حفاظ توگوشي Ear Plug
3 – مواد شكل پذير Formable
4 – قالب گوش Ear mould
5- كلاه محافظ Helmets
براي انتخاب حفاظ مناسب ابتدا بايد مشخصات توزيع تراز فشار صوت كارگاه در فركانسها اندازه‏گيري و متناسب با آن از حفاظ روگوشي يا توگوشي استانداردي استفاده نمود كه در محدوده هاي فركانس مورد نظر كارايي مطلوب داشته باشد. كارخانجات سازنده نيز مكلفند مشخصات و قابليت هاي فني حفاظ را ارائه نمايند.

8. حفاظ توام

9. استفاده نامناسب از حفاظ شنوايي

10. روشهاي تست گوشي ها
پنج روش محاسباتي و عملی براي ارزيابي كيفي حفاظهاي روگوشي و توگوشي معرفي مي‏شود:
الف- روش محاسبات اكتاوباند
Octave-Band Calculation Method
ب- روش نسبت كاهش صدا
(NRR )Noise Reducing Rating
ج- روش تست در آزمایشگاه با استفاده از گوش مصنوعی
د- روش تست در محل كار با استفاده از گوش مصنوعی
ه – روش ساده با کمک صداسنج

11. مبحث دوم بازرسي و ارزيابي صدا

12. مراحل ارزيابي صداي محيط كار
مراحل ارزيابي صداي محيط كار
شناسايي اندازه گيري ارزيابي كنترل
Recognition  Measurement  Assessment  Control

13. مراحل ارزيابي و كنترل صدا
مراحل ارزيابي و كنترل صدا
1- شناسايي (مشاهده – مصاحبه- مدارک-شکایات-غربالگری)
2- اندازه گيري دستگاهی
3- ارزيابي ( و ارزشيابي)
4- كنترل ( مدیرتی– فنی و حفاظت فردی)

14. اصول مهم در ارزيابي صدا الف – تعيين هدف اندازه‏گيري
ب - گردآوري اطلاعات كامل از كارگاه
ج - گردآوري اطلاعات نحوه مواجهه كارگر
د – انتخاب وسيله مناسب اندازه‏گيري
ه – كاليبراسيون دستگاه
و – شناخت استاندارد مواجهه كارگر
ز- تعيين روش مناسب اندازه‏گيري

15. اهداف اندازه گيري
اندازه‏گيري صدا مي‏تواند به منظورهاي گوناگوني انجام گردد:
الف - اندازه‏گيري صنعتي: بطور مثال اندازه‏گيري صداي يك دستگاه معين براي اهداف عيب يابي يا بازرسي فني
ب - اندازه‏گيري محيطي: به منظور تعيين توزيع تراز فشار صوت در سطح كارگاه يا معين نمودن منابع اصلي توليد صدا.
ج - اندازه‏گيري فردي: براي مشخص نمودن ميزان مواجهه كارگر
ه - اندازه‏گيري بمنظور تعيين روش و چگونگي كنترل صدا

16. گردآوري اطلاعات
اولين مرحله از فرايند اندازه‏گيري و ارزيابي صدا، جمع آوري اطلاعات لازم در محيط كار و نحوه مواجهه كارگران مي‏باشد. در اين مرحله ابتدا نقشه ساده محيط كار كه داراي مقياس و محل نصب دستگاهها، خصوصا" دستگاههاي مولد صدا هستند، ترسيم گرديده سپس اطلاعات مربوط به محل هاي تردد و توقف كارگران، ساعات مواجهه هر گروه كارگران با صدا، اوقات تغيير شيفت و اطلاعات مديريتي مهم مانند اضافه كاري، كار گردشي و مرخصي ها ثبت مي‏گردد.
در صورتي كه اهداف كنترل صدا نيز مد نظر باشد لازم است كه اطلاعات دقيق و وسيعي علاوه بر موارد ذكر شده از مشخصات فني دستگاهها و محل استقرار آنها، مشخصات فني سازه هاي بناي كارگاه و نيز مشخصات آكوستيكي سطوح داخلي به فهرست اطلاعات اضافه گردد.

17. دستگاه مناسب انواع تراز سنج‌‌هاي صوت:
براساس استاندارد شماره ANSI - SI (انستيتوي استاندارد ملي آمريكا) ترازسنج ها در 4 گروه طبقه بندي مي شوند.
گروه 1 (Type 1)
تراز سنج هاي نوع دقيق (Precision - Integrated) داراي بالاترين كيفيت و كمترين خطا بوده و توانائي اندازه‌‌گيري ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌در شبكه هاي A,B,C,Lin را داشته و داراي مدار محاسباتي مي باشند
گروه 2 (Type 2)
نوع استفادة عمومي (General Purpose) كيفيت پائين تري نسبت به گروه 1 دارند ولي در اهداف بررسي صدا در محيط كار قابل استفاده مي باشند.
گروه 3 (Type 3)
نوع بازرسي (Inspection) بعلت كارايي و دقت پائين براي اهداف بازرسي يا مانيتورينگ كاربرد دارند و دقت آنها حدود 5-2 دسي بل است.
گروه S (Type S)
نوع استفاده ويژه (Special Purpose) كه با توجه به مشخصات مربوط به محيط استفاده و نوع استفاده طراحي و كاربرد ويژه دارند. اين دستگاهها ممكن است جزيي از دستگاه ديگر باشند.

18. ساختمان و عمل تراز سنجها
1- ميكروفن ( كريستالي، الكتره، ديناميك، خازني)
2- آمپلي فاير
3-مدار انتخاب سرعت پاسخ دستگاه(Slow-Fast-(Peak)-Imp)
4-مدار انتخاب فشار [RMS-AVG-PEAK(MAX)]
5-مدار توزين فركانس (A-C-D-Lin)
6-مدار محاسباتي (SPLmin - SEL - Leq - Time )
7-خروجي ها
8- نمايشگر

19. مدارهای توزین فرکانس

20. كاليبراتور و كاليبراسيون كاليبراسيون براي تمام شبكه ها در فركانس 1000 هرتز انجام مي شود. براي مداري شامل آناليزور بايد در شبكه Lin و در فركانسي غير از 1000 كاليبره شود.
دزيمتر و دزيمتري
حداقل قابليت دستگاه دزيمتر اندازه گيري تراز فشار مؤثر، تراز معادل 8 ساعته و تبديل آن به دز به درصد است. دزيمتر بايد با حد مجاز ملي سازگاري داشته باشد.

21. حدود مجاز مواجهه حدود مجاز بر اساس تراز مؤثر فشار صوت و قاعده 5 دسي بل - قاعده 3 دسي بل تدوين مي گردد. سازمانها ي مختلف مقادير زير را براي مواجهه شغلي پيشنهاد نموده اند:

22. مقادير مجاز مواجهه

23. تراز معادل مواجهه SPL-TWA :

24. محاسبه ساعت مجاز مواجهه

25. محاسبه تراز مجاز با داشتن ساعت مواجهه اجباري

26. دز دريافتي صدا:

27. q براي قاعده 3 دسي بل برابر 10 و براي قاعده 5 دسي بل برابر 6/16 است.

28. روشهاي اندازه‏گيري و ارزيابي صدا در محيط كار
روشهاي اندازه‏گيري و ارزيابي صدا در محيط كار

29. بررسی مقدماتی(غربالگري صدا(
انجام اندازه‏‏گيري با استفاده از دستگاه با روشهاي ذكر شده در مقياس استاني يا كشوري براي تمام كارگاهها مستلزم دستگاههاي مناسب، صرف وقت زياد، هزينه بالا و نيروي انساني كافي است. غرالگري صدا مي‏تواند يك راه ساده و ارزان براي شناسايي كارگاههايي است كه احتمال آلودگي صدا در آنها بالا است. در روش غربالگري كارگاههايي كه مشكل آلودگي صدا ندارند براحتي و با يك الگوي علمي از بقيه جدا مي‏شوند.
مقايسه نتايج حاصل از اين فرم با اندازه‏گيري دستگاهي داراي همبستگي ، ويژگي 0.85 و حساسيت 0.5 است. در اين فرم حد آلودگي صوتي با توجه به معيار حد مواجهه شغلي كشور 72.5 تعيين گرديد.
حداقل نمره فابل كسب كارگاه با اين فرم 32 و حداكثر آن 96 است. لذا بايد براي كارگاههايي كه نمره بيش از حد آلودگي كسب نمايند به ترتيب اولويت برنامه‏ريزي لازم براي اندازه گيري دستگاهي توسط كارشناس انجام گردد.

31. روشهاي اندازه‏گيري دستگاهی
الف - اندازه‏گيري و ارزيابي محيطي
در اين هدف محل هاي استقرار كار گران مورد نظر نبوده ولي از نتايج آن براي تعيين و مشخص نمودن توزيع تراز فشار صوت و محدوده هاي خطر در كارگاه و همچنين تعيين منابع اصلي صوت براي كنترل صدا، استفاده مي‏شود و شامل روش‏هاي زير است:
1 - روش شبکه ای منظم برای تهيه نقشه صوتي
2 - روش اندازه گیری محیطی ویژه مانند اندازه گیری صدای یک منبع، مقاصد پژوهشی یا کنترل صدا
ب - اندازه‏گيري موضعی بمنظور ارزيابي مواجهه كارگر
براي نيل به اين هدف بر اساس شرايط كار، ويژگي هاي مواجهه كارگر با صدا و عوامل مرتبط ديگر از يكي از روشهاي زير استفاده مي‏گردد:
1- اندازه‏گيري مواجهه كارگر با صداي يكنواخت
2 - اندازه‏گيري مواجهه كارگر در مدت هاي معين با صداي متغير با زمان و نوبتی
3 - اندازه‏گيري مواجهه كارگر در مدت هاي نامعين با صداي متغير با زمان
4 - اندازه‏گيري مواجهه كارگر با صداي كوبه اي و ضربه اي

32. روشهاي اصلي اندازه گيري محيطي:
الف-روش شبکه ای منظم برای مقاصد آماری، ناحيه بندي و تهیه نقشه صوتي
ب- اندازه گيري ویژه (صداي يك منبع خاص یا اهداف پژوهشی)

33. روش شبكه بندي
در اين روش كارگاه به نواحي شطرنجي با ابعاد يكسان تقسيم بندي شده و مركز هر ناحيه يك ايستگاه اندازه‏گيري مي‏باشد.
كارگاههاي تا يكصد متر مربع را به نواحي با ابعاد 2 متر، كار گاههاي وسيعتر را به نواحي با ابعاد حداكثر 5 متر و كارگاههاي بيش از يك هزار متر مربع مساحت را كه اغلب داراي منابع صوتي بزرگ هستند به نواحي با ابعاد 10 متر تقسيم بندي مي‏شود.
در مرحله بعد با توجه به سه محدوده از تراز فشار صوت، با رنگ، به صورت دستی یا به کمک نرم افزار ترسيم مي‏شود.

34. محدوده هاي صوتي
1- محدوده ايمن(SPL < 65 dBA ) با رنگ سفيد يا سبز يا كد S
2 - محدوده احتياط  SPL < 85dBA 65 با رنگ زرد يا كد C
3 - محدوده خطر SPL ≥85dBA با رنگ قرمز يا كد D‌‌

35. ناحیه بندی ساده

36. نقشه صوتي ( خطوط همترازNoise map)

42. اندازه‏گيري موضعي به منظور ارزيابي مواجهه كارگر مراحل کار:
اندازه‏گيري موضعي به منظور ارزيابي مواجهه كارگر مراحل کار:
كسب اطلاعات لازم از چگونگي مواجهه از نظر طول هر بار مواجهه با صدا، الگو و تناوب آن از جهت نوع صدا شامل پيوسته يا كوبه‏اي و ساير اطلاعات محيطي مرتبط با كارگر.
تعيين ايستگاه يا ايستگاههاي اندازه‏گيري: براي اين كار ترجيحاً محل استقرار يا محلهاي توقف كارگر تعيين و به عنوان ايستگاه اندازه‏گيري ثبت مي‏شود و در همان ايستگاهها در منطقه شنوايي كارگر بدون مزاحمت براي كار وي بر اساس الگوي مناسب اندازه‏گيري صورت گيرد.
تلفيق ترازهاي صوتي مواجهه با مدتهاي مواجهه بطوري كه بتوان با استفاده از تراز معادل، TWA يا دز در خصوص مواجهه كارگر اظهار نظر نمود.
مقايسه نتايج با حدود مجاز و جواب روشن به اين سوال كه: مواجهه كارگر در حد مجاز است يا بيش از حد مجاز.

43. حالات مواجهه افراد با صدا
1- مواجهه كارگر با صداي ناشي از يك منبع صوتي
2 -مواجهه كارگر با صداي يكنواخت
3 - مواجهه كارگر در مدت هاي معين با صداي متغير با زمان یا نوبتی
4 - مواجهه كارگر در مدتهاي نامعين با صداي متغير با زمان
5 -مواجهه كارگر با صداي كوبه اي و ضربه اي

44. الگوهای اصلی مواجهه کارگر با صدا

45. روشهای اندازه گيري موضعي بمنظور تعيين حدود مواجهه كارگر
روشهای اندازه گيري موضعي بمنظور تعيين حدود مواجهه كارگر
الف – كارگر در معرض صداي يك منبع صوتي است:
1- اگر كارگر در اطراف يك منبع صوتي مشغول كار است و صداي زمينه يا صداي ناشي از منابع ديگر تاثيري بر صداي منبع مورد نظر ندارد و تراز فشار صوت منبع در طول زمان يكنواخت بوده و موقعيت كارگر نيز ثابت باشد، يك اندازه‏گيري در محل استقرار كارگر مي‏تواند بعنوان نماينده مواجهه وي باشد. در صورتي كه تراز فشار صوت منبع در طول زمان يكنواخت بوده ولي تراز فشار در اطراف آن متفاوت بوده و كارگر در اطراف آن در حركت ‏باشد، در اين صورت در چند نقطه اطراف دستگاه به فواصل يكسان از منبع، تراز فشار صوت را اندازه‏گيري نموده و سپس با استفاده از فرمول تراز متوسط فشار صوت مقادير به يك عدد تبديل شود.
2- اگر موقعيت كارگر ثابت، ولي تراز فشار صوت منبع صوتي در طول شيفت تغيير كند، در اين صورت در محل استقرار كارگر تراز فشارصوت منبع صوتي در حالات مختلف كار يا زمانهاي مختلف اندازه‏گيري شده و سپس نتايج با استفاده از فرمول تراز معادل به يك عدد تبديل شود.

46. ب- كارگر با منابع صوتي متعدد مواجهه دارد:
1- در صورتي كه كارگر در طول شيفت كاري با صداي يكنواخت مواجهه داشته باشد، مي‏توان در ايستگاه توقف يا در نقاط تردد وي سه بار اندازه‏گيري را تكرار و نتايج را با استفاده از فرمول تراز فشار صوت متوسط مواجهه كارگر را محاسبه و ثبت نمود. آنگاه براي محاسبه تراز معادل 8 ساعته يا دز صداي دريافتي با توجه به مدت زمان مواجهه مقادير را ارزيابي نمود. اظهار نظر نهايي با توجه به دز در يافتي يا تراز معادل انجام گردد.
2- اگر كارگر با تراز هاي فشار صوت معين و متفاوت در زمانهاي مختلف (و مشخص) مواجهه داشته باشد، براي هر مواجهه مقادير را اندازه‏گيري نموده و با استفاده از فرمول مربوطه تراز معادل براي وي محاسبه ‏گردد. ارزيابي بر اساس تراز معادل يا دز دريافتي خواهد بود.
3- اگر كارگر در يك يا چند ايستگاه در زمانهاي نامشخص با تراز هاي فشار صوت متغير با زمان مواجهه داشته باشد تنها راه اندازه‏گيري قابل اعتماد، دزيمتري صدا توسط دستگاه دزيمتر است. اندازه‏گيري طولاني مدت توسط دستگاهي كه توانايي انجام محاسبات در حالت Leq را داشته باشد نيز مي‏تواند جايگزين اين روش گردد.
4- برای کارگری که با صدای نوبتی مواجهه دارد باید اندازه گیری صدا در حالات مختلف دوره های مواجهه انجام گردد و پس از برآورد یا ثبت مدت زمان مواجهه با دوره های تکرار صدا، می توان مقادیر را به شاخص دز یا تراز معادل تبدیل نمود و در این مرحله به راحتی قابل مقایسه با مقادیر مجاز می باشد.

47. اندازه‏گيري مواجهه كارگر با صداي كوبه اي و ضربه اي
اندازه‏گيري مواجهه كارگر با صداي كوبه اي و ضربه اي
در گذشته براي اندازه‏گيري و ارزيابي صداي كوبه اي روشهاي متنوعي از جمله ارتباط تراز فشار صوت با تعداد ضربه ها، بكار مي‏رفت ليكن در سالهاي اخير روش اندازه‏گيري و ارزيابي اين نوع صدا با ملاحظاتي شبيه به صداي پيوسته انجام مي‏گردد. شرط استفاده از اين روش اين است كه تراز فشار پيك صوت نبايد از 140 دسي بل بيشتر باشد. براي اندازه‏گيري صداي كوبه اي تراز فشار صوت را در مقياس c در محل استقرار كارگر اندازه‏گيري نموده و مي‏توان به صورتهاي مختلف در ارتباط با استاندارد صدا مورد ارزيابي قرار داد. در صورتي كه محل استقرار كارگر يا تراز فشار صوت منبع در طول شيفت تغيير مي‏نمايد، مي‏توان از روشهاي ذكر شده قبلي استفاده نمود.

48. آناليز فركانس صدا بطور كلي آناليز فركانس براي مقاصد زير انجام مي‏گردد:
-مطالعه محيطي و مواجهه فردي با صدا براي تعيين ماهيت توزيع آن در فركانسها و ارزيابي آن براي تعيين روشهاي كنترل فني.
-مطالعه صدا در محل توقف كارگر يا پست كاري وي براي تعيين توزيع تراز فشار صوت در فركانسها براي ارزيابي دقيق مواجهه و برآورد صدمات احتمالي براي برنامه ريزي پايش و كنترل مديريتي.
آناليز فركانس بمنظور تعيين مشخصات وسيله حفاظت فردي و ميزان تاثير آن. اين هدف يكي از فراگيرترين كاربردهاي آناليز فركانس صدا در محيط كار است. طبعاً نوع حفاظ شنوايي بايد منطبق بر چگونگي توزيع فركانسها باشد. تفصيل اين موضوع در انتهاي فصل هفتم کتاب آمده است.

49. محدوده فركانسها در باندهاي يك اكتاو

52. گزارش نتايج ارزيابي يا بازرسي
ارزيابي نهايي صدا
الف- ارزيابي محيطي
در اين ارزيابي دامنه حداقل و حداكثر تراز فشار صوت و محدوده هاي ايمن، احتياط و خطر تعيين مي گردد.
ب- ارزيابي مواجهه كارگر:
با توجه به نتايج اندازه گيري ارزيابي با توجه به تراز فشار صوت و زمان مجموع مواجهه، تراز معادل 8 ساعته يا دز انجام مي گردد.
گزارش نتايج ارزيابي يا بازرسي
نتايج با توجه به مخاطب و هدف ارزيابي تنظيم مي گردد