1. 3
Kapitulli
Dallimet në kulturë

2. Guanxi- fuqia për marrëdhënie
Kina
Fuqia personale dhe marrëdhëniet ose lidhjet janë më të rëndësishme se sa rregullat ligjore në Kinë
Marrëdhëniet e rrjetit të ndërsjellët shpesh kanë domethenie t`i bejsh nderr dikujt ose t`i ofrosh rryshfet.
Formimi i marrëdhënieve
nëpërmjet të dhuratave
SHBA
Transakcionet e biznesit janë të
përcjellura brënda në kuadër të
ligjit kontraktues dhe
mekanizmave për zgjedhje të
mosmarveshjeve
Rrjeti i ndërsjellët është duke
u bë më i rëndësishëm, por
duhet të operojnë brenda kufijve të ligjit
Dhuratat mund të meren si
rryshfet

3. Objektivat e ligjerates
1.Te definohet dhe demostrohet efekti i dimenzioneve te ndryshme te kultures ne busnes
2. Te mesohen menyrat ne te cilet njohurite kulturore mund te sigurohen dhe individet dhe firmat te pregaditen per nderlidhjet nderkulurore
3. Te ilustron menyrat ne te cilen biznesi vepron sikurse ndryshimi i agjenteve ne mjediset e ndryshme kulturore ne te cilet ato veprojne

4. H Y R J E BN ndryshon, sepse vendet jane te ndryshme
Ndryshimet kulturore shpesh here fshihen nen petkun e modernizimit (Shanghai, Cola…)
BN kerkon njohjen e kulturave ne bote
“Kur jeni ne Rome, beni sic bejne romaket” ndoj here mund te kete pasoja etike
Egziston ndervarshmeri midis kultures dhe kostove te biznesit (konflikti nderklasor, BM)

5. Çka është kultura? 1
Tejlor:”Teresi e komplikuar e cila perfshin njohurite,
besimin, artin, moralin, drejtesine dhe aftesite
tjera te cilet i ka perfituar njeriu si anetar i shoqerise” 2
Hofsted: “Sistem i vlerave dhe normave të perbashketa te
një grupi të njerëzve dhe kur mblidhen sëbashku përbëjnë
një projekt për jetë” 3
Namenvirt dhe Weber: ” sistem i ideve nga te
cilet eshte e krijuar menyra e jetes”

6. PJESET PERBERESE TE KULTURES
VLERAT
NORMAT

7. Cka jane vlerat ?
Vlerat janë ide abstrakte (supozime) themelore që njerëzit i kanë në lidhje me ate se cfarë është e drejtë, e gabuar, e mirë, e keqe, e rëndësishme apo e parëndësishme

8. Vlerat inkorporojne qendrime shoqerore per konceptet sikurse:
Demokracia
Sinqeriteti
Pergjegjsia
Lojaliteti
Liria individuale
Totalitarizmi

9. V L E R A T (vazhdon…) Vlerat jane baze e kultures
Vlerat caktojne rrethin (mjedisin) ne kuader te te cilit jane te vendosur normat e arsyeshme shoqerore
Vlerat kane domedhenje te rendesishme emocionale p.sh. lirine

10. që përshkruajnë sjelljet në situata të caktuara
Definimi i normave
Normat janë rregulla
shoqërore dhe udhëzime
që përshkruajnë sjelljet në situata të caktuara

11. N O R M A T (vazhdon…)
Normat shoqerore
Normat
morale

12. NORMAT SHOQERORE
Normat shoqerore : Shprehi rutinore te jetes se perditshme.
Veprime me rendesi te vogel morale
Ne pergjithsi jane veprime te tradites se veshjes ne situata te caktuara, sjellja ne shoqeri, menyra e ngrenjes, sjelljes me fqinjet, …
Mosrespektimi i normave shoqerore nuk eshte ndonje problem serioz e sidomos per te huajin
Shprehia ndaj kohes eshte e ndryshme ne vende te ndryshme

13. Normat shoqerore Koha Hapsira Menyra e veshjes Sjellja ne shoqeri
Menyra e ngenjes

14. NORMAT MORALE Ne shume vende normat morale jane shendruar ne ligje
Normat morale: jane qenesore per funksionimin e shoqerise dhe jetes shoqerore
Kane rendesi me te madhe se sa ato shoqerore
Mosrespektimi i tyre mund te sjell denime serioze
Vjedhje, konflikte, kanibalizem
Ne shume vende normat morale jane shendruar ne ligje
Trajtimi i tyre ne vende te ndryshme eshte i ndryshem (p.sh.konsumi i alkoholit)

15. Kultura, shoqëria dhe shtetet kombëtare
Shoqëria është një grup i njerëzve të cilët kanë një kulturë të përbashkët
Kjo nuk ka gjithmone korrespondencë midis shoqërisë dhe shtetit kombëtar
Shtetet kombëtare janë krijime politike
Shumë kultura mund të bashkë-egzistojnë brenda një shteti kombëtar (p.sh. SHBA, MK)

16. ELEMENTET E KULTURES Gjuha Religjioni Filozofia politike
Filozofia ekonomike
Struktura shoqerore
Edukimi

17. Struktura shoqerore
“Stuktura shoqerore” e nje shoqerie ka te ben me njesite e saja shoqerore
Kur spiegohen dalimet ne kulture ne shoqeri egzistojne dy dimensione:
Shkalla deri ne cilin nivel njesia baze e organizimit shoqëror është e orientuar ne grup ose ne individ
Shkalla deri ne te cilen shoqeria eshte e ndamur ne shtresa, në kaste ose klasa

18. INDIVIDI NE SHOQERI INDIVIDI:
- ne shoqerine e Perendimit dhe SHBA-ve rendesi i kushtohet individit dhe sipermarresise, te arriturave individuale
- menyrat e ndryshme e udheheqjes se biznesit
- mobiliteti i madh i menaxhereve
- mungesa e pervojes se kontaktit nderpersonal
- veshtersite ne formimin e ekipeve punuese

19. GRUPI NE SHOQERI GRUPI DHE LIDHJA EMOCIONALE
BASHKPUNIMI MIDIS INDIVIDEVE NE NJE KOMPANI
LOJALITETI NDAJ KOMPANISE
MUNGESA E DINAMIKES DHE SIPERMARRESISE

20. SHTRESAT SHOQERORE
Te gjitha shoqerite ndahen ne shtresa ne baze te disa karekteristikave: historise familjare, profesionit dhe pagave
Mobiliteti ne shoqeri: shkalla deri ne cilin nivel te shtreses shoqerore individi mund te transferohet
Shtresat me te rendesishme ne shoqeri jane:
- kastet
- klasat

21. Sistemi religjios dhe etik
Krishterizmi
Pasojat ekonomike
Hinduizmi
Islamizmi
Budizmi
Konfucianizmi

22. Religjionet dominante
Krishtenizmi
Islamizmi
Hinduizmi
Budizmi
Konfucianizmi

23. World religions
Map 3.1

24. Gjuha
Gjuha eshte njera nga karakteristikat e kultures e cila sherben per komunikim
Gjuha e folur
Shenjë verbale
Struktura e gjuhes perceptimi i botës
Gjuha e pafolur
Shprehja e trupit
Hapësirë personale
Fig: 3.2

25. Arsimimi Arsimimi mund te jetë një burim i avantazheve konkuruese
Shembull
India
Malezia
Singapuri

26. Percentage of GNP spent on education
Map 3.2

27. Adult literacy rates
Map 3.3

28. Kultura dhe vendëpunësimi
Studimi i relacionit midis kulturës dhe vendëpunsimit nga Geert Hofstede
40 shtete
100,000 individ

29. Dimenzionet kulturore të Hofstedit1
Distanca e fuqise 2
Individualizmi vs kolektivizmi 3
Shmangia e pasigurisë 4
Maskuliniteti vs femininiteti

30. Distanca e pushtetit
Sipas këtij dimenzioni kulturat janë të rradhitura në:
- kultura të larta dhe
- kultura të ulta

31. Individualizmi vs. kolektivizmit
Ky dimension fokusohet në relacionin në midis individëve dhe pjesmarësve tjerë brënda një kulture
Shoqëritë individuale:
loose ties
Të arriturat individuale dhe liria kanë vlera të larta
Shoqëritë kolektive-
tight ties
Tentojne të jenë të orientuara drejt mardhënieve

32. Shmangia e pasigurisë
Ky dimension llogaritën shtrirjen në të cilën kultura i socializon antarët e vet që të pranojnë situata të paqarta dhe tolerojnë pasigurinë

33. Maskuliniteti vs. Feminiteti
Ky dimension parasheh mardhëniet në mes gjinisë dhe qëndrimet ndaj punës

34. Work related values for twenty countries

35. Probleme me rezultatet e Hofstedit
Pranon marrëdhëniet midis kulturës dhe shtetit kombëtar
Pjesmarrësit kanë qenë vetëm prej një industrie (Kompjuterave) dhe prej një kompanie (IBM)

36. Ndryshimet kulturore
Kultura nuk është konstante; ajo ndyshon gjatë kohës
Që nga viti 1960 vlerat amerikane përsa i përket rolit të gruas kanë ndryshuar
Japonia lëviz drejt individualizmit më të madhë në vendet e punës
Efektet e globalizmit

37. Changing values
Fig: 3.3

38. Kultura dhe perparsite Kultura dhe etika e biznesit
Ndikimi i kultures ne Biznesin nderkombetar
Njohja nderkulurore
Kultura dhe perparsite
Kultura dhe etika e biznesit

39. Nevoja per zhvillimin e njohjes nderkulturore
Rreziku me i madh per nje kompani qe angazhohet ne BN eshte informata e gabuar
Opcioni per punesim te the drejtori egzekutiv lokal
Duhet patur kujdes nga rreziku i etnocentrizmit

40. Lidhja midis kultures dhe perparsive te konkurrences nacionale
Sistemet e vlerave dhe normave te nje vendi ndikojne ne kostot per udheheqjen e biznesit ne ate vend
Japonia eshte shembull interesant ne kete drejtim

41. Lidhja midis kultures dhe etikes
Nje numer I madh I parimeve etike eshte univerzal (mos vjedh, mos vra…)
Besimi ne plotesimin e kushteve te kontrates te nenshkruar
Deklarata univerzale per te drejtat e njeriut
Ndertimi i shkolles nga ana e “Levi Straus” per femijet e punetoreve ishte e qelluar