1. UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime Master
SISTEMI INFORMATIK I MARKETINGUT
(SIMk)
Prof.Dr.Mihane Berisha

2. Trendet e zhvillimit të konceptit të SIMk
Kemi folur per…
Trendet e zhvillimit të konceptit të SIMk
Organizimi i aktiviteteve të zhvillimit të SIMk
Pjesëmarrja e shfrytëzuesve në zhvillimin e SIMk
Hulumtimet e marketingut dhe SIMk
Roli, rëndësia dhe përparësitë e SIMk
Prof.Dr.Mihane Berisha

3. Analiza e nevojave për informata të marketingut
Vazhdojmë…
Analiza e nevojave për informata të marketingut
Koncepti i matjes së nevojave për informata të marketingut
Teknikat e matjes së nevojave për informata të marketingut
Metoda CSF
Modeli i SIMk
Prof.Dr.Mihane Berisha

4. Disa lloje të veqanta të SIMk: Evoluimi i SIMk
Sistemi informatik për procesim të transakcioneve (TPS)
Sistemi për mbështetje te vendimeve të marketingut (MkDSS)
Sistemi informatik ekzekutiv i marketigut (MkEIS)
Sistemi i ekspertëve (ES)
Prof.Dr.Mihane Berisha

5. Analiza e nevojave për informata të marketingut
Prof.Dr.Mihane Berisha

6. Analiza e nevojave për informata të marketingut SI - zhvillohen me qëllim që të sigurojnë informata për marrësit e vendimeve. SIMk nuk bënë përjashtim!!!. ….marësit e vendimeve shpeshëherë nuk e dinë : cilat janë nevojat e menaxherëve për informata të marketingut për çfarë informata kanë ata nevojë çfarë bëjnë menaxherët e marketingut dhe cili eshte roli dhe rëndësia e SIMk në ndërmarrje e dinë se ç'farë informata kanë në dispozicion.!
Prof.Dr.Mihane Berisha

7. Analiza e nevojave të menaxherëve të marketingut për informata eshte paraqet pikë fillestare në zhvillimin e SIMk
Disa kufizime...
SIMk:
- sa i njeh menaxheri i marketingut nevojat e tij për informata,
- sa i kupton ai problemet,
- si i kërkon informatat nga bashkësia e të dhënave,
- si i vlerëson të dhënat,
- si i filtron ato etj.
Prof.Dr.Mihane Berisha

8. 1) ... nuk i njohin nevojat e tyre për informata
kufizimet praktike dhe konceptuale me rastin e vlerësimit të nevojave të menaxherëve për informata të marketingut:
1) ... nuk i njohin nevojat e tyre për informata
analisti sistemor nuk mund të sigurojnë përgjigje të plotë dhe ofron atë që ai mendon se është e nevojshme për menaxherët dhe atë që ai mendon se mund të nevojitet.
Prof.Dr.Mihane Berisha

9. ....perdoren informata jo formale, dhe shpeshëherë subjektive.
2)...është vështirë të parashikohen nevojat për informata sidomos -vendimet strategjike - për nga natyra janë të pa parashikueshme dhe i përcjellë një pasiguri e madhe.
....perdoren informata jo formale, dhe shpeshëherë subjektive.
3) …dallimet në stilin e menaxherëve lidhur me zgjidhjen e problemeve.
procesi i mbledhjes së të dhënave
procesi i vlerësimit të informatave
Prof.Dr.Mihane Berisha

10. Teknikat e matjes së nevojave për informata të marketingut
Prof.Dr.Mihane Berisha

11. metodat për matjen e nevojave për informata
a) analiza e të dhënave
b) analiza e procesit të marrjes së vendimeve
Analiza e të dhnave - përcaktonë:
cilat informata është duke i marr menaxheri
për cilat informata ka nevojë menaxheri, por nuk mund ti gjejë ato.
Prof.Dr.Mihane Berisha

12. b) Analiza e procesit të marrjes së vendimeve:
përcaktonë vendimet kryesore të cilat kanë nevojë për informata
zhvillimin e modeleve analitike për çdo vendim të identifikuar me qëllim të izolimit të kërkesave për informata
Në përgjithësi…
vendime të strukturuara (të programuara ) - metoda e analizës së të dhënave.
vendimet janë jo të strukturuara (jo të programuara)- metoda e analizës së të dhënave nuk ndihmon, prandaj përdoret metoda e dytë.
Prof.Dr.Mihane Berisha

13. Metoda CSF vështirësitë në identifikimin e nevojave për informata
pakënaqësitë me metodat tradicionale të matjes së nevojave për informata
... Zhvillimi i qasjes sipas së cilës menaxherët e marketingut duhet të njohin faktorët kritik të suksesit (angl. Critical Success Factors – CSF)
Prof.Dr.Mihane Berisha

14. …sipas CSF
duhet të njihen nevojat individuale të menaxherëve për informata për sa i përket:
llojit të informatave
nevojat për informata të menaxherëve dallojnë nga njëri menaxher te tjetri
Prof.Dr.Mihane Berisha

15. .p.sh. ..faktorë kyq për suksesin e zinxhirit të hipermarketeve është:
CSF - faktorët të cilët janë përcaktuar si kritik për efikasitetin e afarizmit.
.p.sh. ..faktorë kyq për suksesin e zinxhirit të hipermarketeve është:
vëllimi i shitjes, sepse është në proporcion të drejtëpërdrejtë me profitin të cilin e arrijnë individualisht hipermarketet si dhe tërë zinxhirin e hipermarketeve.
Prof.Dr.Mihane Berisha

16. CSF - katër faktorë kritik të suksesit:
- struktura e degës së caktuar
- strategjia e ndërmarrjes dhe pozicionimi i saj në degë
- faktorët e rrethinës
- faktorët kohorë
Prof.Dr.Mihane Berisha

17. Metoda CSF – përparësi...
i ndihmon menaxherët të percaktojnë faktorët kritik të cilëve duhet të iu kushtohet kujdes
i detyron menaxherët të zhvillojnë masa për kontrollin e CSF dhe të kerkojnë informata lidhur me ta
i ndihmon ata të definojnë nevojat për informata
Prof.Dr.Mihane Berisha

18. Ndonese Metoda CSF - nuk siguron zgjidhje të plotë të problemit të analizës së nevojave për informata!
qasje operative në definimin e nevojave për informata të menaxhmentit të lartë
CSF meren në konsideratë gjatë procesit të marrjes së vendimeve strategjike shumë më tepër se sa metodat tradicionale të matjes së nevojave për informata.
Prof.Dr.Mihane Berisha

19. PAUZË!
Prof.Dr.Mihane Berisha

20. Modeli i sistemit informatik të marketingut
Prof.Dr.Mihane Berisha

21. Modelin e parë të SIMk, Ph. Kotler (1972).
“Qendër nervore e marketingut".
“Qendër për informata të marketingut dhe analizë“.
Prof.Dr.Mihane Berisha

22. Modeli i SIMk sipas Kotlerit
Prof.Dr.Mihane Berisha
Modeli i SIMk sipas Kotlerit

23. Sistemi i raporteve te mbrendeshme :
realizimin e shitjes,
porosite,
nivelin e rezervave,
shpenzimet, logjistiken,
pagesat dhe
aspekte tjera te afarizmit te ndermarrjes te cilat jane te domosdoshme per menaxheret e marketingut.
Sistemi i informimit te marketingut:
me ngjarjet aktuale dhe te ardhshme ne rrethinen e marketingut.
me percjellje e ngjarrjeve në ndërmarrje
konkurentët,
partnerët afarist,
prodhimin,
gjendjen në treg sipas segmenteve te tregut,
trendet e lëvizjes etj.
Prof.Dr.Mihane Berisha

24. Këto pjesë të SIMk të lidhur njëra me tjetren dhe këmbejnë një numër të madhë të të dhënave.
Prof.Dr.Mihane Berisha

25. Sistemi i hulumtimeve ne marketing – mundeson
mbledhjen sistematike te te dhenave,
analizen dhe
procesimin e informatave te nevojshme per marrje te vendimeve te orientuara ne probleme specifike
…ne disa raste ofron informata lidhur me me situatat relevante ne treg dhe
situatat problematike te cilat kerkojne zgjidhje.
Sistemi i analizes se marketingut – përmban
metoda dhe modele statistikore
teknikat kuantitative te analizes dhe
te zgjidhjes se problemeve te marketingut.
Prof.Dr.Mihane Berisha

26. SIMk - duhet te jete i organizuar ashtu:
Këto pjesë të SIMk të lidhur njëra me tjetren dhe këmbejnë një numër të madhë të të dhënave.
SIMK - duhet të projektohet që të jetë një tërësi unike per sa i përket: qëllimit, përmbajtjes dhe komunikimit mbrenda SIMk dhe ndermjet SIMk dhe rrethinës së tij.
SIMk - duhet te jete i organizuar ashtu:
siguroje informata te nevojshme per menaxhmentin shpejtë dhe lehtë dhe
ti mundësojë menaxhmentit manipulimin me te dhena dhe informata mvarësisht nga nevojat e tyre për informata.
Prof.Dr.Mihane Berisha

27. Koheve te fundit SIMk- nuk ofron vetem pamjen e te dhenave te sistemit real dhe te nevojave te menaxhereve per informata te marketingut.
…ofron edhe teknikat te cilat perdoren ne fushen e intelegjences artificiale
te cilat bejne te mundur procesimin e SIMk eshte ne funksion te procesit te marrjes se vendimeve.
Prof.Dr.Mihane Berisha

28. Disa lloje të veqanta të SIMk
Prof.Dr.Mihane Berisha

29. Evoluimi i SIMk Procesi afarist në esencë nuk ndryshonte !
Deri 1960 roli i sistemeve informatike:
i thjeshte ,
qellim procesim e informatave lidhur me transakcionevet afariste dhe
mbajtjen e shenimeve te kontabilitetit.
Teknologjia informatike:
automatizimin e disa proceseve afariste
zevendesimin e njeriut ne kryerjen e puneve rutinore me kompjuter.
Procesi afarist në esencë nuk ndryshonte !
Prof.Dr.Mihane Berisha

30. 1970…SI - iu shtua edhe nje role tjeter,
ai i procesimit te te dhenave ne informata.
Keshtu lindi koncepti i Sistem Informatik i Menaxhmenti (SIM) dhe me pastaj edhe SIMk.
Roli i SI u fokusua ne zhvillimin e aplikacioneve te cilat perkrahnin menaxheret dhe shfrytezuesit me informata te nevojshme gjate procesit te marrjes se vendimeve
Prof.Dr.Mihane Berisha

31. …u zhvilluan disa lloje te SIMk me qe rast secili sistem i ri informatik i ka ruajtur përparësit e sistemit të më parëshëm!
Sistemi informatik per procesim te transakcioneve, ose
Transaction Processing Information Systems (TPIS)
Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut, ose
Marketing Decision Support Systems (MkDSS)
Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut ose
Marketing Executive Information Systems (MkEIS)
Sistemi i eksperteve, ose
Expert Systems (ES)
Prof.Dr.Mihane Berisha

32. Sistemi informatik per procesim te transakcioneve (angl
Sistemi informatik per procesim te transakcioneve (angl. Transaction Processing Information Systems - TPIS), i cili proceson informata lidhur me transakcionet afariste ditore ne ndermarrje.
Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut (angl. Marketing Executive Information Systems – MkEIS)- perkrahe top menaxheret me informata kritike dhe ne formate te pershtateshme gjate procesit te marrjes se vendimeve.
Prof.Dr.Mihane Berisha

33. Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut (angl
Sistemi per mbeshtetje te vendimeve te marketingut (angl. Marketing Decision Support Systems – MkDSS) - qellim furnizimin e menaxhereve dhe te shfrytezuesve ne menyre interaktive dhe ad-hoc me informata gjate procesit te marrjes se vendimeve te marketingut.
Sistemi i eksperteve (angl. Expert Systems – ES) – SI i cili bazohet ne dituri dhe keshilla prej eksperti nga fusha e marketingut lidhur me marrjen e vendimeve te marketingut.
Prof.Dr.Mihane Berisha

34. PAUZË!
Prof.Dr.Mihane Berisha

35. Sistemi informatik për procesim të transakcioneve (TPIS)
Prof.Dr.Mihane Berisha

36. Sistemi informatik per procesim te transakcioneve
llojin me te vjeter te SI (kontabilitet).
30 vite ishte lloji kryesor i SI
deri ne vitin 1980 njihej me emrin:
Sistem per procesim te te dhenave (angl. Data Processing Systems)
sistem informatik klasik.
Prof.Dr.Mihane Berisha

37. Karakteristikë…
përkrahje të transakcioneve lidhur me aktivitetet afariste ditore siq janë:
përgatitja dhe vendosja e produkteve në depo,
hyrja e lëndës së parë
përpunimi i saj në produkte të gatshme,
pranimi i fletëpagesave
fakturave lidhur me shitjen e mallrave dhe produkteve etj.
Prof.Dr.Mihane Berisha

38. Aktivitetet e TPIS përfshijnë…
mbledhjen dhe futjen e te dhenave te cilat pershkruajne aktivitetet afariste, dhe
procesimin e tyre ne informata.
…ne te njejten kohe TPIS furnizon me informata edhe menaxheret ne nivelet tjera te menaxhmentit.
Prof.Dr.Mihane Berisha

39. TPIS
Ështe i projektuar ashtu qe te perpunojne nje numer dhe nje sasi te madhe te te dhenave rutinore dhe qe perseriten.
Detyre e tij eshte te percjellë te gjitha transakcionet te cilat ndodhin ne afarizmin e perditeshem, dhe
te procesoje transakcionin ne momentin kur ai ndodhe, e jo me vone.
Prof.Dr.Mihane Berisha

40. INPUTe- Burim i te dhenave (interne) te cilat futen ne TPIS jane:
te dhenat lidhur me transakcionet ne ndermarrjes :
fakturat lidhur me produktet e siguruara nga depo.
arritja e mallit te porositur nga depoja
dergesa e llogarise bleresit
dergesa e llogarise furnizuesit
pershkrimi i pageses se mjeteve financiare
pagesat me para te gatshme etj.
OUTPUTe -Daljet nga TPIS (informatat)
bilancin e rezervave ne depo,
gjendjen e resurseve si ne kvantitative ashtu edhe ne forme kvalitative.
Prof.Dr.Mihane Berisha

41. Sistemi për mbështetje të vendimeve të marketingut (MkDSS)
Prof.Dr.Mihane Berisha

42. MkDSS Ne perdorim nga vitet 1970.
1979- profesori amerikan John Little.
…jane interpretuar ne menyra te ndryshme
… jane dhene shume definicione
… per qellim qe ti percaktojne rrjedha te ndryshme.
MkDSS mund te trajtohet si nje faze e re ne zhvillimin e SIMk ose pjese perberese e tij.
Cila eshte esenca e ketij sistemi dhe dimenzionet e tij ne fushen e marketingut?
Prof.Dr.Mihane Berisha

43. Definimi i MkDSS
Sipas J. Little, “teknologjia e cila bashkon te dhenat, softverin dhe hardverin ne procesin e marrjes se vendimeve dhe sigurone informata te nevojshme per menaxheret e marketingut quhet sistem per mbeshtetje te vendimeve te marketingut”.
Prof.Dr.Mihane Berisha

44. MkDSS i lidhe resurset individuale dhe mundesit e kompjuterit
me qellim te permiresimit te procesit te marrjes se vendimeve dhe u dedikohet kryesisht menaxhereve te cilet ballafaqohen me probleme te strukturuara (operativ) dhe pjeserisht gjysme te strukturuara (taktik).
Prof.Dr.Mihane Berisha

45. MkDSS krijon edhe mundesin e komunikimit te menaxherit me sistem
….perkrah procesin e marjes se vendimeve të marketingut, por
krijon edhe mundesin e komunikimit te menaxherit me sistem
…qellimi: qe te sigurohen informata te nevojshme dhe te vleresohen pasojat e mundeshme te vendimeve te marura.
Perdore metoden e analizes ""Çka-nese"[1].
aftësia e sistemeve për mbështetje të vendimeve për të bërë pyetje “Çka-nëse” (angl. “What-if”) dhe për të parë konsekuencat e ndryshimit të variablave hyrëse (inputeve) ne variablat dalese (outpute) është një përparësi e madhe dhe e rëndësishme e MkDSS.
[1] Metoda e analizes "What-if" e lejon marrësin e vendimeve të testojë alternativat gjatë procesit të marrjes së vendimeve te marketingut.
Prof.Dr.Mihane Berisha

46. Baza e të dhënave komponenta me e rendesishme e MkDSS
Baza e te dhenave - perbehet nga burime te ndryshme te te dhenave, por burimet me te shpeshta te te dhenave jane ne vete ndermarrje (burimet interne), e ndonje here edhe ne rrethine (burrimet eksterne)[1].
[1] Berisha, M.: Informatizimi i ndermarrjes, 1999, fq. 27.
Prof.Dr.Mihane Berisha

47. Baza e modeleve të marjes së vendimeve:
modelet kvantitative te cilat i lidhin variablat dhe perdorin shprehje matematikore.
Detyre kryesore e MkDSS eshte te siguroje te dhena qenesore te marketingut,
te dhenat lidhur me shitjen,
aktivitetet e reklamave te marketingut dhe
elemente tjera te promocionit edhe ate ne detale dhe ne menyre te kuptueshme.
OUTPUT-et e TPIS shërbejne si element i rëndësishëm gjatë analizës së të dhënave
dhe përkrahjes qe ofron MkDSS.
Prof.Dr.Mihane Berisha

48. Sistemi informatik ekzekutiv i marketingut (MkEIS)
Prof.Dr.Mihane Berisha

49. Vitet e 1980-ta
MkDSS i cili ishte ne perdorim nga viti 1970 nuk ishte teknologjia adekuate per perdorim nga top menaxhmenti.
SI u zhvilluan ne menyre intenzive dhe u karakterizuan me disa role te reja:
U rrite fuqia e mikroprocesoreve
Shfrytezuesit filluan te perdorin PC ne vend se te pritej perkrahja direkte me informata nga MkDSS
u be e qarte se top menaxheret nuk i perdornin ne menyre direkte raportet e SI dhe nuk posedonin aftesi analitike modeluese dmth. nuk perdorin as modelet nga baza e modeleve e MkDSS.
Prof.Dr.Mihane Berisha

50. U zhvillua koncepti sistemit informatik ekzekutiv i marketingut - MkEIS.
te eleminoje problemet e mbingarkeses me te dhena dhe informata aq te pranishme ne raportet e shkruara
sortimin dhe filtrimin e tyre.
Informatat prezentohen ne nje forme te strukturuar dhe te lehte per perdorim.
top menaxhmenti perdore kete sistem duke shfrytezuar ekranin me prekje (angl. touch screen)
te njihet me paraqitjet tekstuale,
grafike dhe
tabelare lidhur me çeshtjet kyqe te afarizmit
Prof.Dr.Mihane Berisha

51. MkEIS paraqet MkDSS ne kuptim te gjere.
menaxheret e nivelit ekzekutiv:
te analizojne,
te krahasojne dhe
te percjellin trendet e rendesishme,
te monitorojne realizimit e qellimeve dhe
te identifikojne mundesit dhe problemet
Prof.Dr.Mihane Berisha

52. MkEIS
TPIS e furnizon me informata MkEIS ne situatat kur vjen deri te paraqitja e problemeve potenciale dhe kete e bene edhe per sistemet tjera informatike te permendura me larte.
Prof.Dr.Mihane Berisha

53. Sistemi i eksperteve (ES)
Prof.Dr.Mihane Berisha

54. ES fazën më të lartë të zhvillimit të SI dhe
veglën më të përsosur të përkrahjes se menaxhereve gjatë procesit të marrjes së vendimeve të marketingut.
risi eshte intelegjenca artificiale (angl. Artificial Intelligence),
aftesia e makines (kompjuterit) qe te simuloje sjelljen e njeriut dhe të menduarit.
SE - është SI i projektuar:
te hulumtojë dhe
të kuptoje problemet,
te jep rekomandime,
te jep keshilla dhe
te ndermer veprime optimale ne momentin e dhënë dhe ne kohe reale.
Prof.Dr.Mihane Berisha

55. ES
njohurite e eksperteve nga disa lemi te ngushta shkencore strukturohen ne kompjuter
permes pergjithesimit te problemit duke perdorur metoden heuristike[1] arrihet marrja e vendimeve ne form te vendimeve te propozuara.
Kompjuteret e ketij sistemi jane ne gjendje te pergjigjen ne pyetje te caktuara dhe njohurite e sistemit te eksperteve jane njohuri te eksperteve apo te hulumtuesve ne ndonje lemi shkencore.
[1] Berisha-Namani, M.: Informatika e biznesit, fq.
Prof.Dr.Mihane Berisha

56. ES
[1] ES u zhvillua në vitet 1960 ne lëmin e vendosjes financiare (njohurit nga kjo lëmi janë konkrete dhe të determinuara në shkallë të lartë).
ES perdorej ne nivelin e larte (strategjik) dhe ne arritjen e perfundimeve logjike.
, SE kishin aftesi te kufizuara te rezonimit.
, perdore rregulla komplekse per zgjidhjen e problemeve te nderlikuara dhe jo te strukturuara.
dy dekada me vone (1990), SE fillon te karakterizohet me rezonim te thelle.
[1] Po aty.
Prof.Dr.Mihane Berisha

57. ES ofron perkrahje per menaxheret ne nivelin strategjik
…TPIS përdore bazën e të dhënave
MkDSS i cili e përdorë bazën e të dhënave dhe bazën e modeleve
ES disponon me bazën e diturisë (angl. Knowledge Base).
Sisteme ku bazë është dituria (angl. Knowledge Based Systems).
ES konsiderohen si një nga fushat më të rëndësishme të kërkimeve të më tutjeshme.
…kërkojne kohë të gjatë të zhvillimit te tyre dhe çmim të lartë kushtues.
Prof.Dr.Mihane Berisha

58. Ju faleminderit!
Prof.Dr.Mihane Berisha