1. From Nature Tourism to ECOTOURISM
Ecotourism Conference
AUA, Acopian Center for the Environment
April 2, 2016
Zhanna Galyan
Armenian Ecotourism Association

2. Բնության տուրիզմից դեպի ԷԿՈՏՈՒՐԻԶՄ
«ԷԿՈՏՈՒՐԻԶՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ» ՀԱՄԱԺՈՂՈՎ
Հայաստանի ամերիկյան համալսարան
ապրիլի 2, 2016թ.
Ժաննա Գալյան
Հայկական էկոտուրիզմի ասոցիացիա

3. §¾ÏáïáõñǽÙÁ... ¹³ å³ï³ë˳ݳïáõ ׳ݳå³ñÑáñ¹áõÃÛáõÝ ¿ ¹»åÇ µÝáõÃÛ³Ý ï³ñ³ÍùÝ»ñ, áñÁ å³Ñå³ÝáõÙ ¿ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÁ ¨ ³å³ÑáíáõÙ ï»ÕÇ ÅáÕáíñ¹Ç µ³ñ»Ï»óáõÃÛáõÝÁ¦
TIES (The International Ecotourism Society)
¿ÏáïáõñǽÙÇ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ
§¾ÏáïáõñǽÙ` ïáõñǽÙ, áñÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ µÝ³Ï³Ý ¨ Ùß³ÏáõóÛÇÝ Å³é³Ý·áõÃÛ³Ý ×³Ý³ãÙ³ÝÝ áõ ѳëϳݳÉáõÝ ¨ µ»ñáõÙ ¿ ï»ÕÇ µÝ³ÏãáõÃÛ³ÝÁ ³ÛÝù³Ý ß³ÑáõÛÃ, áñå»ë½Ç Ù³ñ¹ÇÏ ·Ý³Ñ³ï»Ý áõ å³Ñå³Ý»Ý ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÁ áñå»ë »Ï³ÙáõïÇ ³ÕµÛáõñ¦:
гÛÏ³Ï³Ý ¿ÏáïáõñǽÙÇ ³ëáódzódz

4. “Ecotourism is travel to fragile, pristine and usually protected areas that strives to be low impact and (usually) small scale. It helps educate the traveler, provides funds for conservation, directly benefits the economic development and political empowerment of local communities and fosters respect for different cultures and for human rights.” Martha Honey
“Environmentally responsible travel and visitation to natural areas, in order to enjoy and appreciate nature (and any accompanying cultural features, both past and present) that promote conservation, have a low visitor impact and provide for beneficially active socio-economic involvement of local peoples.”
World Conservation Union (IUCN)
Ecotourism – tourism that will contribute to a better understanding of our natural and cultural heritage and will provide revenue to the local community sufficient for people to value and therefore to protect the environment as a source of income. Armenian Ecotourism Association

5. ¿ÏáïáõñǽÙÇ ³ÝÏÛáõݳù³ñ»ñÝ »Ý
¿ÏáïáõñǽÙÇ ³ÝÏÛáõݳù³ñ»ñÝ »Ý
µÝ³Ï³Ý áõ Ùß³ÏáõóÛÇÝ Å³é³Ý·áõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÃÛáõÝ
µÝ³å³Ñå³Ý ÏñÃáõÃÛáõÝ
ï»ÕÇ µÝ³ÏãáõÃ³Ý µ³ñ»Ï»óáõÃÛ³Ý µ³ñÓñ³óáõÙ

6. Հակառակ դրան, “բնության տուրիզմը” կարելի է սահմանել որպես
“...ճանապարհորդություն, որի նպատակն է դիտել և ուսումնասիրել բնությունը, նրա բնակիչներին` վայրի կենդանիներին և բույսերին, ինչպես նաև այդ միջավայրում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները: “
(Ceballos-Lascurain, 1987, WWF, Vol.1, 1990)

7. Այսպիսով,
‘բնության տուրիզմ՚ հասկացությունը պարզապես նկարագրում է շուկայի որոշակի սեգմենտ, անկախ նրանից, արդյոք այն ունի՞ դրական ազդեցություն, թե՞ ոչ:

8. Այս առումով էկոտուրիզմը ընկալվում է որպես կայուն տուրիզմի բաղադրիչ,
ըստ որում, երկուսի հիմքում էլ տուրիզմը շրջակա միջավայրի պահպանության և կայուն զարգացման միջոց դարձնելու գաղափարն է:

9. Sustainable tourism - “tourism which leads to management of all resources in such a way that economic, social and aesthetic needs can be fulfilled while maintaining cultural integrity, essential ecological processes, biological diversity and life support systems.” World Tourism Organization

10. Կայուն զբոսաշրջությունը` «զբոսաշրջություն, որը հանգեցնում է բոլոր ռեսուրսների այնպիսի կառավարմանը, որպեսզի բավարարվեն/ ապահովվեն տնտեսական, սոցիալական եւ գեղագիտական ​​կարիքները, միաժամանակ պահպանելով մշակութային ամբողջականությունը, էական էկոլոգիական գործընթացները, կենսաբանական բազմազանությունը և կյանքի համար անհրաժեշտ համակարգերը»: Աղբյուրը՝ Զբոսաշրջության համաշխարհային կազմակերպություն

11. Զբոսաշրջության ոլորտում կայունության բաղադրիչները.
Բնապահպանական
Տնտեսական
Սոցիալ-մշակութային

12. ¾ÏáïáõñǽÙÁ áñå»ë ϳÛáõÝ ½³ñ·³óÙ³Ý ÏáÝó»åï
·áÍÝ³Ï³Ý ×³Ý³å³ñÑáñ¹áõÃÛáõÝ
ÉáÕ³öÝÛ³ ïáõñǽÙ
àâ βÚàôÜ îàôðƼØ
βÚàôÜ îàôðƼØ
·ÛáõÕ³Ï³Ý ïáõñǽÙ
¾ÏáïáõñǽÙ
´ÝáõÃÛ³Ý ïáõñǽÙ
Ùß³ÏáõóÛÇÝ ïáõñǽÙ
Source: Strasdas 2001

13. Greenwashing - կանաչ քողարկում
Սա մի տերմին է, որը նկարագրում է կանաչ PR-ի կամ կանաչ մարկետինգի անվայել օգտագործումը, որպեսզի խթանել ապակողմնորոշիչ ընկալումը, որ որևէ ընկերության արտադրանքը կամ քաղաքականությունը բնապահպանական է: (Աղբյուրը `Wikipedia)
is a term describing the deceptive use of green PR or green marketing in order to promote a misleading perception that a company's policies or products are environmental friendly.
( Source: Wikipedia )

14. Առաջարկություններ

15. էկոտուրիզմը բնապահպանությունը
շահավետ դարձնելով, հանդիսանում է բնության հատուկ պահպանվող տարածքների զարգացման և կառավարման գործուն միջոց
ՍԱԿԱՅՆ…….

16. Պահպանվող տարածքներում տուրիզմի բացասական ազդեցությունը
զբոսաշրջիկների գործողությունները
ենթակառուցվածքների բացասական ազդեցությունը
աղտոտում, վայրի բնության խաթարում, լանդշաֆտների/էկոհամակարգերի դեգրադացիա, բնակատեղիների վերացում եւ այլն:

17. Մշակել էկոտուրիզմի ռազմավարություն ԲՀՊՏ-ների համար, ինչը թույլ կտա`
գտնել ուղիներ ինտեգրվելու զբոսաշրջային տնտեսության մեջ` զբոսաշրջիկների ծախսած գումարից մասնաբաժին ստանալու համար
արդյունավետ կառավարել զբոսաշրջության ոլորտը` շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունը կանխարգելելու նպատակով

18. Էկոտուրիզմը բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում Պլանավորման և կառավարման ձեռնարկ
պահպանվող տարածքներում զբոսաշրջությունը պլանավորողների և կառավարողների համար
այս բնագավառում որոշումներ ընդունողների համար
որպես ուսումնական ձեռնարկ զբոսաշրջության մասնագետներ պատրաստող կրթական հաստատությունների ուսանողների և դասախոսների համար
կարող է օգտակար լինել զբոսաշրջության ոլորտում գործող այլ շահառուներին` տեղական համայնքներին, զբոսաշրջային օպերատորներին, զբոսաշրջային կացարանների աշխատողներին և այլոց

19. Կայուն զբոսաշրջության հավաստագրումը /սերտիֆիկացիան/
կարելի է համարել
գլխավոր միջոց
Զբոսաշրջության “կանաչացման” համար

20. Զբոսաշրջության համաշխարհային կազմակերպությունը (UNWTO)
խորհուրդ է տալիս զբոսաշրջության ազգային մարմիններին աջակցել ազգային կայուն զբոսաշրջության սերտիֆիկացիային ուղղված նախաձեռնություններին` ազգային պահանջները ապահովելու համար    
(2003թ. մարտ, Մադրիդ, Առաջարկություններ կառավարություններին կայուն զբոսաշրջության ազգային սերտիֆիկացման համակարգին աջակցելու և/կամ ստեղծելու համար)

21. Կայուն զբոսաշրջություն սերտիֆիկացումն աշխարհում
Կայուն տուրիզմի ներդաշնակ ստանդարտներ Եվրոպայում (VISIT ստանդարտ)
Կայուն զբոսաշրջության սերտիֆիկացման ցանցի ելակետային չափանիշներ ԱՄՆ-ում
Ասիական, Խաղաղ Օվկիանոսյան, ինչպես նաեւ Աֆրիկյան երկրները նույնպես ունեն զբոսաշրջային սերտիֆիկացման մի շարք ծրագրեր

22. Sustainable Certification of tourism operators worldwide
Nature´s Best ( Sweden), the first national
quality label for nature tours in Europe.
Corporate Social Responsibility in Tourism (CSR) –
TourCert
Climate Action Australia Certification
Program/ Ecotourism Australia
Wales Green Dragon (Environmental
Management) Standard
Eco-Destinet Network

23. Green Dragon (Environmental Management) Standard Կանաչ վիշապ
Էներգիայի օգտագործումը
Ջրօգտագործումը
Թափոնների հավաքումը և հեռացումը
Վտանգավոր նյութերի վերահսկումը
Օդ արտանետումները եւ տրանսպորտի օգտագործումը
Շենքերը եւ ենթակառուցվածքները
Բնությունը եւ կենդանական/բուսական աշխարհը
Մշակույթը եւ համայնքը

24. ԵՄ Արևելյան գործընկերության մեջ ներգրավված և ԱՊՀ երկրներում մինչ օրս  չի գրանցվել որևէ առաջընթաց կայուն զբոսաշրջության սերտիֆիկացման ուղղությամբ

25. Green Certificate L A U K U C E Ļ O T Ā J S
Latvian Country Tourism Association
Green Certificate

26. Ինչ է “Green Certificate”? «Կանաչ հավաստագիրը»
GC-ը դա էկո – պիտակ է որը տրվում է Լատվիայի գյուղական վայրերում
եւ փոքր քաղաքներում գործող հյուրատներին, քոթեջներին եւ ճամբարային համալիրներին, որոնք պահպանում են և ռացիոնալ օգտագործում են բնական ռեսուրսները, առաջարկում են բնական միջավայրին համահունչ environment friendly զբոսաշրջային գործունեության, առողջ, տեղական արտադրության սնունդ,ինցհպես նաև ծավալուն տեղեկատվություն տեղական բնական, մշակութային եւ պատմական միջավայրի մասին:
GC-ն սակավաթիվ Եվրոպական Էկո – պիտակներից մեկն է որը գործում է բացառապես փոքր հյուրատների համար: Կարեւոր է, որ այս էկո - պիտակը է ոչ միայն բնապահպանական այլ նաեւ բարձր որակի զբոսաշրջային ծառայությունների համար:
(Ջրային ռեսուրսների խնայողությունը չի հանգեցնում ջրի բացակայությանը հյուրերի համար, լվացքի փոշու խնայելը չի նշանակում կեղտոտ անկողնու սպիտակեղեն): Այնպես որ, GC-ն ապահովում է հավասարակշռություն զբոսաշրջության սպասարկման որակի եւ շրջակա միջավայրի միջե:

27. Ինչպես է “Green Certificate” աջակցում զբոսաշրջային ծառայություններ մատուցողներին.
GC ապահովում է Ճանաչումը ներքին եւ արտաքին շուկաներում որոշակի մարքեթինգային գործունեության միջոցով` տարբեր տեղեկատվական նյութեր /բուկլետներ, պաստառներ, պիտակներ, որոնք տարածվում են միջազգային ճանապարհորդական տոնավաճառներում, ասոցիացիայի web site միջոցով եւ հատուկ GC նախագծի կայքում վիդեոհոլովակներով: Կատարվում է տեղեկատվության կանոնավոր մատակարարում Լատվիայի եւ օտարերկրյա ԶԼՄ – ներին, ապահովվում է անդամակցությունը միջազգային բնապահպանական պիտակի միություններին եւ գովազդ միջազգային էկո - զբոսաշրջության հրատարակություններում (ԶԼՄ – ների հրապարակումներ, բրոշյուրներ եւ կայքեր).

28. Ինչպես է “Green Certificate” աջակցում զբոսաշրջային ծառայություններ մատուցողներին.
Իրականացվում է կրթական ծրագրեր և հրատարակվում են տարբեր ուսումնական նյութերի` ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործում, շրջակա միջավայրին համահունչ շինարարության և այլ:
Տեղեկատվություն է տարածվում տեղական սեմինարների եւ միջազգային համաժողովների միջոցով.
GC լոգոյի օգտագործումը դա բարձր որակի և շրջակա միջավայրին համահունչ գյուղական զբոսաշրջության արտադրանքի արկայության հաստատում է: GC լոգոն օգտագործվում է գովազդային և խթանման րատարակություններում:

29. Ինչպես է “Green Certificate” աջակցում զբոսաշրջիկներին.
GC-ը օգնում է ճանաչել կոնկրետ էկո – տուրիստական արդյունքը ​​,
երաշխավորում է զբոսաշրջության սպասարկման բարձր որակ եւ
հնարավորություն է տալիս նպաստելու զբոսաշրջության կայուն զարգացմանը:

30. Ագրոտուրիզմի որակի հավաստագրման համակարգ
Ֆինանսավորվում է Եվրոպական Միության կողմից «
ՍԵՎԾՈՎՅԱՆ ԱՎԱԶԱՆ Համատեղ
Գործողությունների Ծրագրի շրջանակներում:

31. Չափորոշիչ 8. Բնապահպանություն
8.1 Բնական պաշարների խնայողական օգտագործում
Գնահատել հետևյալ հատկանիշները.
Ջրատնտեսման միջոցներ և սարքավորումներ (խոհանոցում, բաղնիքում, զուգարանում)
Էլեկտրաեներգիայի ռացիոնալ օգտագործում (օրինակ `էներգախնայողության լամպեր և այլն)
Այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրների օգտագործումը
Այլն
8.2 Նվազագույն ազդեցություն շրջակա միջավայրի վրա
Կոյուղաջրերի կառավարում
Թափոնների հավաքում, տեսակավորում և օգտագործում
Հյուրընկալողի և հյուրերի նվազագույն ազդեցությունը բուսական ու կենդանական տարածքի վրա

32. Հայկական էկոտուրիզմի ասոցիացիան մշակել է Կայուն զբոսաշրջության հավաստագրման /սերտիֆիկացիայի/ համակարգի մշակման և ներդրման հայեցակարգ

33. Առաջին քայլ
Սկսել բնության վրա հիմնված տուրիզմից` հաշվի առնելով դրա սերտ կապը փխրուն էկոհամակարգերի և զգայուն շրջակա միջավայրի հետ

34. Սկսել Հատուկ պահպանվող բնության և մշակութային տարածքներից,
Փոքր հյուրատներից,
Էկոտուրիզմի ծրագրերից,
զբոսաշրջային օպերատորների և զբոսավարների կողմից առաջարկվող բնության տուրերից

35. Սերտիֆիկացիան կամավոր գործիք է
Ամենամեծ խրախուսումը տուրօպերատորների եւ տուրիստական վայրերի համար այն է, որ սերտիֆիկացումը դառնում է
հիանալի մարքեթինգային գործիք,
որի միջոցով ստեղծվում են
տնտեսական խթանիչներ
բնական եւ մշակութային միջավայրի պահպանության համար

36. Ուրախ կլինենք աշխատել միասին!
Կայուն զբոսաշրջության հավաստագրման համակարգի մշակումն և ներդրումը պահանջում է ժամանակ , ջանքեր և ֆինանսներ: Այժմ մենք փնտրում են միջոցներ այդ գործընթացը սկսելու համար:
Ուրախ կլինենք աշխատել միասին! 

37. Շնորհակալություն