1. دکتر آرش عکاظی عضو هیئت علمی گروه پزشکی قانونی دانشگاه تهران
رضایت آگاهانه
دکتر آرش عکاظی
عضو هیئت علمی گروه پزشکی قانونی دانشگاه تهران

2. ماده 158
هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیاء یا سرپرستان و یا نمایندگان قانونی وی با رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام شود قابل مجازات نخواهد بود.

3. اتونومی یا حق انتخاب 1- آگاهی از بیماری خویش داشته باشد .
2- بتواند آنچه که جهت بیماری او مطرح میشود را بخوبی درک کند
3- قادر باشد آزادانه تصمیم گیری نماید
4- قادر باشد تصمیم خویش را آزادانه به اجراء درآورد .
قطب مقابل اتونومی ، پترنیتی (Paternity) است .

4. انواع رضایت تلویحی یا ضمنی: Implied consent
بیانی و صریح: Express consent
رضايت در موارد خاص: Consent in special cases
رضايت همسر
رضايت در كودكان و افراد صغير
رضايت در بيماران رواني
رضايت در بيماران مسن
رضايت در موارد اورژانسي

5. اجزاء تشکیل دهنده رضایت
Disclosure: اطلاعات کافی در اختیار بیمار گذاشته شود
Capacitance: بیمار باید ظرفیت لازم برای دادن رضایت را داشته باشد. یعنی توانمندی کافی برای درک اطلاعات داده شده و تصمیم گیری در رابطه با اقدام تشخیصی یا درمانی پیشنهادی را داشته باشد.
Voluntarism: تصمیم گیری باید آزادانه و داوطلبانه باشد.

6. Competency of patient
فرد رضايت دهنده بايد عاقل ، بالغ و داراي صلاحيت حقوقي و قانوني باشد
در صورتيكه بيمار هوشيارنيست و فرصت كافي نيز براي اطلاع اولياء وي وجود ندارد بهتر است مراتب به اطلاع مقامات قضايي رسانده شود و مجوزي جهت آن اخذ گردد .
اگر براي اطلاع مقامات قضايي نيز وقت نيست با حضور سه پزشك صورت جلسه اي تنظيم شود و موارد اورژانس در آن توضيح داده شود و پس از آن اقدام درماني شروع گردد
در مواردی كه فرصت براي هيچ كاري نيست پزشك موظف است بدون اخذ رضايت اقدام به درمان و حفظ جان بيمار بنمايد

7. مواردي كه اخذ رضايت نامه الزامي نيست
موارديكه تمامي يا قسمتي از جامعه در معرض خطر هستند مانند شيوع بيماري مسري در يك منطقه و اعلام اپيدمي درآن محل .
معاينه مهاجران و مسافران در گمرك ها و قرنطينه ها ي مرزي
معاينات بهداشتي كاركنان صنايع غذايي
معاينات بهداشتي دانش آموزان
معاينه متهمين به دستور مراجع قضايي
معاينه زندانيان

8. ماده 495
هرگاه پزشک در معالجاتی که انجام می دهد موجب تلف یا صدمه بدنی گردد، ضامن دیه است مگر آنکه عمل او مطابق مقررات پزشکی و موازین فنی باشد و چنانچه اخذ برائت از مریض به دلیل نابالغ یا مجنون بودن او معتبر نباشد و یا تحصیل برائت به دلیل بیهوشی و مانند آن ممکن نگردد ، برائت از ولی مریض تحصیل می شود.
ولی بیمار پدر او می باشد و در صورت عدم دسترسی، دادستان مربوطه عهده دار این امر است.

9. ماده 496
پزشک در معالجاتی که دستور آن را به مریض یا پرستار و مانند آن می دهد ضامن است
هرگاه بیمار یا پرستار بداند که دستور پزشک اشتباه است و با وجود آن به دستور عمل کند ، پزشک ضامن نیست
در قطع عضو تحصیل رضایت الزامی است و مطابق با ماده 495 عمل می شود

10. ماده 497
در موارد ضروری که تحصیل برائت ممکن نباشد و پزشک برای نجات مریض طبق مقررات اقدام به معالجه نماید، کسی ضامن تلف یا صدمات وارده نیست.

11. ماده 616
در صورتی که قتل غیر عمد به واسطه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته باشد یا به سبب عدم رعایت نظامات واقع شود مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد مگر این که خطای محض باشد.
ماده 37
در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف ، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را تقلیل داد
تقلیل حبس به میزان یک تا سه درجه امکان پذیر است

12. رضایت و برائت در موارد خودکشی:
در موارد غیر اورژانس- در صورت عدم رضایت شخص، اخذ رضایت و برائت از ولی بیمار ضروری است.
در موارد اورژانس- اخذ رضایت و برائت ضروری نیست.

13. عوامل موثر در طرح شكايت بيماران از پزشكان
عوامل رفتاري
آگاهي ندادن به بيمار و اطرافيان درباره عوارض احتمالي
مسائل مالي
دخالت ساير همكاران
انتخاب بيمار
عدم مطالعه كافي و نداشتن اطلاعات جديد پزشكي
نوع رشته تخصصی

14. فرم رضایت آگاهانه شماره ملی پزشک معالج تاریخ تولد تاریخ پذیرش جنس
وضعيت تأهل
شغل
نام
نام خانوادگی
شماره پرونده
شماره مراجعه
نام بخش
اتاق
تخت

15. توسط پزشک ارائه دهنده خدمت تکمیل گردد.
اینجانب دکتر درخصوص اقدام تشخیصی و درمانی که به منظور تشخیص و درمان بیماری انجام می شود، توضیحات کامل و آگاهی لازم را در مورد اهم عوارض و عواقب احتمالی آن و همچنین روش های جایگزین آن به آقای / خانم گیرنده خدمت  ولی قانونی گیرنده خدمت  داده ام . که اهم عوارض وعواقب احتمالی آن شامل : وهمچنین روشهای جایگزین وعواقب احتمالی آنها شامل: می باشد. تاریخ : مهروامضاءپزشک ارائه دهنده خدمت :

16. توسط گیرنده خدمت یا ولی قانونی تکمیل گردد
اینجانب گیرنده خدمت  ولی قانونی گیرنده خدمت  فرزند : دارای کد ملی و شماره شناسنامه: صادره از: متولد ..../ ..../ .... آگاهی لازم را از بیماری واقدامات درمانی و عوارض و عواقب هر کدام و همچنین روشهای جایگزین آن توسط پزشک معالج جناب آقای/ سرکارخانم دکتر کسب نموده ام و با آگاهی کامل، رضایت خود / عدم رضایت خود ( درصورت انصراف بیمار از پذیرش خدمت) را جهت اقدام / اقدامات مذکور اعلام میدارم .
تاریخ :
امضاء واثر انگشت گیرنده خدمت / ولی قانونی

17. توسط شاهد تکمیل گردد. شاهد اول ( ترجیحاً ازطرف گیرنده خدمت ):
تاریخ و امضا ء :
شاهد دوم ( ترجیحاً ازطرف ارائه دهنده خدمت ) :
تاریخ و امضاء :

18. موارديكه مي تواند عليرغم اخذ رضايت نامه موجب قصور پزشكي شود
فرم رضايت نامه از نظر قضايي قابل قبول نباشد
خطرات و عوارض محتمل به بيمار گوشزد نشده باشد
بيمار محتويات رضايت نامه را درك نكرده باشد