1. RCM به نام آرام بخش دل ها زینب وارسته 86473255
زینب وارسته
مریم قاسم زاده بافقی

2. مقدمه
استراتژي فعلي دنياي پيشرفته صنعتي برپايه توليد و نت با عيوب صفر (Zero Defects)، از كارافتادگي صفر (Zero Breakdowns) و حوادث صفر (Zero Accidents) مي‎باشد. براي رسيدن به اين اهداف، دو استراتژي عمده نت وجود دارد: TPM , RCM اكثر كارخانجات توليدي و خدماتي خط مشي و سياست كلي خود را هر ساله تدوين و ارائه مي‌نمايند، ولي عموما برنامه خاص نت در راستاي آن سياست‌ها را ارائه و به مورد اجراء نمي‌گذارند. استراتژي RCM نتايج و دستاوردهاي مختلفي بدنبال خود دارد كه با اجراء ودستيابي به نتايج آن مي‌توان در راستاي اهداف و سياست‌هاي كلي شركت, حركت نمود.

3. RCMمقدار نت مناسب براي رسيدن به حداكثر توانايي و قابليت اطمينان ذاتي تجهيزات را براساس شرايط‎كاري مربوطه مشخص مي‌كند. به عبارت ديگر براي تجهيزات مشابه و در شرايط‎كاري مختلف, نيازهاي متفاوتي تعيين و مشخص مي‌نمايد, كه اين برخلاف روشي است كه در حال حاضر در بسياري از كارخانجات بكار گرفته مي‌شود. موانع اصلي اجراء و بكارگيري موفقRCM ، زمان و تلاش مورد نياز, طرز فكر نفرات نت و ديدگاه سنت‌گرايي آنها مي‌باشد.

4. مروری بر تحقیقات گذشته
ايده و مفهوم RCM در مقاله گروه نگهداري و تعميرات بوئينگ 747 در سال 1968 تحت عنوان " برنامه ارزيابي نگهداري و توسعه " ارائه گرديد. اين برنامه بنام MSG1 نامگذاري گرديد. در سال 1970 نسخه اصلاح شده اين مقاله تحت عنوان MSG2بنام "برنامه‌ريزي عمليات نگهداري و تعميرات سازمان هواپيمايي و سازنده "منتشر شد. در سال 1979 سازمان حمل و نقل هوايي پس از بازنگري مقاله MSG2، آنرا در سال 1980 تحت عنوان " برنامه‌ريزي عمليات نگهداري و تعميرات سازمان هواپيمايي و سازنده " بنام MSG3 ارائه نمود. برنامه MSG3 براي هواپيماهاي سري 757 و 767 بكار گرفته شد. در سال 1981 سازمان دفاع امريكا پس از مطالعه دقيق و بازنگري MSG2، آنرا تحت عنوان " نگهداري و تعميرات مبتني بر قابليت اطمينان " ارائه نمود. از اين روش درتوليد محصولات نظامي در نيروي دريايي امريكا استفاده شد.

5. روش RCM توسط ساندتروف و راسوند ،نولان و هيپ و مويبري تكامل پيدا نمود و كاربرد آن را از صنعت هواپيمايي فراتر بردند. RCM تاكنون در صنايع نيروگاهي و هسته‌اي, صنايع توليدي، پالايشگاهي و حمل و نقل بكار گرفته شده است. اجراي برنامه RCM و مهندسي قابليت اطمينان از سال 1975 درراه آهن انگليس آغاز و توسعه آن تابحال ادامه پيدا كرده است. هدف از اجراي اين برنامه در راه‌آهن انگليس بالابردن قابليت اطمينان, قابليت دسترسي (Availability), قابليت تعميرپذيري (Maintainability) و ايمني ماشين‌آلات بوده است. قطار زيرزميني لندن بزرگترين مترو در دنيا مي‌باشد. مرحله مطالعاتي اجراي برنامه RCM براي مترو لندن در سال 1993 و براساس سه دستوركار اصلي ذيل آغاز گرديد. - بررسي سود دهي RCM براي مترو لندن - شناسايي بهترين روش براي اجراي برنامه - شناسايي صرفه‌جويي سالانه و قابليت اطمينان مناسب

6. اين تکنيک نت بر بهينه سازي اصلي ترين و مهم ترين فرآيندهاي دخيل در نت از روشهاي کاري و دستورالعملها گرفته تا سيستمهاي ديگر نت نظير انبار و خريد معطوف مي شود. به عبارتي ديگر تمرکز بر ارزيابي وتحليل ريسک براي تعيين فعاليت لازم در نت (جنبه هاي زيست محيطي، جنبه هاي عملياتي و غيرعملياتي ) وظيفه RCM است RCM ارزشي بسيار فراتر از مديريت نگهداري و تعميرات براي سازمان ها دارد. بدون وجود RCM قابليت اطمينان نت و بهره برداري كاهش پيدا مي كند .

7. جان موبری (John Moubray) )در مقدمه کتاب Reliability Centered Maintenance که یکی از مراجع مهم در این موضوع به حساب می آید، RCM را چنین تعریف می نماید:
"فرآیندی که بکار می رود تا تعیین شود انجام چه فعالیتهایی برای نگهداشتن دارایی های فیزیکی در سطح مشخصی از کارآیی (مطابق با نظر استفاده کنندگان از آنها) و حفظ کارکرد (function) آنها ضرورت دارد. در واقع RCM یک روش مهندسی برای تعیین برنامه های نت در سطح یک سازمان است که قابلیت اطمینان را به عنوان مفهومی کلیدی لحاظ می نماید. "

8. یکی دیگر از ویژگيهای اصلی این روش، رویکرد کارکردمحور function based آن است. یعنی فرآیند آنالیز پس از تعیین محدوده کاری، از تعریف و مشخص کردن کارکردهای هر یک از سیستمها و تجهیزات مشمول در برنامه آغاز می شود. لذا اولین پرسشی که باید پاسخ دقیقی برای آن حاصل شود، این است:
1.       کارکردها و استانداردهای کارآیی هر یک از دارایی های فیزیکی با توجه به زمینه فعلی استفاده از آنها چیست؟

9. علت تأکید بر این موضوع با توجه به تعریفی که از RCM ارائه شد کاملاً مشخص است. در واقع هدف اصلی از انجام آنالیز RCM به دست آوردن برنامه تعمیراتی جامعی است که منجر به تداوم کارکرد دارایی های فیزیکی شود و این به معنی داشتن یک استراتژی مؤثر برای مدیریت و کنترل خرابی ها و علل ریشه ای آنهاست. بدیهی است برای نیل به چنین هدفی ابتدا می بایست کارکردهای سیستمها و تجهیزات مختلف تعیین گردند. و با یک روال منطقی، شش سوال دیگر مطرح می شوند:

10. 2.       حالتهای محتمل که عدم توانایی دارایی های فیزیکی برای انجام کارکرد خود را در پی دارد، کدامند؟ (حالتها یا پتانسیلهای خرابی)
3.       علت رخ دادن هر کدام از حالتهای خرابی فوق چیست؟
4.       هر یک از این حالتهای خرابی اگر رخ دهند، چه نشانه ای از خود بروز خواهند داد؟
5.       اهمیت هر یک از حالتهای خرابی فوق چقدر است؟
6.       اگر هیچ روش پیشگیرانه ای برای کنترل و مدیریت هر کدام از حالتهای خرابی فوق وجود نداشته باشد، چه پیامدی خواهد داشت؟
پاسخهایی که به این سؤالات داده می شود، وروديهای مرحله مهمی از آنالیز RCM را فراهم می کند که طی آن، حالتهای خرابی بر حسب اهمیت و پیامد وقوع، دسته بندی شده و نهایتاً طبق الگوی تصمیم گیری RCM، اقدام تعمیراتی مشخصی به هر کدام اختصاص داده می شود.

11. بيش از آنچه که خرج نموده ايد خواهيد بود.
توليد کنندگان چگونه بايد به RCM توجه نمايند ؟
RCM روشي با نياز فراوان ، به منابع ميباشد . براي اجراي تنها يک آناليز RCM نياز به ساعتها کار جهت تصميم گيري دارد. بنابراين RCM نبايد براي هر ماشيني مورد استفاده قرار گيرد. بعنوان مثال ،
ممکن است تنها 10% از ماشينها نياز به RCM داشته باشند. اگر شما از RCM براي آن 10 % از
ماشينهاي بحراني بکار گيريد، قادر به بهبود ظرفيت کلي ، افزايش خروجي و بازگشت سرمايه به ميزاني
بيش از آنچه که خرج نموده ايد خواهيد بود.

12. چگونه ميشود تعيين نمود که از RCM در چه جايي بايد استفاده نمود؟
نقطه آغازين اينست که بتوان بهبود را در يکي از سه ناحيه نشان داد : ايمني ، تاثير مالي يا افزايش روحيه در محيط کاري .
براي انجام اين کار ، ميتوان با رتبه بندي ماشين آلات از نظر وضعيت بحراني آنها ، شروع نمود.

13. مراحل اجراي RCM
جهت اجراي RCM بايستي با استفاده از يك قالب سازمان يافته در مورد تجهيزات موجود و شرايط‎كاري آنها، سوالات زير بررسي و پاسخ داده شود. 1- عملكردها :عملكردها و استانداردهاي اجرايي تجهيزات چه هستند؟ 2- خرابي‌هاي عملكردي : كدام وجه يا وجوه عملكردي يك وسيله, دچار خرابي مي‎شود؟ 3- صور مختلف خرابي :انواع و صورت‎هاي خرابي‌عملكردي كدام هستند؟ 4- اثرات خرابي :وقتي هر خرابي بوقوع مي‌پيوندد، چه اتفاقي مي‌افتد؟

14. چهار سوال فوق را مي‌توان تحت عنوان تجزيه و تحليل حالات خرابي و آثار آن (FMEA)مطرح نمود. 5- پيامدها و نتايج خرابي : هر خرابي از چه نظر اهميت دارد؟ 6- عمليات پيشگيرانه :جهت جلوگيري از خرابي، چه اقداماتي بايد انجام داد؟ 7- ناكارآمدي عمليات :در صورتي‎كه عمليات پيشگيرانه وجود نداشت، چه‎ اقداماتي جهت جلوگيري وحذف خرابي‎ها بايد انجام داد؟ دو سوال اخير را مي‌توان تحت عنوان تجزيه و تحليل عمليات (Tasks Analysis ) مطرح نمود.

15. تجزيه و تحليل حالات خرابي و آثار آن Failure Modes and Effects Analysis(FMEA)
در اين بخش موارد زير مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد:
 1-عملكردها Functions
اين بخش شامل شناسايي تجهيزات و ماشين‎آلات‌, تعيين عملكردها و تهيه استانداردهاي اجرايي تجهيزات در شرايط‌كاري مربوطه مي‌باشد. اين شناسايي بايستي براي تمام بخش‌هاي مهم عملياتي و قسمتها انجام شود. RCM بر روي شناخت استانداردهاي اجرايي موردنياز تجهيزات، تاكيد دارد.

16. 2-خرابي‌هاي عملكردي Functional Failures
در اين قسمت كليه حالات خرابي‌هاي عملكردي براي كليه تجهيزات و شرايط‌كاري مربوطه تعيين مي‌شود. يك خرابي عملكردي بعنوان ناتواني يك قسمت براي رسيدن به سطح استانداردهاي مورد نياز اجرايي و انجام عملكرد مربوطه در سطح مطلوب, تعريف مي‌شود.
3- صور مختلف خرابي Failure Modes
در اين مرحله صور مختلف خرابي كه سبب وقوع خرابي‌هاي عملكردي مي‌شوند, شناسايي مي‌شوند. حالتهاي خرابي دلايل مهندسي هستند كه تعيين مي‌‌كند چرا يك قسمت در انجام وظيفه مربوطه, بازمانده است؟
-اثرات خرابي‌  Failure Effects
در اين مرحله اثرات خرابي براي هر حالت خرابي ثبت مي‌شود. اثرات خرابي ايجاد شده بايستي در فرم‎هاي مربوط به FMEA , ثبت گردد..

17. 4- تجزيه و تحليل پيامدها و نتايج خرابي
پيامدها و نتايج هر حالت خرابي با بازبيني و بررسي مقدار اهميت خرابي، طبقه بندي و تقسيم‌بندي مي‌شود.RCM پيامدهاي خرابي را در چهار گروه طبقه‌بندي مي‌كند:
1- خرابي‌هاي مخفي از نظر اقتصادي
2 – خرابي‌هاي قابل‎رويت از نظر اقتصادی
3 – خرابي‌هاي مخفي از نظر ايمني
4- خرابي‌هاي قابل‎رويت از نظر ايمني

18. -تجزيه و تحليل عمليات  Tasks Analysis
هدف از تجزيه و تحليل عمليات، شناسايي مناسبترين روش نت براي رفع هر حالت خرابي مي‌باشد. براي اين منظور مناسبترين عمليات پيشگيرانه انجام مي‌گردد.
 1- عمليات پيشگيرانه Preventive Tasks
هر حالت خرابي با استفاده از "الگوريتم تصميم" مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و مناسبترين روش نت تعيين مي‌گردد. اجراي اين برنامه در حقيقت از تركيب روشهاي نگهداري و تعميرات پيشگيرانه ،پيش‌نگر اجراي برنامه‎هاي مراقبت وضعيت و ‌پيش‌گستر به صورت يك تكنولوژي واحد، صورت مي‎گيرد. اين برنامه زماني موفقيت‌آميز است كه با هدف كسب بيشترين قابليت اطمينان براي ماشين‌آلات، ادغام گردد.
اجراي برنامه RCM نيازمند ايجاد تعادل در زمينه نت‌هاي ياد شده مي‌باشد. اطلاعات دقيقي كه از وضعيت موجود ماشين‌آلات از طريق CM و اجراي نت پيش‌نگر بدست مي‌آيد ، تعادل مورد نظر را بين برنامه‌هاي نت‌پيشگيرانه و پيش‎گستر فراهم مي‌سازدوموجب صرفه‌جويي در هزينه‌هامي‌شود. 

19. 2- ناكارآمدي عمليات ( عدم وجود عمليات پيشگيرانه ) ‌ Default Tasks ))
در صورتيكه نت‎پيشگيرانه و يا پيش‌نگر مناسبي را نتوان مشخص نمود، RCM عمليات باقي‌مانده را تعيين مي‌نمايد. اين عمليات عبارتند از :
- پيدا نمودن خرابيهايي‌كه مستلزم بازبيني دوره‌اي از عمليات پنهان مي‌باشد.
- در صورتيكه هيچگونه عمليات پيشگيرانه (Preventive Tasks) وجود نداشته باشد و يا اينكه
مشخص نمودن خرابي‌ها با مشكل روبرو بوده و نتايج و خطرات آنها غيرقابل قبول باشد، بايستي
تجهيزات مجدداًً طراحي شوند.
- زماني كه خرابي‌ها هيچگونه پيامد ايمني و محيطي نداشته باشند و هزينه عمليات پيشگيرانه بيشتر از اصلاح خرابي و يا عواقب آن باشد، احتياجي به نت برنامه ريزي‎شده وجود ندارد.

20. نحوه اجراي RCM
جهت اجراء و توسعه RCM در يك كارخانه سه مرحله وجود دارد. موفقيت در هر مرحله، موفقيت درمراحل بعدي را بدنبال خواهد داشت:
1-مرحله شروع كار ، آموزش و كسب موفقيت‌هاي اوليه
معمولا" سال اول اجراي RCM به عنوان سال بررسي و آزمايش مفاهيم تلقي مي‌شود. عموما" اين برنامه در كارخانه‌اي كه فقط داراي برنامهBM و PM با موفقيت نسبي است, شروع مي‌شود. اولين قدم در اجراي موفق RCM ايجاد دو گروه‎كاري اصلي " برنامه ريزي نت " و " بهبود قابليت اطمينان " است. گروه " برنامه‌ريزي نت " مي‌تواند همان گروه" نت‎پيشگيرانه " باشد ولي هدف اصلي آن بايد از صدور دستوركار محض به برنامه‌ريزي كامل نت تغيير يابد. گروه " بهبود قابليت اطمينان " ابتدا به اجراي برنامه نت‎پيش‌نگر كارخانه تمركز كرده و سپس به تدريج با افزايش تجربه افراد گروه، بسوي برنامه نت‎پيش‌گستر حركت مي‌كند.

21. 2-مرحله اجرا و توسعه نت پيش‌نگر و شروع نت پيش‌گستر
معمولا"در سالهاي دوم و سوم اجراي برنامه, روشهاي جديد CM و نت‎پيش‌نگر افزوده مي‌شود. در اين مرحله اطلاعات مربوط به شرايط‌كاري ماشين‌آلات بصورت كامل با نت‎پيشگيرانه و نت پيش‌گستر از جمله هم‎محور نمودن دقيق, بالانس كردن و تجزيه و تحليل علل اصلي خرابي‌ها ادغام مي‌شود. در مراحل پيشرفته اجراي RCM ، كارخانه منحصرا" به حذف توقفهاي بي‌برنامه بهره‌برداري ( توليد ), حذف دائمي اشكالات مربوط به ماشين‌آلات, بالا بردن كيفيت بهره‌برداري و رسيدن به حداكثر بهره‌وري تمايل دارد.

22. 3-مرحله ارزيابي مراحل RCM اجرا شده
به منظور حفظ پشتيباني مديريت از اجراي اين برنامه لازم است كه نتايج برنامه RCM مورد ارزيابي واقع شده و بصورت مكتوب ثبت شود. شاخص‌هاي مهم ارزيابي عملكرد RCM عبارتند از:
هزينه بخش نت در هر ماه, هزينه نت بر واحد مسافت طي شده يا انرژي توليدي, مقدار مسافت طي شده بدون مشكل در هر ماه، تعداد خرابي‌ها و توقفات در هر ماه, درصد خرابي و توقفات بازاي مسافت طي شده يا انرژي توليدي, ميزان اضافه كاري بخش نت, تعداد نت اضطراري در مقايسه با كل دستور كارهاي انجام شده يا مقدار ساعت نت اضطراري درمقايسه با تعداد كل ساعات نت, درصد زمان توقف ماشين‌آلات به دليل فعاليت‌هاي تعميراتي در مقايسه با كل زمان آماده بكاربودن آنها, درصد زمان بكارگيري تجهيزات از كل زمان آماده بكار بودن آنها, تعداد عيوب كشف شده توسط برنامه RCM در هر ماه، تعداد اصلاحات پيشنهاد شده توسط برنامه RCM در هر ماه, كل سود حاصل از اجراي روشهاي نت‎پيش‌نگر, در صد ماشين‌آلات كارخانه كه تحت پوشش نت‎پيش‌نگر قرار گرفته است

23. دستاوردها و نتايج RCM
كارخانجات مختلف جهت دستيابي به نتايج و دستاوردهاي گوناگون, برنامه RCM را اجراء مي‌كنند.
اما عموما" دستاوردها و نتايج حاصله از RCM بطور خلاصه عبارتست از :
- افزايش ايمني
- افزايش راندمان وكارايي
- كيفيت بهتر
- بهينه‌كردن هزينه‌
- برآورد و كاهش هزينه‌ها در يك دوره عمركاري ماشين‌آلات
- افزايش عمر تجهيزات
- برنامه ريزي بر اساس اطلاعات نت
- ايجاد انگيزه و كار گروهي
- پيش‌بيني سريع و دقيق نيازهاي نت
- حذف توقف ماشين‎آلات
- ارزيابي و تعيين ساعات‎كاري قابل قبول پرسنل نت
- حفظ سطح مطلوب ظرفيت و زمان بهره‌برداري توسط قسمت‌هاي نت و بهره‌برداري

24. نتيجه‌گيري
استراتژي و سياست RCM بالا بردن ايمني, قابليت دسترسي ماشين‌آلات و بهينه‎كردن هزينه‌ها مي‌باشد و آن را ميتوان در راستاي سياست‌ها و خط‌مشي كلي سازمان به مورد اجرا گذاشت. با اجراي RCM كليه اطلاعات كارخانه شامل مشخصات فني و آموزشي پرسنل نت, نحوه و كيفيت نت و بهره‌برداري, برنامه‌ريزي در ابعاد گوناگون و هزينه‌ها, قابل ارزيابي و تجزيه و تحليل مي‌باشد. در اين استراتژي روشهاي مختلف CM و نت پيش‌نگر نقش محوري ايفا نموده و تعادل مورد نياز بين نت‎پيشگيرانه و پيش‌گستر را برقرار مي‌كند.

25. حتی اگر در مسیردرست هم باشید ولی حرکت نکنید زیر گرفته میشوید.
ویل راجرز