1. تهیه کننده : دکتر مسعود مطلبی

2. طراحي در ارگونومي The reasonable man adapts to the world.
The unreasonable man tries to adapt the world to himself.
Therefore, all progress comes from unreasonable men.
G. B. Shaw
Ergonomics=Improvement=Design/Redesign=Change=Progress

3. طراحي در ارگونومي مراحل طراحي مهندسي تعريف مشكل آناليز مشكل
جستجوي گزينه هاي مختلف
ارزيابي گزينه ها
اجرا

4. طراحي در ارگونومي
فلسفه اوليه شكل گيري علم ارگونومي، طراحي براي انسان است و شعار طراحي را از انسان بايد آغاز كرد مصداق اين تفكر است.
با در نظر گرفتن توانايي ها، محدوديتها و عوامل انگيزشي تاثير گذار بر كاركرد جزء انساني در سيستمهاي كار بايد به مقوله طراحي براي انسان پرداخته شود.

5. طراحي در ارگونومي
طراحي براي انسان در ارگونومي در دو بخش عمده قابل طرح است:
طراحي محصول
ماشين، ابزار و هر آنچه كه انسان در قالب جزء تكنولوژي در سيستمهاي كار با آن سر وكار دارد.
طراحی محيط
خوشبختانه در مبحث طراحي محيط طی قرن گذشته تجربيات ارزشمندي در ارگونومي ايجاد شده است كه در اين بين طراحي محيط فيزيكي براي انسان، بيشتر مورد توجه متخصصين ارگونومي بوده است.

6. طراحي در ارگونومي اقتصادي باشد راندمان كارگر را افزايش دهد
اجازه وضعيتهاي خوب را بدهد
خستگي را به حداقل برساند
خطرات ايمني و بهداشتي را به حداقل برساند

7. طراحي در ارگونومي طراحي بر مبناي : داده هاي آنتروپومتري ماهيت شغل
الگوهاي رفتاري كارگران

8. آنتروپومتري كاربردي
واژه آنتروپومتري به معناي اندازه‌گيري ابعاد بدن انسان است كه از كلمات يوناني anthropos به معناي انسان و metron به معناي اندازه‌گيري گرفته شده است.
در ارگونومي از ‌داده‌هاي آنتروپومتري براي تعيين ابعاد فيزيكي فضاي كار، تجهيزات، لباس و غيره به منظور مناسب كردن شغل با انسان و كسب اطمينان از عدم تطابق فيزيكي بين ابعاد تجهيزات و محصولات با ابعاد كاربر استفاده مي‌شود.

9. آنتروپومتري كاربردي
داده هاي آنتروپومتري به طراح اجازه مي دهد كه طراحي مناسب براي انسان انجام دهد. طراحي كه تا حد ممكن تعداد بيشتري از جمعيت هدف را پوشش مي دهد.
اين امر به معني به حداقل رساندن تعداد افرادي است كه از محدوده تحت پوشش طراحي كنار گذاشته مي شوند.
انسانها در ابعاد زيادي با هم تفاوت دارند:
نيازها، هوش، بينايي، تخيل، مهارت، قدرت عضلاني، سن، طول پا

10. آنتروپومتري به اين سوالات پاسخ مي دهد
فرض كنيد مي خواهيم جعبه سنگيني را از يك نقطه به نقطه ديگر منتقل كنيم. با توجه به واقعيت تقاوت انسانها دو استراتژي اصلي براي انجام اين كار وجود دارد:
1-انتخاب افرادي قوي از بين كارگران براي حمل جعبه تناسب انسان با شغل
2-طراحي مجدد شغل بطوري كه هر فردي قادر به انجام آن باشد تناسب شغل با انسان
وقتي تصميم به تغيير شغلي مي گيريم سوالاتي مطرح مي شوند:
چه وزني را كارگران مي توانند بلند كنند؟
محدوده دسترسي كارگران چقدر است؟
به چه ميزان فضا نياز است؟

11. آنتروپومتري كاربردي
اگر وسيله‌اي براي 90% جمعيت مردان آمريكا طراحي شده باشد تقريباً براي 90 درصد آلماني ها،
80 درصد فرانسوي ها،
65 درصد ايتاليايي ها،
45% ژاپني ها، 25
درصد تايلندي ها و
10 درصد ويتنامي ها مناسب خواهد بود.
معمولاً طراحي محصولات مناسب با نيازهاي هر فرد گران و غيرعملي است. اغلب محصولات به صورت انبوه طراحي و توليد مي‌شود تا مناسب با محدوده وسيعي از كاربران باشد

12. آنتروپومتري كاربردي آنتروپومتري استاتيك Static dimensions
آنتروپومتري ديناميك Dynamic (Functional) dimensions
When you can measure what you are speaking about and express it in numbers, you know something about it; but when you cannot express it in numbers, your knowledge is of a meager and unsatisfactory kind.
Lord Kelvin

13. آنتروپومتري استاتيك
عبارتست از اندازه‌هاي ابعاد بدني افراد در وضعيتهاي ثابت (استاتيك). اين اندازه‌گيريها از يك نقطه آناتوميكي مشخص تا نقطه ديگر صورت مي‌گيرد.

14. آنتروپومتري استاتيك

15. آنتروپومتري ديناميك اين داده‌ها براي نشان دادن حركت قسمتي از بدن
نسبت به يك نقطه مرجع ثابت، جمع آوري مي‌شوند،
براي مثال داده‌هاي مربوط به حداكثر دسترسي به جلو
در افراد ايستاده.

16. آنتروپومتري ديناميك

17. اصول آنتروپومتري كاربردي در ارگونومي
ابعاد آنتروپومتري در جمعيت سالم معمولا از توزيع نرمال پيروي مي‌كند.

18. توزيع نرمال
دو پارامتر كليدي در توزيع نرمال، ميانگين و انحراف معيار است. ميانگين حاصل جمع كل اندازه‌گيريها تقسيم بر تعداد آنهاست .
انحراف معيار با استفاده از اختلاف هر اندازه‌گيري با مقدار ميانگين محاسبه شده و نشانگر درجه پراكندگي در توزيع نرمال است.
بنابراين ميانگين، موقعيت توزيع نرمال را در طول محور x تعيين مي‌كند و انحراف معيار شكل توزيع نرمال را نشان مي‌دهد.
مقادير كم انحراف معيار نشان مي‌دهد كه بيشتر داده‌ها نزديك به مقدار ميانگين قرار دارند. مقادير بالاي انحراف معيار نشان دهنده پراكندگي بيشتر داده‌ها از ميانگين است كه در اين حالت توزيع داراي شكل پهن‌تري است.

19. توزيع نرمال
انحراف معيار حاوي اطلاعاتي درباره پراكندگي داده‌ها در يك نمونه است.
در مورد توزيع نرمال، تقريبا دو سوم مشاهدات جمعيت در محدوده يك انحراف معيار بالا و پايين ميانگين قرار دارند.
بنابراين براي جمعيتي با متوسط قد 75/1 متر و انحراف معيار 1/0 متر تقريبا دو سوم جمعيت بين 65/1 و 85/1 متر قد خواهند داشت و يك سوم باقيمانده خارج از اين محدوده قرار مي‌گيرند.

20. توزيع نرمال
در توزيع نرمال، مساحت زير منحني نرمال در هر نقطه در طول محور xها را مي‌توان برحسب تعداد انحراف معيارها از ميانگين بيان كرد.
براي مثال اگر انحراف معيار را در عدد ثابت 64/1 ضرب كرده و از ميانگين كم كنيم ارتفاعي كه 5 درصد جمعيت پايين تر از آن قرار دارند حاصل مي‌شود. اگر 64/1 انحراف معيار را به ميانگين اضافه كنيم، ارتفاعي كه 95 درصد افراد پايين تر از آن قرار دارند بدست مي‌آيد.
اين مقادير به صدكهاي پنجم و نود و پنجم معروفند. هنگامي كه مقدار ثابت 32/2 مورد استفاده قرار گيرد صدكهاي يكم و نود و نهم حاصل مي‌شود.

21. مقدار انحراف معيارهايي كه بايد به ميانگين اضافه يا كم شود.
توزيع نرمال
صدك مورد نياز
مقدار انحراف معيارهايي كه بايد به ميانگين اضافه يا كم شود.
صدك پنجاهم
صدك دهم يا نودم
28/1
صدك پنجم يا نود و پنجم
64/1
صدك 5/2 يا 5/97
96/1
صدك اول يا نود و نهم
32/2

22. انواع روشهاي طراحي بر مبناي داده هاي آنتروپومتري
طراحي براي بزرگترين ها
طراحي براي كوچكترين ها
طراحي براي دامنه قابل تنظيم
طراحي براي متوسط

23. مقادير قد در جمعيت منتخب بزرگسالان (mm)
Adult females
Adult males
95th
percentile
5th
Population
1730
1520
1870
1640
Americans (U.S.)
1720
1510
1855
1645
Northern Europeans
1610
1450
1750
1560
Japanese
1810
1595
Brazillans
1790
1565
Africans

24. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع چشم در حالت ايستاده:
ارتفاع چشم از سطح زمين در فردي كه راست ايستاده است، مي‌تواند
بعنوان حداكثر بعد مجاز جهت قرار دادن نشانگرهاي چشمي براي
اپراتور ايستاده شود. ارتفاع نشانگر نبايد بيشتر از ارتفاع چشم در
حالت ايستاده براي اپراتور كوتاه قد باشد تا اپراتورهاي كوتاه قد
براي ديدن نشانگرها، مجبور به نگاه كردن بطرف بالا نباشند.

25. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع شانه در حالت ايستاده :
ارتفاع استخوان كتف از سطح زمين. كه براي تخمين ارتفاع مركز
چرخش بازو بالاتر از سطح زمين و تعيين حداكثر ارتفاع مجاز
كنترلها به گونه‌اي كه كارگران كوتاه قد مجبور به بلندكردن بازوها در
ارتفاع بلندتر از ارتفاع شانه براي كار با كنترلها نباشند، بكار مي‌رود.

26. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع آرنج در حالت ايستاده :
ارتفاع آرنجها از سطح زمين در فردي كه راست ايستاده است،
براي طراحي حداكثر ارتفاع مجاز ميز كار براي كارگران ايستاده
بكار مي‌رود

27. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع بند انگشتان دست در حالت ايستاده :
ارتفاع بند انگشتان دست از سطح زمين. براي تعيين حداقل ارتفاع چنگش
كامل در اپراتور ايستاده بكار مي‌رود. اپراتورهاي داراي ارتفاع بند انگشتان
بالا، نبايد هنگام گرفتن اشياء در محيط كار خم شوند.

28. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع نشسته :
فاصله سطح صندلي تا فرق سر. مي‌تواند براي تعيين ارتفاع سقف در وسايل نقليه بكار رود تا فضاي كافي براي كاربران با ارتفاع نشسته بلند فراهم شود..

29. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
ارتفاع آرنج در حالت نشسته :
ارتفاع آرنجها در اپراتوري كه روي صندلي نشسته است، براي تعيين ارتفاع تكيه گاه، بازو و سطح كار در اپراتورهاي نشسته بكار مي‌رود.

30. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
طول كفل- پشت زانو :
فاصله كفلها تا پشت زانو، كه در تعيين حداكثر عمق مجاز صندلي بكار مي‌رود بگونه‌اي كه عمق صندلي از طول كفل- پشت زانوي كاربران كوتاه قد تجاوز نكند.

31. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
عرض شانه :
عرض شانه، پهن‌ترين فاصله بين شانه‌ها، براي تعيين حداقل عرض درها
و راهروهاي باريك و بكار مي‌رود تا فضاي كافي براي افراد داراي
شانه‌هاي پهن فراهم گردد

32. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
پهناي ران :
پهن‌ترين قسمت رانها، براي تعيين فضاي لازم بكار مي‌رود بطور مثال
در تعيين حداقل عرض صندليها جهت ايجاد فضاي كافي براي افراد
داراي رانهاي پهن بكار مي‌رود.

33. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
دسترسي :
ابعاد محدوده دسترسي اطراف اپراتور، مي‌تواند به گونه‌اي براي قرار دادن
كنترلها مورد استفاده قرار گيرد كه اپراتور نشسته بدون خم شدن به جلو
و چرخاندن تنه با كنترلها كار كند و اپراتور ايستاده نيز بدون انحناء تنه
به جلو، عقب و طرفين قادر به كار باشد. حركات بازو بايد در محدوده
نرمال كار حفظ شود تا حد دسترسي بيشتر از Cm40 براي كارهاي تكراري
حذف شود. اين داده‌ها در طراحي اتاقك راننده و كابين تمام وسايط نقليه
كاربرد دارد

34. تعريف و كاربرد تعدادي از متغيرهاي معمول آنتروپومتري
قطر چنگش :
قطر داخلي پنجه دست در هنگامي كه فرد شيئي را گرفته است، براي تعيين
حداكثر قطر دسته ابزار و ديگر اشيايي كه در كف دست نگهداشته مي‌شوند
بكار مي‌رود. قطر دسته بايد بگونه‌اي باشد كه در افراد داراي دستان كوچك،
انگشت شست و انگشتان ديگر بصورت جزئي برروي هم قرار گيرند.

35. مراحل بكارگيري داده هاي آنتروپومتري در طراحي
تعيين ابعاد مورد نياز
تعيين جمعيت هدف
تعيين روش طراحي
تعيين محدوده تحت پوشش طراحي
اندازه گيري/جستجوي ابعاد
اصلاحات
آزمون

36. حداكثر فاصله از زمين تا فرق سر را اندازه بگيريد.
طول قد
حداكثر فاصله از زمين تا فرق سر را اندازه بگيريد.
ارتفاع گردن ايستاده
بموازات ستون فقرات از پشت ، فاصله عمودي از زمين تا قاعده گردن را اندازه بگيريد (برجستگي زائده فقرات هفتمين مهره گردن )

37. فاصله عمود از زمين تا كناره خارجي شانه راست را اندازه بگيريد.
ارتفاع شانه ايستاده
فاصله عمود از زمين تا كناره خارجي شانه راست را اندازه بگيريد.
ارتفاع كمر ايستاده
فاصله عمودي از زمن تا ناف (نصف پايين ترين زائده دنده تا بالاترين زائده استخوان لگن)

38. ارتفاع بند انگشت ايستاده
ارتفاع آرنج ايستاده فاصله عمود از زمين تا گودي پشت آرنج را اندازه بگيريد
ارتفاع بند انگشت ايستاده
فاصله عمود از زمين تا مفصل سوم انگشتان را اندازه بگيريد

39. فاصله عمودي از نشيمنگاه تا فرق سر را اندازه بگيريد.
ارتفاع بدن نشسته
فاصله عمودي از نشيمنگاه تا فرق سر را اندازه بگيريد.
ارتفاع چشم نشسته
فاصله عمودي از نشيمنگاه تا سطح گوشه داخلي چشم راست را اندازه بگيريد.

40. فاصله عمودي از زيرپايي تا سطح ركبي زانوي راست را اندازه بگيريد.
ارتفاع زانو نشسته
فاصله عمودي از زيرپايي تا بالاي كشكك زانوي راست را اندازه بگيريد.
ارتفاع ركبي نشسته
فاصله عمودي از زيرپايي تا سطح ركبي زانوي راست را اندازه بگيريد.

41. حداكثر فاصله لگن ها را اندازه بگيريد .
طول كت ايستاده
درحاليكه شخص راست ايستاده است و بازوان و انگشتان دو دستش روبه پائين آويزان است فاصله عمودي بين قائده گردن را تا اولين برآمدگي شست دست راست ، اندازه بگيريد .
پهناي لگن ايستاده
حداكثر فاصله لگن ها را اندازه بگيريد . 

42. پهناي سينه
درحاليكه شخص راست ايستاده و بطورطبيعي تنفس ميكند ، عرض سينه را ازروي نوك پستانها اندازه بگيريد.
عمق سينه
درحاليكه شخص راست ايستاده و بطورطبيعي تنفس ميكند ، عمق سينه را ازروي پستانها اندازه بگيريد.

43. طول ساعد
نمونه را دروضعيت قبلي حفظ كرده ، فاصله آرنج تااستخوان مچ را اندازه بگيريد.
عرض شانه به شانه
درحاليكه بازوي راست به پهلو آويزان بوده و ساعدها و انگشتان تحت زاويه 90 درجه نسبت به آن قرار گرفته اند ( ارنج ها به بدن چسبيده اند ) حداكثر فاصله غضلاني دو بزو را اندازه بگيريد.

44. با حفظ وضعيت شاخص قبلي از عقب حداكثر فاصله دو آرنج را اندازه بگيريد .
عرض آرنج به آرنج
با حفظ وضعيت شاخص قبلي از عقب حداكثر فاصله دو آرنج را اندازه بگيريد .
حداكثرعرض ساعد به ساعد
با حفظ وضعيت شاخص قبلي فاصله دو ساعدرا اندازه بگيريد .

45. حداكثر فاصله سرتاسري لگن را اندازه بگيريد .
عرض لگن نشسته
حداكثر فاصله سرتاسري لگن را اندازه بگيريد .
طول كفل تا زانو
فاصله بين سطح برآمده كفل راست تا جلوي كاسه زانو را اندازه بگيريد .

46. طول كفل تا ركبي عمق شكم نشسته
فاصله بين سطح برآمده كفل راست تا پشت كاسه زانو را اندازه بگيريد .
عمق شكم نشسته
عمق شكم را ازروي ناف درحالت عادي اندازه بگيريد.

47. فاصله بين روي ران دربالاترين جا و سطح نشستگاه را اندازه بگيريد .
ضخامت ران نشسته
فاصله بين روي ران دربالاترين جا و سطح نشستگاه را اندازه بگيريد .
ارتفاع تكيه گاه آرنج نشسته
فاصله بين آرنج تا نشستگاه را اندازه بگيريد.

48. ازنوك انگشت مياني تا خط رفرانس مچ را با كوليس اندازه بگيريد .
طول دست
ازنوك انگشت مياني تا خط رفرانس مچ را با كوليس اندازه بگيريد .
طول كف دست
فاصله مفصل بند سوم انگشت مياني تا خط رفرانس مچ را با كوليس اندازه بگيريد .

49. فاصله فرق سر تا چانه را با كوليس بزرگ اندازه بگيريد .
طول سر
حداكثر طول سر را ازقدري بالاتر از چشمها در روي پيشاني تا پشت سر بوسيله كوليس اندازه بگيريد.
حداكثر ارتفاع سر
فاصله فرق سر تا چانه را با كوليس بزرگ اندازه بگيريد .

50. فاصله بر آمدگي غضروفي گوش راست را تاهمان قسمت درگوش چپ اندازه بگيريد
عرض صورت
حداكثر فاصله بين دو برآمدگي استخوان گونه ها را باكوليس بزرگ اندازه بگيريد .
قطر زوائد قدامي گوش
فاصله بر آمدگي غضروفي گوش راست را تاهمان قسمت درگوش چپ اندازه بگيريد

51. طول پا از نوك انگشت شست تا پاشنه را اندازه بگيريد .
طول پا از نوك انگشت شست تا پاشنه را اندازه بگيريد .
طول پشت
فاصله برجستگي انگشت شست يا پاشنه را اندازه بگيريد.

52. خسته نباشيد