1. Деректерді басқару
SQL тілі

2. SQL тілі
SQL (ағылш. Structured Query Language) —реляциялық дерекқорларын құруға, өзгертуге және басқаруға арналған универсалды компьютер тілі.

3. SQL дегеніміз не?
SQL Structured Query Language –сұраныстардың құрылымдық тілі;
DDL (Data Definition Language,деректерді анықтау) және DML (Data Manipulation Language,деректерді басқару) операторлар жиынтығынан тұрады;
SQL – дерекқорларға қатынас құруға және оларды басқаруға мүмкіндік береді;
SQL – ANSI (Американың ұлттық стандарттау институты ) стандарты.

4. DDL (Data Definition Language)
Дерекқорларды құру, өзгерту және жою операторлары
Құру:
CREATE <OBJECT> <NAME> [параметрлері]

5. SQL-сервердің деректер қорының негізгі объектілері

6. DDL (Data Definition Language) Кесте құру
CREATE TABLE <NAME> (<attributes>
[,<constraints>])
<attribute>: name <datatype> [<constraint>]
<constraint>: CONSTRAINT [name] <c_type> <parameters>
Мысал:
CREATE TABLE Товар(Название VARCHAR(50) NOT NULL, Цена MONEY NOT NULL, Тип VARCHAR(50) NOT NULL, Сорт VARCHAR(50), ГородТовара VARCHAR(50))

7. Стандартпен анықталған SQL тілінің скалярлы деректер типтері
Деректер – әр түрлі типтердің бірі ретінде деректер қорында сақталатын ақпараттар жиынтығы.
Деректер типі
Жариялануы
Символдық
CHAR | VARCHAR
Биттік
BIT | BIT VARYING
Бүтін сандар
NUMERIC | DECIMAL | INTEGER | SMALLINT
Нақты сандар
FLOAT | REAL | DOUBLE PRECISION
Мерзім/уақыт
DATE | TIME | TIMESTAMP
Арақашықтық
INTERVAL

8. Символдық деректер
Символдық деректер ДҚБЖ құрушыларымен анықталған символдар жиынының ішіне кіретін символдардың тізбектілігінен тұрады.
Символдық типтің деректерін анықтау үшін келесі формат қолданылады:
<символдық_тип>::=
{ CHARACTER [ VARYING][ұзындығы] | [CHAR | VARCHAR] [ұзындығы]}

9. Биттік деректер
Деректердің биттік типі биттік жолдарды анықтау үшін қолданылады, яғни екілік сандардың жинағы, оның әрқайсысы не 0, не 1 мәнін қабылдайды. Биттік типтің деректері келесі форматпен анықталады:
<биттік_тип>::=
BIT [VARYING][ұзындығы]

10. Бүтін сандар
Бүтін сандық типті деректер нақтылықпен және бөлшек жағының ұзындығымен анықталады.
Масштаб санның бөлшек ондық разрядтар көлемін көрсетеді.
<бекітілген_тип>::=
{NUMERIC[нақтылық[,масштаб]]|{DECIMAL|DEC}
[нақытлық[, масштаб]]
| {INTEGER |INT}| SMALLINT} 
NUMERIC және DECIMAL  типтері ондық форматтағы сандарды сақтау үшін қолданылады. Үнсіз бойынша санның бүтін бөлігі нөлге тең, ал үнсіз қабылданатын нақтылық жүзеге асыруына байланысты. INTEGER ( INT ) типі үлкен оң және теріс бүтін сандарды сақтау үшін қолданылады. SMALLINT типі кішкентай оң және теріс бүтін сандарды сақтау үшін қолданылады, ондай жағдайда сырқы жады үнемделеді.

11. Дөңгелектелген сандар
Дөңгелектелген сандар типі компьютерде нақты көрсетуге болмайтын деректерді сипаттау үшін қолданады, мысалы нақты сандарды.
Айғақ типті деректерді анықтау үшін келесі форматты қолданады:
<айғақ_тип>::=
{ FLOAT [нақтылық]| REAL |
DOUBLE PRECISION}

12. Мерзім және уақыт
«Мерзім/уақыт» деректер типі белгілі бір орнатылған нақтылықпен уақыт мезгілін анықтау үшін қолданылады. SQL стандарты келесі форматты қолдайды:
<мерзім/уақыт_типі>::={DATE | TIME[нақтылық][WITH TIME ZONE]| TIMESTAMP[нақтылық][WITH TIME ZONE]}

13. DDL (Data Definition Language) Шектеулер
Default <val> – үнсіздікпен бір мән орнату;
Not Null – мәндердің болмауына тыйым салу;
Unique – қайталануларға тыйым салу;
Primary key – алғашқы кілт (not null + unique)
Foreign key references <table> (<PK attribute>) <mode> – сыртқы кілт (сілтеме)
Check <condition> – шартты сақтау талабы

14. DDL (Data Definition Language) Объектіні өзгерту
ALTER <object> <name> [действия по изменению]
Alter table (add column, alter column, drop column) – кестені өзгерту
Alter view – көрсетілімді өзгерту
Alter database – дерекқорды өзгерту
Alter procedure –процедураны өзгерту

15. DDL (Data Definition Language) Объектіні жою
DROP <object> <name>

16. DML (Data Manipulation Language) Деректерді басқару үшін 4 негізгі оператор қолданылады:
Деректерді шығару– SELECT;
Жаңа деректерді еңгізу– INSERT;
Деректерді өзгерту– UPDATE;
Деректерді жою– DELETE;
Басқару бірлігі– жазба

17. DML (Data Manipulation Language) Деректерді басқару
SELECT – кестеден деректерді таңдауға мүмкіндік береді және нәтижелерін керекті түрге түрлендіреді;

18. DML (Data Manipulation Language) SELECT операторы
SELECT [ALL | DISTINCT ] {*|[баған_аты
[AS жаңа_аты]]} [,...n]
FROM кесте_аты [[AS] псевдоним] [,...n]
[WHERE <іздеу_шарттары>]
[GROUP BY баған_аты [,...n]]
[HAVING <топтарды таңдау критерийлері >]
[ORDER BY баған_аты [,...n]]

19. SELECT операторының элементтері келесі ретпен өңделеді:
FROM – пайдаланатын кесте аттары анықталады;
WHERE – берілген шарттарға сәйкес объектінің жолдарына сүзілеу орындалады ;
GROUP BY – берілген бағанда бір мәнге ие жолдары топталады;
HAVING – берілген шартқа сәйкес объектінің жолдар топтары сүзіледі;
SELECT – шығыс деректерде қандай бағандар болу керектігі орнатылады;
ORDER BY – операторлардың орындалу нәтижелерінің реттелгендігі анықталады.

20. мысалдар Барлық клиенттер туралы мәліметтер тізімін құру.
SELECT * FROM Клиент
- 20 дан көп көлемі бар тауарларды жіберудің барлық операцияларын көрсету.
SELECT * FROM Сделка
WHERE Количество>20

21. DML (Data Manipulation Language) INSERT операторы
INSERT INTO <кесте аты> [(<баған аты_1> [, <баған аты_1> ...])] {VALUES (<мән_1> [, <мән_2> ...]) | <SELECT өрнегі>};

22. Мысалдар
INSERT INTO films VALUES ('UA502', 'Bananas', 105, ' ', 'Comedy', '82 minutes')
INSERT INTO films (code, title, did, date_prod, kind) VALUES ('T_601', 'Yojimbo', 106, ' ', 'Drama')
INSERT INTO films VALUES ('UA502', 'Bananas', 105, DEFAULT, 'Comedy', '82 minutes')

23. DML (Data Manipulation Language) UPDATE операторы
UPDATE TABLE < кесте аты >
SET < баған аты _1> = <мән_1> [, < баған аты _2> = <мән_2> ...]
[WHERE <шарт>];

24. Мысал
UPDATE persons SET street = 'Nissestien 67', city = 'Sandnes' WHERE lastname = 'Tjessem' AND firstname = 'Jakob‘

25. DML (Data Manipulation Language) DELETE операторы
DELETE FROM < кесте аты > [WHERE <шарт>];

26. DELETE FROM products WHERE price = 10;
Мысал:
DELETE FROM products WHERE price = 10;

27. Жаңа скрипттер редакторын құру үшін «New Query» қолданамыз:
MS SQL Server 2008 бағдарламасын және скрипттерді орындау үшін MS SQL Server Management Studio пайдаланамыз!
Жаңа скрипттер редакторын құру үшін «New Query» қолданамыз:
Ағымдағы дерекқорды өзгерту үшін немесе USE [] командасын қолдануға болады:

28. Қандай да бір команданы орындау үшін, оны белгілеп «Execute» немесе Ғ5 батырмасын басыңыз.  Егер редакторда бір ғана команда болса, немесе сіз барлық команданы орындағыңыз келсе, белгілеу қажет емес.

29. Скрипттерді орындағаннан кейін, өзгерістерді тексеру үшін контексттік менюден “refresh/жаңарту” қолданыңыз, сәйкес группаны (дерекқорды, кестелерді немесе бағандарды) белгілеп алып.

30. Қарапайым дерекқор (қосымша параметрлерсіз): Test дерекқорын құру

31. Employees кестесін құра аламыз

32. Толтыруға міндетті бағандарды көрсету үшін NOT NULL опциясын қолдану қажет:

33. Employees кестесіне алғышқы кілт құру:

34. Кестеге жаңа деректер еңгізу:
Нәтиже

35. Employees кестесіндегі деректерді көру үшін:

36. Employees кестесіндегі деректерді жаңарту:

37. Employees кестесін жою