1. تاژکداران خون و بافت

2. خانواده تریپانوزوماتیده یا تاژکداران خون و بافت ( نسج)گروه وسیعی از انگلهای تک یاخته ای را شامل می شوند که حداقل در یکی از مراحل سیر تکاملی دارای تاژک( ماستیگوت یا فلاژل یا Flagellum) می باشند.
تاژک رشته باریکی است که از یک محور مرکزی دوتایی به نام آکسونم(Axonem) و نه تارچه متحدالمرکز تشکیل شده است. تاژک از جسمی به نام کینتوپلاست (Kinetoplast) منشاء می گیرد. کینتوپلاست از اجسام پارابازال بادی کروی یا میله ای شکل با اندازه های متفاوت و یک دانه قاعده ای قدامی به نام بلفاروپلاست یا پارابازال بادی تشکیل شده است که بوسیله رشته های نازکی به هم متصل می باشند.
کینتوپلاست از DNA تشکیل شده است و به نظر می رسد در تنفس تک یاخته نقش داشته باشد.
تاژکداران خون و بافت با رنگهای گروه رومانوفسکی خصوصاً گیمسا به خوبی رنگ آمیزی می شوند ، به صورتی که هسته، کینتوپلاست و آکسونم به رنگ قرمز ارغوانی تا بنفش پررنگ و سیتوپلاسم به رنگ آبی روشن دیده می شوند.
روش اختصاصی جهت رویت بلفاروپلاست رنگ آمیزی فولگن (Feulgen staining) است، زیرا بلفاروپلاست با روشهای معمولی رنگ آمیزی، دیده نمی شوند.
این ت
از این خانواده ، دو جنس تریپانوزوما و لیشمانیا در پزشکی حائز اهمیت هستند که عموماً توسط بندپایان منتقل می شوند.

4. Leishmania لیشمانیا

5. لشمانیا عامل بیماری لیشمانیازیس(Leishmaniasis)
تاژکدارانی می باشند که به صورت آماستیگوت ( به شکل جسم لیشمن )داخل سلولی در میزبانان مهره دار
و به صورت تاژکداران پروماستگوت (به شکل لپتومونایی)در میزبانان بی مهره و محیط کشت زندگی می کنند.
میزبان بی مهره این انگل پشه خاکی(sandflies) از جنس فلوبوتوموس است که موجب انتقال بیماری می گردد.

6. پشه خاکیها یا sandflies ،حشرات کوچکی با اندازه 5-2 میلیمتر و بدنی پر مو ، چشم های بزرگ و پاهای نسبتا ً بلند هستند.

8. فرم لیشمانیایی
فرم لپتومونایی

9. انواع معروف لیشمانیازیس Visceral mucocutaneous cutaneous

10. لشمانیازیس جلدی Cutaneous leishmaniasis
یا لشمانیا تروپیکا عامل بیماری سالک یا لیشمانیوز جلدی یا زخم شرقی(oriental sore) و بومی ایران(بروز سالیانه آن در ايران حدود 15 تا 20 هزار مورد است) عامل آن در ایران بیشتر L.tropica ( خاورمیانه ، آسیای مرکزی و آفریقا ) و L.major (خاورمیانه ، آسیای مرکزی و آفریقا ) است
البته L.aethiopica ( در کنیا و اتیوپی) و L.infantum (حوزه مدیترانه و شمال آفریقا) به خصوص برای کشورمان مهم تلقی می گردند
ناقل آن در ایران فلبوتوموس سرژانتی
و فلبوتوموس پاپاتاسی است.

12. سالک به صورت بیماری و آسیب پوستی طولانی‌مدت است که به دو شکل هم وجود دارد :
الف - نوع شهری یا سالک خشک (L.tropica)
Anthroponotic Cutaneous Leishmaniasis (ACL)
حدود ۲ تا ۸ ماه پس از گزش، ورم سرخ رنگ و بدون درد در محل گزش پیدا شده و کم کم بزرگ و زخمی می‌شود( از نوع زخم خشک ).
اندازه زخم عموماً کوچک و از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر می‌رسد که معمولاً در مناطق باز بدن مانند صورت، دست و پا دیده می‌شود. ضایعه به آهستگی و طی مدت ۶ ماه تا یک سال بهبود می‌یابد که درصورت عدم درمان مناسب، در محل زخم یک جوشگاه فرورفته و دائمی باقی می‌ماند که به زیبایی لطمه می‌زند. اندازه انگل کوچک مخزن بیماری در نوع شهری انسان است ( مخزن اصلی )و سگ نیز به طور اتفاقی مبتلا و می‌تواند به عنوان مخزن عمل نماید( مخزن ثانویه ).

13. سالك خشك

14. سالك خشك

15. لزیونهای پوستی در گوش یک سگ مبتلابه لشمانیای جلدی
لزیونهای پوستی در گوش یک سگ مبتلابه لشمانیای جلدی

16. کانون های لیشمانیوز جلدی شهری در ایرانقم
ساوه
کاشان
سبزوار
تهران
مشهد
نیشابور
شیراز
کرمان بم

17. انواع سالک
ب- سالک مرطوب( روستایی) یا Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis (ZCL)
چند هفته تا چند ماه پس از گزش پشه (بسته به تعداد محل گزش) ، سیر بیماری سریعتر از نوع شهری ،زخم‌های متعددی در نقاط باز بدن که مورد گزش قرار گرفته‌اند پیدا می‌شود. ضایعات معمولاً بزرگ ،ترشح دار ،مرطوب و همراه چرک هستند ( حاوی انگلهای کم و درشت )و اغلب پس از ۶-۴ ماه بهبود می‌یابند و از خود جوشگاه آثار پوستی پایدار و نامناسبی به جا می‌گذارند. مخزن اصلی بیماری سالک روستایی برخی انواع جوندگان هستند که مهمترین آنان در ایران جربیل بزرگ (رومبومیس اوپیموس) است. جوندگان دیگری نیز بعنوان مخزن لیشمانیوز جلدی نوع روستایی در ایران مورد بررسی و تائید قرار گرفته‌اند
که از آن جمله جرد لیبیایی (مریونس لیبیکوس)
در شهرستان نطنز استان اصفهان
، جرد صحرایی هندی (مریونس هوریانه)
در سیستان و بلوچستان و
جربیل هندی (تاترا ایندیکا) در خوزستان
را می‌توان نام برد
عامل : L.tropica major

18. سالك مرطوب

19. کانون های لیشمانیوز جلدی روستایی در ایران
کانون جنوب غربی و غرب:
فکه
موسیان
عین خوش
مهران
دهلران
دشت عباس
دزفول
اهواز
بوشهر
کانون های مرکزی و شمال شرقی:
اصفهان
سرخس لطف آباد
ترکمن صحرا
بکران و جاجرم شاهرود
ابرکوه یزد
ابردژ ورامین

20. علائم بالینی در کل
اولین نشانه عفونت پاپول کوچک قرمز رنگی است که می تواند با خارش زیاد همراه باشد.

21. علائم بالینی
برجستگی ها به تدریج بزرگ شده و قطر آنها به 2 سانتی متر می رسد همزمان با افزایش برجستگی یک فرورفتگی در وسط آن ایجاد می شود که شبیه به دهانه آتشفشان است.

22. اسکار پوستی بعد از بهبودی زخم
Scar on skin of upper leg representing healed lesion of leishmaniasis: CDC
اسکار پوستی بعد از بهبودی زخم

23. سالک غیر معمول
زرد زخمی ،باد سرخی ،شاخی ، اگزمایی (سودایی) ، زگیلی ، توموری ، اسپورتریکوئید ،زونایی، فرم مزمن و فرم عود کننده یا لوپوئیدی(recidivan) که فرم اخیر شباهت زیادی
با لوپوس ولگاريس دارد
(سل پوستي) و معمولا˝
به درمان دارویی
سالک (آنتيموان) مقاوم است.

24. فرم اسپوروزییدی از لشمانیای جلدی

25. Disseminated cutaneous leishmaniasis
فرم منتشر پوستی یا
Disseminated cutaneous leishmaniasis

26. Leishmania aethiopica infection
فرم لپرماتوز

27. لشمانیا جلدی مخاطی(Mcl)
بیشتر در آمریکای لاتین که عاملش L.braziliensis و در حوزه مدیترانه L.tropica و L.major
احتمالاً این بیماری در ایران وجود ندارد
از خصوصیات مشخص این بیماری انتشار زخمها به مخاط بینی و دهان در درصدی از بیماران است ( گاهی شبیه جذام )که در برزیل به اسپوندیا معروف است.
زخمها شدید به خصوص در مناطقی که پوست به مخاط متصل شده است
تعداد انگل در زخم نسبتاً کم است.

28. لشمانیا جلدی مخاطی

29. لشمانیا احشاییVisceral Leishmaniasis (VL)
(Kala Azar) (Dum Dum Fever)

30. لشمانیا احشایی
کالاآزار نام هندی لشمانیوز احشایی است که بیماری تب داری است که با بزرگی طحال و کبد و کم خونی شناخته می شود.
در گستره هند ، آسیای جنوب شرقی ،آفریقا، جنوب آمریکا و سواحل مدیترانه حضور دارد ، در ایران هم به صورت تک گیر در تمام نقاط کشورگزارش شده است ( نوع مدیترانه ای )
این بیماری در صورت عدم درمان بالغ بر 90٪ موارد سبب مرگ و میر می شود.
این انگل ها عمدتا در مغز استخوان، کبد و طحال جایگزین می شوند
بر حسب منطقه جغرافیایی به عوامل مختلفی تقسیم می شوند، از جمله :
1) لشمانیا دنووانی
2) لشمانیا اینفانتوم(کالاآزار مدیترانه ای)
3) لشمانیا شاگاسی
4) لشمانیا آرکی بادی( کالاآزار سودانی)
نکته : لشمانیا تروپیکا هم می تواند به عنوان عامل کالاآزار ( به خصوص در خاورمیانه) دخالت داشته باشد.
نکته : نوع شایع در ایران لشمانیا اینفانتوم ( و کمتر دونووانی) که در کودکان دیده می شود.
نکته : کانون های اصلی کالا آزار در ایران شامل استان اردبیل ، استان فارس ، استان آذربایجان شرقی

31. سیر تکامل و اشکال بیماری

32. کالاآزار در سگ

33. بیماریزایی و علائم بالینی کالاآزار
دوره نهفته بیماری 2 تا 18 ماه است.
شروع بیماری معمولا تدریجی است.
اولین وشایع ترین تظاهر بیماری تب است.
بیشتر بیماران از ورم شکم شکایت می کنند
در معاینه بزرگی طحال و کبد مشهود است.

34. بیماری می تواند شبیه مالاریا و با حملات متناوب باشد
بیماری می تواند شبیه مالاریا و با حملات متناوب باشد. گاهی اسهال وجود داشته و شروع بیماری مشابه حصبه ( تیفویید) می باشد.

35. نکته :اسپلنومگالی و ادم عمومی شاخص ترین علائم کالاآزار هستند نکته : تب و کم خونی شایعترین علائم کالاآزار هستند!!

36. در مراحل پیشرفته ممکن است آسیت بروز کند
در مراحل پیشرفته ممکن است آسیت بروز کند. نکته : در مراحل اولیه بیماری ممکن است یک احساس ناخوشی مبهم وجود داشته باشد. نکته : در مناطق اندمیک موارد بدون علامت بیماری به مراتب بیش از با علائم بیماری است.

37. ندولهای جلدی در لشمانیا ایجاد شده توسط L. infantum

38. کاهش وزن ، بزرگی شکم ، تیرگی و خشکی پوست ، لاغری و لاغری مفرط (کاشکسی) ، لنفادنوپاتی و خون ریزی از لثه و بینی از دیگر علائم بیماری است.

39. Coinfections HIV سل بروسلوز آمیبیازیس
نکته : بر خلاف انواع پیشین لشمانیا احشایی مدت ها پس از درمان کالاآزار تظاهر می کند و حتی امکان عود هم وجود دارد
نکته : در مبتلایان به ایدز عامل اصلی لشمانیا اینفانتوم است.

40. یافته های خونی بیمار مبتلا به کالاآزار
لکوپنی
ترومبوسیتوپنی
مونوسیتوز نسبی
آنمی نورموکرومیک نورموستیک
هیپوآلبومینمی
هیپرگاماگلوبولینمی

41. تشخيص

42. 1- آزمايش ميكروسكوپي گسترش تهيه شده از ضايعه جلدي، جلدی و مخاطی و احشایی ، تهیه گسترش ، رنگ آمیزی آن و مشاهده گسترش در زیر میکروسکوپ

43. گسترش بافتی از مغز استخوان ، آماستیگوت لشمانیا را نشان می دهد
گسترش بافتی از مغز استخوان ، آماستیگوت لشمانیا را نشان می دهد. لشمانیای ، فرم احشایی است.

44. 2- كشت در محيط NNN( ناوی مکنیل نیکول ) که یک محیط دو فازی است و انگل بعد از مدتی در این محیط به شکل پروماستیگوت قابل تشخیص است.

45. 3- روشهای سرولوژیک تست جلدی IFA تلقیح به حیوان حساس آزمایشگاهی
آزمایشات متفرقه مانند شمارش گلبولهای قرمز
روش های مولکولی: PCR

46. IFA Antibody Test

47. درمان -درمان دارويي: درمان فیزیکی : تركيبات 5ظرفيتي آنتيموان
پنتوستام
گلوكانتيم
آمفوتریسین B
کتوکونازول
درمان فیزیکی :
از کرایوتراپی ، لیزر درمانی ، گرما درمانی ، جراحی و برداشتن ضایعه و کورتاژ ضایعه هم می توان برای درمان هم ( برای نمونه برای ضایعات جلدی )سود برد.

48. 5 ماه بعد از درمان به وسیله لیزر CO2 ، که تا حدودی زیادی اسکار و هاپیرپیگمانتاسیون را به حداقل رسانده است.

49. كنترل و پيشگيري ليشمانيوزها
بیماریابی و درمان عفونت های انسانی
نابودی یا درمان سگ های آلوده
کنترل ناقلين
استفاده از پشه بند آغشته به حشره كش
استفاده از دوركننده هاي حشرات مانند دی متیل فتالیت
تلاش برای واكسيناسيون انسان و سگ