1. FAMILY HEALTH بهداشت خانواده
  خانواده اساسی ترين نهاد هر جامعه محسوب ميشود. اين نهاد ميتواند شامل گروه های سنی متفاوتی باشد بنابراين در بخش سلامت لازم است به نياز های اساسی کليه گروه های سنی بويژه مادران و کودکان به عنوان گروه های آسيب پذير در برنامه های الويت دار سلامت توجه کرد

2. سلامت پيش از بارداري و زايمان
سلامت سنين مدرسه
سلامت كودكان
بهداشت خانواده
سلامت نوجوانان
سلامت سالمندان
سلامت پيش از بارداري و زايمان
سلامت حاملگي و شير دهي

3. Millennium Development Goals:MDG) اهداف توسعه هزاره
اهداف توسعه ی هزاره از اقدامات و اهدافی که در بیانیه ی هزاره آمده تصویری ترسیم می کند.
آرمان ۱: از بین بردن فقر شدید و گرسنگی
آرمان ۲: دست یافتن به آموزش ابتدایی همگانی
آرمان ۳: گسترش و ترویج برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان
آرمان ۴: کم کردن مرگ کودکان
آرمان ۵: بهبود سلامت مادران
آرمان ۶: مبارزه با ایدز، مالاریا و دیگر بیماری ها
آرمان ۷: تضمین پایداری محیط زیست.
آرمان ۸: گسترش مشارکت جهانی برای توسعه

4. دستيابی به دو هدف از اهداف توسعه هزاره بطور مستقيم
دستيابی به دو هدف از اهداف توسعه هزاره بطور مستقيم *کاهش مرگ و مير کودکان زير 5 سال به دوسوم *کاهش ميزان مرگ و مير زنان در هنگام زايمان به سه چهارم) و سه هدف بطور غير مستقيم -کاهش گرسنگی و فقر شديد به نصف - دستيابی به آموزش ابتدايی همگانی - توانمند سازی زنان و حمايت از برابری زنان و مردان با عملکرد و ارائه خدمات واحد بهداشت خانواده ارتباط دارد

5. كاهش مرگ کودکان
كاهش دوسوم ميزان مرگ ومير كودكان زير پنج سال ازسالهاي 1990 تا 2015
نرخ مرگ و مير كودكان زير پنج سال با توجه به نرخ هاي مرگ و مير كودكان درزمان حال عبارت است از احتمال مرگ (نرخ در هزار تولد زنده ) يك كودك پيش از آنكه به سن پنج سالگي برسد.
نرخ مرگ و مير زير پنج سال در كشورهايي كه هيچ يك از دو جنسيت زن و مرد بر ديگري ارجحيت ندارند ، درميان پسرها بيشتر از دخترها است. اثر تفاوت جنسيتي در مرگ ومير زير پنج سال بيش از مرگ ومير در نوزادان است، زيرا تغذيه و مراقبت هاي پزشكي در گروه سني اخير از اهميت بيشتري برخوردار است

6. نرخ مرگ ومير كودكان زير يك سال تعريف نرخ مرگ و مير كودكان زير يك سال نوعاً عبارت است از تعداد كودكاني كه قبل از رسيدن به يك سالگي در هر 1000 تولد در سال، مي ميرند مرگ ومير كودكان زير يك سال و شيرخواران خوديك هشداردهنده از مرگ و مير كودكان زير پنج سال خواهد بود ودر نتيجه جزء مهمي از مرگ و ميركودكان زير پنج سال را تشكيل مي دهد. نرخ مرگ و مير كودكان زير يك سال و شيرخواران، معياري براي زنده ماندن كودك است . اين نرخها همچنين بازتابي از شرايط اجتماعي، اقتصادي و محيطي هستند كه كودكان (و افراد ديگر جامعه) در آن زندگي مي كنند ومراقبتهاي بهداشتي از آنها به عمل مي آيد

7. تعداد تولد هاي زنده و مرگهاي كودكان زيريك سال در همان سال، محاسبه ميشوند. تعداد مرده ها بر عدد زنده ها تقسيم و نتيجه در 1000 ضرب مي شود. در حالي كه مرگ و مير شيرخواره ها عموماً در پسران بيشتر از دخترهاست.

8. نسبت كودكان زير 5 سال دچار كم وزني نسبت كودكان كم وزن ( متوسط يا شديد )، درصدي از كودكان زير 5 سال است كه وزنشان كمتر از منهاي دو انحراف معيار از ميانه مرجع جمعيت بين مللي در گروه سني صفر تا 59 ماهه است. به چند دليل شاخص سوء تغذيه كودكان كه در وزن بدن آنان منعكس مي شود ، انتخاب شده است سوء تغذيه كودكان با فقر , سطوح پايين آموزش و دسترسي اندك به خدمات سلامت ارتباط دارد . تغذيه بد كودكان حتي اگر كم باشد خطر مرگ آنها را افزايش مي دهد و مانع افزايش يادگيري آنها مي شود و بعداً بر وضعيت سلامتي آنها در زندگي اثر مي گذارد . تغذيه كافي و با كيفيت خوب سنگ بناي توسعه , بهداشت و بقاي نسلهاي كنوني و آينده است . تغذيه خوب به خصوص براي زنان در خلال بارداري و شيردهي از نظر رشد سالم جسمي و رواني كودكانشان حائز اهميت است. اگر رشد مطلوب كودك براي اكثريت افراد جامعه تضمين شود آنگاه دولتها در تلاشهايشان براي شتاب دادن به توسعه اقتصادي به شكل پايدار موفق خواهند بود.

9. كاهش سه چهارم نرخ مرگ و مير مادران، دربين سالهاي 1990 تا 2015

10. نسبت مرگ و مير مادران تعريف
نرخ مرگ و مير مادران از هر زايمان عبارت از تعداد زناني است كه بنابه هر دليلي از قبيل بارداري، تشديد بارداري، كنترل (حادثه يا علل جنبي را شامل نمي شود) بارداري وزايمان يا درحدود 42 روز پس از خاتمه زايمان يا بي توجهي به مدت و مكان زايمان ، جان خود را از دست مي دهند. در دهمين بازبيني طبقه بندي بين المللي بيماريها مرگ مادران كه 6 هفته تا يك سال بعداز زايمان به وقوع م يپيوندد رانيز شامل مي شود.

11. اين شاخص كه با اهداف ارتباط مستقيم دارد، نمايشگر مرگ وابسته به حاملگي است. چنين مرگ هايي بر اثر چندين عامل رخ مي دهند كه عبارت است از: وضعيت بهداشت عمومي، تعليمات و خدمات درطول مدت حاملگي و وضع حمل.
ارائه تغييرات در وضعيت سلامتي كه مرتبط با جنسيت و حاملگي هاي مكرر است، از اهميت بسزايي برخوردار است. نرخ مرگ و مير مادران مي تواند با تقسيم ارقام ثبت شده (يا تخمين زده شده ) از مرگ و مير مادران بر كل مواليد ثبت شده كه در يك دوره زماني خاص اخذ تقسيم بر محاسبه مي شود

12. مرگ و مير مادران بايستي به دو گروه تقسيم شود
مرگ و مير مادران بايستي به دو گروه تقسيم شود. مرگ هاي زايماني مستقيم كه ناشي از پيچيدگيهاي زايماني وضعيت حاملگي (بارداري، كار و زحمت درزمان بارداري و دوره نفاس ) شامل درمان غيرمرتبط، غيرصحيح يا فقدان آن يا زنجيري ازحوادثي كه دراثر هريك از آنها مرگ واقع شده است. مرگهاي ناشي از زايمان غير مستقيم به دليل بيماريهايي است كه از قبل وجود داشته و در طول دوران بارداري پيشرفت كرده ومستقيماً به علل زايماني مرتبط نبوده، بلكه اثرات فيزيولوژي حاملگي آن را شدت بخشيده است. در اعلام نرخ مرگ و ميرمادران بايستي هميشه مشخص شود كه آيا صورت مسئله يعني تعداد مرگ و مير ثبت شده مادران به علل مستقيم زايماني بوده يا تعداد ثبت شده مرگ ومير آنها بر اثر علل زايماني (مستقيم به علاوه غير مستقيم ) است. مرگ و مير مادران ناشي از بيماري ايدز و عمل زايمان در نرخ مرگ و مير مادران به حساب مي آيد.

13. ميزان استفاده ازوسايل ضد بارداري دربين زنان 15 - 49 سالهC
تعريف
ميزان استفاده از وسايل ضد بارداري، عبارت از درصد زناني است كه خود يا طرف جنسي شان روشهاي مختلف يشگيري از بارداري را مورد استفاده قرار مي دهند . اين نرخ معمولا در مورد زنان ساله داراي پيوند زناشويي يا توافقي گزارش مي شود.
تعداد زنان در ساله داراي پيوند زناشويي يا توافقي كه خودشان(يا طرف جنسي شان) از روشهاي پيشگيري استفاده مي كنند تقسيم بر تعداد كل زنان در همان گروه سني مورد بررسي(و با همان وضعيت زناشويي) .

14. نرخ استفاده از كاندوم در بين وسايل ضدبارداري
نرخ استفاده از كاندوم در بين وسايل ضد بارداري عبارت است از تعداد زنان ساله داراي پيوند زناشويي يا توافقي كه براي جلوگيري از آبستني از كاندوم استفاده مي كنند وبه عنوان سهمي از كل زنان داراي پيوند توافقي درهمان گروه سني كه خود يا طرف جنسي شان از يكي از وسايل جلوگيري ازبارداري، استفاده مي كنند نيز تعريف مي شود. 1

15. رسالت: حفظ و ارتقای سلامت خانواده مبتنی بر گروه های مختلف سنی
  چشم انداز : دستيابی به جامعه ای سالم بطوريکه تمامی گروه های سنی خانواده با بهره گيری از خدمات سلامت مطلوب و دسترسی عادلانه، کيفيت زندگی مناسبی را تجربه نمايند
رسالت: حفظ و ارتقای سلامت خانواده مبتنی بر گروه های مختلف سنی

16. خانواده بعنوان اولين و اساسي ترين نهاد اجتماعي، عبارت است از تجمع مشترك دو يا چند نفر كه به واسطه سببي يا نسبي با هم رابطه زيست شناختي داشته و زير يك سقف زندگي مي كنند و متشكل از والد يا والدين و فرزندان آنان مي باشد و سلامت افراد تحت تأثير اصول، ارتباطات، تكامل اجتماعي شرايط اقتصادي وفرهنگي آن قرار مي گيرند . اعضاء خانواده، مجموعه اي از ژن هاي م شترك هستند و به عنوان واحدي فرهنگي، منعكس كننده فرهنگ اجتماع بزرگتر مي باشند . همچنين خانواده واحدي اپيدميولوژيكي و واحدي براي فراهم كردن خدمات اجتماعي و مراقبت هاي جامع پزشكي است.

17. انواع خانواده کارکردهای خانواده خانواده هسته ای: بستگی سببی
خانواده گسترده: بر بستگیهای نسبی و هم خانواده
کارکردهای خانواده
—تولید مثل
—خدمات اقتصادی
—نظم اجتماعی
—اجتماعی کردن
—حمایت عاطفی

18. انواع خانواده هسته اي گسترده خانواده حاصل از زندگي با يكي از والدين
خانواده حاصل از زندگي دو هم جنس
خانواده از زندگي دو مرد
خانواده از زندگي دو زن
خانواده حاصل از زندگي دو نفر بدون التزام قانوني

19. Traditional Nuclear Family in Home
خانواده هسته اي
Extended Family
خانواده گسترده
Single parent family
خانواده حاصل از زندگي فرزند با يكي از والدين
Gay family
خانواده حاصل از زندگي دو نفر زن با يكديگر
Lesbian family
خانواده حاصل از زندگي دو نفر مرد با يكديگر
Created family
Cohabited family
خانواده حاصل از زندگي دو نفر با همديگر بدون التزام قانوني

20. دیدگاه سیستم اجتماعی
با توجه به یک سری روابط و تعامل های پیچیده و متاثر از نهادها و سیستم های اجتماعی
نقش خانواده در بهداشت روانی :
محیطی برای ابراز استرس ها و فشارهای خارجی و درونی.
منبع آرامش و همدردی های اکولوژیک
با توجه به محیط زیست شناختی و گستردگی روابط با خارج
فعالیا و تعامل های متقابل در محیط پیرامون
روابط ایجاد شده بین عوامل محیطی در اطراف
نهاديدگاه سیستمهای اکولوژیک مانهای رسمی و غیر رسمی که رفتار فرا را تحت تاثیر قرار می دهد.
فعالیت ها و تعامل های متقابل در محیط پیرامون
نهادها و سازمانهای رسمی و غیر رسمی که رفتار فرا را تحت تاثیر قرار می دهد.
ارزشها، قوانین و فرهنگ جامعه که تجربه های فرد و تعامل فرد را با عوامل دیگر تحت تاثیر قرار می دهد. .

21. وقايع تشكيل دهنده
مراحل چرخه زندگي خانواده
مرحله پاياني
مرحله اغازين
توضيح
تولد اولين فرزند
ازدواج
تشكيل
تولد اخرين فرزند
دوام
ترك خانه توسط فرزندان
گسترش كامل
اخرين فرزند خانه را ترك كند
اولين فرزند خانه را ترك كند
انقباض
مرگ اولين والد
انقباض كامل
مرگ باز مانده
فروپاشي

22. الف) شاخص هاي جمعيتي مانند تركيب سني جنسي، سواد، اشتغال، مهاجرت
ب) شاخص هاي باروري (ميزان مواليد) باروري كلي و عمومي، باروري اختصاصي سني
ج) شاخص هاي استفاده از روش هاي پيشگيري از بارداري، كميت و كيفيت خدمات
د) ميزان هاي مرگ و مير مادران، مرگ و مير كودكان زير يك سال و زير 5 سال
ه) شاخص پوشش مراقبت هاي دوران بارداري، مراقبت كودكان و مراقبت هاي زايمان وخدمات زايمان
شاخص هاي جمعيتي با دامنه وسيع ا ز جمله تعداد، توزيع، تركيب و ساخت جمعيت و رشد جمعيت كه از
عمده مباحثي است كه در بخش مربوطه بطور كامل آورده شده است.

23. براي شناخت سطح باروري، شاخص هاي مختلفي مانند ميزان خام مواليد، ميزان باروري عمومي، باروري كلي و ميزان تجديد نسل اشاره كرد
ميزان باروري عمومي شدت مواليد را در بين زنان واقع در سن باروري سال را مي سنجد
GFR
ميزان باروري كلي نشان مي دهد كه يك زن در طول دوران دزندگي خود چند فرزند بدنيا مي اورد
TFR

24. õ کاهش مرگ و مير مادران باردار õ کاهش مرگ و مير کودکان زير 5 سال
  اهداف کلی :
  õ کاهش مرگ و مير مادران باردار
  õ کاهش مرگ و مير کودکان زير 5 سال
  õ ارتقاء سطح سلامت کودکان زير 8 سال
  õ ارتقاء کيفيت زندگی ميانسالان
  õ ارتقاء کيفيت زندگی سالمندان
  õ بهبود وضعيت تنظيم خانواده
  õ افزايش تغذيه انحصاری با شير مادر در 6 ماه اول زندگی و تداوم شير مادر همراه غذاهای کمکی تا پايان 2 سالگی
  هدف بهداشت خانواده تامين، حفظ و ارتقاء سطح سلامت خانواده از طريق ارائه خدمات بهداشتی به گروه آسيب پذير جامعه (زنان در گروه سنی ساله - کودکان زير 8 سال و سالمندان) ‌می باشد.

25. وظايف واحد بهداشت خانواده
  ارتقاء سلامت خانواده با بهبود شاخص هايی مثل مرگ و مير کودکان، مادران و ارتقاء وضعيت سلامت برای افرادخانواده نه تنها به عنوان شاخص های بهداشتی يک کشور اهميت دارد بلکه بعنوان معيار توسعه نيز در نظر گرفته می شود بنابراين عملکرد بسياری از نهادهای مرتبط با رفاه اجتماعی و اقتصادی در اين زمينه تاثيرگذار است .
  بيش از 50 درصد خدمات جاری مراکز ارايه دهنده خدمات در بخش دولتی (مراکز بهداشت شهرستانها) به نوعی به فعاليتهای اين گروه باز می گردد. توجه و دقت کافی به آنچه در سطوح مرکزی ومحيطی ارائه خدمات – از سياستگزاری گرفته تا اجرای دقيق دستورالعمل های فنی – می گذرد وپيدا کردن نقاط قوت ، ضعف فرصت ها و محدوديت ها واز همه مهمتر پيش بينی آينده باتوجه به تغييرات سريع محيط – جريان دارد رمز موفقيت هدايت مجموعه ارائه دهنده خدمات است.

26. 1- مراقبت از کودکان از بدو تولد تا 8 سالگي؛
  برنامه کودکان
  1- مراقبت از کودکان از بدو تولد تا 8 سالگي؛
  2- برنامه مانا (مراقبتهای ادغام يافته ناخوشی های اطفال)‌؛
  3- پايش رشد کودکان؛
  4- ترويج تغذيه با شير مادر (بازديد از بيمارستانها ، بازديد از مراکز صدور کوپن شير مصنوعی، برگزاری کارگاههای آموزشی با همکاری کميته ترويج تغذيه با شير مادر(

27. -  برنامه تنظيم خانواده 1- آموزش مددجويان کميته امداد، داوطلبان سلامت، دانش آموزان دبيرستانی،مراجعان به مراکز آموزش قبل ازازدواج      2- تامين وسايل پيشگيری از بارداری و توزيع به موقع آن در مراکز شهری و روستايي؛   3- بازديد از مراکز N.S.V و TL (مراکز عمل توبکتومی يا لوله بستن زنان و وازکتومی يا لوله بستن آقايان   4- نظارت

28. برنامه مادران
  هدف ارتقاء سطح سلامت مادران، ايجاد زايمان ايمن، کاهش مرگ و مير نوزادان و يا مرده زايي؛
  1- آموزش کارکنان و زنان باردار، مدد جويان کميته امداد، دانشجويان؛
  2- بررسی علت مرگ و مير مادران؛
  3- پيشگيری از زايمان زودرس؛
  4- نظارت (بر بيمارستان ها، ماماروستاها و مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستائی ،پايگاههای بهداشتی ومشارکت سلامت)؛
  5- جمع آوری، جمع بندی و تجزيه و تحليل آمارها؛
  6- تهيه پمفلت و جزوه های آموزشي؛
  7- تامين مکمل های دارويي؛
  8- پيشگيری از هيپوترمی و مرگ نوزادان؛
  9- بازآموزی ماما روستاها و در دسترس قرار دادن وسايل مورد نياز آنان

29.   برنامه ميانسالان
  ارتقای سلامت بخش اعظم جامعه(سنين سال) که در سنين فعاليت و سازندگی هستند و افزايش اميد به زندگی ايشان و سعی در کاهش بيماريهای دوره سالمندی
  1- آموزش؛
  2- افزايش پوشش پاپ اسمير؛
  3- پيگيری موارد مشکوک؛
  4- افزايش آگاهی زنان نسبت به انجام Self breast exam ؛
  5- ارجاع موارد مشکوک به پاتولوژيست؛
  6- ارجاع برای انجام ماموگرافی.

30.   برنامه سالمندان
  افزايش طول عمر انسانها و اضافه شدن جمعيت سالمندان يکی از دستاوردهای قرن 21 بوده است.(اين برنامه در حال حاضر در شهرستان انجام نمی شود و فقط در زمينه آموزش فعاليت می شود)
  اين پديده ناشی از بهبود شرايط بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی، کاهش مرگ و مير، افزايش اميد به زندگی و اعمال سياست کنترل مواليد می باشد.
  هدف: افزايش آگاهی خانوارها در خصوص تغييرات ناشی از سالمندی- پوکی استخوان- تغذيه – يائسگی و بهداشت روانی و شيوه زندگی سالم با استفاده از 4 جلد کتاب شيوه زندگی سالم در سالمندی می باشد.
  1- آموزش خانوارها و سالمندان؛
  2- بازديد از مراکز نگهداری سالمند؛
  3- بزرگداشت روز جهانی سالمند و تشويق کارکنان فعال در برنامه سالمندان؛

31. برنامه تغذيه جامعه   ارتقا سلامت جامعه و جلوگيری از بيماري­های مزمن و افزايش کيفيت و کميت زندگی از سال­های اوليه و حتی قبل از آن يکی از مهمترين اهداف برنامه­های تغذيه جهت داشتن و حفظ يک جامعه سالم است.   در اين راستا فعاليت­های ذيل انجام مي­شود:   1- آهن­ياری دختران مقاطع راهنمايی و دبيرستان   2- اجرا و ايش برنامه مشارکتی – حمايتی کودکان زير 6 سال   3- مشاوره تغذيه گروه­های هدف   4- برنامه يک وعده غذای گرم در روستا مهد   5- پايش از عملکرد و آگاهی اجرای برنامه­های کودکان و مادر باردار   6- برنامه ريزی جهت ارتقاء دانش و آگاهی جامعه از طريق آموزش   7- آموزش پرسنل از طريق برگزاری کارگاه و کلاس آموزشی   8- پيشگيری از اختلالات ناشی از کمبود يد

32. برنامه ترويج تغذيه با شيرمادر
  تغذيه طبيعی نوزادان از حقوق اوليه آنان و همچنين جامعه است به نحوی که اهميت تغذيه با شيرمادر و مزايای آن آنچنان زياد است که تلاش همه جانبه سيستم بهداشتی و جامعه را مي­طلبد؛فعاليت­های ذيل در همين راستا انجام مي­شود:
  1- مشاوره تخصصی شيرمادر برای حمايت از مادران و شيرخواران
  2- تهيه شاخص­های ترويج تغذيه با شيرمادر
  3- پايش و نظارت بر اجرای غربالگری زودرس شيرمادر در برنامه کودک سالم
  4- حمايت از شيرخواران دارای شرايط ويژه به جهت مشاوره و دريافت شيرمصنوعی