1. Strukturni tipovi podataka
Programski jezici
Strukturni tipovi podataka

2. Strukturni tipovi podataka
Polja
Zapisi
Skupovi
Datoteke

3. Strukturni tipovi Prisutni u svim višim programskim jezicima
Nizovi
Slogovi
Skupovi
Datoteke
Pascal uvodi pojam strukturnih tipova podataka
Jednorodne ili raznorodne strukture podataka

4. Polja
Jednodimenzionalne ili višedimenzionalne strukture podataka koje obuhvataju više vrednosti istog tipa
Jednodimenzionalna polja – vektori
Višedimenzionalna polja – matrice
Ključna reč array za opis polja
type VEKTOR = array[ ] of integer;

5. Definisanje polja Definisanje polja VEKTOR od 10 elemenata tipa float
type VEKTOR = array[ ] of float;
Definisanje dve varijable tipa VEKTOR
var A, B: VEKTOR;
Varijable A i B odgovaraju strukturama podataka sa po 10 elemenata tipa float
Pristup komponentama vektora pomoću indeksa
A(I) – opšti slučaj
A[I] – Pascal

6. Pristup elementima polja
Pristup pomoću indeksa koji određuje element u okviru strukture
Indeks je u opštem slučaju celi broj
Indeks može da bude definisan i kao celobrojni izraz
A(2*I+1)
Indeksirane promenljive se koriste u programu kao i proste promenljive odgovarajućeg tipa
A(3):=0.0;
X:=A(3);

7. Indeksni tip
Tip indeksa u jeziku Ada može biti bilo koji diskretni tip
Intervalni tipovi u funkciji indeksa

8. Memorijski prostor Polja se realizuju kao statičke strukture podataka
Unapred se rezerviše potreban memorijski prostor u memoriji računara
Granice indeksa u definiciji tipa mogu biti date i preko promenljivih i izraza čija vrednost mora biti poznata u tački definicije tipa u programu
type VEKTOR1 = array[1 .. N] of float;
type VEKTOR2 = array[N .. N+M] of float;

9. Dodeljivanje na nivou polja
Vektori istog strukturnog tipa mogu se dodeljivati jedan drugom, na nivou strukture ili pojedinačnih komponenti

10. Dodeljivanje i eksplicitna ekvivalentnost
Ako su dva vektora definisana u okviru različitih tipova koji su strukturno jednaki, sva međusobna dodeljivanja su nekorektna u slučaju eksplicitne ekvivalentnosti

11. Anonimne definicije strukturnih tipova
Definicija strukturnih tipova bez eksplicitnog definisanja i imenovanja tipa
Obično važi strukturna ekvivalentnost na nivou naredbi dodeljivanja, a u novije vreme eksplicitna ekvivalentnost

12. Neograničena polja
Mogućnost definisanja polja sa neograničenim opsegom indeksa (Ada)
Definisanje klase strukturnih tipova koja se u konkretnoj definiciji tipa bliže određuje

13. Neograničena polja i podtipovi
Definisanje konkretnih tipova podataka, kao podtipova tipa sa neograničenim indeksom
Podtipovi međusobno kompatibilni jer potiču od istog roditeljskog tipa

14. Višedimenzionalna polja
Potreba za višedimenzionalnim strukturama podataka pri rešavanju mnogih problema
Jednorodne strukture podataka
Pojedinačnim elementima se pristupa pomoću dva ili više indeksa
Dvodimenzionalne strukture – matrice za rešavanje široke klase problema sa matričnom reprezentacijom podataka

15. Definisanje višedimenzionalnih polja

16. Atributi polja
Postoje u pojedinim programskim jezicima i koriste se za bliže određivanje strukture, slično kao kod elementarnih tipova podataka
Isti skup atributa se koristi za strukturni tip i za pojedinačne strukture (Ada)
A_TIP'LENGTH i A'LENGTH daju broj elemenata strukture
A_TIP'RANGE i A'RANGE daju opseg indeksa
A_TIP'FIRST i A_TIP'LAST daju prvu i zadnju vrednost indeksa
A(A_TIP'FIRST) prvi element strukture A

17. Zapisi
Zapisi (slogovi) su strukture podataka koje se, za razliku od polja, sastoje od komponenti (segmenata) različitog tipa.
Definišu se preko eksplicitnih definicija odgovarajućih strukturnih tipova podataka ili preko anonimnih opisa tipova.

18. Definisanje zapisa type DATUM is record
mesec : (jan,feb,mar,apr,maj,jun,jul,avg,sep, nov,dec);
dan : integer range 1..31;
godina : integer range ;
end record;

19. Pristup elementima zapisa
Pristup elementima preko selektora
danas, sutra : DATUM;
danas.mjesec := dec;
sutra.dan := 14;
danas.dan := sutra.dan;

20. Dodela vrednosti zapisu
Obično postoji mogućnost dodele vrednosti celom zapisu
danas := (dec, 13, 1994); -- Najčešće se koristi
danas := DATUM(dec, 13, 1994); -- Pascal
danas := (mesec => dec, god => 1994, dan => 13); --Ada

21. Nizovi zapisa
Jednom definisani strukturni tipovi mogu se koristiti za definisanje novih strukturnih tipova
type PRAZNIK is array (1..10) of DATUM;
Raspust : PRAZNIK;
Raspust(1) := (29, dec, 2011);

22. Zapisi preko zapisa
Preko već definisanih zapisa mogu se definisati novi zapisi
type OSOBA is record
Ime : String(1..10);
Prezime : String(1..15);
Dan_rodj : DATUM;
end record;
Student, Ja, Ti : OSOBA;
Student := ("Ana", "Petrovic",(14,maj, 1970));
Ja.Dan_rodj.godina := 1953;

23. Zapisi sa varijantama
Definisanje zapisa sa segmentima koji se uključuju u strukturu zapisa zavisno od vrednosti nekog drugog segmenta zapisa

24. Naredba with u Pascalu Student : OSOBA; with Student do
with Dan_rodj do
begin
mesec := maj;
dan := 14;
godina := 1983
end;
Student : OSOBA;
with Student, Dan_rodj do
begin
mesec := maj;
dan := 14;
godina := 1983
end;

25. Skupovi
Skup - više elemenata objedinjenih nekim zajedničkim svojstvom (matematika)
U programskim jezicima pojam skupa je nešto uži u odnosu na matematiku
Definisanje skupova pomoću struktura podataka i odgovarajućih strukturnih tipova (Pascal)

26. Skupovi – primer program Skupovi(input,output);
type OsnovneBoje = (crvena, oranz, zelena, zuta, plava, violet); Boje = Set of OsnovneBoje;
var
Sboja, Sboja1, Sboja2 : Boje;
Jednaboja : OsnovneBoje;
B : Boolean;
begin
Sboja1 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja2 ;= [ ];
Sboja1 := [ crvena, zuta, violet, oranz, zelena, plava ];
Sboja2 := [ plava ];
end.

27. Operacije nad skupovima
Unija skupova
Presek skupova
Razlika skupova
Jednakost i nejednakost skupova
Podskupovi
Pripadnost skupu

28. Unija skupova Sboja1 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja2 := [ plava, zelena ];
Sboja := Sboja1 + Sboja2;
Sboja := [ crvena, zuta, violet ] + [ plava, zelena ];

29. Presek skupova Sboja1 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja2 := [ plava, zelena, zuta ];
Sboja := Sboja1 * Sboja2;

30. Razlika skupova Sboja1 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja := Sboja1 - [ zuta, violet ];

31. Jednakost i nejednakost skupova
Sboja1 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja2 := [ crvena, zuta, violet ];
Sboja := [ crvena, zuta, violet, zelena ];
B := Sboja1 = Sboja2;
B := Sboja1 < > Sboja;

32. Podskupovi Sboja1 := [ crvena, zuta ];
Sboja2 := [ crvena, zuta, violet ];
B := Sboja1 < = Sboja2;
B := Sboja2 > = Sboja1;

33. Pripadnost skupu Sboja1 := [ crvena, zuta ];
Sboja2 := [ crvena, zuta, violet ];
Jednaboja := violet;
B := Jednaboja in Sboja1;
B := Jednaboja in Sboja2;

34. Definisanje uslova preko skupova
if (I = 215) or (I = 220) or ... or (I = 275) or (I = 280)
then ...
if I in [ 215, 220, 225, ..., 280 ]

35. Datoteke Sekvencijalne strukture jednorodnih zapisa
Jednorodne strukture slične poljima
Broj elemenata se ne definiše unapred
Podrazumeva se da datoteke fizički postoje van programa na nekom eksternom medijumu
Opisuju se sa file i postali su standardni u programskim jezicima nakon pojave ovog koncepta u Pascalu

36. Primeri definicija const Limit = 10; type Opseg = 1 .. Limit;
Skup = set of Opseg;
Vektor = array [Opseg] of real;
Complex = record
Re, Im : integer;
end;
Intdat = file of integer;
Redat = file of real;
Chdat = file of char;
Skupdat = file of Skup;
Vekdat = file of Vektor;
Komdat = file of Complex;

37. Procedure
F^– Baferska promenljiva
EOF(F) – Funkcija kraja datoteke

38. GET i PUT

39. Primer Program kojim se sadržaj datoteke A preslikava u datoteku B:
program Datoteke:
type Dat = file of integer;
var A, B : Dat;
begin
reset (A); rewrite (B) ;
while not EOF(A) do
B^ := A^;
GET (A); PUT(B);
end;
end.

40. Read i Write

41. Tekstualne datoteke Datoteke čiji su elementi znaci ASCII kodirani
type Text = file of char;

42. Tekstualne datoteke

43. Standardne datoteke INPUT i OUTPUT
WRITE(CH) ekvivalentno sa WRITE(OUTPUT,CH)
READ(CH) ekvivalentno sa READ(INPUT,CH)
WRITELN ekvivalentno sa WRITELN(OUTPUT)
READLN ekvivalentno sa READLN(INPUT)
EOF ekvivalentno sa EOF(INPUT)
EOLN ekvivalentno sa EOLN(INPUT)

44. Datoteke u C-u
FILE struktura koja je kao specijalan tip podataka definisana u stdio.h
Definicija pokazivača datoteke
FILE *pok_dat;
Korišćenjem ovog pokazivača ostvaruje se pristup datoteci

45. Procedure u C-u FILE *fopen(char* ime_datoteke, char* modus)
modus – znakovni niz koji pokazuje dozvoljeni način pristupa datoteci
Funkcija vraća pokazivač na datoteku koja je otvorena, ili NULL ako datoteka nije mogla da bude otvorena
FILE *pok_dat;
pok_dat = fopen("datul","r");

46. Procedure u C-u int fclose(FILE *pok_datoteke)
Ovom funkcijom se prekida veza koja postoji između pokazivača datoteke i imena datoteke. Ukoliko je zatvaranje izvršeno uspešno, povratna vrednost ove funkcije je 0.

47. Procedure u C-u
Standardna funkcija za čitanje jednog znaka (bajta) iz datoteke
int fgetc(FILE *pok_dat)
Funkcije za upis jednog znaka (bajta) u datoteku
int fputc(char c,FILE *pok_dat)
Rezultat funkcije je upisani znak.
Funkcija za čitanje jednog reda iz tekstualne datoteke
char *fgets(char *s, int maxbr, FILE *pok_dat)
Učitava jedan red (niz znakova do znaka ‘\n’) iz datoteke na koju ukazuje pok_dat. s je niz u koji se smešta učitani red, a maxb-1 je maksimalni broj znakova koji se mogu učitati.
Funkcija za upis jednog reda u tekstualnu datoteku
char *fputs(char *s, FILE *pok_dat)

48. Procedure u C-u
Funkcija za formatirano čitanje podataka iz tekstualne datoteke
int fscanf(FILE *pok_dat,char *format [,arg]…)
Funkcija za formatirani upis podataka u tekstualne datoteke
int fprintf(FILE *pok_dat,char *format [,arg]…)

49. Procedure u C-u Funkcija za binarno čitanje
int fread(void *ulaz, long vel, long br, FILE *uldat)
Iz binarne datoteke na koju ukazuje pok_dat učitava se br podataka veličine vel bajtova i to smešta počev od lokacije na koju ukazuje pokazivač ulaz.
Funkcija za binarni upis
int fwrite(void *izlaz, long vel, long br,FILE *izdat)
U binarnu datoteku na koju ukazuje pok_dat upisuje se br podataka veličine vel bajtova. izlaz je početna adresa od koje su smešteni podaci koji se prenose u datoteku.

50. Pitanja
???