1. Guðjón Birgisson Skurðlækningadeild
Bráðir kviðverkir
Guðjón Birgisson
Skurðlækningadeild

2. Bráðir kviðverkir
Skilgreining: Bráðir kviðverkir sem staðið hafa innan við viku,oftast klst.
Fósturfræðilegur uppruni
“Visceral” vs “Somatic” verkir
Verkjamynstur
Tímasetning,eðli,staðsetning,leiðni

3. Uppvinnsla kviðverkja
Fyrsta meðferð og forgangsröðun
Greina lífshótandi ástand t.d perforation
Saga
Nákvæm greining á verk
Skoðun
Ítarleg skoðun, útiloka extraabd. orsök
Rannsóknir
Velja sérhæft t.d. ómun ef gallkólik
Meðferð
Vökvi,verkjameðferð,sýklalyf,aðgerð

5. Kviðverkir Orsök eftir staðsetningu

6. Kviðverkir Orsök eftir staðsetningu

7. Kviðverkir Intraperitoneal orsakir

8. Kviðverkir Extraperitoneal orsakir

11. Algengar ástæður kviðverkja

13. Kviðverkir Samanburður á einkennamynstri

14. Fósturfræðilegur uppruni
Verkur í epigastrium
magi,gallblaðra, bris
2. Verkur í kringum nafla
botnlangi, smágirni
3. Verkur yfir lífbeini
ristill,leg

15. Staðsetning- Er aðeins gróf viðmiðun
Epigastric:
peptic ulcer
gastritis
pancreatitis
Umbilical:
early appendicitis
hernia intestinal obstruction
Er aðeins gróf viðmiðun til að átta sig á
Vegna dual innervation visceral og somatic afferantar.
Mikilvægt að átta sig á hvar verkurinn byrjaði því verkurin getur færst vegna sk shifting pain. T.d. Botnlanga bólga og perforation á ulcus þegar magainnihaldið lekur niður í RLQ.
Hypogastric:
cystitis
diverticulitis
appendicitis
salpingitis

16. Dreifðir kviðverkir Peritonitis Byrjandi botnlangabólga
Gastroenteritis
Bólgusjúkdómar
Ileus
Blóðþurrð í görn

17. Bráður eða stigmagnandi
Rofin AAA
Perforated viscus
Rofið utanlegsfóstur
Stigmagnandi mín-klst
Acute cholecystitis
Pancreatitis
Stigmagnandi klst. Byrjar sem væg óþægindi en endar sem localized verkur.
Subacute process og einkennist af peritoneal ertingu
Botnlangabólga, diverticulitis
Rapid progressive pain sem innan nokkura mín til 1-2 klst.

18. Lotubundinn verkur (intermittent pain)
Obstruction á líffæri
Peristalsis í vegg líffærisins proximalt við obstruction.
Verkur djúpt í abdomen og illa staðsettur, sjúklingur allur á iði.
Intestinal obstruction- severe en bearable pain
Obstruction small conducts- t.d. Galltré, ureter, tuba uterina – unbearable pain.
Lotubundinn eða krampakenndur.
Verkur í nokkrar mín og svo verkjalaust/minna tímabil í mín-klst.

19. Leiðniverkur

20. Kviðverkir Leiðni vs tilfærsla

21. Kviðverkir Leiðni verkja

22. Verkjamynstur A: Verkur sem gengur yfir B:” Colic” verkur
Gastroenteritis
B:” Colic” verkur
Gallsteinakast
C:Verkur sem fer versnandi
Botnlangabólga
D: Bráður,hratt versnandi
Sprungið Aorta aneurysma

23. Hvað gerir verkinn betri/verri
Liggur hreyfingarlaus:
peritonitis
Allur á iði:
nýrnasteinar
Situr uppréttur og versnar við að leggjast niður
pancreatitis

24. Afdrif sjúklinga með óútskýrða kviðverki
Ómar Sigurvin 2007

25. KLINÍSK SKOÐUN
Inspection – Ör? Hernia? Þennsla? Stria? Hjartaslættir? Peristalsis? Æðateikn?
Auscultation – garnahljóð? Silent abdomen þarf að merkja neina intra-abdominal pathology.
Percussion – vökvi? Gas? líffærastaækknir?
Palpation – direct eða indirect eysli? Sleppieymsli ? Vöðvavörn? Murphy´s sign ?

26. Önnur einkenni sem er vert að spyrja um
Ógleði –Uppköst
Matarlyst
Niðurgangur- Hægðatregða
Gula
Megrun
Melena
Hematuria
Mæði
Niðurgangur: gastroenterit, partial intestinal obstruction
ógleði: sársauki fer með visceral afferantum til M.O  virkir effert  reflex uppköst.
Sársauki fer með visceral afferantum til M.O  virkir effert  reflex uppköst.

27. Sérstakir sjúklingahópar
Eldra fólk
Hærri sársaukaþröskuldur, krabbamein, blóðþurrð
Ónæmisbældir
Mergbæling,terminal enteritis
AIDS
Cytomegalovírus, acalc. cholecystitis
Óléttar konur
Gallsteinar, áhrif legstærðar