1. راه‌کارهاي طبابت باليني (Clinical Practice Guideline) مبانی، اهميت، کاربرد و بازيابی
مرتضی عزیزی کارشناس ارشد مدیریت و کارشناس کتابداری و اطلاع رسانی سرپرست کتابخانه دانشکده پزشکی ارومیه

2. Clinical Practice Guideline
گایدلاین= رهنمود ، توصیه ، دستورالعمل
راهکارهاي طبابت باليني کهClinical Practice Guideline نيز ناميده مي‌شوند، عبارات ساختارمندي هستند که به پزشک و بيمار در تصميم‌گيري مناسب براي مواجهه با يک شرايط باليني خاص کمک مي‌کنند.
راهکارها طراحي مي‌شوند تا کيفيت ارائه خدمات براي بيماران را بهبود بخشند، اطلاعات مناسبي براي تشخيص‌هاي خاص، شرايط يا درمانهاي ويژه فراهم نمايند، منجر به ارتقا سلامت شده و از تحميل هزينه‌هاي اضافي جلوگيري نمايند.

3. Clinical Practice Guideline
راهکارهاي بالينيِ دقيق و علمي مي‌توانند به ارتقا کيفيت خدمات سلامت منجر شوند، فرايند ارائه خدمات را متحول نمايند و براي بهبود استانداردهاي خدمات باليني مورد استفاده قرار گيرند.
اين راهکارها توصيه‌هايي به ارائه دهندگان خدمات سلامت در زمينه چگونگي ارائه مراقبت و ارتقا سلامت مردم ارائه مي‌نمايند و مي‌توانند در جهت آموزش پرسنل سلامت مورد استفاده قرار گيرند.
علاوه بر اين به بيماران نيز کمک مي‌کنند تا تصميمات آگاهانه تري بگيرند و منجر به تقويت ارتباط ميان بيمار و پزشک مي‌شوند.

4. ضرورت وجود گايدلاين (راهنماي باليني)
بهبود كيفيت خدمات
كاهش مداخلات غيرلازم يا آسيب زا
درمان مناسب بيماربا حداكثر كيفيت و حداقل صدمات
كاهش هزينه‌ها
بهبود عملكرد كلي نظام سلامت

5. گايدلاين هاي باليني شيوه هاي برخورد باليني با يك بيمار را بطور طبقه بندي شده با در نظر گرفتن اولويت ها،‌ اثربخشي و هزينه اثربخشي بيان مي كنند. در كشورهاي در حال توسعه اين بحث مطرح مي شود كه تعداد شواهد معتبر بومي محدود است و اگر قرار است از شواهد كشورهاي توسعه يافته استفاده شود،‌ چه لزومي براي دوباره كاري وجود دارد؟
بومي سازي گايد لاين پاسخی به این نیاز است وبه مفهوم نگاه نظام مند به گايد لاين هاي موجود در جهت يافتن مرتبط ترين آنها با شرايط بيماران ما و تلفيق آن با ملزومات فرهنگي و ‌منطقه اي جمعيت هدف ونيز امكانات نظام سلامت مي باشد.

6. تدوين پروتكل و انطباق گایدلاین
برای تدوین پروتکل و تهیه و انطباق گایدلاین يك تيم تخصصي از رشته هاي مختلف مانند مديريت پرستاري، بانك خون، رئيس بيمارستان، متخصصين مربوطه مورد نياز است. اين تيم بايد درتدوين يك پروتكل و نظارت بر اجراي آن تلاش كنند. اين گروه بايد درك صحيحي از موقعيت بيمارستان داشته باشند تا بتوانند منابع و امكانات و محدوديتها را به درستي تعيين نموده و بر اساس آن پروتكل را توليد نمايند. اين گروه بايد قادر باشند كه گايدلاين يا راهنماي كشوري را با شرايط بيمارستان تطبيق دهند

7. خصوصيات يک Guideline
Updated evidence شواهد روزآمد
Patient orientedبیمار محور
Situation orientedوضعیت محور
Physician orientedپزشک محور

8. نمونه يک Guideline
1-3- تمام بيماران ضربه به سر مي‌بايست از درب اورژانس تا پذيرش توسط برانکارد مخصوص منتقل شوند. (ب) برانکارد مخصوص، برانکاردي است که در هر دو طرف حفاظ داشته باشد، کاملاً روان باشد، ارتفاع تشک آن cm 10 باشد، قابليت بالا آوردن سر را داشته باشد و کپسول اکسيژن و پايه سرم داشته باشد. (ج) 2-3- نقل و انتقال بيماران بايد توسط بيمار بر آموزش ديده انجام گردد.(ب) 3-3- برحسب لزوم و با توجه به آسيب هاي همراه، بيمار توسط scope يا back board بر روي برانکارد منتقل شود.(الف) لازم است در اورژانس به اندازه کافي گردنبند (کلار گردني) و back board وجود داشته باشد تا با وسائل همراه بيمار تعويض گردد.

9. نمونه يک Guideline
پذيرش، معاينه و اقدامات اوّليه 1-2- بيمار مي‌بايست بلافاصله پس از رسيدن به پذيرش اورژانس، توسط پزشک اورژانس معاينه شود. (الف) مطلوب است پزشک اورژانس در مورد برخورد با بيماران ضربه به سر آموزش هاي لازم را ديده باشد و در فواصل زماني معين دوره هاي بازآموزي را طي نمايد.(د) 2-2- در معاينه اوليه، پزشک مي‌بايست ضمن رعايت اصول A. B. C… يک معاينه عصبي مختصر انجام دهد (در بيمار مولتيپل تروما معاينات بايد با فرض اينکه بيمار آسيب ستون فقرات گردني دارد، انجام شود مگر آن که خلافش ثابت گردد)

10. نمونه يک Guideline يافته هاي زير را در پرونده ثبت نمايد. (ب)
علائم حياتي
سطح هوشياري (GCS)
اندازه و متقارن بودن مردمک ها
3-2- در صورتي که بيمار نياز به اقدامات احيا دارد مي‌بايست بيمار به اتاق احياء منتقل گردد و به تيم احياء اطلاع داده شود. (الف)
4-2- در صورتي که بيمار بنا به تشخيص پزشک اورژانس نياز به اينتوباسيون دارد اين کار بايد بلافاصله توسط کادر پزشکي يا پيراپزشکي انجام گردد.(د)
5-2- براي تمام بيماران ضربه به سر به جز آنهائي که هوشياري کامل بدون آسيب همراه دارند بايد راه وريدي تعبيه گردد.(الف)

11. 7- اقدامات لازم براي بيماران بستري شده در اورژانس:
مثال:
7- اقدامات لازم براي بيماران بستري شده در اورژانس:
1-7- بيماران بايد NPO شده و جهت آنها سرم NS به عنوان مايع نگهدارنده شروع شود.
2-7- لازم است فشار خون سيستولي بيمار دچار ضربه به سر بالاي mmHg 90 حفظ گردد.
6-7- تجويز ديلانتين:
انديکاسيونهاي تجويز:
10 GCS <
بيماري که سابقه تشنج داشته و تا قبل از ضربه دارو مصرف مي‌کرده است.
بعد از ضربه حداقل دو بار تشنج داشته باشد.
ميزان و روش تجويز دیلانتین:
15 mg/kg stat و روزانه در 3 دوز 5 mg/kg به صورت وريدي
توصيه مي‌شود ديلانتين با سمع قلب و با سرعت حداکثر mg/min 50 جهت بيمار تجويز گردد.
7-7- CT اسکن
موارد لزوم انجام CT اسکن:
بيماران 15 = GCS که يکي از شرايط زير را داشته باشند:

12. شيوه‌های توليد Guieline‌ها
Guideline Development
({تولید و}توسعه گایدلاین)
Guideline Adaptation
(انطباق گایدلاین)

13. Define setting and context
تعاریف تنظیمات و متن
Plan for questions
طراحی برای سوالات
Review evidence–based
مرور شاهد محوری
Guidelines
گایدلاینها
Use similarities
کاربرد مشابهات
Smooth the coarse edges
هموار نمودن لبه های زبر
Consider cost and applicability
توجه به ارزش و قابلیت اجرا

14. روند توسعه Guieline‌ها
Last year indexed guidelines in PubMed
75 percent are in English

15. صحیح یا غلط؟ چرا؟ گایدلاینها اکثرا بخاطر استفاده از چکیده جستجو میشوند
گایدلاینها توسط یک شخص مطلع ومتخصص تهیه میشوند
گایدلاینها حاوی متون درسی لازم برای دانشجویان است
گایدلاینها همیشه تمام متن هستند

16. ضرورت بازیابی موثرگایدلاینها
مشکل بودن بازيابی راه‌کارهاي طبابت باليني
انتشار به‌صورت مقاله درنشريه‌هاي مرتبط و يا متعلق به انجمن‌های تخصصي رشته مربوطه
رايگان بودن دسترسي به مقالات منتشر شده به صورت راه‌کارهاي طبابت باليني در مجلات انتشاردهنده
امکان بازيابی راه‌کارهاي طبابت باليني بومي‌شده مربوط به هرکشور بر روي سايت‌هاي اختصاصي آن‌ها

17. منابع و شيوه‌هاي بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني
منابع و شيوه‌هاي بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني
بانک‌هاي اطلاعاتي شامل Medline، CINAHL و ...
وب سايت‌هاي اختصاصي و عمومي ارايه‌کننده راه‌کارهاي طبابت باليني
جستجو در وب از طريق جستجو‌گرهای عمومی و يا اختصاصی (Search Engineها)

18. 1- بانک اطلاعاتي Medline (نسخه PubMed)
اين بانک دربرگيرنده بيش از راه‌کار طبابت باليني است.
کافي است نوع منبع مورد جستجو(Publication Type) را را به عبارت Guideline محدود کنيم.

19. شيوه آسان جستجو و بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
شيوه آسان جستجو و بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
Guideline[Publication Type] AND (موضوع موردنظر)
Guideline[Publication Type] AND Diabetes

20. شيوه آسان جستجو و بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
شيوه آسان جستجو و بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين

21. شيوه دوم بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
شيوه دوم بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
استفاده از گزينه جستجوي پيشرفته Advanced Search مجموعه PubMed
انتخاب فيلد اول جستجو به صورت Publication Type و سپس تايپ عبارت Guideline
جستجوي موضوعي و يا کلمه‌ای گايدلاين مورد نظر در فيلد دوم

22. شيوه دوم بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين
شيوه دوم بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني در مدلاين

25. 2- وب سايت‌هاي اختصاصي و عمومي
(AHRQ)
(MD Consult)
(NICE)
(SIGN clinical guidelines)
(Guidelines International Network (G-I-N)

26. الف) سايت www.guideline.gov
National Guideline Clearinghouse (NGC)
Agency for Healthcare Research and Quality
دربرگيرنده بيش از 2300 گايدلاين
امکانSearch وBrowse گايدلاين‌ها
امکان استفاده از عملگرهاي OR ,AND و NOT
امکان مقايسه دو يا چند گايدلاين انتخابي از طريق گزينه Compare Checked Guidelines

27. الف) سايت www.guideline.gov
نمونه شيوه جستجوی گايدلاين با موضوع ديابت در حاملگی:
امکان مقایسه دو یا چند گایدلاین
diabet* AND pregnancy
علامت ستاره امکان بازيابی همه ترکيبات
کلمه Diabet مانند Diabetes،
Diabetic و غيره را فراهم می‌کند.

29. ب) سايت Clinical Key www.clinicalkey.com
دربرگيرنده بيش از 5000 گايدلاين
امکانSearch وBrowse گايدلاين‌ها
امکان بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني موجود در اين مجموعه برحسب موضوع (Topic) فهرست موضوعي رشته‌هاي تخصصي (Specialty) برحسب سازمان تهيه‌کننده (Authoring Organization)

32. ج) مجموعه NICE clinical guidelines
National Institute for Clinical Excellence انگلستان
امکان جستجو از طريق Search Box
امکان بازيابی راه‌کارهاي طبابت باليني برحسب نوع(Type) موضوع (Topic) و تاريخ انتشار
ساده و روزآمدی سایت

34. د) مجموعه SIGN clinical guidelines
Scottish Intercollegiate Guidelines Network انگلستان
دربرگيرنده بيش‌از 100 گايدلاين
امکان بازيابي راه‌کارهاي طبابت باليني برحسب شماره (By number) و نيز موضوع و راه‌کار (By Subject)

36. ه) مجموعه Guidelines International Network (G-I-N)
دربرگيرنده حدود 5500 راه‌کار

38. 3- جستجو در وب از طريق Search Engineهای عمومی
استفاده از جستجوگر علمي Google، يعني Google Scholar

39. 3- جستجو در وب از طريق Search Engineهای عمومی
روش:
("Clinical Practice Guideline" OR guideline) (موضوع موردنظر)
مثال:
("Clinical Practice Guideline" OR guideline) headache

41. 3- جستجو در وب از طريق Search Engineهای عمومی

42. تفاوت جستجو درپایگاهها و وبسایتهای تخصصی با موتور های جستجوی عمومی چیست؟

43. سالم ،سلامت و در پناه حق باشید
سلامتی و امنیت دو نعمت بزرگی هستند که قدرشان را کمتر میدانیم.
سالم ،سلامت و در پناه حق باشید