2. طرح شبكه و سيستم ارجاع در ايران
مركز مديريت شبکه
1393

3. HEALTH FOR ALL
« بهداشت براي همه»
یعنی توزیع عادلانه منابع بهداشتی موجود دربین همه مردم،دسترسی به خدمات بهداشتی، توسعه اجتماعی و اقتصادی و بکارگیری این منابع وخدمات توسط مردم درجهت سلامت خود .

4. سلامت براي همه متكي است بر :
رفع نابرابري
ارتقاي مشاركت همگاني
ارتقاي همكاري هاي درون و بين بخشي

5. مراقبت هاي اوليه بهداشتي
چيزي فراتر از خدمات بهداشتي سنتي است و بخشي ازمفهوم گسترده‌تر توسعه ومنابع انساني را تشكيل مي دهد، و
عبارتست ازگروهی ازخدمات ارایه شده برای افراد،خانواده‌ها و جوامع، به منظور ارتقا، نگاهداری، پایش و افزایش سلامت آنها.

6. منشور اوتاوا Ottawa
ارتقاي سلامت را به عنوان :
فرايند قادرسازي مردم براي افزايش كنترل‌شان بر سلامت و نيز توانمندســازی مردم برای حفظ سلامت آنها تعریف شده است

7. مـنشور Ottawa 1986 جـنبـش ارتـقاي سـلامـت را ايـن طــور معني مي كند :
1-ايجاد سياست هاي حامي سلامت
2-ايجاد محيط هاي حامي سلامت
3-تقویت فعالیت جامعه
4-توانمند سازی افراد

8. اصول مراقبت های بهداشتی اوليه شامل موارد ذیل است:
1- برابري توزيع يا عادلانه بودن توزيع خدمات - خدمات بهداشتي بايد بدون توجه به توانائي پرداخت مردم بين همه آنها يكسان توزيع شود وهمه به خدمات بهداشتي دسترسي داشته باشند. 2- مشاركت جامعه مداخله افراد وخانواده ها درارتقاء سلامتي خود صرف نظر از مسئوليت دولت يک بخش ضروري از مراقبت هاست. بدون مداخله جامعه محلي نمي توان به پوشش كامل وجامع مراقبت هاي بهداشتي اوليه دست يافت.

9. اصول مراقبتهای بهداشتی اولیه
3-هماهنگي بين بخشي بهداشت تحت تاثير تركيبي از عوامل محيطي اجتماعي واقتصادي است كه با يكديگر ارتباط تنگاتنگ دارند. مراقبت هاي بهداشتي اوليه تنها با بخش بهداشت فراهم نمي شود. ساير بخش هاي مرتبط با توسعه جامعه از قبيل بخش كشاورزي ، آموزش ، مسكن ، ارتباطات و... بايد درمراقبت هاي بهداشتي اوليه درگير شوند. دولت ها بايد جهت اطمينان از اين هماهنگي مقررات ويژه اي وضع كنند وبا برنامه ريزي مناسب از كم كاري ويا دوبارهكاري غير ضروري پرهيز كنند.

10. 4-فناوري مناسب
منظور فناوري معتبر علمي وقابل انطباق با نيازهاي محلي وقابل پذيرش توسط ارائه كنندگان وگيرندگان خدمت است كه
توسط خود مردم با اتكا بر منابع جامعه وبا بهائي قابل پرداخت توسط كشور قابل نگهداري باشد.
بطور خلاصه فناوري مناسب تركيبي است كه هم نيازهاي مراقبت بهداشتي وهم بافت اقتصادي اجتماعي كشور رادرنظرمي گيرد

11. 5-جامعيت خدمات
مراقبت هاي بهداشتي اوليه يک رويكرد جامع است به عبارتي رويكرد جامع مراقبت هاي بهداشتي اوليه نيازمند استفاده از كاركناني است كه بتوانند دربرخورد با مشكلات راه حل جامع ارائه دهند. مثال: براي كودک مبتلا به اسهال تنها مايع درماني خوراكي كافي نيست . نگهداري سلامت كودک نيازمند ارائه آموزش به خانواده ، بهداشت محيط وبهبود تغذيه است. (3 اصل درمان در منزل باید به مادر آموزش داده شودشامل: 1-دادن مایعات اضافی 2-ادامه تغذیه (غذا های آبکی)3-زمان مراجعه مجدد

12. 6- تعهد سياسي دولت
دولت ها مسئوليت مهم واصلي را درزمينه دستيابي به سلامت دارند ودراين زمينه بايد مسئوليت پذير باشند.

13. اجزای مراقبتهای بهداشتی اولیه
1-آموزش بهداشت 2-تغذيه مناسب 3-تآمين آب كافي وسالم - وبهسازي محيط 4-مراقبت بهداشتي مادروكودک وتنظيم خانواده 5-ايمنسازي عليه بيماري هاي عمده عفوني 6-پيشگيري ازبيماري هاي بومي شايع وكنترل انها

14. اجزای مراقبتهای بهداشتی اولیه
7- درمان مناسب بيماري وحوادث شایع 8- تدارک داروهاي اساسي 9- بهداشت دهان ودندان 10 -بهداشت روان 11- آمادگي مقابله با بلاياي طبيعي

15. اولويت‌هاي نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی دولتی در ایران
اولویت خدمات پیشگیری بر خدمات درمانی اولویت مناطق محروم و روستایی بر مناطق شهری برخوردار ازامکانات در تخصیص منابع تمرکز زدایی با هدف خود اتکایی مناطق اولویت خدمات سرپایی بر خدمات بستری

16. خصوصیات نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی در بخش دولتی
خصوصیات نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی در بخش دولتی
ارائه خدمات در سطوح مختلف (سطح بندی خدمات و منابع) ارائه خدمات بصورت ادغام یافته دارای برنامه ای استاندارد برای تربیت نیروی انسانی در خانه های بهداشت برخورداری از نیروی انسانی مناسب در خانه های بهداشت که ادغام برنامه های مختلف را در نظام شبکه ممکن ساخته. برخورداری از یک نظام اطلاعاتی معتبر و شاخص های مرتبط با محیط روستایی کشور

17. اصول کلی نظام سلامتی کشور
-اصل سطح بندی و ادغام خدمات و ارائه خدمت از طریق نظام ارجاع برای تحقق این اصل شرایطی ضرورت دارد: 1-هیچیک از واحدهای یک سطح ارائه دهنده خدمت به خدماتی که به عهده واحدهای سطح پایین تر قرار داده شده است نپردازد مگر آنکه خدمت مورد نظر را در سطح تخصصی تر ارائه دهد 2-برقراری ارتباط فعال و مستمر واحدهای هر سطح با واحدهای سطح بالاتر و پایین تر 3-توجه به سطوح مختلف ارائه خدمات بهداشتی درمانی در نظام شبکه در حال حاضر سه سطح تعریف شده وجود داردو به این سطح بندی نظام ارجاع می گویند

18. -اصل سهولت دسترسی جغرافیایی
-اصل دسترسی فرهنگی
-اصل عدم تمرکز در مدیریت با هدف خود اتکایی واحدها
-اصل جلب مشارکت مردم
-اصل هماهنگی درون بخشی

19. سطوح ارائه خدمات شبکه بهداشتی درمانی دانشگاهی و نظام ارجاع
بيمارستان تخصصی ( آموزشی)
روستای قمر
بيمارستان عمومی شهرستان
مرکز بهداشتی درمانی ( شهری / روستايي)
خانه بهداشت ( روستا اصلی )
پايگاه بهداشت (شهر)

20. خانه بهداشت
سطح
دوم
روستایی
سطح اول
فرم ارجاع فوری و غیر فوری
ارجاع غیر فوری
شماره پرونده
ارجاع فوری
شماره پرونده
مرکز بهداشتی
درمانی روستایی
دفترچه روستایی- فرم ارجاع
کلینیک تخصصی-
بیمارستان شهرستان
دفترچه روستایی- فرم ارجاع
سطح
سوم
کلینیک فوق تخصصی-
بیمارستان

21. خدمات سطح اول
ارتقاء سلامت، پيشگيري و درمانهاي اوليه، ثبت اطلاعات در پرونده سلامت و ارجاع و پيگيري بيماران از عمده خدمات اين سطح را تشكيل مي دهند، كه در چهارچوب خدمات واحد پزشك خانواده، تجويز دارو و درخواست انجام خدمات پاراكلينيك شكل مي گيرند.

22. خدمات سطح دوم
خدمات درمان تخصصي سرپايي يا بستري كه در اختيار ارجاع شدگان از سطح اول قرار مي گيرند و با ارائه بازخورد نتيجه از سطح دوم به پزشك خانواده ارجاع كننده، او را از نتيجه كار خويش مطلع مي سازند. خدمات تخصصي سرپايي، خدمات بستري، تجويز دارو و درخواست انجام خدمات پاراكلينيك از فعاليت هاي اين سطح هستند.

23. خدمات سطح سوم
خدمات فوق تخصصي سرپايي يا بستري که در اختيار ارجاع شدگان از سطوح اول و دوم قرار مي گيرند و بازخورد لازم را براي سطح ارجاع كننده فراهم مي سازند. در اين سطح نيز خدمات فوق تخصصي، تجويز دارو و درخواست انجام خدمات پاراكلينيك صورت مي گيرند.

24. طرح گسترش تابع دو عامل است : 1- تعداد جمعیت
2- دسترسی جغرافیایی و وضعیت پراکندگی

25. تعيين نيروي انساني مورد نياز هر واحد الف _ خانه بهداشت:
تا 1500 نفر جمعيت  يك بهورز زن + يك بهورز مرد
براي جمعيت كمتر از 1500 نفر، مي توان بازاي دو خانه بهداشت مجاور، يك بهورز مرد مشترك در نظر گرفت.
براي جمعيت از 1501 تا 2500 نفر  دو بهورز زن + يك بهورز مرد
براي جمعيتهاي بيشتر از 2500 نفر  بهتر است دو خانه بهداشت در نظر گرفته شود و بهورز مرد را مشترك بين دو خانه بهداشت قرار داد.
اگر تعداد روستاهاي تحت پوشش خانه بهداشت از 6 قريه بيشتر و مسير و فاصله روستاها به گونه أي باشد كه بازديد از 2 روستا يا بيشتر در يك روز ميسر نگردد، مي توان يك بهورز مرد به كاركنان خانه مزبور اضافه كرد.

26. تعيين نيروي انساني مورد نياز هر واحد ب _ پايگاههاي بهداشت:
پرسنل استاندارد يك پايگاه بهداشت شهري يا روستايي با جمعيت نفر:
ماما  1 نفر
كاردان يا كارشناس بهداشت خانواده (مراقب سلامت)  (2)3 نفر
كاردان يا كارشناس بيماريها (مراقب سلامت)  1نفر
خدمتگزار  1 نفر
كاردان يا كارشناس بهداشت محيط يا حرفه اي برحسب شرايط منطقه (البته در مناطق حاشيه و شهر 20 تا 50 هزار نفر اين افراد در مرکز سلامت جامعه قرار می گيرند)
در مراکز سلامت جامعه افرادی مانند تغذيه، سلامت روان، و در صورت ضرورت دندانپزشک و پاراکلينيک اضافه می شوند.

27. واحدهای ارایه خدمات سلامت در کشور
- خانه بهداشت - پایگاه بهداشت روستایی - پایگاه ستاره دار - پایگاه ضمیمه(در داخل مرکز مستقر هستند و اطلاعات آن در داخل مرکز بهداشتی درمانی شهری وارد می شود) - پایگاه غیر ضمیمه - مرکز بهداشتی درمانی روستایی - مرکز بهداشتی درمانی شهری

28. - مرکزشبانه روزی روستایی درجه 1و2 - مرکز شبانه روزی شهری درجه 1و2 - تسهیلات زایمانی - مرکز بهداشت شهرستان - درمانگاه - کلینیک - پلی کلینیک - بیمارستان - توانبخشی - مرکز طب کارو خانه بهداشت کارگری

29. چالش های نظام سلامت و برنامه های پیش رو برای توسعه آن
- افزایش همکاری بین بدنه های علمی و اجرایی به منظورپاسخگویی به تغییرات محیط و بهره گیری از روش ها و ابزار علمی برای حل مشکلات
- افزایش شفافیت سیاستها و برنامه های سلامت به منظور جلب همکاریهای بین بخشی
-تقویت رضایت مندی مشتریان خدمات
- ارتقاء کیفیت نظام اطلاعات
- توسعه تمرکز زدایی
- افزایش مشارکت مردمی در برنامه های سلامت

30. -تأمین مالی پایدار(از طریق تقویت نظام بیمه ای کشور)
- توسعه و ادغام برنامه های سلامت منطبق بر اولویتها ی جدید و عوامل مستعد کننده بروز بیماریهای مزمن مشتمل بر :
- کاهش مصرف دخانیات
- ارتقاء وضعیت تغذیه
- کاهش بار سوانح و حوادث ترافیکی
- افزایش میزان تحرک فیزیکی برای افراد جامعه
- کاهش میزان بروزوعوارض سرطان در جامعه

31. - کاهش میزان بروز و عوارض ناشی از بیماریهای قلبی عروقی در جامعه
- کاهش میزان بروز و عوارض ناشی از بیماری دیابت در جامعه
- ارتقاء سلامت دهان و دندان در جامعه
- کاهش میزان بروز بیماریهای روانی و ارتقا ء سلامت روان در افراد آسیب دیده
- تقویت نظام ارجاع از طریق به کارگیری برنامه های جدید مانند پزشک خانواده
- توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی

32. ضرورت بکارگيری نظام ارجاع:
نظام ارجاع علاوه بر اين كه راهي براي برخورداري سهلتر نيازمندان واقعي از امكانات بهداشتي درماني كشور بشمار مي رود، وسيله اي براي توزيع عادلانه منابع بهداشتي و گامي در مسير عدالت اجتماعي است. به راستي بدون چنين روشي :
1-چگونه مي توان منابع بهداشتي و درمانی را طوري هدايت كرد كه وسيعترين گروههاي مردم از خدمات ممكن در كشور برخوردار شوند؟
2-چگونه مي توان مشخص كرد كه:
-كجا و به چه تعداد تخت بيمارستاني لازم است؟
-تربيت نيروي انساني و توزيع تخصصهاي مختلف گروه پزشكي تابع چه روندي بايد باشد؟ و ...

33. ضرورت بکارگيری نظام ارجاع:
3-چه وقت و چگونه مي توان نياز واقعي را تشخيص داد يا رسيدن به تعادل نسبي را تعريف كرد؟
اگر از نظام ارجاع استفاده نشود و طبق برنامه فعلی عمل شود، جز اين چاره اي خواهيم داشت كه هدف را از روي ميزانهاي متداول اين يا آن كشور اقتباس كرده و نسجيده مسابقه اي براي دستيابي به اين ميزانها بگذاريم؟
بنابراين، مناسب ترين استراتژي برای اجراي نظام ارجاع، برنامه پزشك خانواده است.

34. وضعیت جمعیتی کشور: جمعیت کل کشور: 77.857.000 نفر
جمعیت کل کشور: نفر
جمعیت کل روستایی: نفر
جمعیت کل شهری: نفر
جمعیت حاشیه نشین: نفر
جمیت کلان شهر ها: نفر

35. وضعیت واحد های ارائه خدمت در نظام شبکه موجود کشور:
تعداد مراکز بهداشتی ودرمانی روستایی:
تعداد مراکز بهداشتی ودرمانی شهری:
تعدادپایگاه بهداشت غيرضميمه شهری:
تعداد خانه های بهداشت:

36. عوامل مؤثر بر سلامت افراد
عوامل بيولوژيك
عوامل مؤثر بر سلامت افراد
عوامل سايكولوژيك
عوامل اجتماعي
سلامت افراد
عوامل معنوي
عوامل اقتصادي
عوامل فرهنگي

37. عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت
- سطح درآمد و طبقه اجتماعی
- شبکه های حمایتی از رفاه اجتماعی افراد
- آموزش و سواد
- محیط و فرهنگ اجتماعی
- اشتغال و فضای کار
- مهارتهای افراد برای زندگی
- رشد روانی و جسمی کودکان
- برخورداری از تسهیلات سلامت
- جنسیت
- نژاد
- فرهنگ واعتقادات

38. برنامه سلامت:
مجمـوعه فعـاليتهايي است كه براي حل يک مشكـل سلامتي در يك گـروه هـدف يا كـليه افـراد جامعه، طـراحي و اجـرا مي گردد.
هر برنامه از مجموعه‌اي فعاليت‌هاي به هم پيــوسته تشكيل شده كه در سطوح مختلف نظام ارائه خدمات در حال اجرا است.

39. معیارهای برنامه سلامت
برنامه های سلامت باید مهمترین اولویتهای سلامت را مورد هدف قرار دهد
- به نحوی مداخلات را تنظیم کند که اثربخشی بالایی در قبال منابع به کار رفته برخوردار باشند
- برای فرایندها ، استانداردها یی وجود داشته باشد
این استانداردها شامل استانداردهای فرایند خدمات و پشتیبان است
برنامه های سلامت باید الگوی روشنی برای بازاریابی داشته باشند
در برنامه های سلامت باید ابزار و روشهایی برای پایش و ارزشیابی موجود باشد تا امکان باز نگری و رفع نواقص ایجاد گردد

40. سیر طبیعی بیماری
- دوره کمون یا نهفتگی
- دوره بالینی
- دوره بهبودی

41. انواع پیشگیری - پیشگیری مقدماتی - پیشگیری اولیه - پیشگیری ثانویه
- پیشگیری ثالثیه

42. طیف سلامتی، سیر طبیعی بیماری، سطوح پیشگیری و اقدامات مناسب در هر سطح
مراحل ابتدایی بيماري یا بيماري پنهان
عوارض و پیامدهای بيماري
مرحله بیماری
عدم استعداد به بیماری
استعداد به بیماری
قبل از بروز علائم
بروز علائم بالینی
ناتوانی برگشت پذیر
ناتوانی برگشت ناپذیر
خصوصیت
پیشگیری اولیه
پیشگیری ثانویه
پیشگیری ثالثیه
سطح پیشگیری
حفظ و ارتقای سلامت
غربالگری/ تشخیص زودرس
درمان
توانبخشی
روش مداخله

43. متشكرم و موفق باشيد