1. به نام خداوند
بخشنده و مهربان

2. حسابرسی داخلی و ارزیابی ریسک
حسابرسی داخلی و ارزیابی ریسک

3. كيهان مهام كاري از: عضو هیئت مدیره انجمن مديران مالي ايران
شريك موسسه حسابرسي راهبرد پيام
عضو كميته تدوين استانداردهاي حسابرسي
عضو شورای عالی جامعه حسابداران رسمي ايران
عضو انجمن حسابرسان داخلی ايران
عضو هيات علمي دانشگاه

4. "ضرورت باعث ایجاد حسابرسی داخلی شد و آن را به جزئی لاینفک از کسب و کار مدرن مبدل کرد. هیچ واحد تجاری بزرگی نمی تواند از آن طفره رود. اگر امروز این واحدها هنوز آن را مستقر نکرده باشند دیر یا زود مجبور خواهند شد آن را مستقر کنند و اگر روند فعلی در آینده نیز ادامه داشته باشد، آنها مجبور خواهند شد سریعتر حسابرسی داخلی را ایجاد کنند." (آرتور ای. هالد 1944).
اگرچه ریشه های حسابرسی داخلی در حرفه حسابداری است، اما هدف اصلی آن در مقوله کنترل مدیریت قرار می گیرد. حسابرسی داخلی مشتمل بر بررسی جامع مسائل مالی و عملیاتی درون سازمانی است" (رابرت میلنه 1945).

5. تقریباً دو دهه پس از تاسیس انجمن، تعریف زیر از حسابرسی داخلی توسط برینک و کشین ارائه شد که زمینه را برای جهت گیری آن به "حسابرسی عملیاتی" مهیا ساخت:
” در حسابرس داخلی، دامنه ادعاها بسیار وسیعتر است. حسابرسان داخلی با موضوعاتی سر و کار دارند که رابطه آنها با حسابها اغلب ضعیف است. افزون بر این، حسابرس داخلی علاقه بیشتری به همه انواع عملیات سازمان دارد و کاملا طبیعی است که با عمق بیشتری علاقه مند باشد به سودآوری هر چه بیشتر عملیات تا حد ممکن کمک کند.

6. خیلی زود، هیئت مدیره انجمن ملی صنایع بر اهمیت حسابرسی داخلی به شرح زیر تاکید کرد:
"شکاف رو به گسترش موجود بین منویات مدیریت و فعالیتهایی که انجام می شود بکارگیری مجموعه ای از کنترلها که به وسیله آن بتوان واحد تجاری را به گونه ای کارآمد اداره نمود، ضروری کرده است. حسابرس داخلی، یکایک این فعالیتها را از طریق ارزیابی در صحنه هر یک از اشکال کنترل، کامل و بی نقص می کند. جایگزین شناخته شده ای برای این فعالیت وجود ندارد".

7. تعریف حسابرسی داخلی
"حسابرسی داخلی فعالیت اطمینان بخشی و مشورتی مستقل و واقع بینانه ای است که به منظور ارزش افزایی و بهبود عملیات یک سازمان ایجاد می شود. حسابرسی داخلی با برقراری رویکردی روشمند و منضبط در ارزیابی و بهبود اثربخشی فرایندهای مدیریت ریسک، کنترل و نظام راهبری، به تحقق اهداف سازمان کمک می کند. "

8. استانداردهای حسابرسی داخلی
2010- برنامه‌ریزی
مدیر واحد حسابرسی داخلی برای تعیین اولویتهای واحد حسابرسی داخلی، باید برنامه‌ای ریسک محور و سازگار با اهداف سازمان تدارک ببیند.
تفسیر:
مدیر واحد حسابرسی داخلی مسئول تدوین برنامه حسابرسی ریسک محور است. مدیر واحد حسابرسی داخلی چارچوب مدیریت ریسک سازمان شامل بهره‌گیری از سطوح ریسک پذیری تعیین‌شده توسط مدیران اجرایی برای فعالیتهای یک سازمان یا بخشهای گوناگون را در نظر می‌گیرد. در صورت نبود چنین چارچوبی، مدیر واحد حسابرسی داخلی پس از دریافت دیدگاه‌های مدیران ارشد و هیئت مدیره، قضاوت خود در مورد ریسک ها را بکار می‌بندد.

9. استانداردهای حسابرسی داخلی
2010. الف1- برنامه کاری واحد حسابرسی داخلی باید مبتنی بر ارزیابی مدون ریسک ها باشد که دست‌کم سالی یک بار انجام می‌شود. در این فرایند، دیدگاه‌های مدیران ارشد و هیئت مدیره باید مورد توجه قرار گیرد.

10. استانداردهای حسابرسی داخلی
2120- مدیریت ریسک
واحد حسابرسی داخلی ‌باید اثربخشی فرایندهای مدیریت ریسک را ارزیابی و در بهبود آن ایفای نقش نماید.
2120. الف1- واحد حسابرسی داخلی ‌باید ریسک های مرتبط با راهبری، عملیات و سیستمهای اطلاعاتی سازمان را در موارد زیر ارزیابی کند:

11. استانداردهای حسابرسی داخلی
تحقق اهداف راهبردی سازمان؛
قابلیت اتکا و درستی اطلاعات مالی و عملیاتی؛
اثربخشی و کارایی عملیات و برنامه‌ها؛
حفاظت از داراییها؛ و
رعایت قوانین، مقررات، سیاستها، روشها و قراردادها.
2120. الف2- واحد حسابرسی داخلی ‌باید احتمال وقوع تقلب و چگونگی مدیریت ریسک تقلب توسط سازمان را ارزیابی کند.

12. استانداردهای حسابرسی داخلی
2210- اهداف کار
اهداف هر کار باید تعیین شود.
2210. الف1- حسابرسان داخلی ‌باید ارزیابی اولیه‌ای از ریسک های مرتبط با فعالیت مورد بررسی انجام دهند.
2210. الف2- حسابرسان داخلی هنگام تدوین اهداف کار ‌باید احتمال وقوع اشتباهات، تقلبها، و موارد عدم رعایت بااهمیت و ریسک های دیگر را در نظر داشته باشند.

13. برداشت از تعریف جدید
در تعریف جدید فرض شده است که ایجاد کنترل ها تنها برای کمک به سازمان در مدیریت ریسک ها و برقراری نظام راهبری است.
چنین دیدگاهی، افقهای حسابرسی داخلی را وسعت چشمگیری می بخشد و دامنه کاری آن را به فرایند های مدیریت ریسک، کنترل، و نظام راهبری گسترش می دهد.

14. وضعیت موجود
طیف وسیع ریسکهای پیش روی شرکتهای چند ملیتی، باعث شده است تقاضا برای متخصصان مدیریت ریسک به شدت افزایش یابد.
ریسک را می توان هم در سطح کلان (مدیریت ریسکها در سطح بنگاه) و هم در سطح خُرد یا دوایر سازمانی مورد ارزیابی قرار داد.

15. وضعیت موجود
امروزه یکی از پیش فرض هایی که همه سازمان ها قائل به آن هستند این است که حضور یک واحد حسابرسی داخلی قوی می تواند به پشتیبانی و ارتقای موثر نظام راهبری سازمانی کمک شایانی بنماید. بخش عمده وظیفه نظام راهبری سازمانی، پایش و نظارت موثر مدیریت ریسک است، و از حسابرسان داخلی به عنوان" خبرگان مدیریت ریسک" می توان توقع داشت نقش بسیار عمده و خبر سازی را در دهه های آینده ایفا نمایند.

16. شمایی ساده از فرایند مدیریت ریسک

17. ریسکهای عمده در سطح جهانی
در ویراست 2012 گزارش PWC در خصوص وضعیت حرفه حسابرسی داخلی اشاره شده است که 15 مقوله خاص ریسک که تقریبا″ 900 مدیر حسابرس داخلی و 700 عضو کمیته حسابرسی، مدیرعامل و مدیرمالی شرکت کننده در مطالعه یاد شده، آنها را در حال حاضر مهمترین مقوله های ریسک می دانند به ترتیب اهمیت آنها به شرح زیر است:

18. مهمترین مقوله های ریسک عدم اطمینان اقتصادی
مقررات و سیاستهای دولت
رقابت
بازارهای مالی
امنیت اطلاعات و حریم خصوصی
استعداد و نیروی کار
شهرت و برند
جابه جایی بازارهای تجاری
هزینه های انرژی و مایحتاج عمومی
مخارج دولت و مالیات
معرفی محصولات جدید
تقلب و اخلاقیات
تداوم و کسب و کار
جذب و ادغام و سرمایه گذاری مشترک
ریسک پروژه های بزرگ

19. (pwcگونه های متداول ارزیابی ریسک (
Strategic risk assessment.
Operational risk assessment.
Compliance risk assessment.
Financial statement risk assessment.
Fraud risk assessment.
Market risk assessment.
Credit risk assessment.
Supply chain risk assessment.
Product risk assessment.
Security risk assessment.
Information technology risk assessment.
Project risk assessment.

20. متولیان ریسک و کنترل در سازمان، نباید به صورت ایزوله مشغول فعالیت باشند. آنها باید اطلاعات خود درباره ریسک را با اشخاص ذیربط در میان گذارند و از چارچوب ریسک و زبان واحدی در نقاط مختلف سازمان بهره ببرند.

21. فعالیتهای اصلی مدیران حسابرسی داخلی به نیابت از کمیته حسابرسی
فعالیتهای اصلی مدیران حسابرسی داخلی به نیابت از کمیته حسابرسی
ارزیابی مستمر ریسکهای پیش روی سازمان (75 درصد)
اطلاع رسانی پیشرفتهای جدید مرتبط با فعالیتهای حسابرسی داخلی به کمیته حسابرسی( 72 درصد).
کمک به تهیه دستور جلسات کمیته و مطالب مورد ارائه در آن (71 درصد)
انجام پی جویی های محرمانه در صورت لزوم (71 درصد).
اظهارنظر درباره عملکرد مدیران اجرایی در ارتباط با کنترلها و کفایت اقدامات اصلاحی(70 درصد)
ارائه اطلاعات درباره عملکرد حسابرس مستقل(42 درصد)

22. مدیران حسابرسی داخلی فرصت بزرگی دارند که به اعضای کمیته حسابرسی کمک کنند درک بهتری از ریسکهای اصلی سازمان پیدا نمایند. این موضوع باید یکی از اهداف ویژه هر مدیر حسابرسی داخلی باشد.

23. مدیران حسابرس داخلی باید به راهبرد خود در پوشش حسابرسی و برخی عوامل کلان توجه داشته باشند. سوالی که مطرح شود این است که آیا زمان تخصیص یافته به مدیریت ریسک و نظام راهبری مناسب است یا خیر؟

24. کمتر از 5 درصد مدیران حسابرسی داخلی که در تحقیق "نبض حرفه" مشارکت داشتند تمهیدات لازم را در برنامه حسابرسی سال 2012 پیش بینی کرده بودند با اظهارنظر (ادواری) نسبت به اثربخشی فرآیند کلی مدیریت ریسک سازمان، ارزش افزایی کنند.

25. نتیجه گیری
حسابرسی داخلی و کمیته های حسابرسی هنوز در کشور ما جا نیفتاده است ولی روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. بدیهی است واگذاری این مسئولیتها به اشخاص ذیصلاح و جدی گرفتن مسئولیتها از سوی اشخاص منتخب در کنار مسائل دیگری نظیر جایگاه سازمانی مناسب برای حسابرسی داخلی، ورود مدیران حقیقتا مستقل به کمیته های حسابرسی، اصلاح قوانین در راستای حمایت از نظام راهبری صحیح، تربیت حسابرسان داخلی خبره و اصلاح نظام آموزشی و موارد مهم دیگر در توفیق این دو رکن تاثیرگذار نقش مهمی ایفا خواهد کرد.

26. نتیجه گیری
امید است و انتظار می رود در آینده نزدیک این دو نهاد موثر سازمانی به خوبی در سازمانهای کشور ما جا بیفتند و تعاملات صحیح فیمابین آنها رقم بخورد و انشاءا... این مراحل را با موفقیت پشت سر بگذاریم و شاهد ورود به مراحل دیگر تحولات رو به جلو در کشورمان باشیم.

27. با سپاس از توجه شما